No. 287
Maandag 8 September 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrihse Co's Bank N.V. Goes
ten
89, Sneek
SPAARBANK
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Binnenland
tort
»renmelsje,
lir. - Een ver
den Grooten
ding 3%
ngenomen
n.
derland
Aangesloten btj het Bureau voor Oplaag-contröle
Uit nummer bestaat uit 2 bladen.
HET VL00TPLAN VAN MINISTER
DECKERS.
ALLE
per 1 SEPTEMBER vervallende
worden verzilverd door
België,
f/o méér,
Inst van
£50 Kilo
J Grooten Wereld-
|nvoudige boeren-
genoemd wend,
lijf in Siberië, de
(isoh godsdienstig
vrouwelijke sol-
li. Ouderen zullen
tgt hier:
pemt die zelf „een
che platteland en
ad. Als zij 15 jaar
levenspad wordt
wat zij doorleeft
I levensgeluk haar
Ie brengt haar in
fonnis en zij trekt
oerwouden van
ideling van de
•breekt Augustus
j weet te vluchten,
hoe zij/ met het
Iwordt. Het eerste
Ite linie ondergaat
/schrokken en toch
fen moeder. Tref-
op het Oostelijk
rikking. Door een
maanden in een
der Dui'tschens.
3. DE OMWEN-
zeer aangrijpende
rangen genomen.
Indonde krachten.
}.ar. Het leger Is
een corps vast-
den mannen een
ïgtepunt. Fel be-
|iar binnen. HET
men het helsche
ben ontkomen er
|is adembenemend
igen genomen en
lots'ky geleid. Het
lldaten- en matro-
fran aard weet zij
pn. Zij neemt een
Irallen en uit het
ld is een weg van
pionnen en in een
ransportschip. Dit
ftom spannend en
/aal formaat, fijn
ffend verhaal uit
rouw Mertens ligt
|edt den Pastoor,
Jit sterven grijpt
lag ten sterfhuize
|et licht op. Boer
venijnige vrouw,
In. Hevige tumul-
„verikwanselen".
iDuitschers vallen
peo en zijn Bijbel,
enz. Een pracht-
ierhaal vol innige
puw die op dwaal-
moet veel door-
zielevrede brenigt
Spannend verbaal
ren: De misdaad,
rust. In de stroo-
loote verandering.
[itiochie. Treffend
bladx. fraai gab.
I schitterende boe
leer groote omzet.
0.75 meer. Zend
to. 31769 en meld
booger.
SON No. 32226
/o"
MHOUDING!
Contant; GOES
O D. Joziasse;
Pzn; IERSEKE
KOUDEKERKE
BURG Stations-
5NDE N. Nagt-
KERKE (W) P.
SDIJK F. Caan.
Directeur-Hoofdredacteur:
R, ZUIDEMA,
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. £4455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L, Burg. Tel. No. 250.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 13.—
Losse nummers 10.05
Prijs der AdvertentlBn:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 ot
Bi] abonnement belangrijke korting.
De beer D. Hans publiceert in „Het
Vaderland" ©en onderhoud, dat hij had
met Mr Deckers, den minister van de
fensie, waarbij ook het vlootplan van
den Minister ter sprake kwam.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
"Ik wilde u dit vragen:
nemen degenen, die vóór uw ontwerp
stemmen, ook maar e e n i g e moreele
verplichting op zich ten aanzien van het
vlootplan in zijn geheel?"
Zonder een seconde aarzelen antwoord
de de minister: „Neen. Noch mo
reel, noch materieel is er ook
maar de minste verplichting. Ik vraag
niets meer dan den eersten termijn voor
twee schepen, een kruiser voor Oost-
Indië en een flottielje-vaartuig voor de
West".
„Den eersten .'termijn, Excellentie,
dus de twee .schepen."
„Inderdaad, ik verwacht, dat, als
de Kamer deze eerste termijnen toestaat
en er gebeuren geen buitengewone din
gen, zij mij gelegenheid zal geven de twee
schepen af te bouwen, hoewel ze, for
meel gesproken, daartoe ook niet eens
verplicht is. Maar ze zal er mij wel toe
in staat stellen. Doch zij bindt zich in
geenerlei opzicht voer de toekomst en
voor de rest."
„Maar uw vlootplan?"...
„Is eenvoudig een mededeeling aan
de Kamer, hoe de Regeering zich de
ontwikkeling denkt. Ik werd daarbij ge
leid door het verlangen, om bet parle
ment zoo omstandig mogelijk 'in te lich
ten. Als Kamerlid had ik zélf ook graag
uitvoerige inlichtingen. Het plan van aan
bouw van vorige regeeringen eindigt in
1930. Nu moet 'de Kamer dus weten,
wat m ij n voornemens zijn, en de Kamer
moet zien, dat de twee schepen, die ik
vraag, een plaats bekleeden in mijn plan.
Een plan tot handhaving van onze
weermacht ter zee. Financieel ben ik
zoo zuinig mogelijk geweest. De Kamer
beeft al gedurende een reeks van jaren
een zekere som gevoteerd voor aanbouw.
Wat ik nu voor Nederland en Oost-Indië
samen vraag, is bet gemiddelde, van wat
daarvoor de laatste acht jaren 'door de
Kamers is toegestaan, 'ja, blijft er nog
beneden. Ik wijs er u daarbij uitdruk
kelijk op, dat ik zelfs de dure jaren
heb uitgeschakeld. Had ik het gemiddelde
over de laatste tien jaren genomen, dan
zou het cijfer hooger zijn geweest, maar
ik heb mij opzettelijk bepaald tot de
jaren van bezuiniging op de militaire uit
gaven."
„Excellentie, het groote punt: U
badt het zoo juist over vloot hand ha-
ving, maar is uw plan, en ook reeds
uw wetsontwerp, geen vloot uitbrei
ding
Krachtige ontkenning.
„Als de eenige uitbreiding van heel
m'n jilan zou men het flottieljevaartuig
voor de West kunnen beschouwen. Want
daar hadden we niets, en daar komt nu
wat. Maar de rest is het vormen van
een reserve, voor de Oost. En uit
dit woord reserve ziet u het al: het is
geen uitbreiding."
„U krijgt 'toch méér?"
.„Dat wil zeggen: als m'n reserve
gereed is, en er raakt een schip onklaar,
dan zal ik da.t door een schip van de
reserve tijdelijk kunnen vervangen. Noemt
u dat méér? Ik mag den eisch stellen
dat het noodzakelijke minimum, dat wij
thans in Oost-Indië hebben, altijd, van
dag tot dag, beschikbaar zal zijn. Maar
dat is nu niet het geval. Als er een
schip onklaar wordt, ziet u nu maar
naar de Sumatra, dan heb ik van dat
minimum een schip minder. Dat is geen
toestand. Daarom maak .ik een reserve,
en vpor kosten, die gemiddeld minder
zijn dan hetgeen in de laatste jaren voor
aanbouw besteed werd. U moet ook niet
vergeten, dat ik geen bemande sche
pen vraag, geen bemande reserve. Ook
hieruit volgt, dat bet tooh feitelijk 'geen
vlooluitbreiding is".
„Maar stel dat de reserve is afge
bouwd. Excellentie, en er zou eens oor
log komen, dan gooit u die schepen toch
cok in de formatie, dus dan hebt u een
gTOotere 'vloot."
„Wanneer er dan personeel voor
is. Maar zelfs in dit geval is het best
mogelijk, dat de schepen als reserve wor
den beschouwd. De heele beweging er
tegen is ongerechtvaardigd: ik heb ten
slotte niets anders gedaan dan onderzocht
wat ik 'doen kon me't het geld, dat de
Kamer in de jaren van financiëele zui
nigheid voor vlootbouw heeft toegestaan."
Nogmaals:
„Dus de Kamer .blijft, voor uw ont
werp stemmende, absoluut vrij?"
„In elk opzicht. Ook de Regee
ring b 1 ij f t v r ij. Ook de Regeering
is niet aan dit plan gebonden. Als er
ever een of twee jaar zulke internationale
gebeurtenissen voor zouden vallen, in
den geest van Locarno of bet verdrag van
Kellogg, of wat dan ook, dat aanvraag
van verdere schepen ongerechtvaardigd
zou zijn, welnu, dan vraag ik niet meer
aan. Ook de Regeering kan elk jaar den
toestand opnieuw overwegen.
De actie er tegen, och ja, die slaat in,
vooral bij onnadenkende lieden. Maar wat
teteekent het. dat men roept: dit plan
kost 120 millioen?
Als men hetzelfde gemiddelde, dat de
Kamer de laatste 8 jaar heeft toegestaan,
over 20 jaar neemt, dan komt men tot
240 millioen. Dat slaat nog méér in!"
Inderdaad!
Huwelijkscijfers.
Het gemeentverslag van D'en Haag be
val een aantal gegevens betreffende de
in de residentie gesloten huwelijken.
Daarbij treden, blijkens het overzicht,
dat we daarvan in de bladen vonden
twee dingen op den voorgrond, n.l. het
groot percentage gemengde huwe'rjken en
het betrekkelijk geringe aantal kerkelijke
huwelijksbevestigingen.
Blijkens de verstrekte cijfers trouwden
van 3208 Nederd. Hervormden 1008 met
anderen (31.4 pet.); van 2341 Roomsch-
Kath. 727 met anderen (31.1 pet.); van
922 personen zonder godsdienst 328 met
anderen (35.6 pet.); van 403 Gereformeer
den 135 met anderen (33.5 pet.); van
225 Evang. Lutherschen 201 met anderen
(89.3 pet.); van 170 Israëlieten 36 met
anderen f21.2 pci).
Deze cijfers geven geen duidelijk beeld
van den werkelijken toestand, daarvoor
zijn ze te onvolledig, maar er blijkt dan
toch uit, dat gemengde huwelijken vol
strekt niet tot de uitzonderingen behoo-
ren, wat toch moeilijk als een gunstig
verschijnsel kan worden aangemerkt.
Omtrent de kerkelijke huwelijksbevesti
gingen vonden wij geen specificatie, maar
alleen de mededeeling dat van de 3734
huwelijken slechts 1608 (43.1 pet.) ker
kelijk bevestigd werden.
De overgroote meerderheid van hen
die een huisgezin vormden had dus geen
behoefte om in het midden der Ge
meente hun huwelijk te laten bevestigen.
Dat is toch wel teekenend!
Nu zal het wel niet overal zijn als in
Den Haag.
In sommige streken waar men prac-
tisch met allen godsdienst heeft gebroken
zal de toestand veel ongunstiger zijn,
terwijl in andere streken en met name
op het platteland, de huwelijksstatistiek
een heel ander en beter beeld vertoont.
Maar dat neemt toch niet weg, dat
de Haagsche cijfers ons wel iets te zeggen
hebben.
Britsch-Indlë's verzet tegen Engeland.
De correspondentie tusschen Gandhi
en de bemiddelaars is gepubliceerd. Daar
uit blijkt, dat de beide Nehroe's als voor
waarden voor de staking der campagne
van het lijdelijk verzet de instelling van
een geheel onafhankelijke Indische regee
ring en algeheele economische onafhan
kelijkheid van het land hebben gesteld.
De onderkoning heeft, nadat hij kennis
van deze voorwaarden heeft genomen,
verklaard, dat er geen sprake van kon
zq'n, een discussie over de afscheiding
van Indië van Engeland te beginnen.
Toen bekend werd, dat de vredesonder
handelingen afgebroken waren, begonnen
terstond weder de overtredingen en de
aanvallen op de zoutdepots. Op verschil
lende plaatsen is bet reeds tot botsingen
tusschen de politie en de bevolking ge
komen.
De politie heeft in een huis te Lahore
veertien bommen ontdekt. Daarmede zou
zij een geheele organisatie op het spoor
zijn gekomen, die zeer wijd vertakt moet
zijn.
Prlnsese Astrld bevallen van een zoon.
Prinses Astrid heeft gisteren het leven
geschonken aan een zoontje. Haar ge
maal, prins Leopold, die bet te Dix-
muiden opgerichte monument ter eere
van generaal baron Jaoques de Dixmuden
zou inwijden, kreeg om 1 uur jn het
buitenverblijf te Ostende 'telefonisch be
richt zich onverwijld naar het kasteel
Stuyvenberg te begeven, waar zijn ge
malin zich bevond. Moeder en kind ma
ken het zeer goed.
De ramp te San Domingo.
Te San Domingo zijn, naar gemeld
wordt, slechts 400 van de 10.0Q0 huizen
blijven staan.
Het aantal slachtoffers van den wervel
storm moet nog grooter zijn dan de be
richten, die van 1000 dooden en 2500
gewonden spraken, deden veronderstel
len.
De Amerikaansche gezant te San Do
mingo deelde aan het departement van
buitenlandsche zaken te Washington
mede, dat men op ten minste 1500 doo
den en 5000 gewonden moet rekenen.
Tot nu toe zijn te Santo Domingo 800
lijken geborgen.
De materieele schade te Santo Domin
go alleen wordt op 20 millioen geraamd.
Be hongersnood b§gi reeds nijpender
te worden. Het Amerikaansche Roode
Kruis heeft enkele schepen met levens
middelen en kleeren uitgezonden en treft
voorbereidingen voor een bulpverleening
op groote schaal.
Het maandrantsoen te Petersburg.
De sovjet-bladen publiceeren tegenwoor
dig in het begin van elke maand, welke
rantsoenen voor de maand vastgesteld
zijn. De „Krasnaja Gazeta" geeft nu bij
zonderheden over de rantsoenen in de
maand September te Petersburg.
Zooals bekend is, is de bevolking in
Rusland verdeeld in verschillende groe
pen. Tot de eerste en meest bevoorrechte
groep behooren arbeiders, die lid van
een coöperatie zijn en een aandeel in
die coöperatie hebben gestort. Wij ne
men nu het rantsoen van de leden van
deze eerste, dus de meest bevoorrechte
groep. Zij zullen, op vertoon van hun
boekjes, mogen koopen: anderhalf kilo
suiker, een kilo macaroni, 1.8 kilo grut
terswaren, 50 gram thee, een halve liter
olie van zonnepitten, 200 gram dierlijk
vet, twee kilo haring en 500 gram huis
houdzeep. Wie in plaats van het dage-
lijksche rantsoen brood, meel wil krijgen,
mag 500 gram meel per dag koopen.
In den loop van de maand September
zal zeven keer vleesch gedistribueerd
worden, telkens 600 gram. Daarenboven
krijgt men 800 gram aan lekkernijen, bon
bons, gebak, biscuit e.d.
Leden van overige groepen krijgen na
tuurlijk aanzienlijk minder. De personen,
die tot de vierde groep behooren (ar
beiders, die geen lid eener coöperatie
zijn en geen aandeel hebben gestort)
krijgen minder dan de helft van het bo
venvermelde rantsoen. Nog erger is de
positie van hen, die tot de groep bour
geois en gelijkgestelden (priesters, gewe
zen ambtenaren, vroegere officieren enz.)
behooren. Deze menschen krijgen in het
geheel geen distributieboekjes en moe
ten maar zelf zien, waar en op welke
wijze zij voedsel kunnen bemachtigen.
Overigens zijn ook zij, die zulke boekjes
wel hebben, er lang niet zeker van, dat
de aangekondigde rantsoenen inderdaad
gedistribueerd zullen worden. Het ge
beurt vaak, dat de aanvoer van levens
middelen te gering is en dan worden
de karige rantsoenen ook niet uitgereikt.
Typisch is echter de volgende bijzon
derheid. De „Krasnaja Gazeta" schrijft,
dat iedereen zonder distributieboekjes
taarten kan koopen, die vjjf roebel per
kilo kosten. De bourgeois moeten dus
taart eten in plaats van brood.
Revolutie in Argentinië?
De revolutie in Argentinië is uitgebro
ken.
Generaal Uriburu heeft telegrafisch een
ultimatum aan president Irigoyen ge
richt, waarin hij zegt, dat hij, indien de
president niet onverwijld definitief af
treedt, het regeeringspaleis zal laten be
schieten.
Uriburu's troepen zouden zich reeds in
de nabijheid der hoofdstad bevinden, ter
wijl een groot troepencontingent, dat zich
in het Campo de Mayo bevindt, gereed is
om op te rukken in afwachting van de
bevelen van Uriburu.
De bemanning van de in de haven lig
gende oorlogsschepen, in totaal meer dan
7000 man, heeft zich tegen het aanblijven
van president Irigoyen verklaard. De
manschappen rukken onder bevel van ad
miraal Storni op. De officieren hebben
in een mededeeling aan de regeering be
kend gemaakt, dat zij het definitieve af
treden van president Irigoyen eischen.
.Generaal Torres werd in het Campo de
Mayo door zijn eigen officieren doodge
schoten, daar hij weigerde zich bij de
revolutionaire beweging aan te sluiten.
De vloot heeft zich alzoo met het leger
verbonden in een gemeenschappelijke po
ging om president Irigoyen, die 78 jaar
oud is, te verjagen.
Vier vijfden van de bevolking ia in vol
komen onwetendheid van de beteekenis
van de gebeurtenissen van Zaterdag, deze
hebben zich dan ook zeer snel afgespeeld.
Irigoyen is verbijsterd over den omvang
van de oppositie tegen hem.
Hij leefde steeds buiten eenig contact
met het publiek.
Een Reuter-bericht uit New-York meldt,
dat volgens daar op de beurs ontvangen
berichten de graanbeurs te Buenos Aires
is gesloten wegens de politieke opwinding.
Een onderhoud met Koning Carol van
Roemenië.
Een speciale correspondent van de „Dai
ly Herald" heeft te Sinaja een onderhoud
gehad met koning Carol, die hem verschil
lende mededeelingen deed omtrent zijn
opvattingen en toekomstige plannen.
Carol verklaarde een vurig voorstander
te zijn van een democratische regeering,
het denkbeeld eener dictatuur wierp hij
verre van zich; de gelofte aan zijn volk
gedaan zou hij loyaal nakomen.
Hij huldigde de opvatting, dat een ko
ning feitelijk aan het hoofd staat van een
groote coöperatieve onderneming, welke
hij zoodanig moet besturen, dat allen,
die daarin werkzaam zijn, onder gunsti
ge voorwaarden arbeiden, en daarbij
trotsch zijn, op het aandeel, dat zij ne
men in het tot ontwikkeling brengen van
de zaak. Zijn ideaal zou zijn, dat allen
werk hadden en dat overal de rechte
man zich op de rechte plaats zou be
vinden.
De koning zou gaarne zien, dat Roe
menië met een industriestaat tot samen
werking zou kunnen komen. Groot-Brit-
tannië hijvoorbeeld, aldus Carol, zou ons
op elk gebied krachtige economische hulp
kunnen geven, het heeft zoo talrijke hulp
middelen en bezit op industrieel gebied
zulk een krachtige vitaliteit.
Jack Diamond.
Jack Diamond is Zaterdagochtend per
auto van Breinen near Hamburg ge
bracht, waar hij aan boord gegaan is
van de Hannover, die voor Philadelphia
bestemd is. Het gerucht van zijn overbr u
ging had zich snel verbreid, zoodat een
groote menigte, waaronder verscheidene
persfotografen op de kad i op hem wacht
ten. Diamond, keurig gekleed als immer,
onderhield zich lachend met de agenten,
die hem begeleidden en met de menschen
aan boord van de Hannover. Hij had nog
getracht door bemiddenng van een Ber-
lijnsch advocaat verlof te krijgen om in
Duitschland te mogen blij ven, wat echter
niet gelukt is. Omstreeks 4 uur is de Han
nover vertrokken.
Ds goudschat van do „Egypt".
Duikers van het Italiaansche stoom
schip „Artiglio" is het gelukt van het
Engelsche stoomschip „Egypt", dat met
twintig millioen goudfranken aan boord
aan de kust van Brest is gezonken een
stalen geldkist aan de oppervlakte te
brengen.
Het werk <}er duikers was buitenge
woon moeilijk en gevaarlijk. Men rekent,
dat het nog minstens tot 1931 zal du
ren, voor men de geheele goudschat, die
in honderd kisten m het ruim staat op
geslagen aan de oppervlakte zal hebben
gebracht.
Korte Berichten.
Baldwin moet ernstig overwegen, om
de leiding over de conservatieve partjj
neer te leggen. Volgens een liberaal blad
Binnenland.
Gedenksteen geplaatst in het Ziekenhuis
Bethesda te Vlissingen.
De reorganisatie der Middelburgsche
brandweer.
Buitenland.
Revolutie in Argentinië.
Weer krachtiger verzet in Britsch-Indië.
De toestand in San Domingo.
nemen de desbetreffende geruchten steeds
vastere vormen aan.
—■Vrijdagnacht in in 'tgebied in Italië,
waar onlangs een aardbeving zoo groote
verwoestingen heeft aangericht, opnieuw
'n vrij hevige schok gevoeld, die ongeveer
vijf seconden duurde.
Vooral in de buurt van Melfi werd
de schok hevig gevoeld, zoodat onder
de bewoners een paniek uitbrak en ve
len den nacht onder den blooten hemel
doorbrachten.
Mgr. Nolens, Minister van Staat, leider
van do R.K. Kamerfractie, vierde giste
ren zijn 70sten verjaardag. Hoewel de
jubilaris zijn woonplaats had verlaten
ontving hij toch tailooze blijken van
belangstelling.
Ecu A.V.R.O.-betooglng.
Zaterdag is te 's Gravenhage een
A.V.R.O.-betooging gehouden waaraan
naar schatting meer dan 100.000 per
sonen deelnamen.
Verschillende- sprekers voerden het
woord, waarna de volgende motie werd
aangenomen:
„Meer dan 100.000 leden van A.V.R.O.,
vereenigd op den landdag op 6 Sept.
1930 op Houtrust in den Haag, wenden
zich eerbiedig tot Uwe Majesteit, omdat
hun rechtsgevoel is gekrenkt door de
wijze, waarop de Wet op de verdeeling
van den zendtijd is toegepast.
Naar hun meening is het een eisch
van billijkheid, dat ieder Nederlander de
geheele week een nationaal algemeen
programma moet kunnen beluisteren, dat
niemand kan kwetsen en dat ons volk
vereent. Zij wenschen, dat geen zendtijd
van dit algemeen programma zal wor
den afgenomen ten bate van partij-uit
zendingen, die ons volk verdeelen.
Zij wenden zich daarom vol hoop en
vertrouwen tot Uwe Majesteit, die het
symbool is van de eenheid van ons volk,
in de overtuiging, dat Uwe Majesteit wel
aandacht zal willen schenken aan deze
verlangens van een zoo groot deel van
Uw volk."
Deze motie zal ter kennis van de
Koningin worden gebracht.
Naar Gen&ve.
De Minister van Buitenlandsche Zaken,
Jhr Beelaerts van Blokland, is naar Ge-
nève vertrokken, ter deelneming aan de
conferentie over het Europeesch Staten-
bondsplan-Briand en daarna aan de ver
gaderingen van den Volkenbond.
