No. 2S3
Woensdag 3 September 1930 44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
POROL
Geeft uw handteekening niet!
Hendrikse Go's Bank H.V. Soes
EERSTE BLAD.
van Huid en Voeten
Blrsotaar-Hoofdredaotairi
R. ZUIDEMA.
VERSCHIJNT ELXEN WERKDAÖ,
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 SEPTEMBER vervallende
COUPONS EN LOSSINQEN
worden verzilverd door
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
TeL: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. £4455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F P. DHUIJ, L. Burg. ToL No. 259.
ve Zeeuw
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers f 8.Ö5
Prijs der AdvertentiSn:
14 regels f i.29t elke regel mees SO et
Bij abonnement belangrijke korting.
Door de S. D. A. P. is een groote
adresbeweging op touw gezet.
Huis aau buis zal men in de ikomende
dagen bandteekeningen trachten te ver
zamelen van mannen en vrouwen boven
de 18 jaar.
Ook aan onze huizen zal men aan
kloppen en vragen om bandteekeningen
voor het petitionnement tegen de vloot-
wet.
Daarom, is het noodig aan deze bewe
ging aandacht te schenken.
Onze mannen en vrouwen moeten, als
de huisbezoekers komen, weten wat zij te
doen hebben.
Wat er dan wel aan de hand is, dat
zulk een groote adresbeweging op touw
wordt gezet?
De zaak is deze.
Onze regeering staat op het standpunt,
dat onze landsverdediging niet verwaar
loosd mag worden. Als regeering is zij
verantwoordelijk voor de rust en de vrede,
de welvaart en de veiligheid, hier en in
Indië, een verantwoordelijkheid, die zich
ook uitstrekt naar buiten.
Toen eenigen tijd geleden de bekende
overval op Curacao plaats had, was dat
niet alleen een blamage voor ons land,
maar het gevolg was ook dat onnoodig
bloed werd vergoten en dat de goede be
trekkingen met andere landen in gevaar
werden gebracht.
Nu staat onze regeering zeer terecht,
op het standpunt, "dat de uitgaven van de
landsverdediging tot het uiterste moeten
worden beperkt. Maar hoe zuinig zij op
dit gebied ook heeft te zijn, zij mag niet
toelaten, dat de verdedigingsmiddelen
verwaarloosd worden en dat daardoor de
orde en de veiligheid in gevaar zouden
worden gebracht.
Nu is vroeger reeds vastgesteld, dat
voor de handhaving van orde en gezag
in Oost-Indië, twee kruisers beslist nood
zakelijk zijn.
Met minder 'kan men voor Aziatisch
Nederland niet toe.
Twee kruisers is het minimum.
En die kruisers zijn er dan ook.
Maar zooals het met alles gaat
ze zijn aan slijtage onderhevig. Zoo nu
en dan moeten deze kruisers uit de vaart
worden genomen om grondig te worden
nagezien.
Het gevolg is, dat er practksch voor het
Indische eilandenrijk, waarbij zoo groote
belangen betrokken zijn. in vele gevallen
slechts één kruiser disponibel is.
Vandaar dat nu wordt voorgesteld een
reserve-kruiser te bouwen, waarvan de
kosten zijn geraamd op 12 K millioen
gulden en waarvoor thans de eerste ter
mijn wordt aangevraagd, n.l. een bedrag
van f 250,000, waarvan Indië de helft
betaalt.
Verder was nog een bedrag van 520.000
gulden aangevraagd voor een flottielje
vaartuig in West-Indië, waarvan de totale
kosten zijn geraamd op 2Yt millioen gul
den.
De noodzakelijkheid van zulk een vaar
tuig behoeft, voor wie denkt aan wat in
dertijd op Curacao plaats vond en wie
rekening houdt met het feit, dat de groote
scheepvaartweg door het Panama-kanaal
langs Curagao loopt, geen betoog.
De zaak waarom het hier gaat, komt
dus hierop neer, dat thans door de re
geering een crediet gevraagd wordt van
in totaal f 770.000, waarvan Indië
f 125.000 betaalt. Hieruit volgt dat
spreekt vanzelf dat de Kamer zich
'daarmee tevens vastlegt voor de volgende
termijnen van deze schepen.
Als dus de Staten-Generaal het aan
hangige Regeeringsvoorstel aanvaardt, zal
besloten zijn tot den aanbouw van één
kruiser voor Oost-Indië en van één flot-
tieljevaartuig voor West-Indië.
Niets minder en niets meer.
Wie het anders zegt, maakt zich opzet
telijk of uit onkunde schuldig aan het
verbreiden van valsche voorstellingen.
Nu moet dit voorstel nog door de Sta
ten-Generaal worden bekeken.
Het kan zijn, dat de Volksvertegen
woordiging bet goedkeurt, maar het
Artlr -JVt .Jni mmSm 1—
ftwou&oui luelcLr 'Hl
ook mogelijk, dat zij bezwaar maakt,
is
om
dat naar baar oordeel het tempo der
vlootvernieuwing te langzaam is of te
snel.
Maar hoe dit ook zij, hier is voor een
petitionnement als door de S. D. A. P.
op touw gezet, niet de minste reden.
Daarom adviseeren wij onze lezers met
grooten nadruk: Tee kent niet!
Laat u niet verleiden uw handteekening
te plaatsen onder het zooals wij na
der zullen aantoonen onwaarachtige
petitionnement.
De vredesonderhandelingen in Br.-Indië.
Saproe heeft verklaard, dat de vredes
onderhandelingen om een eind te maken
aan de campagne van burgerlijke onge
hoorzaamheid nog niet mislukt zijn.
De toestand zal opnieuw met Gandhi
worden besproken.
De vlucht New-York—Parijs geslaagd.
De Fransche vliegers Oostes en Bellonte
zijn om 16.26 uur Am. tijd over "Boston
gekomen, om 19.08 uur Am. tijd. boven
het Curtisvliegveld verschenen en om
19.12 uur (0.32 Amst. tijd) geland.
Zij hebben over den afstand Parijs
New-York 37 uur én 18 minuten gedaan.
Hearst nit Frankrijk gezet.
De „Figaro" meldt, dat de Ameri-
kaansche courantenmagnaat Hearst, die
op bet oogenblik in Parijs vertoeft, een
bevel heeft ontvangen, om het land te
verlaten. Hearst wordt er van beschul
digd zich den tekst van de Fransch-
Engelsche vlootovereenkomst op on
rechtmatige wijze te hebben verschaft
om dien daarna te publiceeren.
(Napr men zich herinnert had een
correspondent an een dar Hearst-bladen
zich den tekst der overeenkomst ver
schaft met medewerking van een ambte
naar van het Fransche ministerie van
buitenlandsche zaken.
Duitschland's economische toestand.
In een te Mülheim a. d. Ruhr gehou
den verkiezingsrede verklaarde rijkskan
selier dr Brüning o.a., dat Duitschlands
economischen toestand lang niet zoo
ongunstig is, als pessimisten het voor
stellen.
Duitschland kan bij de daling van de
prijzen der grondstoffen slechts winnen,
daar het een hoog ontwikkeld industrie
land is. De Duitsche handelsbalans wijst
de gevolgen van dezen gang van zaken
reeds aan. Duitschland heeft de laatste
maanden een uitvoeroverschot gehad,
zooals dat nog niet kon worden waar
genomen. Het heeft de schadevergoe
ding de laatste maanden niet meer alleen
uit de nieuwe leeningen betaald, maar
voor, 601 pet. uit het netto-uitvoerove.
schot.
Hongersnood in Rusland verwacht?
Kol. Hoovers, vroeger verbonden aan
het ondersteunings-comité voor Rusland,
heeft een uitnoodiging van de Russische
regeering aanvaard, om een uitgebreid
plan uit te werken van voedselvoorzie
ning van het Russische volk met behulp
van vliegtuigen bij 'n te verwachten groo
ten hongersnood.
Nieuwe type luchtschip op komst?
Naar de Daily Herald meldt, zal in
den Duitschen luchtscheepsbouw een
principieele wijziging worden gebracht,
daar dr Eckener op grond van de erva
ringen van de vlucht over den Oceaan van
het luchtschip R 100 de voordeelen, wel
ke dit luchtschip tegenover de Zeppelins
bezit, heeft erkend. Naar aanleiding van
zijn jongste bezoek aan Cardington heeft
dr Eckener met de Engelsche lucht-
scheepsbouwmaatschappij reeds de
vraag besproken, hoe de voordeelen van
beide typen van luchtschepen in een
nieuw type vereenigd zouden kunnen
worden. Deze besprekingen zijn intus-
schen voortgezet en Woensdag zal thans
te Bristol een nieuwe conferentie worden
gehouden, waaraan de deskundigen van
de Engelsche maatschappij en dr Dürr
van de Zeppelinmaatschappij zullen
deelnemen. Hierbij zal in bijzonderheden
worden besproken, hoe in de toekomst
een nieuw type van luchtschip gecon
strueerd kan worden. Het nieuwe Duit
sche luchtschip zal reeds volgens dit
nieuwe type worden gebouwd en reeds
in den nanstaandeq zomer voor het
transatlantische verkeer in dienst wor
den gesteld.
Teruggang der geboorten in Dnitschland.
Vo'gens de jongste publicaties van het
Duitsche Rijksbureau vooor de Statistiek
is het aantal levend geborenen in '1929
ongeveer 36.000 lager geweest dan in
1928.
In 1929 werden geboren 1.146.706 kin
deren.
Het algemeen geboortecijfer bedroeg in
het jaar 1929 slechts 0.685 per duizend
vrouwen tusschen 15 tot 45 jaar tegen
0.711 in het jaar 1928.
Nieuwe betoogingen te Boedapest
aanstaande.
De politie te Boedapest heeft vernomen,
dat de communisten tegen Zaterdag a.s.
een „rooden dag" willen organiseeren.
Zij hebben de arbeiders uitgenoodigd een
demonstratieven optocht door de stad te
houden.
Dientengevolge zal de politie reeds Vrij
dagmiddag op volle sterkte gereed worden
gehouden; bij de geringste verstoring van
de orde zal krachtig worden ingegrepen.
Tot de bevolking is het verzoek ge
richt Zaterdag niet in groepen samen
te scholen en zich verre te houden van
optochten.
Ook voor de a.s. begrafenis van het
slachtoffer van Maandag heeft de politie
de noodige maatregelen tot handhaving
der orde ontworpen.
Gisteren hebben de hotsingen tusschen
arbeiders en politie Zich op kleinere
schaal herhaald. Een groep werkloozen
trachtte een betooging op straat te hou
den, doch werd door de politie uiteenge
jaagd. 21 personen werden gearresteerd.
Nieuwe zeekasteelen.
Er is bekend gemaakt, dat het twee
de nieuwe schip van de Gunard Lijn aan
de Tyne zal worden gebouwd. Men zal
zich herinneren, dat in het begin van de
maand werd aangekondigd, dat de En
gelsche regeering tot overeenstemming
was gekomen met de maatschappij over
de kwestie van de verzekering der reus
achtige schepen, die door hun omvang
en waarde buiten de normale verzeke-
ringsmarkt vallen. Toen werd verklaard,
dat de overeenstemming met de Board of
Trade twee schepen gold, klaarblijke
lijk van ongeveer dezelfde grootte en be
stemming. De eerste Cunarder zal bin
nen eenige maanden aan de Clyde op
stapel worden gezet. Met den bouw zul
len naar schatting drie jaar zijn ge
moeid. Bijzonderheden over de schepen
zijn niet bekend gemaakt. Maar men
neemt algemeen aan, dat de lengte meer
dan 300 M. zal bedragen en dat ze elk
ten naastenbij 70.000 registerton zullen
meten.
Voor den bouw van het tweede schio
moeten havens en dokken aan de Tyne
worden vergroot. Men schat, dat de twee
schepen ongeveer 12,000,000 zullen
kosten. Een aanzienlijk deel van dit be
drag bestaat uit loonen. Een zeer groot
aantal menschen zal voor den bouw van
deze zeekasteelen voor langen tijd werk
krijgen. Dat geldt niet alleen voor
scheepsbouwdistricten, maar voor bijna
alle nijverheidsgebieden, want vele be
drijven van allerlei aard zullen aan de
uitrusting en inrichting der schepen
meehelpen.
De bouw dezer schepen luidt een
nieuw tijdperk van transatlantische
stoomvaart in en men hoopt in Enge
land, dat men er het snelheidsrecord,
door de Bremen en de Europa veroverd,
weer mee terug zal krijgen.
Eorte Berichten.
Meer dan zestig toeschouwers bij
een optocht ter gelegenheid van den La-
bourday werden te Washington onwel
ten gevolge van de hitte, die 92 gr. F. be
droeg. Allen moesten naar het hospitaal
worden overgebracht.
Volgens een bericht uit Warschau
hebben daar de laatste twee nachten tal
rijke brandstichtingen plaats gehad. Ook
zijn verscheidene telefoonlijnen stukga-
sneden.
In het departement Sarthe (Fr.)
zijn op het oogenblik 18 gevallen van
kinderverlamming geconstateerd. In Le
Mans zijn drie kinderen aan deze ziekte
overleden.
De bond van werkgevers der Op-
per-Silezische metaalindustrie heeft het
arbeidscontract voor de Oppersilezische
ijzerfabrieken opgezegd.
In Marokko is een autobus, die vol
inboorlingen zat, door het weigeren van
de remmen in een afgrond van 150 M.
gestort. Zeven 'inboorlingen werden ge
dood, zes ernstig gewond.
De werkloosheid in Weenen is in
de tweede helft van Augustus iets ver
minderd. Het aantal steuntrekkenden
bedroeg einde Augustus 71.500. Tegen
over verleden jaar beteekent dit nog een
toeneming van 18000.
Een hevig onweer, dat van zwaren
hagelslag en een wolkbreuk vergezeld
ging, heeft te München en omgeving veel
schade aangericht. Door het geweld van
den' storm werd een bouwsteiger ver
nield. Twee arbeiders, die zich op den
steiger bevonden, stortten omlaag. Een
hunner is aan de bekomen verwondin
gen overleden.
De Duitsche minister van buitenland-
sche zaken, dr Gurtius, is weer volkomen
hersteld van zijn jongste ziekte. Naar
men weet, gaat hij naar Genève.
Rio de Janeiro is door een hevigen
tornado geteisterd, waardoor groote scha
de werd aangericht. Naar men gelooft,
zijn er verscheiden dooden en een groot
aantal gewonden.
De Indische hulde aan de Koningin.
Een blijde en tevens ontroerende ver
rassing is het Zaterdag geweest, zoo voor
ons hier in Nederland, als voor de verre
vaderlanders in Indië, toen de Koningin
zelve haar dank uitsprak jegens hen, die
haar te Batavia ter gelegenheid van haar
vijftigsten verjaardag gehuldigd hadden,
zegt „Het Hdbld".
Zoo is deze Zaterdag 30 Augustus ge
worden tot een historische datum, waarop
er direct contact was tusschen het vorsten
huis en onze bevolking in 'de tropen,
zoo was de tijd tusschen twee en drie
een plechtig uur, dat door tienduizen
den, dank zij de radio, meegeleefd kon
worden. Aan den eenen kant allereerst
het leger, dat zijn militaire muziek door
den aether zond; dan de burgerij met
plechtigen zang, en ten slotte allen ver
eenigd in den jubelkreet: „Leve de Ko
ningin".
Aan dezen kant het Nederlandsche
vclk, dat. zijn zonen en dochters aan
gene .zijde van den evenaar nu nadgr
stond dan ooit, en als .waarlijk koninklijke
bekroning van den middag kwam het
woord van de Koningin zelve, klaar en
duidelijk gesproken, en van zuiver na
tionale strekking: een oproep1 aan allen
hier en in Indië om samen te werken
in het streven naar 't welzijn van het ge
heel© rijk. Een koninklijk woord, dat bo
venal in deze dagen van veel défaitis
me en misschien in Indië ook wel eens
van ontmoediging, niet kan worden mis
verstaan en derhalve in de overzeesche
gewesten met innige vreugde zal zijn
vernomen.
'tWas, meenen wij, de tweed© maal,
dat de Koningin door de microfoon di
rect tot Indië sprak. Zeer zeker ditmaal
in de voornaamste plaats een persoonlijk
woord, een dankbetuiging voor de Bata-
viaansche huldiging. Maar ook nu ver
zuimde H. M. niet den radiodienst, die dit
contact technisch zoo volkomen mogelijk
maakte, in lovende termen te noemen.
En uit alles, wat de Koningin sprak,
klonk onmiskenbaar de ontroering van
het groote oogenblik, het oogenblik,
waarop alle groepen 'der Indisch© bevol
king haar hulde hadden gebracht en waar
op zij zelve in staat was, die bevolking
voor haar aanhankelijkheid en medeleven
te danken.
Aan beide kanten: van hart tot hart.
Hetgeen de Nederlandsche luisteraar
stil en met vochtig oog wist en begreep,
De staking bi] de K. L. M.
Naar van de zijde van het kantoor
der K. L. M. te Amsterdam wordt mede
gedeeld, wordt op de luchtlijnen volgens
de bestaande dienstregeling gevlogen,
behoudens den ochtenddienst op Londen.
Naar aanleiding hiervan vernemen wij,
dat eenige diensten, met name die op
Zweden, Duitschland en Frankrijk, die
tot nu toe in combinatie van de K. L. M.
met de buitenlandsche maatschappijen
Binnenland.
Het vreeselijk ongeluk op de Loosdrecht-
sche plassen.
Generale Synode der Geref. Kerken
(Vrouwenkiesrecht en leerboek).
Een wereldvlucht van Van Dijk.
Buitenland.
De geslaagde Oceaanvlucht.
De toestand in Zuid-Amerika gespan
nen- j j JJjQ
Duitschiands economische toestand.
Nieuwe betoogingen te Boedapest aan
staande.
worden waargenomen. Tot nu toe werd
om den dag door Nederlandsche en
Zweedsche vliegtuigen door den dienst
op Zweden onderhouden. Thans wordt
eiken dag met Zweedsche toestellen ge
vlogen.
Naar Londen vertrokken gisteren twee
inplaats van een Duitsch vliegtuig. De
ochtenddienst op Londen blijft echter
voorloopig achterwege.
Een wereldvlucht.
Naar gemeld wordt, onderhandelt de
JfTederlandsche Oceaanvliegar Van Dijk
reeds eenigen tijd over een nieuwe vlucht
en wel een onder zijn leiding rondom de
wereld. Desgevraagd vertelde hij, dat
het financieele gedeelte wel zoo ongeveer
in orde was. Hij is thans bezig te trach
ten de Fokkerfabriek voor die vlucht te
interesseeren, omdat hij natuurlijk een
Fokkervliegtuig voor die vlucht wil heb
ben.
De wereldvlucht zal naar wij verne
men in 1931 worden gehouden.
Schoolcompagnie motordienst
Een binnenkort te verwachten leger-
prder zal een ministerieele beschikking
bevatten, houdende mededeeling, dat de
minister van Defensie het noodig oor
deelt, dat een onderzoek wordt ingesteld
naar de mogelijkheid om tot bezuiniging
te geraken op de kosten der Schoolcom
pagnie van den motordienst. In het bij
zonder zal moetan worden overwogen of
de zorg voor 't materiaal bij die compag
nie zonder schade te doen aan hare
verdere opleidingen en oefeningen noch
aan hare mobilisatiebestemming zoo
danig kan worden gewijzigd, dat de
technische cursussen in de eerste
plaats de monteurscursus evenals an
dere dergelijke cursussen naar de Ar
tillerie-inrichtingen kunnen worden
overgebracht.
DUITSCHLANDS BOTERPOLITIEK.
Kan óók Nederland contingenteering van
zijn boterinvoer in Duitschland ad 50
mark eischen?
Wij lezen Ta 'het „Handelsblad":
Het politiek-belangrijkste en voor den
Duitschen landbouw meest waardevolle in
de nieuwe Duitsch-Finsche overeenkomst,
is wel dat de begrenzing der invoerrech
ten op boter, kans en oleomargarine kon
worden opgeheven, zonder dat het daar
door tot een breuk met Finland is ge
komen. 'Het is thans zeker, dat uiterlijk
29 November a.s. het autonome invoer
tarief voor boter ad 50 mark 30.
in werking kan treden.
•n Doorzitten bij Wielrijden. Zonnebrand
Smetten, verzacht en geneeet men met
Doe. 3040 «o 90 cl T«b, «0 et
Bl) Apoti. cc Dregfetn
