No. 281 Maandag 1 September 1930 44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLA~D.
ONZE KONINGIN.
Aangesloten bij het Bureau voor Opiaag°contrd!e
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland
ALLE
per 1 SEPTEMBER vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Headiikse Ces Baok K.V. Goos
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
TeL: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455,
Bijkantoor te Middelburg.
rirma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
veZeeuw
ÏÏ&fêig&i
A b o n n t: m a n t rj Ij s:
Per 3 maanden. franco oost, I*
Losse aurwaars
S At®
P"-'Je da? Av«»-to«?tB
1-t4 ragals f 5.20, el ka regel gaeez 3ji
Bij aborwsment belangrijke kearttog.
Er is in deze dagen, in verband met
den 50sten verjaardag van H. M. de Ko
ningin, veel over onze vorstin geschreven.
Daarbij trok in 't bijzonder onze aan
dacht de teekening, die de heer Hans in
„Het Vaderland" van Hare Majesteit gaf.
Wij ontleenen daaraan het volgende:
Wat ons, geheel afgezien van haar be
kwaamheden, in de Koningin altijd in
het bijzonder getroffen heeft, is: het on
geschonden behoud van een absolute,
vrouwelijke waardigheid in haar natuur.
Henry v. Dycke schreef eens over „haar
natuurlijke beschroomdheid van tempe
rament". Deze heeft ze inderdaad. Ieder,
die haar ontmoeten en spreken mocht, die
ervaart, hoe scherp en intelligent onze
Vorstin de 'dingen kan zien, wordt niet
temin door die „beschroomdheid", een
zekere vrouwelijke schuchterheid, getrof
fen. Zij: leeft daarbij het is bekend ge
noeg eenvoudig. Eenvoud en soberheid
zijn kenmerkende karaktertrekken, zoowel
in haar eigen optreden en verschijning
als in het leven van het Nederlandsche
Hof. Elke praal is er vérre. Een ver
schijnsel van gelijken aard is dit: dat de
Koningin altijd absoluut afkeerig is ge
weest van elk opzettelijk streven naar
populariteit. Van jongsaf heeft 'zij 'hier
van niets willen weten en het mag gerust
gezegd worden, dat men daardoor aan
ons Hof in een zekeren tegenzin ten op
zichte van de publiciteit in woord en beeld
wel eens wat te ver is gegaan. Ook hier
uit echter bleken eenvoud, soberheid en
vrouwelijke waardigheid.
Dan:
Nog een ander feit mag in dit verband
worden genoemd. De Koningin heeft al
tijd en dit was haar absolute recht
volstrekte discretie geëischt ten aanzien
van haar particuliere leven en gewoonten.
Ieder weet, dat 'dit leven geheel vlek
keloos is. Dat Koningin Wilhelmina de
demonstratie vormt van een koningschap,
■in verheven en ongex-epten zin opgevat,
met 'n zóó volstrekte toewijding aan haar
plicht, ook in oogenblikken van nationa-
len tegenspoed en rouw, dat men zich
vaak afvroeg, of de vervulling van haar
taak haar physieke krachten niet te bo
ven zou gaan.. Maar ten slotte is er toch
een gebied, waarop ook vorsten recht
hebben op stilte, eenzaamheid en discre
tie. Buitenlanders verwonderen zich vaak,
dat er onder ons volk niet meer bekend
is van en geschreven wordt over het ge
wone, particuliere, huishoudelijke leven
aan ons Hof, over de gewoonten en de
liefhebberijen onzer Koningin. 'Nu ja,
men weet, dat ze graag schildert, 'graag
fotografeert wat weet men méér? Het
is de eer van ons. volk, dat 'het 'hier altijd
dien schroom heeft geloond, waarop onze
Vorstin recht heeft.
Krachtig, maar ook alweer zonder de
minste opzettelijke demonstratie, is de
Koningin altijd geweest in haar geloofs
overtuiging. Ook hier verloochende zich
het bloed van haar geslacht niet. Ontroe
rend was 'de rede, die zij indertijd hield
bij het graf van Gaspard de Coligny, in
Frankrijk, en eenige jaren later bracht
zij, in Zweden, hulde aan den Grooten
Gustaaf Adolf, den strijder voor geloofs
vrijheid. En wie is de Kerstboodschap
vergeten, welke zij in hst zwarte jaar
1914 aan haar volk bracht, en die even
zeer een getuigenis was van haar geloof?
Talloos zijn de herinneringen, die ik
aan 'het openbare optreden van onze Ko
ningin heb. Talloos, én aandoenlijk. On
vergetelijk blijft mij het oogenblik in 1904,
toen zij:, als jonge vrouw van 24 jaar, bij
het gouden feest van het Marine-Instituut
in Den Helder de adelborsten toesprak en
hun terwijl zij het nieuwe vaandel in
de hand hield met een stem, die hel
der en melodieus over 'het groote veld
ging, op hun plichten wees. Een krach
tige herinnering bewaar ik aan den doop
van Prinses Juliana, in de Willemskerk,
toen zij baar kind overnam uit de armen
van de grootmeesteres, om bet de wijding
te doen ondergaan.
Aardige herinneringen ook bewaar ik
aan de Nieuwjaarsrecepties ten Hove: de
soirees in verschillende Januari-maan-
den.
In de prachtige groote saai stroomt vaa
fraaie kronen bet licht naar beneden.
Ergens in de hoogte zit, achter palmen,
het strijkorkest van de Koninklijke Kapel
en speelt. Het is een schittering van uni
formen, ambtsgewaden en unieke dames
toiletten: het neusje van den zalm, de
room van den room. Dan verschijnt, aan
den ingang der zaal, de opperceremonie-
meester en slaat met 'zijn staf op den
grond. De Koninklijke Familie komt bin
nen en schrijdt tusschen de gasten door,
waarvan velen dan later worden voorge
steld. Het was op zulke oogenblikken, dat
ik getroffen werd door de vrouwelijke
waardigheid in onze vorstin, die een van
de aantrekkelijkste eigenschappen is van
haar figuur, een zachte beschroomdheid,
welke aan zekerheid van optreden niets te
kort doet, want de vragen die zij stelt
zijn op-den-man-af en tooaen dat zij be-
heerscht wat zij ter sprake brengt en uit
stekend georiënteerd is.
Zij staat nu op het hoogtepunt van
'haar leven. Een halve eeuw. Vele ouderen
'kunnen ontroerd denken aan den tijd,
toen zij; kind nog 'bijna, de zware en his
torische taak op zich moest nemen. Laat
ons het maar eerlijk bekennen: een bloei
end, onbezorgd meisjesleven, als de lichte
hemelen glanzend zijn van vreugd en de
lente vol is van ruisc'hende beloften, heeft
zij niet gekend. De eenvoudigste jonge-
vronwen in ons volk hebben in dit opzicht
veel meer gehad dan zij, die op het oogen
blik, dat het leven openbloeit als een
blanke 'kelk, het offer moest brengen,
baar door geboorte en wet opgelegd. Voor
de wijze, waarop zij dat offer heeft ge
bracht en haar zware taak vervuld, 'be
tuigen wij haar op dezen dag opnieuw
onzen eerbied en onze onwankelbare
trouw.
Uit der eeuwen verten klinkt ons de
melodie tegen van bet Wilhelmus. Het is
een lied. waarin zich onze nationale ge
schiedenis weerkaatst: brandend van
gloed en stralend van licht, geloofspsalm
en strijdzang 'beide. Boven alles vrijheids
lied. Mogen op het heilige rhythme van
dit eeuwenoude lied Vorstin en Volk zich
nog 'lang blijven vereenigen, het Vader
land getrouw.
Het Poolsche Parlement ontbonden.
Bij verordening van staatspresident
Moseicki is het Poolsche parlement ont
bonden.
In het schrijven van den staatspresi
dent wordt o.a. verklaard, dat de begin
selen van de bestaande wetten verouderd
zijn, zoodat verbetering noodig is. De
president is tot de overtuiging gekomen,
dat deze, niettegenstaande zijn daartoe in
het werk gestelde pogingen, niet verkre
gen kan worden door den arbeid van
dezen Sejim, zoodat hij besloten heeft het
parlement te ontbinden en verkiezingen
te doen houden op 16 en 23 Nov.
Direct na de ontbinding van het par
lement heeft de politie te Warschau en
in de provincie talrijke leiders der
Oekraiensche, Wit-Russische, alsmede
van de verboden communistische partij,
gearresteerd. Tal van 'leden van de par-
lements'fracties der links-radicale Wit-
Russische partij' werden, nu hun immu
niteit is opgeheven, achter slot en 'gren
del gezet.
Te Lemberg werden 30 leiders der ge
heime nationalistische strijdorganisatie
■der Oekrainers gearresteerd. In het poli
tic-rapport wordt medegedeeld, dat een
•groote hoeveelheid ontplofbare middelen
in het bezit der organisaties werd gevon
den en in beslag is genomen.
Te Warschau zijn talrijke huiszoekin
gen verricht en is veel communistische
lectuur ontdekt.
Loonstrijd In de Berlijnsche metaal
industrie.
Zaterdag heeft het verbond van Ber
lijnsche metaalindustrieelen aan de bij; het
metaalkartel aangesloten vakbonden me-
dedeeling gedaan van de opzegging van
de in het tariefgebied Berlijn geldende
loontarieven. Deze opzegging gaat op 30
September in en daarbij zijn ruim 280
bedrijven der Berlijnsche metaalindustrie
met 140.000 arbeiders 'betrokken.
De onrust in Znid-Amerlha.
Te Buenos Ayres is de staat van be
leg afgekondigd. Verscheidene hooge of
ficieren zpn gearresteerd, waardoor de
opgewondenheid der bevolking nog is toe-
genomen,
Die regeering gaat voort met het treffen
van voorzorgsmaatregelen. Uit de provin
cie zijn 8 regimenten cavalerie naar Bue
nos Ayres gekomen, terwijl in de haven
3 torpedojagers ligplaats hebben genomen.
Voor alle belangrijke openbare gebouwen
zijn machinegeweren opgesteld, terwijl in
de wijk der regeeringsgebouwen ook
draadversperringen zijn aangebracht. Alle
;belangrjjke strategische punten in de stad
zijn door troepen en po.itie bezet.
De posterijen hebben opdracht om alle
voor officieren van leger ea vloot bestem
de brieven te openen.
De Engelsche handelspolitiek.
Een groot aantal staatslieden, ban
kiers, groot-in du&tóeelen en reeders,
waaronder Lord Grey, Lord Bradbury,
Lord Ashton, Walter Runcim&u, Sir
Charles Hobhonse, Sir George Palsb,
Laurence Guxrig hebben een manifest
openbaar gemaakt als antwoord op de
motie, onlangs door eenige bankiers aan
genomen, waarin op wederzijdsche 'han
delsovereenkomsten met de dominions
werd aangedrongen met bijkomstige in
voerrechten op al'lo van buiten af inge
voerde artikelen. In het antwoord wordt
gewezen op 'het, vier jaar geleden door
de leidende bankiers openbaar gemaakt
betoog, om alle tarieven en beperkingen
van den handel op te 'heffen, daar deze
de prijzen verhoogden, de pioductie ver
minderden en kunstmatige 'duurte schep
pen en tot de verarming van Europa
leiden.
Korte Berichten.
Bij Sankt Aegidien, in de buurt van
Chemnitz, is een passagiersirein ont
spoord, tengevolge waarvan een wagon
kwam te kantelen, drie reiziges werden
gedood, drie zwaar en acht licht gewond.
In een autobus van Zehlendorf
naar Moabit is Zaterdagmiddag van een
kaslooper 15,000 mark gerold.
De Duitsche minister van buiten-
landsche zaken, dr Curtius, die to Ba
den-Baden voor een druk bezochte ver
gadering het woord voerde, as tijdens zijn
rede plotseling onwel geworden, zoodat
hij zijn redevoering niet ten einde heeft
kunnen brengen.
Na het onweer, dat zich Ia den
nacht van Vrijdag op Zaterdag boven
Londen ontlast heeft, is het weer daar
wel wat opgefrischt. Het was Zaterdag
middag om 4 uur 81 graden, tegen 93°
Vrijdagmiddag om denzelfden tijd.
In een steenkolenmijn te Bantyre
in Schotland heeft zich een ontploffing
voorgedaan, waardoor 14 mijnwerkers
werden bedolven, Tien 'konden worden
gered, maar eenigen van ben verkeerden
in ernstigen toestand. Later heeft men
een doode gevonden. Man vreest, dat da
3 anderen eveneens dood zijn.
Uit Cordova wordt nog gemeld, dat
de autoriteiten een vergadering bijeen
geroepen door de vakvereenigingsleiders,
hebben verboden. Men vreest dat de al-
gemeene staking zal uitbreken.
De groote Franscha herfstmanoeu-
vres, waaraan 68.000 man deelnemen, en
die nabij de Italiaansche grens worden
gehouden, zijn aangevangen.
Tusschen de Italiaansche grenspa-
trouilles en een groep smokkelaars aan
de Tiroolsche grens heeft een hevig ge
vecht plaats gehad. Het vuur werd door
de smokkelaars geopend, waarop de pa
trouille terugvuurde. Een smokkelaar,
die op Zuidtiroolsch gebied gewond werd
is naar het hospitaal te Brixen overge
bracht.
Uit Sjanghai wordt gemeld, dat de
hoofdstad van de Chineesche provincie
Szetsjoean, Tsjoengking, door een gewel
digen brand is geteisterd.
Drie duizend huizen zijn verwoest.
Duizenden menschenlevens zijn te be
treuren. De schade is nog niet te over
zien.
DB BOTERSTRIJD.
Het Dnitsch-Finsche ontwerp verdrag.
Uit Berlijn werd aan het Hdbl. ge
seind:
Voor zoover wij de situatie, geschapen
door de Duitsch-Finsche overeenkomst
van Helsingfors, op grond van de tot nu
toe bekend geworden bijzonderheden kun
nen overzien, wordt het invoerrecht op
boter, dat tot dusver 27,50 mark bedroeg,
ia het ftieuwe Puiisoh-Finsehe handels
verdrag tot 50 mark verhoogd. Natuur,
lijk zal deze verhooging van het invoer
recht die gelukkig ver ten achter blijft
bij bet door den Duitschen landbouw ge-
eischte tarief van 80 mark, onzen boter-
uitvoer opnieuw ernstig bemoeilijken,
maar de Duitsche zuivelproducenten zul
len vermoedelijk bij deze verhooging niet
zoo heel veel baat vinden. Want naar ve
len hier gelooven zal het stijgen van den
boterprijs, die het logisch gevolg van de
tariefverhooging moest zijn, er naar alle
waarschijnlijkheid toe leiden, dat het bo-
terverbruik in Duitschland zal verminde
ren, waarvan dan de margarine-indus-
tie, die voor SO pet. in Nederlandseh-En-
gelsche handen is, dankbaar .fel kunnen
profiteeren.Zcodat wij dan het paradoxale
geval zouden beleven, dat minister Schiele
die den Duitschon landbouw wilde onder
steunen, indirect zou bijdragen tot een
versterking van de positie van de geheel
onder buitenlandschen invloed staande
margarine-industrie.
Overigens zal de concessie, die Finland
in het nieuwe verdrag aan Duitschland
heeft gedaan, gecompenseerd worden door
een verlaging van d® Duitsche invoer
rechten op hout. Wat deze compensatie
betreft zal dus niet slechts de Nederland-
sche zuivelproducent, maar ook de Duit
sche houtindustrie gedupeerd worden,
waarover de Duitsche houtindustrieolen
nog wel een hartig woordje aan het adres
van den heer Schiele zullen zeggen.
Neemt men bovendien in aanmerking,
dat het tarief voor kaas onveranderd
blijft, dan kan men vaststellen, dat de
heer Schiele den Duitsehan landbouw met
dit nieuwe handelsverdrag slechts van
den regen in den drup heeft geholpen,Dat
men niettemin heeft besloten dit verdrag
te aanvaarden, vindt zijn verklaring in de
eerste plaats in partij-politieke en verkie
zing-tactische overwegingen. Dezer dafen
toch heeft minister Curtius in een bespre
king met persvertegenwoordigers van de
Duitscho Volkspartij ronduit verklaard,
dat hij, ondanks velerlei bezwaren, voor
de revisie van het Duitsch-Finsche ver
drag was opgekomen, omdat op het ge
bied van de boter- en kaas-tarieven een
zichtbaar succes van de politiekvan den
heer Schiele noodig is, aangezien anders
het gevaar bestaat, dat do oppositie der
nationaal-socialisten en der Duitech-Na-
tionalen al te veel kiezers nit het kamp
van Schiele en zijn landvolkpartij zal
wegzuigen.
De „Vossische Zeitung" verneemt nog,
dat de Duitsche regeering zich met de
Nederlandsche in verbinding zal stellen,
ten einde eventueels moeilijkheden, die
nit het nieuwe Duitsche verdrag mochten
voortvloeien, op vriendschappelijke wijze
uit tïe wereld te helpen.
Te hovoegdsr plaatse te Dén Haag,
deelde men echter aan het „Handelsblad"
mode, dat men zich geen goede voorstel
ling kan maken van wat de Duitsche
regeering mot zoo'n bespreking voor
heeft. Het bericht wordt dan ook in twij
fel getrokken.
Binnenland.
Moord te Hardegarijp.
Viering van den vijftigsten verjaardag
van H. M. de Koningin.
De Koningin spreekt tot de overzeesche
gewesten.
De Middelburgsche feesten.
Groote branden te Wezep en Breda,
Buitenland.
Aardschokken, te Los Angeles.
Het Poolsche parlement ontbonden.
De Ïïngelsche handelspolitiek.
Onrust in Zuid-Arnerika.
DE KONINGIN SPREEKT TOT DE
OVERZEESCHE GEWESTEN.
De hnldebetooging te Batavia.
Do nauwe samenwerking tusschen dei
Nederiandsch-lndische en Nederlandsche
Telegraaf-Administraties heeft hot moge
lijk gemaakt, dat de hulde, welke Zater
dag op initiatief van het Algemeen Neder-
landsch Verbond te Batavia aan de Konin
gin gebracht is. naar ons land kon wor
den overgebracht en dat H. M. de Ko
ningin in staat was, onmiddellijk daarna
te antwoorden.
Het Indische concert werd uitgezonden
door de zenders P. L. E. op 15.93 Meter
en P. M. C. op 16.55. De ontvangst had
plaats op Noordwijk-Radio, waar iedere
zender dubbel werd ontvangen, welke vier
ontvangsten wederom door middel van
twee combinatoren gemengd werden. Van
ieder stel ontvangers was er een geplaatst
in de groote ontvangstzaal van Noord
wijk-Radio en een in de z.g'. hut, welke
zich op 50 meter afstand in het duin
bevindt, zulks ter voorkoming van fading.
Deze gecombineerde ontvangst werd ver
volgens doorgegeven aan de versterkers
kamer van den Radio-dienst te Amster
dam. De versterlcerskamer had twee ver-
Ëindiisgen, te© eerste *m wAtsfcpwkwhf
langs speciaal daartoe uitgezochte .gelei
dingen gevoerde, mot het Paleis Het Loo
waar luidsprekers waren „opgesteld in dan
salon, waar zich het Koninklijk gezelschap
bevond. Een tweede verbinding was aan
gelegd met den Hilversumschen, zender,
waar de K, R. O. voor de heruitzending
zorgdei
De uitzending van de redevoering van
de Koningin was technisch zoodanig ge
regeld, dat niet slechts Nederl. Oost-
1 ndië, maar ook de gewesten in West-
Indië deze zouden kunnen volgen.
O» 13 uur 30 was het geheel® be
taalde radio-telefonische verkeer Neder
landNeöeri. Indië v.v stopgezet ter
voorbereiding van de grooisoha gebeur
tenis.
De huldiging ap da Pasar Gambir.
Precies op tijd ving de uitzending van
het muzikaal gedee'te van de huldiging,
welke op de Pasar Gambir te Batavia
werd gehouden, aan,. Onmiddellijk nadat
het Wilhelmus had geklonken ten toeken
dat do uitzending een aanvang had ge
nomen, Volgde do reveille en de zang
held®.
Dr ir N. Kooroans sprak daarna de
Indische luisteraars toe en zeïde dat van
de Koningin bericht was ontvangen, dat
z{) Wilde antwoorden op het geboden®.
Alvorens do Koningin te verzoeken voor
de microfoon plaats te nemen zou hij1
gaarne langs do diensttelefoon vernemen,
ai in Nal.-Indië alles voor de ontvangst
in orde was. Op spoedig bericht weidi
doof hem gewacht. Hij deelde den be
trokken dienst in Indië mede, dat men
dezerzijds niet ton antwoorden op het
straks verwachte bericht, omdat beide
senders parallel staan.
Even later werd blijkbaar uit Nederl.
Indië bericht ontvangen, dat daar alles
veaf do ontvangst gereed was en onmid
dellijk daaroo trad de Koningin voor "de
microfoon, t\j sprak als volgt:
De Eontagttt dankt voor het gebódens.
„Door den gouverneur-generaal ingei-
licht omtrent het voornemen van het
comité, gevormd op voorstel van het Al-
ijemeen. Nederlandsch Verbond, eener
eestelpke viering van mijn vijftigsten ver
jaardag en dankbaar gebruik makende
van de mij geboden mogelijkheid het pro
gram per radio aan te hooren, is het
mij aangenaam ia kunnen mededeelen,
dat de uitvoering volkomen duidelijk door
mij en de mijnen ïs aangehoord, dank zij
do voortreffelijke inrichting van den ra
dio-dienst. Onder den verschen indruk
van het gehoorde voel ik mü' gedrongen
het comité en allen, die aan deze uit
voering hebben medegewerkt, en den dui
zenden belangstellenden aanwezigen, mijn
warmen dank te betuigen voor hun aan
hankelijkheid en medeleven. Dat alle groe
pen der bevolking van hun belangstelling
nek ben doen blijken stemt mij tot bij
zondere erkentelijkheid. Ik besluit met
den oprechten wensch, dat zoowel hier
in Nederland als in Nederl.-lndië het
streven vaardig blljve naar een inniga
samenwerking ter behartiging van het ge
meenschappelijk doel, waarnaar wij allen
streven, het welzijn van het land onzer
inwoning en het welzijn van. het geheel e
rijk."
Ntwkt 'wint*
