No. 268
Zaterdag 16 Augustus 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
N.V. AMSTERDAM» ELEMENTEHFABRIEK
Hendrikse Go's Sank N.V, Goes
4
Belgisch Geld
EERSTE BLAD.
Heel het volk.
v.h. GEBR. PETERS
ROOMBOTER en KAAS
ïippelm «n
en, die gun.
s.
and
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
bericht, dat haar NIEUWE UITGEBREIDE PRIJSCOURANT
van ZWAKSTROOM., STERKSTROOM- en RADIO
ARTIKELEN op aanvraag, gratis aan Heeren Handelaren
wordt toegezonden.
Amsterdam O., Prinsengracht 220—224.
UW HUID GENEEST VLUGGER MET
KT Mi f C WONDBALSEM
Ul-fVfVv ZB en SO OENT
Buitenland.
Vraagt dus onze Producten
VADERLANDSGHE BANK
Belangrijkste Nieuws.
tegen voordeelige koersen
bij
Binnenland
id.
boter wear
ttor- und Fett-
do cijfers van
oter gedurende
dit jaar.
1929
23.830.200 k.g.
16.141400
4.809.800
8.254,700
4,048,000
2.749.000
2.029,3CO
1.080,300
8.048.400
1.140.300
d.
voer van boter
'olgens de offi-
X) k.g.
X) k.g.
(maar de offi'
invoer is nog
[e boterproduc-
van 1930 04.4
1929, naar
e boteruitvoer
d, Polen, Est-
ïg, maar Zwe-
en en de an-
md acihter?
de Duitsche
invoer van
periode van
0 k.g.
0 k.g.
totale boter-
erste 0 maan-
>0 K.G. minder
g 16 Aug.:
Uitsl. K.R.O.-
.15-1.15 Con-
pl. 6.00—
5 Sportpraatje,
557,16 Jour-
45—8.00 Gra-
door het K.
V.A.R.A.-uitz.
onpl. 10.00
ramofoonpl.
voor de kin-
8,00 Bonds-
er8-Mandoline-
Morgenwijding.
8.50 Orkest-
7.05 Piano-
t, bariton.
I. 7.50 Gramo-
3 temps de la
■amofoonpl.
rio-oonoert.
de.
130.
Riemens, 23
'en, 25 Wf.
Vj. Vrolijk, 20
en J. C. Hen-
en J. .Vogel
j. en S. van
l, 24 j. en N.
Lingier, 20
van de Luija-
d.; C. Ver-
stelaar geb. de
Tagenaar z.
van K. Nagte-
man van P.
(Vliss. Crt.)
nnes Arie, z.v.
ia de Visser,
a 'tHof, 67 j.,
den Hollander;
!e 87 j. wedn.
us.
s Pols, 32 j.
Hollmann, 25
Wjillem Arie
;enis Jan Sin-
Adriana d.v.
Maria van
•an Poelje en
Wjillem Bol
46 j. echtgen.
14 Aug. Ge-
la, d. v. Hui-
Maria Adri-
Pieter, z. v.
en Christina
d. Moere,
de Regt'J,
tgenoote van
Janna Kos-
ornelis Adri-
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Boes.
TeLi Redactie en Administratie Na. 1L
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL Na 259.
De Zeeuw
VEHSCHirNT ELKEN WERKBAS».
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f 3.
Losse nummers 30.00
Prijs der AdrartentlSn:
14 regels 11.30, elke regel meer SP et
Bij abonnement belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
(Slot.)
Onze bezwaren tegen de zuurdeesem-
gedachte zijn goeddeels door Dr Slotema-
ker de Bruine, die een poging deed om
de voordeelen daarvan in het licht te stel
len, aangegeven.
Terecht werd er door hem op gewezen,
dat een lepel zout in een emmer water
geen pekel geeft. „Als het inderdaad 10
doen i3 om meer dan een algemeen sma
keloos, kleurloos Christendom in het mid
den van de groote wereld, dan zal dit
moeten worden saamgetrokken op kleiner
terrein, binnen eigen omtuining, om daar
al zijn kracht zich bewust te worden, om
het zwakke te sterken en aan elke bijzon
derheid van dit aparte geheel eea eigen
aandacht te schenken, om straks zoo noo-
dig met 'klare kans op slagen den aanval
te organiseeren tegen al wat onchristelijk
leeft daarbuiten."
Men spreke, zoo voegde hij hieraan ito,
dan niet van enghartige bekrom
penheid, noch ook van loslaten
der wereld.
„Immers is hier de hartstocht voor het
hoogste goed aan het woord en de over
tuiging, dat slechts na strakke concentra
tie een zegen-brengen aan de wereld
ginds zal mogelijk zijn."
Zeer juist opgemerkt naar het ons
voorkomt. En gezegd op een wijze, die
verdere bespreking gemakkelijk maakt.
Wij moeten toch aannemen, dat ook bij
hen, die niet hij voorkeur met de leuze
„heel het volk" werken, omdat het toch
inderdaad niet meer is dan een leuze
zij het dan een aantrekkelijke en schoon
klinkende leuze toch ook de hartstocht
voor het hoogste goed wordt gevonden.
Alleen, zij trachten hun doel op een
andere wijze te henaderen.
Met leuzen, hoe mooi die dan ook klin
ken, komen we hier niet verder.
We staan eiken dag voor de nuchtere,
de vaak ontmoedigende practijk.
En die practijk leert ons, dat, wanneer
zoo op het nationale den druk wordt
gelegd en het isolement wordt geschuwd,
het gevaar groot is, dat het hoogste goed
dreigt verloren te gaan.
Wij denken hier onwillekeurig aan
landen als Duitschland, waar men een
christelijk schoolwezen niet kende en waar
het christelijk organisatieleven niet als bij
ons ingeburgerd was.
De zuurdeesem-gedachte heeft daar
grooten invloed gehad.
Het nationale stond op den voorgrond.
Maar nu heeft ook de uitkomst geleerd
hoe gevaarlijk dit was.
Gevaarlijk voor het geestelijk leven,
maar gevaarlijk ook voor het nationale
leven en voor de nationale eenheid.
In dagen van hooge spanning, als we
in 1918 beleef den, is gebleken, dat de na
tionale gedachte niet de noodige span
kracht had, omdat het geestelijk element
ontbrak of althans te weinig invloed uit
oefende.
En een gunstig teeken schijnt het ons,
dat men dit 'begint in te zien. Dat men
verstaat, dat de nationale eenheid alleen
kan worden herkregen en bevestigd in
dien eerst weer stevige geestelijke grond
slagen worden gelegd.
Vandaar dat men gaat roepen om
christelijke scholen.
Niet om scholen met een christelijk
tintje en vernisje, maar om scholen waar
het christendom is een levende kracht.
Vandaar ook, dat er is een drang om de
christelijke vakorganisaties te verstevi
gen en dat er een vragen komt naar een
partijleven op christelijken grondslag.
En die gedachte zal overal moeten
doorwerken.
Groen van Prinsterer zag het goed
toen 'hij het uitsprak: „In ons isolement,
in onze zelfstandigheid in onze
beginselvastheid ligt onze kracht.
Eerst wanneer we zelf vaststaan op
eigen grondslag, eerst dan zullen we een
krachtigen invloed uit kunnen oefenen en
een greep kunnen doen op „heel het volk".
Want dat moet toch het streven zijn.
Wanneer we ons afzonderen in eigen
kring, ons organiseeren naar eigen begin
sel, dan doen we dat niet, mogen het al
thans niet doen, om ons in zelfgenoeg-
zaamheid neer te zetten en uit de hoogte
neer te zien op anderen, die van ons niet
zijn.
Dat zou geen waar christendom zijn.
Het christendom is uit den aard der
zaak op expansie bedacht.
„Heel het volk", dat moet ons ideaal
zijn. Inzooverre kunnen we overnemen
het woord van Beets: „Ik wil geheel mijn
volk behooren".
Maar we willen niet in dat volk op
gaan.
Alleen wie partij kiest 'heeft Groen
gezegd, kan onpartijdig zijn, en zoo zou
den we ook kunnen zeggen: alleen wie
zich isoleert, kan recht nationaal zijn.
Ons volk is een eenheid. Door hechte
banden door de historie gelegd.
Maar die eenheid is niet het hoogste.
Het christendom verdeelt. Het maakt
den mensch tweedrachtig. Het noodzaakt
telkens weer de eenheid los te laten ter-
wille van het recht en de waarheid.
Wanneer de eenheid en het nationale
sterk op den voorgrond worden geschoven,
dan zullen we telkens moeten schipperen.
Hier wat inschikken. Daar wat loslaten.
Daarom moet, wie de eer en de majes
teit van onzen Heere en Koning boven
alles gaat, telkens weer de eenheid en het
nationale loslaten, om in isolement 'kracht
te zoeken voor den strijd en ook om ge-
isoleerd te komen tot federatieve samen-
werking en zoo tot handhaving van de
eenheid.
In de practijk wordt dit van Christelijk
Historische zijde vrijwel toegegeven en
wordt ook menigmaal de isolementsge-
dachte aanvaard.
Het komt ons voor, dat men van die
zijde dan ook niet het recht heeft ons in
de schoenen te schuiven, dat wij no ode-
loos het volk scheiden en de nationale
eenheid uit het oog verliezen.
Intusschen kan de vraag worden ge
daan, of het tot ons gerichte verwijt, som3
ook zijn grond vindt in een al te een
zijdige propageering van de isolements-
gedachte.
Die vraag ia zeker waard ze te over
denken.
En wie dit ernstig doet, die zal al ras
ervaren, dat het vraagstuk „wij en de we
reld" nog niet zoo gemakkelijk is en zal
vanzelf gaan zinnen op middelen, die kun
nen strekken om onze beginselen dienst
baar te maken voor „heel het volk".
De Turksche gezant ln Peizië terug
geroepen,
Havas meldt uit Teheran, dat de Turk
sche regeering Mamdoe Sjefket bei, haar
gezant te Teheran, heeft teruggeroepen.
De Antwerpsche tentoonstelling.
Trots het gure weder der laatste we
ken blijkt het financieele succes der Ant
werpsche wereldtentoonstelling thans
reeds verzekerd te zijn. De organisators
hadden voor de opening het totaal-cijfer
der ontvangsten aan entreegelden op on
geveer 15 millioen franc geraamd. Dit
cijfer is nu echter reeds overschreden
met 2 millioen frank en zal, naar men
meent te mogen verwachten, wel tot 25
millioen stijgen, zoodat van een tekort al
thans voor wat dit deel der balans van
het tentoonstellingscomité betreft, geen
sprake meer is.
Da crisis in Amerika.
De gouverneur der door de gewel
dige droogte getroffen midden-Westelijke
Staten, zijn in den stroomenden regen te
Washington aangekomen, teneinde pre
sident Hoover voorstellen te doen voor
een uitgebreide hulpactie ten gunste van
de getroffen landbouwers.
Intusschen is in deze staten het weer
omgeslagen. In eenige staten is zelfs re
gen gevallen.
De conferentie der gouverneurs van de
12 centrale staten, welke onder voorzit
terschap van president Hoover is gehou
den, heeft in een langdurige zitting een
omvangrijk programma voor hulpverlee-
ning aan de noodlijdende boeren in 250
door de droogte het meeste geteisterde
districten vastgesteld.
De federale regeering zal een crediet
beschikbaar stellen en de spoorwegtarie
ven voor het vervoer van vee, voedings
middelen en veevoeder naar deze distric
ten zullen worden verlaagd. Ook zullen
werkzaamheden voor werkverschaffing
worden uitgevoerd. Voor de verschillende
staten zullen hulpcomité's worden ge
vormd. Het Roode Kruis heeft een cre
diet van 5 millioen dollar voor de ge
troffen boeren beschikbaar gesteld.
De Boedapester gevangenissen, zijn
overvol.
Waarschijnlijk is er geen enkele mode
badplaats, die zulk een schitterend sei-
De terugreis van de R 100.
Het luchtschip R 100 was gistermid
dag om 3 uur Greenwichtijd op tweederde
van den afstand over den Atlantischen
Oceaan.
Het ministerie van luchtvaart meldt,
dat de weersomstandigheden boven den
Oceaan minder gunstig zijn geworden.
De eerste helft van de reis over den
Oceaan is volgens berichten van het lucht
schip buitengewoon rustig geweest. De
passagiers ondervonden niets van de on
aangenaamheden, die een zeereis plegen
te kenmerken. Het eenige bezwaar was
de hevige regen, die men sinds midder
nacht ontmoette en waardoor de snelheid
verminderd moest worden tot 39 mijl per
uur.
Het ministerie van luchtvaart meldt
later, dat de R 100 heeft meegedeeld, dat
zij wegens het slechte weer haar route zal
nemen over Kaap Clare in Ierland, waar
zij vanmorgen in de vroegte hoopt langs
te varen, en dan rechtstreeks naar Gar-
dington zal stevenen.
zoen doormaakt als thans hot Boeda-
poster huis van bewaring en; do andere
staatspemsions, die sedert den .aanvang
van het seizoen stampvol zijn. De oud
ste gevangenbewaarders kunnen zich
zoo'n tijd niet herinneren en men ziet
met schrik en hoven de komst van den
„dievenwagen" tegemoet, aangezien men
nauwelijks weet, waar men de nieuw
aangekomenen moet onder brengen. De
verklaring hiervoor is, schrijft het blad,
dat het in den zomer veel gemakkelijker
is, zonder opzien te verwekken, voor
een paar maanden te verdwijnen en dus
komen de heeren* veroordeelden; bij! mas
sa's hun tijd uitzitten. Later vertellen'
zij dan met vacanti© ergens int Italië
of zoo te zjjn geweest.
De onrast ln Brltsch-ImdiB.
De onderkoning van Britsch-Indië heeft
den staat van Meg afgekondigd in het
district Peshawar.
Te .Naushahra, Koliat „en "Rawalprindi
zijn sterke Engelsche en Indische troepetn-
afdeelingen samengetrokken.
Verscheidene dorpen zijn door de ver
schrikte inwoners verlaten, en vrouwen
en kindéren worden naar andore dorpen
bevorderen door hun hoog Vitamlnengehalte
den groei uwer kinderen, en doen de vat
baarheid voor verschillende ziekten afnemen.
Uw doktersrekening zal hierdoor lager worden.
overgebracht. In bepaalde dorpen ont
vangen de Afridis onderkomen en voed
sel. Totnogtoe vermeden de stammen be
slist contact met de troepen.
Een officieele mededeeiing noemt den
toestand aan de Noordwestelijke grens
als zeer ernstig en gevaarlijk. Zij beves
tigt, dat het den Afridis een tijd lang
gelukt is, alle verkeer af te snijden.
voor belaste waarden - 's-GRAVENHAGE,
6g j tegen beurskoers
j q OBLÜGAT8ËN
met jaarlijksche uitloting
Algemeens leerplicht in Rusland.
Met October wordt in Rusland de alge-
meene leerplicht ingevoerd, waarmee men
aanvankelijk tot 1932 had willen wachten.
Er moeten maatregelen genomen worden,
dat in de dorpen schoolgebouwen of an
dere lokalen beschikbaar komen; zoo
noodig dienen huizen van groote boeren
(koelaki) in beslag genomen te worden. De
onderwijzers zullen dezelfde voorrechten
krijgen als de fabrieksarbeiders. In bij
zonder achterlijke streken kan de invoe
ring van de leerplicht intusschen nog één,
of ten hoogste twee jaar uitgesteld wor
den. De leerplicht bedraagt voor het plat
teland voorloopig vier jaar, voor de ste
den en de fabrieksstreken zeven jaar.
Duitschland's „boterpolitiek".
Zag het er Donderdag nog naar uit, dat
minister Schiele de meerderheid van hot
Kabinet zou weten te winnen voor een
opzegging van het Duitsch-Finsche han
delsverdrag, gisteren kwam het verheu
gende bericht, dat hij daar vooralsnog
niet in is geslaagd. Het, Kabinet heeft
besloten nieuwe besprekingen met Fin
land te openen en te dien behoeve een
Duitsche gedelegeerde naar Helsingfors
to zenden.
Het is de bedoeling van de Duitsche
regeering het handelsverdrag niet op
te zeggen, maar te trachten van Finland
gedaan te krijgen, dat het toestemt in een
verkorting van de in het aanvullende
verdrag vastgestelde geldigheidsduur van
zeven jaar voor het boter- en van vijf
jaar voor het kaastarief. Indien Finland
zich hiertoe bereid verklaart, zonder ln
ruil daarvoor compensatie van de soort
van de fatale particuliere overeenkomst
„te eischen," zouden alle moeilijkheden
van de baan zijn en ook voor Nederland
geen reden tot ontevredenheid meer be
staan.
Inmiddels is het aanvullende verdrag
tusschen Duitschland en Finland, dat
de Rijksdag nog kort voor zijn ontbinding
had aangenomen, in het „Deutsche Ge-
setzbladt" gepubliceerd. Dit verdrag, waar
in Duitschland de mogelijkheid wordt
geboden het botertarief van 27.50 op 50
Mark te verhoogen, treedt onmiddellijk
in werking. Men mag aannemen, dat de
ratificatie thans wel met bekwamen spoed
haar beslag zal krijgen.
Alles hangt thans af van het verloop
der nieuwe onderhandelingen met Fin
land. Ontwikkelen deze zich bevredigend
d.w.z. zoodanig, dat zij het uitzicht ope
nen op een overeenkomst, waartegen ook
Nederland redelijkerwijze geen bezwaar
kan maken, dan zou daarmede een on
verkwikkelijke periode van de Duitsche
boterpolitiek tot het verleden behooren
en de thans voorloopig gestaakte Ne-
derlandsche boycot-beweging definitief ge-
Binnenland.
Koninklijk Bezoek aan Zeeuwsch-Vlaan-
deren.
Het suikerwetje 17 Aug. in werking.
Een mislukte oogst?
Vergadering van de Kamer van Koop
handel te Middelburg.
Groote brand te Jorwerd (Fr.)
Buitenland.
Duitschlands boterpolitiek.
De Turkscha gezant in Perzië teruggeroe
pen.
Da onrust in Britsch-Indië,
Leerplicht in Rusland.
sa
liquideerd kunnen worden. Mochten de
besprekingen met Finland echter ander
maal op niets uitloopen, dan zouden wij
weer eveü ver zijn als twee weken gele
den, en andermaal ernstig rekening moe
ten houden met de opzegging van het
Duitsch-Finsche verdrag. (Hbld.)
Korte Berichten.
Het (roode) gemeentebesfasr ?ac
Weenen ontzegt aas de kinderen '"i bezoek
aan bioscopen, waarin een aieuw® film
van Keizer Frans Josef ter hetinaes-ing
aan zijn geboortedag voor honderd jaar,,
vertoond zal worden. Een bioscoopverbod
kan zeer goed zij1); doch dit verbod ge
schiedt, omdat de film alleen de deugde®
van den keizer Iaat zien.
Wegens de steeds toenemende werk
loosheid in Canada, heeft de regeering
besloten de immigratie naar Canada te
beperken. Immigratie van het Europee-
sche vasteland is tot nader orde verboden,
terwijl Engelschen slechts tegen overleg
ging van het benoodigde voor een bepaal
den tijd levensonderhoud worden toege
laten.
De hoop, dat men de 46 mijnwer
kers, die bij de instorting op de steen
kolenmijn bij Princeton in Britsch-Colum-
bië van de buitenwereld waren afgeslo
ten, no_2 zou kunnen redden, is helaas
niet verwezenlijkt. Naar het Nederlandsoh
telegraafschap meldt, heeft men de on-
gelukkigen moeten opgoven.
Gistermorgen is in het havenkwar
tier van Aarhua een zware brand uitge
broken, welke zich in een oogwenk tot
verschillende pakhuizen 'heeft uitgebreid.
De storm blies een waren vonkenregen
over de omliggende stads deelen; met veel
moeite gelukte bet de brandweer, welke
met veel materiaal werkte, verdere uit
breiding van den brand te voorkómen.
Groote voorraden graan zijn verbrand.
De schade bedraagt meer dan een mil
lioen kronen.
De Nedexlandsche delegatie naar de elfde
Volkenbondsvergadering.
Da Nedarlandscha delegatie naar da
elfde Volkenbondsvergadering, welke op
10 September te Genève zal aanvangen,
zal zjjn samengesteld als volgt:
Jhr mr F. Baelaerts van Blokland!, mi
nister van buitenlandscha zaken; jhr dr
J. Loudon, buitengewoon gezant en gevol
machtigd minister te Parijs, oud-minister
van buitenlandsche zaken; H. Colij'n, oud
minister van financiën, lid van da Tweede
Kamer; prof. jhr mr W. J. M. van Eysin-
ga, hoogleeraar aan de Rijksuniversiteit
te Leiden, vertegenwoordigers;
Mr J. Limburg, lid van den Raad vani
State, oud-lid van de Tweede Kamer; mr
L. J. A. Trip, oud-thesaurier generaal
van het departement van financiën, oud
president van de Jaivasche Bank; prof.
mr dr J. P. A. Franpois, administrateur-
chef van. de afdeeling Volkenbondszaken
van het 'Departement van buitenlandsche
zaken, buitengewoon hoogleeïaar aan de
Handelshoogeschool te Rotterdam; Raden
Adipatt Ario Soejono, oud-regent van Pa-
