No. 265
Woensdag 13 Augustas 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Cos Bank N.V. Goes
|pgp- DE WELFSCHOEN vergemakkelijkt het loopen op den harden kunstweg
Belgisch Geld
Van een arm dorp, dat rijk werd
STER-TABAK
JACQ. PLOUVIER
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contr6le
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
tegen voordeelige koersen
bij
GOES
VLISSINGEN
FEUILLETON
„Alfred, hij sterft toch niet?" schreeuw
aan het
jgenboom-
aat wilde
t de laan
'bus.
ing te be-
kon zijn
onder de
over den
werd het
vervoerd,
>d.
sterenmid-
i boschje
menschen
igen.
n de on-
lood. Het
en twee
er 35 en
Zij waren
weer 130
1
I.
h mail-
isch mail
de Zuid-
gens een
brand uit-
de pas-
Versohil-
om assis-
p p. e 1 ij k
•avond om-
door kort-
rysica-zaal
Bisschop-
rmondsche
zolderver-
Raams-
sval van
aantal ge
ien 4-jarig
Het kind
irgebracht.
de Zaan.
een kind
zijn in de
len de '42-
vrouw jW|.
ij. Enkele
rouw zich
rnbliek be-
daama do
een W|.C.
ichuwd en
a gearres-
de W.C.
Bij huis-
;emonnaies
h, waarin
lolitie van
zoekt hun,
erschaffen,
met zak-
Augustus
1. N.C.R.V.
-11.00 Zie-
foonpl.
- 12.30—
-2.00 Con-
2.45—3.16
4.15—5.00
nderuurtje.
7.30—8,00
seiteerclub.
de Geref.
LR.A.-Uitz.
1. 10.15
12.15
.2.30 Kin-
fl"-les,
7.00 Lite-
(onciert uit
cestaoncert.
kdienst.
gelspel.
I. 8.20
4.05 Or-
'foonplaten.
50 Orkest-
0 Concert.
9.20—10.20
ioacert.
ira van G.
iet de pa-
eugd over
het ge-
;oede God
i 1
eeft gaan
ug verber-
rn ik met
n vromen
jhad, over
ng te loo-
erenrijtui-
ik niet te
serwagens
entwagen-
is, dat de
voortgang
landbou-
Grods wei-
▼f
r
vervolgd.)
Directeur-Hoofdredacteur;
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel: Redactie en Administratie No. li.
Postrekening Na 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma P. P. DHUEJ, L. Borg. TeL No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abennemontsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, ?.-•
Losse nummers i &03
Prijs der AS»e»temti8mB
1—4 regels i J.M, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Gemeentelijke bedrijis winsten.
Het is nog niet zoo lang geleden, dat de
leidende figuren in de S. D. A. P. heftig
fulmineerden tegen het maken van winst
op de gemeentebedrijven. Er is een tijd
geweest^ dat de sociaal-democraten leve
ring tegen kostprijs een der eerste eischen
van een democratisch beleid noemden. En
iemand als de heer Vliegen nam indertijd
stelling tegen elke exploitatie van ge
meentebedrijven, die op winst berekend
was.
Thans hoort men over dit onderwerp in
de hoogere regionen der S. 3>. A. P. wei
nig of niets meer. Alleen in de gemeente
raden van kleinere plaatsen durft soms
een of ander S. D. A. P.-er levering tegen
kostprijs nog aanprijzen als het summum
van socialistische wijsheid.
Wie echter beter weet, lacht daarom
wat en begrijpt ook uitnemend, waarom
de „groote mannen" in de S.D.A.P. 'hier
over liever niet meer spreken. De prac-
tijk is n.l. sterker gebleken dan alle fraaie
theorieën.
In Amsterdam, Rotterdam en Den
Haag hebben de S. D. A. P.-ers toch wel
het een en ander te vertellen. Zij vormen
in 'die gemeenteraden de sterkste fractie
en bezetten er verschillende wethouders
zetels.
En wat blijkt nu?
De winsten der productieve bedrijven
in de drie grootste gemeenten van het
land waren in ronde getallen voor Am
sterdam 3 millioen gulden in 1913,
10.400.000 gulden in 1925 en 13.800.000
gulden in 1929 '(ramingcijfer), voor Rot
terdam 3 millioen -gulden (1913),
10.400.000 gulden (1925) en 12.200.000
gulden (raming 11929), en voor 's-Ura-
venhage 2.400.000 gulden (1913), 6.200.000
gulden (1925) en 7.700.000 gulden (ra-
ming-1929).
Interessant zijn ook de volgende cijfers
ter vergelijking van de inkomsten-belas
ting met de bedrijfswinsten (inclusief
retributie) naar de begrooting van 1927:
Inkomstenbelasting. Bedrijfswinst
Amsterdam f 26.446.000 f 8.968.175
Rotterdam - 15.400.000 - 10.382.200
Den Haag - 15.577.500 - 5.963.069
Utrecht - 5.250.000 - 1.252.525
Groningen - 2.700.000 - 753.000
(Utrecht heeft geen gem. waterleiding
bedrijf.)
Uit deze cijfers blijkt, dat met inacht
neming van de begrotingscijfers 1927 als
basis, de geraamde winsten uit de ge
meentebedrijven bedragen: in Groningen
28 pet. van de geraamde opbrengst der in
komstenbelasting, in 's-'Gravenhage ruim
30 pet., in Amsterdam 33 pet. en in Rot
terdam 70 pct.I
Dat wil nogal wat zeggen. Het eertijds
met veel ophef aangeprezen principe is
dus in de practijk zoo goed als geheel
verloochend. Bovengenoemde winsten zou
een sociaal-democraat, als het particuliere
bedrijven gold, zeer waarschijnlijk betite
len als woekerwinsten. Maar nu de ge
meenten ze maken, wordt er over gezwe
gen. Men wil ze liefst maar niet vermin
deren.
Afschaffing of verlaging van de winst-
uitkeeringen der bedrijven, moet immers
onherroepelijk belastingverhooging of
nieuwe heffingen tengevolge hebben en
het is zeer de vraag, of men daarmee wel
gediend zou zijn. De aantrekkelijkheid
eener gemeente wordt verhoogd door een
matige inkomstenbelasting. De vragen,
welke men stelt, indien men zich ergens
wil vestigen, zijn toch: hoe staat het met
de belasting en is het onderwijs er goed?
Over de bedrijfstarieven bekommert men
zich in den regel niet. Die worden gemak
kelijk opgebracht.
Het is niet de eerste maal, dat de
sociaal-democraten onder den druk van
de practijk van een eertijds gepropageerd
principe moeten terug komen.
Eenige bescheidenheid in hun optreden
is daarom wel gewenscht.
Het weer in het buitenland.
Nooid-Tirol is door zware onweders
geteisterd. De spoorlijn MittenwaldInns
bruck is bij Seefeld door een aardstor
ting bedolven.
Geweldige onweders hebben gewoed in
de omgeving van Nisj (Joego Slaivië)
waarbij hevige hagelbuien groote schade
aan de gewassen hebben toegebracht.
De streek rondom Bad Reichenhall werd
gisteren door een hevig onweder get-
teisterd. Boven het Lattengebirge ont
lastte zich een geweldige wolkbreuk, die
de bergstroompjes deed wassen. Massa's
water en zand drongen de huizen en
kelders binnen en richtten groote ver
woestingen aan. De spoorlijn Reichenhall
Berchtesgaden werd ernstig beschadigd
en is waarschijnlijk ettelijke dagen on
bruikbaar. Hier en daar liggen zand en
steenen een meter hoog op de straat.
Het traject ReichenhallFreilassing
wordt op twee plaatsen door aardver
schuivingen bedreigd, zoodat het geheele
verkeer moest worden stopgezet.
De Unie van Zuid-Afrika is ook al ge
teisterd door orkanen', hevige regens en
sneeuwval, die groote schade heb
ben aangericht. De visschersvloot heeft
veel geleden. 15 menscben, van wie twee
Europeanen zijta verdronken.
De toestand in Britsch-ïndlB.
De berichten omtrent den; toestand bij1
Peshawar zijn zeer schaarsch, daar de
overheid een strenge oensuur toepast.
Volgens officiëele berichten zijn de po
gingen van de Afridi's, om de stad bin
nen te dringen, afgeslagen.
Men is bevreesd, dat ook andere stam
men zich bij de Afridi's zullen aansluiten1
doch de overheid deelt omtrent de hou
ding van deze stammen niets mede.
De berichten luiden tegenstrijdig. Ter
wijl volgens sommige' het geheele verkeer
met Peshawar afgesneden is en men met
de stad nog slechts verbinding heeft door
bemiddeling van het draadlooze station
der luchtstrijdkrachten, wordt van andere
zijde gemeld, dat het niet-militaire ver
keer naar Peshawar door de Afridi's niet
belemmerd wordt, die op deze wijze te
kennen willen geven, dat zij! slechts het
militaire gezag willen bestreden.
In welingelichte kringen te Lahore acht
men de jongste gebeurtenissen aan de
noordwestgrens vrij ernstig. Te Peshawar
zijn weliswaar omvangrijke troepenmas
sa's beschikbaar, doch het gevaar blijft
bestaan, dat de ontevredenheid onder de
stammen aan de grenzen zich verder uit
breidt en de Afridi's ook van andere
stammen rijkelijke versterking zullen ont
vangen. Door de Engelsche luchtstrijd
krachten worden aan de noordwestelijke
grens dag en nacht groote hoeveelheden
hommen omlaaggeworpen.
Het giebied rondom Peshawar is in' een
etappengebied herschapen, waarin allerlei
bijzondere veiligheidsmaatregelen getrof
fen zijn.
De stakingen in Noord-Frankrijk.
Naar uit Rijssel gemeld wordt hebben
4200 werklieden in de textiel- en metaal
industrie in Noord-Frankrijk gisteroch
tend vroeg den arbeid hervat. In het ge
bied van Roubaix, Tourcoing en Halluin
is de toestand weinig veranderd.
Daar de communisten op alle mogelijke
manieren proheeren, de hervatting van
het werk met geweld te beletten, hebben
de autoriteiten zich genoodzaakt gezien
de politiemaatregelen'te verscherpen. In
het grensgebied van Halluin b.v. zijn
samenscholingen thans verboden.
Naar de,„Matin" meldt, zijn 600 arbeid
sters van een Parijsch modehuis, gisteren
middag in staking gegaan, daar de 'direc
tie geweigerd had een loonsverhooging
van 6 pet., welke als compensatie voor de
bijdrage voor de sociale verzekeringen,
door andere firma's wel werd verleend,
in te voeren.
Oproer in de gevangenis te Posen.
In de gerechtelijke gevangenis te Po
sen, die op het oogenblik vol met ge-
vangenen zit, brak Maandagavond een
opstand uit. De oorzaak van den op
stand is dat het eten volgens de gevan
genen niet toereikend is en dat zij slechts
half gekookte aardappelen voor hun
avondmaal ontvangen. Blok I van de ge
vangenis, dat ongeveer 600 gevangenen
bevat, vormde het uitgangspunt van den
opstand. De gevangenen schreeuwden en
sloegen de ruiten kapot, braken de ramen
en plinten er uit en vernielden de in
richting hunner cellen. Het gebrul der
gevangenen was ver in den omtrek te
hooren en een groote onrust maakte zich
van de bewoners der stad meester, daar
het gerucht de ronde deed, dat een aan
tal gevaarlijke moordenaars was uitge-
Ziet gxj het verschil
echen den rooker van
en dengene, die zsch dat
genot ontzegt? Ook hierin
ligt voor U een sterk mo°
tief om voortaan uitsluit
tend Ster-tabak te tookerL
broken.
De politie omsingelde het gevangenis
gebouw en zette de toegangsstraten af
voor het verkeer, daar men vreesde dat
de communisten van de gelegenheid ge
bruik zouden maken om een aanval te
doen op de politie en de gevangenis.
Alle pogingen om de gevangenen tot
bedaren te brengen mislukten. Zelfs toen
men een honderd belhamels naar andere
cellen had overgebracht, verminderde de
opstand niet.
In de late avonduren zag men zich
genoodzaakt de brandweer te alarmeeren,
die de oproerlingen in hun cellen onder
water zette.
Eerst te middernacht gelukte het de
rust te herstellen.
De slachtoffers van de aardbeving.
Het aantal slachtoffers van de aardbe
ving in Italië blijkt ten slotte weer la
ger, aanzienlijk lager zegt men zelfs, dan
het getal, dat in de laatste officieele
berichten genoemd was. Vele menscheen,
die men dood gewaand had, bleken n.l.
hun woonplaatsen ontvlucht te zjjn en
zich naar het vrjje veld begeven te heb
ben..
Binnenland.
Branden te Gouda en Waddinxveen.
Voorstellen voor de Kamer van Koop
handel te Middelburg.
Prof. dr J. A. C. van Leeuwen over-
leden.
Buitenland.
Het weer in verschillende landen.
Gevangenisoproer in Posen.
De Düitsche zuivelpolitiek.
Tui'ksche troepen in Perzië.
De strijd in China.
De toestand in Britsch-Indië.
Het staatsblad van Maandag bevatte
het besluit-wet houdende buitengewone
maatregelen voor de getroffen streek.
Daarbij worden o.a. openbare werken
goedgekeurd tot een bedrag van ongeveer
10 millioen lire, voorts opschorting van
belasting, landbouwcrediecen en maatrege
len voor de achtergebleven weezen.
Roemeenschti roovers aan het werk.
In Roemenië zijn 90 boeren door ban
dieten geheel uitgeschud en van alles,
wat zij bij zich hadden, beroofd. De
roovers hielden de boeren met hun wa
gens op een straatweg aan en sleepten
hun slachtoffers naar een naburig bosch,
waar zij hen aan de boomen vastbon
den. De roovers verdwenen daarop met
alles, wat van hun gading was. De boe
ren konden eerst worden verlost, toen
voorbijgangers door hun hulpgeroep op
merkzaam waren geworden.
De droogte in Amerika.
Reeds in verscheidene staten van Ame-
rika heerscht levensmiddelennood tenge
volge van de droogte. In bepaalde stre
ken zijn de armen van voldoende voe
dingsmiddelen verstoken. Men vreest voor
epidemicn als gevolg» van gebrek aan
drinkwater.
De jongste regenbuien waren niet vol
doende om aan de droogte een eind
te maken en de weervoorspellingen zijn
niet bemoedigend.
Na de hitte der laatste dagen is het
weer plotseling omgeslagen. Vooral in het
Zuiden der V. S. worden temperaturen
van 4 tot 10 gr. G. waargenomen. In
een stad in het Westen heeft het zelfs
gevroren.
President Hoover heeft van zjn va-
ALLEENVERKOOP
door H. Kingmans.
59) o—
Uren waren sindsdien verloopen. Me
vrouw Van Leeuwen had geen beslissing
durven nemen. Haar radeloosheid klom
met de minuut. Alfred van Stralen had
Hertha verzocht te komen, om bij1 de hand
te zijn voor het geval de operatie zou
plaats 'hebben en ook om zijn tante ter
zijde te staan. Maar deze vroeg niemand
om raad of bijstand. Zij was het toonbeeld
van de wanhoop. En Hertha, die getracht
had met haar te spreken, moest van alle
pogingen afzien.
De blik van Alfred van Stralen ontmoet
te dien van den chirurg: hij wist genoeg;
nu was opereer en absoluut uitgesloten;
het was te laat
"Wankelend stond hij op en wenkte zijn
tante naar het ander vertrek, tevens Her
tha een wenk gevend.
„Het is te laat, tante", hakkelde hij.
„De dokter zou nu niet meer willen ope-
reeren
Mevrouw Van Leeuwen zonk in een fau
teuil, de handen voor het gelaat Hertha
stond onmiddellijk nevens haar.
„Kalm, mevrouw", maande zij.
„Kalm? ik ben kalm. Het 'kan niet waar
zijn, Alfredl Daar staan nu twee bekwame
dokters en zij kunnen niet helpen?"
„Tegen den dood is 'niet te vechten,
tante." i i
„Och kom, oom is zoo sterk als wat.
Hij zal nog wel genezen. Zou hij mij alleen
laten?"
Woest stond zij op. Haar neef en Her
tha vreesden voor ongelukken. Maar Met.
vrouw Van Leeuwen beheerschte zich en
ging terug naar het ledikant, waar haar
man lag te hijgen. Zij 'knielde er bij' neer
en vatte zijn hand, die slap op het dek lag.
Hij herkende haar.
„Dora, ik kan geen adem halen", kreun
de hij.
„Och kom, Albert. Het gaat goed. Je
zult beter worden."
„Dora, laat mij niet sterven."
Stootend kwamen de woorden er uit.
Hertha voelde haar hart inéénkrimpen:
„Heere, dat is vreeselijk!" zuchtte zij-
Even zagen de groote oogen van dok
ter Van Leeuwen naar die van !zijn vrouw.
Alfred had de hand van zijn oom gegre
pen. De chirurg uit Rotterdam keek naar
buiten. Hertha, aan het voeteinde staan
de, zag, dat de doodsstrijd gekomen was.
de mevrouw Van Leeuwen opeens.
Als eenig antwoord legde Alfred Van
Stralen de zwakke hand van zijn oom op
het dek, zag met een blik, dien zij nooit
vergeten zou, Hertha aan, om dan het
hoofd af te wenden.
Toen, plotseling, werd de angstwekken
de stilte verbroken door een doordringen
den schreeuw, zooals iemand uitstoot, die,
in het donker verdwaald, om hulp roept:
„Dora, Do-ra, Do-ra!"
Een snik, een zucht
Dokter Van Leeuwen van Zeeduin was
niet meer
Wéér klonk een gil: mevrouw Van
Leeuwen viel in zwijm
Geheel werktuigelijk verrichtte Hertha
den arbeid, dien zij nu te verrichten had.
Terwijl zij' 'zich over de bezwijmde heen-
boog, ontvielen haar groote, brandende
tranen.
Dit sterfbed zonder God had haar hef
tig aangegrepen. En, hoe het kwam wist
zij niet, zij zag zich zitten aan het sterfbed
van Van Binsbergen, terwijl zij hem voor
las: „Ik ga heen, om u plaats te berei
den
i
HOOFDSTUK XVH
De opvolger.
Het ging van mond tot mond: een
uur later wist geheel Zeeduin, dat de
dokter overleden was. Met ongeloof op het
gelaat keken de menscben elkaar aan:
gezond en wel verkeerde hij enkele dagen
geleden onder hen; was van den morgen
tot den avond in touw, om de talrijke zie
ken te bezoeken. En nu doodEr wa
ren er, die langs de villa liepen, met opzet.
Ja, alle gordijnen waren neergelaten. Het
was dus zoo. En des avonds vernamen ve
len het van den tijdelijken dokter, die de
patiënten, welke dien dag wat verwaar
loosd waren, alle nog bezocht, terwijl an
deren de zuster polsten, die met een be
zwaard hart ook haar werk verrichtte.
Toen wist men het.
En heel het dorp rouwde. Het was,
of elk gezin een geliefde verloren had.
En voor zoover ze niet ziek waren, liepen
de dorpelingen drie dagen later achter de
lijkbaar. Er was niets afgesproken. Men
ging staan in den omerek van het sterf
huis; keek stil en eerbiedig toe, toen de
kist in de lijkkoets gedragen werd; wachtte
tot enkele verre familieleden en enkele ge-
noodigden, onder wie ook de pleegzuster,
in de rijtuigen zaten en sloot zich toen,
zonder een woord te uiten, achter den
stoet aan, in rijen van vier, mannen,
vrouwen en kinderen. De liberale boer
Eppo van Dalen liep naast zijn arbei
der ea het hoofd v&a de school steun
de een oud moedertje, dat liep te schreien,
als werd haar kind begraven.
Dichte wolken, die sneeuw voorspel
den, joegen langs 'het luchtruim. Het was
in de natuur even somher als in den lan
gen, zwijgenden stoet. En de zware sla
gen van de dorpsklok trilden door het
luchtruim in droef, eentonig rythme.
Zoo liepen de dorpelingen van Zeeduin,
voor zoover zij niet ziek waren, achter de
rijtuigen. En achter de Zeeduiners kwa
men de menschen van Landdorp, in bijna
even grooten getale.
Zij brachten hun dokter, dien zij! had
den vereerd en hooggeacht, ten grave. On
der grooten rouw.
De stoet bereikte het dorpsplein en hield
stil voor de kerk, waarin het lijk gedra
gen werd. Gesteund door Alfred van Stra
len en Hertha volgde mevrouw Van
Leeuwen de kist. Het was in de streek niet
de gewoonte, dat de vrouwen mede naar
het 'graf gingen. Maar men vond het
niets vreemd, dat de doktersvrouw haar
man volgde naar zijn laatste rustplaats.
Waren zij niet altijd samen gezien
x
i (Wordt vervolgd.)
i 1
i 1 I M I. I. 11 I 1 "i