No. 256
Zaterdag 2 Anpstus 1930 44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Grondslagen der pacificatie.
Belgisch Geld j Belangrijkste Nieuws.
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
GENIUS wom52ZffL
EERSTE BLAD.
BURGGRAAF
6q tegen beurskoers
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
Oit nummer bestaat uit 2 bladen.
UW HUID GENEEST VLUGGER MET
Buitenland.
UW BRIL, SO-EASY
PI NCE NEZ
J. GEENSE, Opticien,
tegen voordeelige koersen
bij
Okallzókaiuieh-
inktme/shander
N.V. Zuid Ned. Sigarenhandel,
v/h i. J. LAGAAY - Viissingen.
VADERLAIMDSCHE BANK
Binnenland.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorst straat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. <4455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELVEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummers
f 0.05
Pr^s der Advertentien:
14 regels fl.2Q, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Hare Majesteit de Koningin-Moeder
viert vandaag haar 72sten verjaardag.
Moge het God behagen deze edele
vrouwe, die zult een groote plaats in
neemt in het hart van ons volk, nog vele
jaren te sparen.
In de te Deventer gehouden vergade
ring van het Nederl. Onderwijzersgenoot
schap vis een belangrijk debat gevoerd
over de grondslagen der paci
ficatie op onderwijsgebied.
De voor deze zaak aangewezen com
missie had een rapport ingediend waarin
zij zich door de pacificatie een school
wezen voorstelde:
„le waaruit de dualiteit is verdwe
nen; 2e. dat in zijn geheel in overheids
handen ligt; 3e. dat geen ander dan vol
ledig uitgegroeide scholen kent, tpnzij lo
cale omstandigheden dit tot een volsla
gen onmogelijkheid maken; 4e. dat te
genover de weltanschauliche groepen
waaruit ons volk bestaat een strikte recht
vaardigheid betracht; 5e. dat de toela
ting op zijn scholen verzekert van alle
zich aanmeldende kinderen, ook al be-
hooren die niet tot de richting welke
door de school wordt gediend, zonder
dat door onderwijs of de gedraging der
leerkrachten den ouders reden wordt ge
geven zich te beklagen; 6e. dat nergens,
ook niet op scholen waar slechts kin
deren van één richting onderwijs genie
ten, de leerkrachten toelaat zich krenkend
of smadelijk uit te laten over de gods
dienstige meeningen van andersdenken
den."
Da zaak komt dus hierop neer dat
men zou wenschen opheffing van de bij
zondere scholen en splitsing van de open
bare school naar de gezindheden, althans
in dien zin, dat ook met de wenschen
van het Christelijk volksdeel gerekend
wordt, wat nog heel iets anders is dan
dat in bepaalde streken Christelijk onder
wijs zou worden gegeven.
Een Christelijk tintje meer niet.
Dit bleek wel bij de verdediging var>
het rapport waarbij er de nadruk op
werd gelegd, dat de school een zaak
van den Staat is; dat tegen een be
trekkelijke neutraliteit geen bezwaar
kan bestaan, en dat de openbare school
niet moet strijden tegen den godsdienst,
maar tegen de machtsbegeerte van de
kerk, tegen het dogma.
De bedoeling van deze bevrediging is
dus, dat de voorstanders van positief
Christelijk onderwijs hun standpunt zou
den loslaten en in het beste geval met
een zekere godsdienstige sfeer genoegen
zouden nemen.
Dit neemt echter niet weg, dat de groo
ts meerderheid van de gematigde Ge
nootschapsleden zelfs van zulk een paci
ficatie niet wilde weten.
Er kwam ©en scherpe oppositie los.
Aan de commissie werd verweten, dat
GENT
zij de suprematie van de openbare school
uit het oog hald verloren.
Een der leden yan het hoofdbestuur
verklaarde het verderfelijk te achten, als
de gjxdercommissies de richting in opvoe-
dings- en levensvragen zouden mogen be
palen, waarvoor ze bij opvoedings- en
personeelsbenoeming zouden worden get-
raadpleegd. Predikanten en geestelijken
zouden dan veel te veel invloed krijgen.
Voor de meerderheid van het hoofdbe
stuur is het rapport dan ook onaanvaard
baar. De openbare school, zooals die nu
is, moet behouden blijven.
Andere sprekers, die ook van het rap
port biets moesten hebben sloten zich
hierbij aan. Aan de openbar© school, zoo
werd betoogd, behoeft niets veranderd ta
worden.
Een beslissing werd niet genomen, daar
een motie om het rapport naar het hoofd
bestuur terug te zenden, werd aan
genomen.
Belangrijk noemden wij deze discussie.
En dat i s ze ook, althans in zooverre, dat
hier de geesten openbaar werden.
Van het recht der bijzondere school
werd hier zelfs niet gerept. Er was nier*
mand, in dezen toch veel meer gema
tigden .kring dan die van den rooden bond
van Nederlandsche onderwijzers, die het
noodig achtte, daaraan aandacht te schen
ken. Integendeel, allen waren het hierover
eens, dat aan de supprematie van de
openbare school, die in werkelijkheid niet
meer bestaat, niet getornd mag worden,
dat opvoeding en onderwijs de taak is,
niet van de ouders, maar van den Staat.
Het is al meer gezegd, en het bleek
hier weer opnieuw: de schoolstrijd is niet
uit.
De verkregen bevrediging wordt aan
alle kanten als onbevredigend beschouwd.
Het vuur van den strijd tegen de bijzon
dere school is niet gebluscht, hoogstens
gedoofd.
Eer we er op bedacht zijn kan de
oude strijd opnieuw uitbreken.
En dat zal zeker gebeuren als de
rechtsche partijen zich de weelde mee-
nen te kunnen veroorlooven om niet in
de eerste plaats te zoeken naar wat ver-
eenigt, maar steeds meer de verschil
punten op den voorgrond te stellen.
De Nederlandsche week in België.
Gisterenmiddag heeft vice-admiraal L.
Quant, de bevelhebber van het Nederland
sche eskader dat momenteel te Antwerpen
ligt, op het graf van den onbekenden sol
daat een krans, bestaande uit gladiolen
en rozen, neergelegd, waarvan de strik
in Nederlandsche kleuren, vermeldende
„Koninklijke Nederlandsche Marine''.
De admiraal die per auto arriveerde,
was vergezeld van ridder Huyssen van
Kattendijke, tijdelijk zaakgelastigde, baron
van Pallandt, legatiesecretaris, te Brussel,
en luitenant ter zee eerste klasse Hetter-
schy. Bij den chauffeur zat een ordon-
nance-matroos. Beide officieren waren in
groot uniform. Een vrij talrijke menigte,
waaronder Hollandsche touristen, woonde
de plechtigheid bij. -
Toen viee-admiraal Quant reeds "terug
in de auto w.as om te vertrokken, kwam
kolonel Sellierde Moranville, hem namens
|den Belgischen minister van defensie bet-
groeten en hem mededeelen, dat dezie
geste buitengewoon door den minister op
prijs werd gesteld.
Een uur later werd vice-admiraal Quant
vergezeld van ridder Huyssen van Kat
tendijke in het Paleis te Brussel door den]
Koning in particuliere audiëntie ontvan
gen, mede in tegenwoordigheid van prins
Leopold.
Hierna vertrok de vice-admiraalweer
naar Antwerpen.
Op hetzelfde oogenblik, dat dit alles
plaats had, verscheen in „Nation Beige"
een artikel, waarin onder meer gezegd
wordt: Honderd jaar geleden bombar
deerde een Hollandsch eskader, dat voor
Antwerpen lag de stad en richtte er voor
millioenen guldens schade aan; vandaag
lost het op dezelfde plaats saluutschoten
en mengt den klank van zijn trompetten
met de stem van den beiaard, die vanuit
de kathedraal met de feesten meedoet.
,,'tKan verkeeren", zei Bredero.
De Hollanders erkennen vandaag als
natuurlijk en noodig den stand van za
ken, door gebeurtenissen in 1830 in het
leven geroepen, maar waarom blijven zij
dan zoo obstinaat vasthouden aan het
traktaat van 1839, dat, hoewel het bestaan
van een onafhankelijk België feitelijk er
kennend, zijn ontwikkeling en vrije ex
pansie belemmeringen oplegt.
Zal de Nederlandsche week ken
tering brengen in dezen toestand. In 1830
bombardeerde het Hollandsche eskader
ons met gloeiende kogels; in 1930 bom
bardeert het ons met bloemen. Wij hebben
liever dit laatste, doch wij wachten nu
benieuwd af, wat onder dat bombarde
ment met bloemen schuilt.
VOOR
OF
met zuiver geslepen glazen, vakkundige
bediening, bij
Lange Vorststraat 49 GOES
De crisis in den Engelschen landbouw.
In een uiteenzetting over de regeerings-
plannen om de malaise in den landbouw
te bestrijden, heeft Snowden namens den
eersten minister in het Lagerhuis meege
deeld, dat de regeering eerlang een ont
werp zal indienen 't welk strekt om kleine
boeren en werkloozen aan grond te hel
pen. De plaatselijke besturen zullen de
'daartoe strekkende bevoegdheden krijgen
en de minister van landbouw zal voor dit
doel land bunnen onteigenen. 'Er zal een
corporatie worden opgericht voor de lei
ding van groote boerderijen, betere machi
nes om opleiding te geven en model
boerderijen te stichten.
Bovendien zal de regeering een onder
zoek gaan instellen naar de ontginning
van woeste gronden.
De conimanistendag kalm verloopen.
Dank zij; de maatregelen van de Parij-
sche politie, werd het uitdeelen van pam
fletten hij de ingangen der fabrieken bijna
geheel voorkomen.
In 't algemeen gingen de arbeiders met
de grootste kalmte aan het werk. Slechts
op sommige bouwwerken, waar de aan
nemers den werklieden verlof hadden ge
geven te staken, was een aantal arbeiders
weggebleven.
De openbare diensten, het vervoer in
het algemeen en de taxi's functioneerden
normaal. Ook te Berlijn deden zich geen
incidenten van heteekenis voor.
De Communistenopmarsch in China.
De Japansche regeering heeft, in ver
band met den ernstigen toestand, die
thans bestaat aan den Boven-Jangtse, be
vel gegeven, dat vier Japansche torpedo
jagers en 300 man mariniers zich zullen
gereed maken, om onmiddellijk naar Chi
na te vertrekken.
Ook de sterkte der Amerikaansche de
tachementen zai waarschijnlijk snel wor
den verhoogd.
Terwijl de Britsche kanonneerboot
„Tiel" nabij Tsjangtsa den 30 Juli surveil
leerde, werd het schip door de rooden
onder vuur genomen. Het schip, dat niet
beschadigd werd, beantwoordde het vuur
niet, uit vrees, de gebouwen der buiten
landers te treffen.
De rooden, die Tsjangtsa bezetten, heb
ben 300 rijke Chineezen gevangen geno
men om losgeld te krijgen. Zestig officie
ren en manschappen van de verslagen
legermacht, die ze uit hun schuilhoeken
te voorschijn haalden, zijn wreedaardig
vermoord.
Nieuw schandaal bij Berlijns
inkoopbureau.
Volgens het „Berl. Tag." is de stad Ber
lijn door het inkoopbureau, opnieuw voor
zeer groote bedragen benadeeld, welke
tot dusver becijferd worden op 300.000 M.
Het blad dat in dit verband scherpe
critiek oefent op de houding van de auto-
riteiten bij de bezetting der gemeente
functies, deelt mede, dat na het aftre
den van de door de Sklarek-geschiedenis
gecompromitteerde ambtenaren, het be
stuur over de inkoopafdeeling voor le
vensmiddelen werd opgedragen aan een
ambtenaar, Laubrinus genaamd, die eeni-
gen tijd geleden aan een fabriek van de
conserven in Frankfort a.d. Oder een
bestelling deed van ruim 300.000 mark.
De rekening voor de levering werd
vooruit betaald, de zending bleef echter
achterwege. Gebleken is, dat de fabriek
kort daarop is failliet gegaan. De stad
Berlijn tracht nog uit het faillissement
een deel van haar verlies te dekken.
Korte Berichten.
De bouw van een nieuw paleis van
den volkenhond zal begin November wor
den aanbesteed. Die architecten verklaren,
dat de eerste vergadering in het nieuwe
paleis reeds in 1933 zal kunnen worden
gehouden.
Gedurende de laatste dagen heerscht
in geheel Bulgarije een geweldige hitte.
Te Sofia werden temperaturen genoteerd
van 32 'graden Cielsius, terwijl in de
Noord-Bulgaarsche steden zelfs 34 graden
Celsius genoteerd werden. i
Naar uit Rome wordt gemeld, zijn
de kosten van herbouw van de verwoeste
dorpen in de streken, die door de aard
beving getroffen zijn, geraamd op 35 mil-
lioen lire. Voor dat geld kan men 15.000
menschen een onderdak bezorgen.
Naar de „Humanité", het communis
tische orgaan, bericht, zijn er militairen
naar het stakingsgebied in Noord-Frank
rijk gestuurd.
Donderdag zijn twee Geneefsche toe
risten uit Genève om het leven gekomen
bij het beklimmen van een berg in de
Mont Blanc-gxoep. Zij zijn door het bre<
ken van hun touw in een ravijn geval
len, dat 400 M. diep was. De lijken zijn
geborgen.
Griekenland en Turkije hebben in be
ginsel overeenstemming bereikt ten aan
zien van de wapening ter zee. Naar ver
luidt "hebben de Grieksche en Turksche
regeeringen als basis voor de verdere
onderhandelingen de gelijkheid aangeno
men.
In het gebied van Danzig woedde
een hevig onweer, gepaard gaande met
een wolkbreuk. Een groot deel der stad
liep onder water en vele kelderwoningen
stroomden vol. De bliksem sloeg in een
tramwagen, waardoor twee passagiers
werden gedood.
Uit Lissabon wordt gemeld, dat on
der medewerking van de regeering een
nieuwe partij gevormd is, welke zich ten
doel stelt, de dictatuur te steunen. De
regeering zal overal bureaux vestigen,,
waar men zich voor het lidmaatschap
van de nieuwe partij' kan opgeven.
Bij Hasselt zijn gister twee autobus
sen met 40 inzittende werklieden in bot
sing gekomen. Een der bussen is geheel
vernield. Er zijn vier dooden en twee
zwaar en zeven "licht gewonden.
Binnenland.
De huldiging der Oceaan-vliegers.
De Nederlandsche week te Antwerpen.
Buitenland.
De staking in Noord-Frankrijk.
De burgeroorlog in China.
Die crisis in den Engelschen, landbouw.
voor belaste waarden - 's-GRAVENHAGE,
q OBLIGATION I
met jaarlijksche uitloting
In verhand met de verdere versprei
ding van de gevallen van kinderverlam
ming in Elzas-Lotharingen heeft het Fran-
sche ministerie van oorlog 'de voor het
midden van Augustus aangekondigde
groote luchtmanoeuvres in de omgeving
van Metz, afgelast.
Naar gemeld wordt, zgn Agram et
omstreken door een hevig onweer geteis
terd, jdat in het bijzonder in de streek
van Jaska en Velita Geritsj op de velden
en wijnbergen groote schade aanricht
te; 2000 morgen wijnbergen werden voor
een groot deel verwoest, terwijl de mais-
oogst voor de helft verloren ging.
De president van de Amer, Fred,
van den Arbeid heeft medegedeeld, dat
in den loop van Juli de werkloosheid
in de Vereen. Staten met 1 pet is toe-
genomen,
De staking in Noord-Frankrijk breidt
zich dagelijks uit. Gisteravond zou ver
moedelijk de algemeene staking worden
afgekondigd. Het doel ervan zou zijn,
afschaffing van de verplichte bijdragen
voor de sociale verzekering en loons-
verhooging.
Naar uit Wilna gemeld wordt, heeft
de Poolsche grenspolitie aan de Russische
grens een geheim koerier van de commu
nistische partij in Polen gearresteerd, die
met belangrijke stukken naar Moskou on
derweg was. De arrestatie geschiedde,
toen de man op het punt stond de grens
te overschrijden.
Boycot van Duitsche goederen.
De algem. vergadering van da Eerste
Nederl. Vereeuiging van engros-verzianders
van kledingstoffen te Amsterdam, kennis
genomen hebbende van .de hamdalsverdrar
gen, die tussdhen Duitschland eni Finland
tot stand kwamjen of zullen komen;
van meaning, dat door deze overeen
komsten de .clausule van meestbegunsti-
ging ten opzichte van Nederland wordt
ontdoken; dat tengevolge van het tot
stand komen van deze overeenkomsten
de uitvoer van zuivelproducten belang
rijk minder zal woitten; dat het landsbe
lang hierdoor ten zeerste wordt geschaad;
dat stelling moet worden genomen tegen
ide zich steeds uitbreidende wering van
Nederlandsche goederen in het buiten
land; besluit de "bojyciot-actie van den
Algean. Nederlandschen Zuivelbond zoo
veel mogelijk te steunen en alleen dia
goederen uit Duitschland te importeeren,
0-ie niet elders te verkrijgen zij^t;
besluit deze motie ter kennis te bren
gen van de Deutsche Tuch- und Woll-
warenfabrikantenverein te Berlijn en aan
de pers.
Het Suikerwetje.
De Eerste .Kamer der Staten-Generaal
heeft in haar vergadering van 31 Juli het
wetsontwerp tot heffing van een compen-
seerend invoerrecht op sommige soorten
suiker aangenomen.
In verband mot de omstandigheid, dat
volgens artikel 6 van het ontwerp, de wet
in werking zal treden op den dag, vol
gende op dien harer afkondiging, wordt
de aandacht van belanghebbenden er op
gevestigd, dat de inwerkingtreding van
de wet tot heffing van een compensee-
rend invoerrecht op sommige soorten van
suiker, thans 'binnen korten tijd te ver
wachten is.
Suriname en Curasao In het luchtverkeer.
In verband met de toenemende hetee
kenis van Suriname en 'Curasao voor het
