DE ZEEUW
Van een arm dorp, dat rijk werd
TWEEDE BLAD
Uit de Provincie.
Wat de bladen zeggen.
FEUILLETON.
Binnenland
„Dq hoofdzaak", vervolgde hij lang
som tn moeilijk «prekend, „U evenwel,
(Wordt vervolgd,)
1930 deelde de gouverneur van Curasao
de heer B. W. T. van Slobbe, aan den
Kolonialen Raad mede, dat Z.E. twee
brieven van de revolutionaire partij uit
Venezuela had ontvangen, welke beiden
het verzoek bevatten, de handelingen dier
partij niet te belemmeren. De Gouverneur
verklaarde verder, dat de veiligheid in
Curafao nog steeds door die partij be
dreigd wordt. Daarom wordt doorgegaan
met uitzetting van leden dier partij, zoo
lang de leden, welke aansprakelijk zijn
voor den plaats gehad hebbenden overval
opf 8 Juni, niet zijn geroyeerd.
Luchtverkeer op de vliegvelden.
Schiphol, de luchthaven van Amster
dam, werd gedurende de maand Juni aan
gedaan door 918 verkeersvliegtuigen der
geregelde luchtlijnen, 329 vliegtuigen van
leger en marine en 7 extra-vliegtuigen,
terwijl 15 proefvluchten met vliegtuigen
van de K. L. M. en andere luchtvaart
maatschappijen werden uitgevoerd. Tevens
hadden er 33 vluchten plaats met vlieg
tuigen van de N. V. Nederlandsche Vlieg-
tuigenfabriek „Fokker" en 53 vluchten
met Pandervliegtuigen van de Nationale
Luchtvaartschool. Het aantal pleizier-vlie-
gers bedroeg 1753 en het aantal bezoekers
22.968.
Waalhaven, de luchthaven van Rotter
dam, werd gedurende die maand aange
daan door 495 verkeersvliegtuigen, 90
vliegtuigen van Leger en Marine, 37 vlieg
tuigen van de Nationale Luchtvaartschool,
de Koolhovenfabriek en verschillende par
ticulieren. Bovendien werden op Waal
haven 223 proef- en oefenvluchten uitge
voerd door vliegtuigen van de K. L. M.
de Nationale Luchtvaartschool, de Kool
hovenfabriek en van Leger en Marine.
Het aantal pleziervliegers bedroeg 697
en het aantal bezoekers 23.430.
Het ongeluk te Kwadendamme.
Omtrent het vinden van het lijk van
den heer P. R. uit Schore in Kwaden
damme, wordt door de G. Ort. nog het
volgende vernomen:
Donderdagmiddag arriveerde te Kwa
dendamme de rechtercommissaris uit
Middelburg, teneinde een onderzoek in
te stellen, dat licht zou kunnen werpen
op deze geheimzinnige zaak.
Een 8-tal getuigen werd gehoord. Van
deze getuigenverklaringen konden we wei
nig te weten komen, vast schijnt echter
te staan, dat op verschillende punten de
verklaringen elkaar niet dekken. Onder de
getuigen was ook de heer P. R. uit 's-Hee-
renhoek, van wie men vermoedt, dat
hij den verslagene heeft overreden met z'n
vrachtauto. Deze houdt evenwel vol, dat
hij nergens van afweet, en ook de andere
getuigen, die met hem in de auto ge
zeten hebben, en ook geen schok ge
voeld te hebben. Wat is echter het eigen
aardige? Uit het sectie-onderzoek is ge
bleken, dat de heer R. zoo goed als
zeker het slachtoffer is geworden van
een aanrijding. R. werd gevonden achter
een boom, waarvan de bast op een be
paalde plek was afgescheurd, en ook het
hout van den boom vertoonde sporen,
die er op wezen, dat hij door uitstekende
deelen van een passeerend voertuig moet
zijn getroffen. Op de plaats waar de doo-
de gevonden werd, n.l. achter den boom,
kan hij echter onmogelijk zijn overreden,
dus is 't op een andere plaats gebeurd.
Nu zijn er twee mogelijkheden, of wel,
R. is na overreden te zijn door derden
naar die plaats gedragen en daar neerge
legd en aan zijn lot overgelaten, -of wel,
R. heeft zich in zijn zwaargewonden toe
stand daar naar toe gesleept en is er
gestorven. In het eerste geval moet de
auto daar hebben gestopt, en alle getui
gen verklaren, dat de auto niet gestopt
heeft voor hij op het dorp was. In het
tweede geval is het mogelijk, dat niemand
er iets van gezien of gevoeld heeft,
hoewel het niet waarschijnlijk is. Blijft
nog steeds de vraag: hoe komt die boom
zoo beschadigd? De heer Vijgeboom, de
politie-deskundige, die het geval gerecon
strueerd heeft, heeft de beschadigde plek
uit den boom 'laten zagen en meegenor
men. Die plaatsen waar het hout getrof
fen was, stemmen, naar men zegt, pre
cies overeen met de hoogte van de plaat
sen, waar aan de vrachtauto uitstekende
deelen, zooals moeren, bouten of hand
vaten bevestigd zijn. De auto heeft met
De ernstige mijnramp in Silezië. Terwijl boven op den toren do zwarte vlag
halfstok waait, verdringen zich voor den ingang talrijke personen die in angstige
spanning op de reddingsbrigade wachten.
VAN
DINSDAG 15 JULI 1930. Na 240.
Een toontje lager.
Een van de vruchten, welke de samen
werking der drie rechtsche partijen in
ons land voor de geestelijke vrijheid van
ons volk heeft opgeleverd, is de gelijk
stelling, welke op het terrein van de
school is verkregen geworden.
Eertijds was dit anders, dus vervolgt
„De Waarheidsvriend". In de dagen van
het oppermachtig liberalisme werd aan
die gelijkstelling niet gedacht. Hoogstens
wilde men van dien kant, na heel wat
strijds, toen men zag dat de veste niet
meer te houden was, den voorstanders
van de Bijzondere School uit de publieke
kas tegemoet komen.
Thans zijn de rollen omgekeerd, de ge
lijkstelling kwam in de wet met het
gevolg, dat de Bijzondere School zoowel
wat betreft het aantal der inrichtingen
als dat der kinderen, die deze school be
zoeken, een voorsprong kreeg.
Deze verandering van de positie der
Bijzondere School danken wij, zooals wij
hier boven zeiden, naast God aan de
samenwerking van de drie rechtsche groe
pen van ons volk.
Nu zijn er intusschen andere groepen
in ons volk die de samenwerking tus-
schen de rechtsche partijen verfoeien, het
zelfs van de daken verkondigen, dat dit
samengaan goddeloos is, doch die er geen
bezwaar in zien om van de'3* vruchten
die de samenwerking opleverde, te pro-
fiteeren.
Een dezer groepen is de Staatkundig
Gereformeerde Partij, die zich er tegen
woordig over verheugt, dat alom in den
lande de Gereformeerde Gemeenten zich
voor het Bijzonder Onderwijs gaan inte
resseeren. Vroeger deed men dit niet,
maar zond men de kinderen, uitzonde
ringen daar gelaten, naar de Openbare
School.
„De Saambinder", het orgaan van de
Gereformeerde Gemeenten in Nederland,
schreef in het nummer van 22 Mei in
aansluiting aan het woord van Luther:
„Geef mij de kinderen, en ik heb de toe
komst", „dat de Bijzondere School niet
kan worden gemist; op de school moes
ten de kinderen met den inhoud van
Gods Woord en de leer der zaligheid
worden bekend gemaakt".
Over dit optreden der Gereformeerde
Gemeenten inzake de school verheugen
wij ons van harte. Maar worden de scho
len dezer Gemeenten nu uit eigen mid
delen opgericht en met eigen gelden ge-
financiëerd?
Geen sprake van.
De schoolbouw zoo zegt „De Saam
binder" werd vergemakkelijkt door...,
ja waardoor? doorde nieuwe Onder
wijswet, nota bens het creatuur van de
coalitie.
Met zekeren ophef maakte zelfs „De Ba
nier" in hare kolommen van 18 Juni mel
ding van het bericht: „Nieuwe scholen
der Gereformeerde Gemeente te Rotter
dam".
Doch ook voor den bouw van deze scho
len wordt gebruik van de veel gesmade
Lager Onderwijswet 1920 gemaakt.
Luister slechts I
Het Staatkundig Gereformeerd Dag
blad schrijft:
Het bestuur der Vereeniging tot het
verstrekken van lager onderwijs op Gere
formeerden grondslag te Rotterdam, heeft
zich tot den Raad gewend met een verzoek
krachtens artikel 72 der Lager Onderwijs
wet, gedagteekend 30 April 1930, strek
kende om medewerking te verleenen tot
het verkrijgen van een gebouw ten be
hoeve van een door de Vereeniging te
stichten Bijzondere School voor gewoon
lager onderwijs, in de omgeving van de
Blankenburgstraat. Blijkens dat verzoek
zal de te stichten school 7 klassen bevat
ten en zullen p. klasseten hoogste42leer
lingen worden toegelaten. Het gebouw zal
dus ruimte bieden voor 294 leerlingen
En om het den lezers van „De Banier"
door H. King man s.
36) —o
Dominé Van Laan had adras bespeurd,
dat hij in den dokter niet een bondgenoot
hebben zou. Dat maakte de zaak nog veel
moeilijker, omdat diens invloed in het
bestuur van het „Groene Kruis" veel en
veel meer was dan de zijne. Het was ook
zaak met de dorpelingen voorzichtig te
zijn, daar het nu eenmaal een feit was,
dat de zuster de harten stormenderhand
veroverd had, zoodat het niet gemakke
lijk zou zijn, maatregelen tegen haar te
nemen, stel, dat het zoover komen moest
Voor wat liefs had hij dan, ook gewild,
dat de kerkvoogden gezwegen hadden.
Bij hun eerste opmerking, had hij er zich
met een Jantje van Leiden afgemaakt, in
do hoop, dat zij verder wel zwijgen zou
den. Het geschiedde evenwel niet. Zij
spraken er nogmaals over, zoodat hij be
loofd had, eens met de zuster' te praten
on haar te bewegen, op to houdon mot
dien zoudagsaohoolarbeia, die, hij begreep
bet seer wel ea de kerkvoogden zagen
duidelijk te maken, dat de Gereformeerde
Gemeente niet schroomvallig te werk gaat
met het doen van een beroep op het Ge
meentebestuur van Rotterdam om mede
werking te verleenen krachtens artikel 72
der Lager Onderwijswet welk beroep ooi
andere gemeenten ten voorbeeld kan
strekken,, meldt het blad verder:
-In aansluiting van bovenstaand bericht
herinneren wij er aan, dat D. V. met 1
September a.s. aan de Rösener Manzstraaf
in D elfshaven een nieuwe school v. d.
Vereen, tot 't verstrekken van lager onder
wijs op Gereformeerden grondslag ge
opend zal worden, voorloopig in een ge
bouw der Openbare School, waarin zes
lokalen zijn vrijgemaakt.
De Gereformeerde Gemeente te Rotter
dam, waar Ds Kersten den scepter zwaait
wil ook het volle pond van de wet, die de
vrucht werd van de samenwerking der
drie rechtsche partijen.
Die vrucht, al kwam zij van den coaii-
tieboom, smaakt toch ook den vrienden
en geestverwanten van Ds Kersten zoet.
Wij zouden de vraag willen stellen, of
het niet op den weg der Staatkundig Ge
reformeerden ligt om voortaan een toon
tje lager te zingen.
Dit zou dan meer overeenkomstig de
waarheid zijn en misschien bij de Staat
kundig Gereformeerden een anderen kijk
geven op wat de coalitie tot stand heeft
gebracht.
Wellicht kwam er dan een milder oor
deel over de rechtsche politiek der laatste
jaren.
TEGEN HET SUIKERWETJE.
De Kamer van Koophandel en Fabrie
ken voor Rotterdam heeft zich inzake het
Suikerwetje met een adres gewend tot
de Eerste Kamer.
Wel zeer duidelijk zegt de K. v. K is in
de Tweede Kamer door de voorstanders
van het ontwerp en door de regeering
erkend, dat het zonder samenwerking
tusschen de raffinadeurs ten eenenmale
uitgesloten is, dat de prijs van de bin-
nenlandsche geraffineerde suiker met het
bedrag van het invoerrecht verhoogd zal
worden. In dit verband wil de K. v. K
nog één opmerking naar voren brengen.
Wanneer namelijk de opzet van het com-
penseerend invoerrecht volledig slaagt,
wanneer dus de binnenlandsche prijs van
geraffineerde suiker ongeveer met het
bedrag van het invoerrecht zal stijgen,
schept men voor anderen een belang om
naast de bestaande raffinaderijen buiten-
landsche ruwe suiker te gaan verwer
ken.
Dit is een gevaar, waarvan men goed
zal doen den ernst niet te onderschatten.
De ons omringende suikerproduceerende
landen moeten het surplus van hun pro
ductie tegen den ongunstigen wereldprijs
in het buitenland van de hand doen. Men
opent hierdoor de mogelijkheid, dat zij,
wanneer het compenseerend invoerrecht
tot een prijsverhooging zal blijken te lei
den, zullen beproeven daarvan hun deel
te krijgen door ruwe suiker in te voeren
en die daarna hier te lande te verwerken.
Hun afzet is verzekerd, wanneer zij met
hun prijzen maar blijven beneden die van
de hier te lande gevestigde raffinadeurs.
Wat zal dan het gevolg zijn? De binnen
landsche suikerprijs zal afbrokkelen en
van voordeel voor de beetwortelcultuur
zal geen sprake zijn.
Nogmaals verwijzende naar het adres
van een paar weken geleden aan de
Tweede Kamer, waarin in hoofdzaak be
toogd werd, dat het voorgestelde invoer
recht den landbouw niet ten goede zal
komen, ve'rzoekt de K. v. K. de Eerste
Kamer het bedenkelijke wetsontwerp niet
goed te keuren.
De vijfstlgste verjaardag van
H. M. de Koningin.
Het aantal inschrijvingen van vereeni-
gingen voor de nationale bariiergroet met
bloemenhulde, te houden op 16 Septem
ber a.8. voor het paleis Huis tem1 Bosch
te Den Haag, ter gelegenheid van den 50-
sten verjaardag van ,H,M. de Koningin
overtreft naar geméld wordt, verre de
verwachtingen.
Ongeveer 100 veireenigingen uit alle
doelen des lands hebben reeds ingeedhr©-
het ook zoo in, allicht tot andere dingen
zouden leiden.
Hii had zijn belofte niet gegeven, of
hij had er spijt van. Evenwel, hij moest
haar houden en zoo had hjj tegen drie
uur Hertha bescheiden, om eens met
haar te praten, hoewel hjj vooruit wist,
dat hij met haar geen stap verder komen
zou.
De klok op den schoorsteenmantel sloeg
drie uur, terwijl op hetzelfde oogenblik
de bel overging en eenige oogenblikken
later ide slanke gestalte van Hertha, in het
studeervertrek stond.
Hij begroette haar hoffelijk, want hy
was een hoofsch man en paste absoluut
niet in het milieu der Zeeduiners, waar
boven hij zich mijlen ver waande, en bood
haar een stoel aan, om dan over het
weer te beginnen, dat maar niet „win-
tersch" wilde worden.
„Het wordt niet een witte Kerstmis,
zeide hij. „Wel jammer, Kerstmis en
sneeuw Dehooren by elkaar. Dat brengt
stemming."
Hertha beantwoordde zijn opmerking
met een beleefde gemeenplaats. Z\j be
greep ,zeor wel, dat da predikant haar
niet bescheiden had, om oen praatje over
hot weer te maken. Flauw bevroedde *jj
trouwen*, waarom sjj komen moeek
ven, onder deze zjjn 10 muziekkorpsen
en vele zaugvereenigingen.
Een album zal aan de Koningin worden
aangeboden vermeldende de namen der
deelnemende vereenigingen. De heer de
Marré, musicus te Rotterdam, heeft een
gedicht vervaardigd, door den heer E nr
gelsman te Middelburg getoonzet.
Dit gedicht zal door de zangvereenigingen
worden uitgevoerd en opgedragen worden
aan de Koningin.
Men kan zich opgeven "bij den heer
K. Koets, Oosterstraat, Rotterdam, of bij
den heer W. J., van .Dijk, de Vliegen-
straat 109 den Haag.
Ontijdige publicatie.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
'Schaepman betreffende de publicatie door
het Fransche ministerie van buitenland-
sche zaken van het antwoord der Neder
landsche regeering op het Pan-Europa-me-
morandum van minister Briand, "heeft de
minister van buitenlandsche zaken geant
woord
1. Oudergeteekende heeft kennis ge
nomen van de publicatie in de Fransche
dagbladen van het antwoord der regee
ring op het memorandum der Fransche
regeering in zake een Europeesche Fede
rale Unie.
2. Ondergeteekende is van oordeel, dat
omtrent dit antwoord de pers gelijktijdig
door de Nederlandsche en Fransche regee
ringen had behooren te worden ingelicht.
Te dien einde had hij bij de toezending
van het antwoord aan de Fransche regee
ring verzocht, hem tijdig in te lichten
omtrent haar voornemens te dien aanzien.
De voorbereidingen tot gelijktijdige publi
catie waren dezerzijds getroffen. De Fran
sche regeering is evenwel, ten gevolge
van een administratief verzuim, dat zij
betreurt, tot publicatie overgegaan zonder
vooraf daarvan de Nederlandsche regee
ring in kennis te stellen.
Nieuwe postwisselfonnnlleren.
In den loop van deze maand zullen de
nieuwe postwisselformulieren in gebruik
worden gesteld, waarbij op het lichaam
der wissels ruimte voor de invulling van
naam en adres van den afzender beschik
baar wordt gesteld.
De formulieren zijn uitgevoerd in brui
nen druk met grijzen ondergrond in het
middengedeelte.
De Postcheque-formulieren.
Over enkele weken zullen nieuwe mo
dellen van postchèque-formulieren in ge
bruik worden genomen van kleinere af
metingen, bestaande uit twee in plaats
van drie deelen. Het laatste gedeelte, het
bericht van afschrijving, is vervallen. Dit
zal voortaan door het centrale girokan
toor worden gereed gemaakt
Anti-Vlootwet-actie.
Het partijbestuur van de R.K. Volks
partij heeft in zijn vergadering, Zaterdag
j.l. in Utrecht gehouden, besloten, om een
krachtige actie te organiseeren tegen mi
nister Deckers' vlootplannen.
Het zal een uitvoerig manifest richten
voornamelijk tot de katholieken van Ne
derland en een landelijke protestmee
ting organiseeren kort na de opening der
Staten-Generaal. Voorts heeft het partij
bestuur zich schriftelijk gericht tot de
S.D.A.P., den Vrijz.-Dem. Bond en de Chr.
Dem. Unie, om tot een landelijke samen
werking ter zake te geraken.
De ziekte van den Gouverneur-Generaal.
Uit Batavia werd gisteren geseind:
De oorzaak van de ziekte van 'den
Gouverneur-Generaal is naar gebleken is,
een klein niersteentje. Ingrijpen is echter
niet noodig. De algemeene toestand van
Z, E. is zeer gunstig. De Gouvemeur-Gene^
raai verlaat eerstdaags het hospitaal en
zal daarna wederom spoedig zijn werk
zaamheden hervatten. In verband hier
mede zullen geen verdere communiqué's
omtrent den toestand van Z. E. worden
uitgegeven.
De regenval van Zaterdag.
In den nacht van Vrijdag II op Zater
dag 12 Juli en gedurende dien Zaterdag
heeft bet in veel plaatsen van ons land
meer dan overdadig geregend. Te De
Bilt, Maastricht, Amsterdam, Den Helder,
viel 66, 53, 46 en 42 M.m.; te Gronirv-
gen en VliBsingen slechts 18 en 18 m.m.
Da veiligheid van Curagao.
Ini de Memorie yan Antwoord op de
suppletoire begrooting voor het dienstjaar
„Hoe bevalt het u hier, zuster?"
„Uitstekend, dominó. Ik zag er wel wat
tegen op, omdat ik nooit op een dorp
gewoond had, maar het gaat best"
„Ik hoor met veel lof over u spreken,
wat uw werk aangaat. Het is precies het
tegenovergestelde van wat uw voorgang
ster hier ervoer."
„Het verblijdt mjj, dat men over mij
tevreden is", zeide Hertha wie de lof
op dat oogenblik niet veel schelen kon.
Er viel een stilte in. De predikant
keek langs Hertha heen naar de dorps
straat Het begon Hertha te vervelen, daar
zij zag, dat hij feitelijk niet goed voor
den dag wilde komen met zyn boodschap,
wat zij ver van mannelijk vond.
„Had dominé soms iets te bespreken?"
vroeg zjj op den man af.
„Ja, zuster, eh, kijk eens, natuurlijk
niet over uw werk. Ik zei zooeven al,
dat men zeer tevreden is. Dat is dokter
Van Leeuwen ook. Maar, eh, ja, het
spjjt mj, dat ik het zeggen moet, maar
bet moet toch gezegd. Men is niet best
te spreken over uw optreden buiten uw
beroep."
Hij staarde weer langa Hertha heen
eu vermeed het, haar in do oogen te zien,
„U zult u toch nader moeten verkl*.
m, dominé, waal Ik ben mij niet b*
wust, dat ik iets verkeerds doe."
„Verkeerd is het rechte woord niet.
Maar het is hier niet meegevallen, dat
u een levensbeschouwing huldigt, die an-
ders is dan van zoo goed als de ge-
heele bevolking hier."
Hertha vroeg zichzelf ai, of de be
volking van Zeeduin er wel een levens
beschouwing op na hield. Maar om den
predikant, dien zjj als medemensch wel
ljjden mocht, niet te ontstemmen, sprak
zq die gedachte niet uit en wachtte op
wat er verder komen zou.
„Dat u hier niet in de kerk komt, is
tot daaraan toe. Wij hebben daarover
wel eens gepraat. U is het met mjjn be
schouwingen niet eens, hoewel u mjj
nog nooit gehoord hebt, en gaat daarom
in Landdorp naar de kerk. Enfin, dat
moet u weten. Men valt er u niet las
tig om."
Dèt kon Hertha zeer goed begrijpen.
Om de kerk bekommerden zich negentig
procent van de Zeeduiners niet, dus kon
het hun ook niet schelen, dat zy naar
een andere kerk gingl Overigens zweeg
zjj nog steeds en wachtte nog maar. Haar
zwijgen bracht echter don predikant nog
meer van sttn atuk,
vdat u buiten uw werk onvrede in het
dorp brengt. U is, te zamen met een
onderwijzer van Landdorp, begonnen met
een Zondagsschool, waarop reeds veel
kinderen gaan, naar men zegt. Mén duldt
dat niet in de wijkverpleegster. U be
hoort neutraal te zijn. Als men uw op
vattingen gekend had, zoudt u niet be
noemd zijn."
„Mag ik u oven in de rede i ellen,
dominó?" vroeg Hertha, die met moeite
haar zelfbeheersching behield.
„Ja zeker, zuster."
„Dan zou ik toch willen, opmerken,
dat het bestuur mij niet naar mijn op
vattingen heeft gevraagd. Ik zou die dan
natuurlijk gezegd hebben, waarna het be
stuur volkomen vrijheid van handelen
had. Ook staat niet in mijn instructie,
dat ik neutraal moot zijn. Ik gebruik uw
woord nu maar, hoewel ik niet weet, wat
neutraal is. Ik meen oprecht, dat ik niet
inzie, iets verkeerds te doen".
Dominé Van Laan voelde reeds, dat hij
terrein begon te verliezen en betreurde
het weer levendig den kerkvoogden zijn
belofte gegeven te hebben: hij hield liefst
vrede,
I I t
