Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
af
No. 250
9msd*g 15 Juli 1930
44e Jaargang
EERSTE BLAD.
r
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 JULI vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Spaanache
ng. 10 Ka
ïn, Strijk-
-9.55 Lie-
idsen. 9.55
r Fischer.
1. Sopraan
im Staats-
:use en E.
Chr. Radio-
id tusschen
derwerp te
Geref. Pre-
de radio-
rogramma'8
en spreker
l veler ba
it men ona
r op deze
n.
ir „Buizen*
D'
Jr- pin
van de blouse
3k op t kantje
boorlintje a£-
an den llnker-
rs, anders Kan
>mrijgen en af-
sne manier al-
aaao de drape-
lldestol maK'in
htstol ol Crêpe
rarna rijgt men
kan men later
loorknlpt Men
!de manier ge-
heelt een apart
51
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. £<£53.
Bijkantoor te middelburg.
Firma F. F. DHUIJ, L. Borg. TeL No. 250.
iZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, Iranco per post, 13.—
Losse nummers
i i i i i i i i
10.05
Prijs der AdvertentlBn:
1regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bjj abonnement belangryke korting.
Bijzonder Hooger Onderwijs.
In de te Lunteren gehouden Christel
Historische Zomerconferentie is door
Prof. Dtr J. R. Slotemaker de Bruine
gerefereerd over: „Art. 14 van het pro
gram van beginselen en bet bqzonder
hooger onderwjjs".
Zooals door den heer Snoeck Henkei-
mans terecht werd opgemerkt, kwam hier
een der verschilpunten tusschen Anti
revolutionairen en Chr. Historischen aan
de orde. 1 i
En dat verschil werd' hier zelfs zeer
scherp geaccentueerd.
De inleider verklaarde zich toch niet
alleen tegen financieele gelijkstelling van
openbaar en bijzonder H. O. wat voor
zoover ons bekend ook door niemand ge
vraagd wordt maar hij verklaarde zich
ook vierkant tegen den wensch der A.-R.
partij om de gelegenheid tot steun aan
het bijzonder H.O. te verruimen.
En hierbij bleef het nog niet.
„Voor een Chr. Hist, man aldus
Prof. Slotemaker de Bruine is 't na
tuurlijk uitgesloten dat zulke scholen (bij
zondere Universiteiten) of hare oprichting
worden verboden, maar zij zijn strijdig
met het wezen van. universiteit en welen-
schap. Dit eischt, dat zij' algemeen zijn."
Waarop dan deze conclusie volgde:
„Spreker betoogt, dat op dit standpunt
subsidieering van het bijzonder H. O, o n-
denkbaar is."
Over het toekennen van den effectus
civilis werd hierbij niet gesproken, maar
het ligt geheel in de lijn van het betoog
van den referent dat hij ook daarvan niet
wil weten.
Bij de over dit onderwerp gevoerde
discussie werd het standpunt van Prof.
Slotemaker de Bruine niet bestreden.
Zoo verklaarde de heer Tilanus het
niet juist te achten dat aan de Handels-
hoogeschool te Utrecht subsidie wordt ver
leend, omdat dit oen eerste stap kan zijn
naar de verbijzondering van het H, O.
En de heer Snoeck Henkemans voegde
hieraan toe niet mee te kunnen gaan
met de gedachte dat er voor de Hooge-
seholen een andere regeling moet wor
den getroffen dan voor de Universiteiten.
Anders maakt men van alle bijzondere
Universiteiten een Hoogeschool.
In dit verband werd er op gewezen,
dat de subsidie-regeling voor de bijzon
dere Pandelshoogeschool te Rotterdam 'n
fout is geweest. Er mag niet worden
gegaan in de richting van het separa
tisme.
Bij zijn beantwoording van de sprekers
voegde de referent hieraan $og toe:
„Onze Universiteiten moeten algemeen
zijn. Naast een algemeene Universiteit
is er geen rechtstitel voor bijzondere
Universiteiten".
Uit een en ander blijkt wel duidelijk
dat er voor het bijzonder Hooger Onder
wijs van Chr. Hist, zijde geen steun te
verwachten is.
Eer het tegendeel.
Er zal nog wel gelegenheid zijn om
op dit vraagstuk nader terug te komen.
Voorloopig volstaan wij, met uit de
gevoerde besprekingen deze conclusie te
trekken, dat het dus dringend noodig
is dat de voorstanders van de 'Vrije Uni
versiteit hunne uiterste krachten inspan
nen om deze stichting die reeds van
zoo groote beteekenis is geweest, ook
verder in staat te stellen, haar gezei
kenden invloed uit te oefenen.
De onrust In Britsch-Indië.
In het wekelijksoh rapport van de Br.-
adisohe regeering wordt o.a. gezegd, dat
"iver het algemeen de aanwijzingen voor
"fneming van de onrust blijven voort-
"ren.
De Indische regeerende "oreten heb-
en gisteren te Simla vergaderd en beslo-
en aan de conferentie te Londen deel te
aemen. Zij erkennen de groote waa rde van
het rapport-Sim^ a? rar zij betreuren,
dat de commissie geen voorstel heeft ge
daan tot instelling van een eigen Indisch
Hooggerechtshof. Ook cmt "orsehillen-
de financieele vooretellen kunnen aij zich
niet vereenigen, maar zij verwachten,
dat deze na onderling overleg te Londen
gewijzigd zullen worden.
Naar Reuter uit Simla meldt hebben de
minderheden in geheel Britsch-Indië een
conferentie gehouden, welke een oproep
heeft gericht aan alle politieke groepen,
die zich tot dusver hebben onthouden van
steun aan de ronde-tafel-conferentie. Zij
heeft den wensch geuit, dat de campagne
van burger-ongehoorzaamheid zal worden
gestaakt.
Ernstig tramongeluk.
In de huurt van Royan (dept. Cha-
rente) heeft Zondagavond een ernstig
tramongeluk plaats gehad.
Twee trams uit tegenovergestelde rich
ting komende, botsten in volle vaajrt te
gen elkaar en werden daarbij geheel ver
nield. Meer dan 20 passagiers werden
daarbij levensgevaarlijk verwond.
Frankrijk en Rusland.
Volgens de „Dernières Nouvelles" (een
Russisch dagblad, dat te Parijs verschijnt)
zal Herbette, de Fransche ambassadeur
te Moskou die nog steeds met verlof is,
niet op zijn post in de sovjet-hoofdstad
texugkeeren.
Genoemd blad weet zelfs te melden,
dat Frankrijk nog slechts een zaakgelas
tigde te. Moskou zal handhaven.
De „Dernières Nouvelles" deelt ook
mede, dat de sovjet-gezant t<} Parijs, Dov-
galevski naar Moskou vertrokken is, waar
hij aan dictator Stalin een gedietailleerd]
rapport moet uitbrengen.
Daarna zal Dovgalevski zich naar den
Kaukasus begeven, om zijn gezondheid
te soigneeren.
Noodweer en aardschokken ln Italië.
In het gebied ,van Toscane werden
Zondagnacht tegen 11 uur op verschillen
de plaatsen enkele hevige aardschokken
waargenomen, waaraan een onderaardsch
gerommel voorafging. Er worden o.a.
aardbevingen uit Cascina gemeld.
Gelijktijdig wordt uit alle hoeken van
Italië sterk noodweer gemeld.
In Triest is de temperatuur van ,35 tot
15 graden gedaald.
De werkloozen ln Dultsohlamd.
Het aantal werkloozen in Duitschland
is de laatste 5 jaren met anderhalf mil-
lioen gestegen.
Als werknemers gelden bij' deze sta
tistiek alleen zij, die in loondienst zijn,
en waarbij een opzegging van de arbeids
verhouding mogelijk is.
Niet medegeiekend zijn derhalve die
personen, die in staatsdienst zjjn, of de
beoefenaars van huis-industrie, noch ook
familie-leden, die bij de hoofdbeoefenaars
van huis-industrie werken.
De mijnramp ln Sllexië.
Het bergingswerk ra de Wenzeslaus-
mijn maakt zeer langzame vorderingen.
Sedert Zaterdag zijn geen lijken meer ge
borgen. De reddingsbrigades werken zon
der gasmaskers, maar op zeer korten
afstand van hen staan mannen met red-
dingismateriaal gereed. Bij het opruimings-
werk stuit men niet meer op gevallen
steenmassa's, maar op kolen, en het zal
nog wel gexuimen tijd duren, voor de
aimdere lijken gevonden zijn.
De ramp Ie Buenos Aires.
Men heeft tot pu toe 21 lijken pit de
rivier gehaald, waarin Zaterdag te Buenos
Aires een volle tram is gestort. Van de
andere slachtoffers men neemt aan,
dat er in totaal 73 dooden zijn heeft
men geen spoor gevonden, ofschoon de
tramwagen reeds uit het water is ge
haald.
Italië en Frankrijk.
De Italiaaosche ambassadeur heeft doen
weten, dat Rome met voldoening kermis
heeft genomen van de nota der Fransche
regeiering, strekkende tot het opschorten
van het op stapel zetten van nieuwe
schepen, tot December a,s.
De Italiaansche regeering heeft op de
Quai d'Orsay haar eigen1 voornemen be
vestigd om alle vlootaanbouw gedurende
dezelfde periode stop te zetten.
Da snlgelï aganstiwMfc te Lübeck.
Dj ,,K 'mrger Anzeiger" verneemt
var dgu correspor :Ient ;e Lübeck, dat
pror. ■- 9. tegen wien klachten zijn
gerezen m verband met de gevallen van
zuigelingen-sterfte te Lübeck tengevolge
van tu»t gebruik van een Calmette-
prepa ijjdende zou zür aan een ern
stige genuwcrieis.
Sedert vier weken zou hij zich bijna
met niemand ophouden, haast geen woord
meer spreken en zelfs reeds eenige ma
len een poging tot zelfmoord hebben ge
daan.
Naar zijn echtgenoote meedeelt, zou
hij zich den dood van het groote aantal
kindeien te Lübeck zoodanig aantrekken,
dat zijn zenuwgestel er geheel door in
de war is.
Hevige wervelstorm boven Korea.
Volgens officieele berichten is Korea
door een hevigen wervelstorm geteisterd,
die vooral in de omgeving van Seoel
zware verwoestingen heeft aangericht. Er
zijn 70 dooden, 35 personen worden ver
mist. Duizenden zijn dakloos.
Volgen^ een nader offieieei bericht be
draagt het aantal dooden ,rv Door den
storm zijn de scheepvaartverbindingen
tusschen Dairen en de Chineesche en
Japansche kust verbroken. Ook het Zui
den van Sachalin is door den storm
zwaar beproefd. Sedert twee dagen zijn
hier de scheepvaartverbindingen stopge
zet
Waarom Tardleu het parlement naar huis
stuurde^
Tardieu, de Fransche minister-president
in Frankrijk, heeft Zondag te Montbrison
een rede gehouden. Daarin heeft hij o.a.
uiteengezet, waarom hij het parlement
gesloten heeft.
Ik heb hiermede (zoo zeide hij) volko
men grondwettig gehandeld.
Drie redenen hebben mij er toe ge
bracht: ten eerste zou, al had de zitting
nog veertien dagen geduu-d, de Kamer
toch niet bij machte zijn geweest de
credieten voor de nationale uitrusting af
te handelen, ten gevolge van de voorop
gezette obstructie der oppositie, gevoerd
door dezelfde personen, die nu critiek
uitoefenen op de sluiting van de Kamer.
Ten tweede ben ik verplicht geweest
van elk vraagstuk in het parlement een
quaestie van vertrouwen te maken on
der groot rumoer en onder hevige aan
vallen van de oppositie. Ik geef er daar
om de voorkeur aan mijzelf niet te leo-
nen voor een schouwspel, dat slechts den
tegenstanders van den parlementairen
bewindsvorm voldoening kan schenken.
Ten derde zijn er grenzen aan alle men-
schelijke lijdzaamheid en ik weiger mijn
tegenstanders de genoegdoening te schen
ken, waar zij er niet in geslaagd zijn
een politieke nederlaag toe te brengen,
mij een physieke nederlaag te doen lijden.
Tardieu hoopte, dat de drie maanden
vacantie de noodige kalmte zullen
brengen.
Do kritieke toestand ln Egypte.
In een interview met Reuter heeft Ma-
kriva Ibeid bey, vroeger Egyptisch mi
nister van Financiën, die thans te Lon
den verblijft met de Egyptische delegatie
op de Internationale parlementaire Confe
rentie, den tegenwoordigen toestand in
Egypte gekenschetst als zeer ernstig en
zelfs kritiek. Het is volstrekt onwaar, te
beweren, dat de Wafd of Nahas Pasja de
republiek of een regentschap wenschen
te vestigen. De strijd is zuiver constitu
tioneel.
Het nationale congres, zeide hij verder,
heeft zich uitgesproken voor een stelsel
van non-coöperatie, dat in zal gaan op
21 Juli, in samenwerking met de Wafd,
om tot eiken prijs de Grondwet te ver
dedigen. Ook de juiste vorm, dien deze
non-coöperatie-beweging zal aannemen,
zal voor dien tijd niet bekend worden
gemaakt
Proces tegen Communisten.
In het proces tegen 24 communisten
te Posen, werden gisteren zeven perso
nen, die beschuldigd waren van hoog
verraad, tot drie, resp. vijf jaar tucht
huisstraf veroordeeld. Een hunner kreeg
een jaar vestingstraf. Zeventien aange
klaagden werden vrijgesproken.
Toen het vonnis werd uitgesproken,
ontstond er in de rechtszaal een groot
tumult.
Verschillende beschuldigden sprongen
op en sloegen op de politiemannen los,
anderen zongen de „Internationale".
Van de tribune af scholden familieleden
en kennissen van de beschuldigden op de
politie, zoodat deze terstond tot arres
taties moest overgaan.
Het aantal personen, die met het toe
zicht belast waren, .moest versterkt wor
den, om de orde te kunnen hei.
Intussehen was ook voox hot rechtsge-
bouw de menigte, die vooral uit commu
nistische werkloozen bestond, onrustig ge
worden. Zij trachtte het gebouw binnen
te dringen en de politiemannen te ontwa
penen.
Eerst nadat de politiemacht versterkt
was, kon de menigte uiteengedreven wor
den.
Het bierveorbrulk ln Duitschland.
Het bierverbruik in Duitschland is in
het afgeloopen kalenderjaar tegenover het
voorafgaande jaar met 5.7 pet. gestegen.
Berekend per hoofd bedroeg het ge
bruik over het jaar 1929 90 liter tegen
over ,85.7 liter in het jaar er voor.
Ten gevolge van deze stijging in het
verbruik namen ook de inkomsten van
het rijk aan belasting op het 'bierverbruik
toe; zij maakten een bedrag uit van 410
millioen, wat per hoofd 6.5 mark be-
teekent.
Herstel der Habsburgers in Hongarije?
Het te Boedapest verschijnende Maan
dagochtendblad „Reggel" meldt, dat ex-
keizerin Zita aan alle meerderjarige leden
vani het huis Habsburg, een schrijven
heeft gericht, waarin zij, in verband met
de omstandigheid, dat aartshertog Otto
op 20 November a.s. meerderjarig wordt,
de onderteekening van een belofte van
trouw verlangt. In haar scihrijlven zegt
de ex-keizerin o.m.
„Daar Zijne Majesteit keizer en koning
Otto op 20 November meerderjarig wordt
en dientengevolge de rechten en 'plichten!
van hoofd van het huis Habsburg cup hem
komen te rusten, doch bij de plechtigheid,
die op den genoemden datum zal plaats
vinden, niet alle leden van het huis Halbs-
burg tegenwoordig kunnen zijn, moeten
alle leden van het huis-Habsburg de in
gesloten loyaliteitsverklaring eigenhandig
ooderteekenen en aan mijn kanselarij toe
zenden."
In de bedoelde verklaring is vooral de
volgende verklaring van belang:
„Ondexgeteekende verplicht zich, om
met alle kracht de te bewerkstelligen' res
tauratie te ondersteunen."
In politieke 'kringen hecht men, naar
gemeld wordt, aan het rondschrijven een
zeer groote beteekenis; echter kan in het
algemeen gezegd worden, dat het denk
beeld van een herstel van de Habsburg-
sche monarchie in Hongarije verre van
populair is.
Men wenscht de absolute soüvereiniteit
van de Hongaarsche natie te handhaven
en te versterken. Een bekend politicus
verklaarde, dat, wanneer tot op zekere
hoogte de oude monarchie wordt hersteld,
deze toch alleen maar bestaat uit een
vrye vereen i ging van geheel souvereine
staten.
Korte Berichten.
Gedurende het afgeloopen week-end
heeft het snelverkeer te Londen weer zijn
wekelijksche offers gevraagd. Van Zater
dagmiddag tot Zondag kwamen te Lon
ten tengevolge van verkeersongevallen 14
personen om het leven.
Het zal in de toekomst mogelijk zijn
->r passagiers van den „Golden Arrow-
expresstrein" der Zuid E'ngelsche spoor
wegmaatschappij, om een telefoongesprek
te voeren met telefoonabonné's. voorloo
pig zal deze dienst slechts experimenteel
zijn.
Te Elmshorn bij Hamburg hebben
ernstige kloppartijen plaats gehad tus
schen communisten en politie, waarbij ve
le agenten gewond werden.
Ten gevolge van het breken van een
touw zijn drie toeristen uit Milaan, die
de Gribna-top wilden beklimmen, naar
beneden gestort en omgekomen.
In de golf van Massachusetts zijn
een jong meisje en vijf jongemannen ten
gevolge van het omslaan van een jol ver
dronken.
Tengevolge van den hevigen regen
val raakte in een steengroeve nabij Vils-
hoven aan den Donau een rotsblok los,
dat terecht kwam op twee arbeiders, die
gedood werden.
Uit Lissabon wordt gemeld, dat in
een pyro-technische fabriek te Pinheiro
een ontploffing plaats vond, waardoor de
eigenaar en zijn vrouw op slag werden
gedood, terwijl de vier kinderen en een
toe. JB familielid gewond wer
den.
Binnenland.
De ziekte van den Gouverneur-Generaal.
De Provinciale Staten van Zeeland.
Buitenland.
Herstel der Habsburgscha monarchie?
De onrust in Britsch-Indië.
NOG ALTIJD TEGENWERKING.
Meer dan één tegenstander van de te
genwoordige Lageronderwijswet, zegt on
ze „Rotterd.", heeft in de eerste jaren ba
rer toepassing met welgevallen waarge
nomen, dat het aantal administratieve ge
schillen op dit gebied zich vermenigvul
digde.
Met welgevallen want naarmate de
bestuursgeschillen in tal groeiden, werd
voor hen het fiasco der Lageronderwijs
wet steeds duidelijker en nam het denk
beeld van een ander product van onder-
wijswetgeving vaster vormen aan.
Maar wie met wetstoepassing wat meer
bekend was wist wel, dat de toekomstver
wachting dezer stille speculanten ijdel
was.
De wet moest zich nog „zetten", er
moest nog jurisprudentie worden gevormd
en noodzakelijkerwijs vorderde dit eenige
jaren.
Daarbij kwam, dat vele linksche heeren
al spoedig waren genezen van hun luch
tig vleugje pacificatiezin en door opzette
lijke tegenwerking zelf oorzaak waren,
dat het aantal conflicten sterk vermeer
derde.
Gelukkig waren thans de rechten van
het Christelijk onderwijs gefundeerd in de
wet en had men aan het departement van
Onderwijs opeenvolgende Ministers, die de
pacificatiegedachte niet gram waren,
maar hun eere stelden in een behoorlij
ke verzorging van het monument de Vis
ser.
Niet alleen de 1 e 11 e r, ook den geest
der gelijkstelling verstonden zij.
En zoo gebeurde inderdaad wat was voor
speld: het aantal geschillen nam geleide
lijk af; viel eenmaal op een bepaald punt
een beslissing, dan legde men in den re
gel zich daarbij neer.
In den regel.
Want helaas, nog altijd bevatten onze
gemeenteraden kleine zielen, die in strijd
met hun ambtseed van 'n loyale toepas
sing der Lageronderwijswet niet weten
willen en hun kleinheid demonstreeren in
kleine middelen.
Zoo kregen we dezer dagen een Konink
lijke beslissing inzake de uitkeering van
administratiekosten in handen.
Nu is dit een punt, dat al tal van ma
len voor de Kroon kwam. En reeds na de
eerste driejaarlijksche verrekening werd
in hoogste instantie beslist, dat de gemeen
te in elk geval de kosten van administra
tie voor het openbaar onderwijs heeft in
rekening te brengen.
Niet minder bekend is, dat de gemeente
haar kostprijs per leerling heeft vast te
stellen, geheel los van de vraag, of de
bijz. school voor elk onderdeel 'gelijksoor
tige kosten maakt: in de 'besteding van 't
bedrag per leerling is de bijzondere school
volmaakt vrij, zelfs al wilde zij alle gel
den aanwenden voor één groep van u tga-
ven en voor het overige niets besteden.
Toch moet er tien jaren na de totstand
koming der tegenwoordige Lageronder
wijswet nog weer eens door de Kroon wor
den beslist, dat de bijzondere school, ook
als zij zelf geen administratiekosten heeft,
toch recht heeft op de administratiekos
ten van het openbaar onderwijs. Heeft zij
b.v. meer onderhoud aan haar gebouwen
of meer uit te geven voor leermiddelen,
dan kunnen de gelden daarvoor worden
aangewend.
