DE ZEEUW Van een arm dorp, dat rijk werd TWEEDE BLAD Uit de Provincie. Brieven uit de Residentie. FEUILLETON VAN MAANDAG 14 JULI 1930. No. 239. Dezer dagen heb ik eens een oogeaiblik gestaan bij het graf van vier mfeaiscthen,, die ini ons politieke leven een groote rol hebben gespeeld en wier laatste rust plaats onder ons wordt gevonden. Twee rusten er op hetzelfde kerkhof: Kuyper en Lobman, en de andere twee elders ook dicht bij 'elkaarThorbecke en .Troelstra. Het graf van den laatste is nog maar kort onder ons, op den steen, dio den kelder dekt, staat nog niets, alleen een paar kleine potjes met bloe men prijkten er op. En bij Thorbecke, èn bij Kuyper èn bij Lobman valt op de groote eenvoud en soberheid van de laatste rustplaats. Op elk graf ligt een zerk, maar met geen woord wordt daarop gewag gemaakt van de nationale .verdiensten, die de over ledene had. Thorbecke's naam staat op den pteen boven het familiegraf gewoon tusschen de andere. Kuyper is de eerste in de familie- spelonk en op den steen leest men al leen: Dr A. Kuyper. Geboren .29 Oct 1837 en in zijn Heere ontslapen den 8 November 1920. Dat is alles. Hoe veelzeggend dat: in zijn Heere ontslapen. Het is, of zelfs dit graf duidelijk zeggen wildoor U, door U alleen, om 'teeuwig welbehagen! En op de laatste rustplaats van Loh- man is het nog soberder. Hij' rust daar temidden der zijnen en over zijn vrouw zijn op den steen gebeiteld heerlijke woon den uit Spreuken .31. Toch zjjn mannen als Thorbecke, Kuy per, Lohman, Troelstra, mannen geweest, die voor Jand en volk iets beteekend hebben. Hier is men geneigd om te zeggen, dat ware grootheid, echte verdienste in het leven moet blijken en spreken eni geen behoefte heeft aan de hulde van het kerkhof, als de mensch gegaan is naar de plaats, waar geen bezinning is. Men begrjjpt, dat het staan bij elk der graven1 mij toch een oogeaablik aan heit nadenken bracht. Thorbecke was een geniaal man. Groen van Prinsterer, zijn eminente bestrijder, getuigde van hem: een man, zeldzaam m bekwaamheid .en ..karakter. Hij was stellig één der grootste mannen, die ons volk ooit heeft voortgebracht en de levensspreuk, die hij eens koos, teekent ook duidelijk heel zjjn levensvisie: Be proef wat gij worden kunt, en heb den moed het te zijn". Het is nu reeds 68 jaar geleden (1872) dat hii naar zijn laatste rustplaats werd uitgedragen en jiog leeft in cms Staats bestel zjjn werk en zjjn geest voort. En niet ver van zijn graf gingen dit jaar op hetzelfde kerkhof duizenden voorbjj het stoffelijk overschot van Troelstra, oom hem een laatsten groet te brengen. ThorbeckeTroeïstra, bjf het denken aan. de beginselen en aa;n het leven van die twee mannen vermenigvuldigen zich de gedachten. Er is verschil, veel ver schil zelfs, maar er is ook overeenkomst, groote overeenkomst zelfs wat het begin sel betreft. L 1 En geheel aan de andere zijde der Residentie zjjn de graven van Kuyper en Lohman. Groen van Prinsterer rust op de kleine begraafplaats: Ter Navolging, aan 'den Ouden Scheveningschem weg. Evenals bij Thorbecke is ook bij Groen, van Prins terer de soberheid van zjjn graf hot ken merk der ware grootheid van zjjn leven. Alleen staat er bjj Groen iets op den steen, dat er .bij Thorbecke niet op zou kunnen staan, n.l. Openb. VII vers 10 17: het gezicht der martelaren, in de heerlijkheid. En dan is er op het graf van Groen nog het eenvoudige monument in wit marmer, dat de vereoniging van Christe- teljjke Onderwijzers onderhoudt, en waar op staat het woord: Zalig zijn de dooden, die in den Heere sterven. Hunne werken volgen, met hen. 35) door H. King mans. Eenigen tijd later liep zjj aan da .zijde van den langen onderwijzer door de dorpsstraat, om jU® in het midden „te veriaten en een landweg in te slaan. Zjj had jjog geen woord gesproken, omdat zjj .den Jact en de ervaring had, Van Bmsbergen, die hevig hoestte, nu hij' uit de warme kamer in de kille avondlucht kwam, den tijd te geven, om op adem te komen. „Pas u op", zeido hjj dan, „stap niet in den modder. Hier is een verhard voetpad." Hij sprak niet over zjjn hoesten en over zjjn gezondheidstoestand, vermoede lijk begrijpend, Hat Hertha als ervaren verpleegster haar conclusies getrokken zou hebben, zoo er jeeds niet over hem gepraat was. Wel was hij yol over het plan, dat ge maakt was. Èn Hertha juisterde kinder lijk-blij naar zjjn schorre stom, die vol vuur sprak over den voorgenomen Zon- dagtidhoolarbeid. Op Kuyper's graf alleen dit: in zjjn Heere ontslapen. Wie het niet weet, loopt het voorbjj en in den vacantietijd wordt er meer dan] eens gevraagd: waar is nu het graf van Kuyper? En als het dan gewezen is, zegt men dikwijls: hoe gewoon! En de zerk boven het familiegraf ligt daar ook gewoon tussohen de .andere, maar het ongewone het geheim van dat rijke leven ligt in die paar woor den: in zijn Heere ontslapen. En de zerk op Lohman's graf zegt over hemzelf niets, hij ligt erg verscholen. Toch spreken die twee graven. Want hier liggen menschen, die ook nog spreken, nadat ze gestorven zijn. Hun graf behoeft niet te spreken, hun leven spreekt'. Dat is Gods rjjke genade aan hen geweest. Zoo toefde ik een wjjle bij de rust plaats van groote mannen, die mee onze staatkundige geschiedenis hebben ge maakt. Die een voorname rol hebben gespeeld in het leven van ons volk. Zjj zjjn nu in <Je rust. Hun namen worden nog genoemd, hun werk staat er nog, maar zelf vielen zij weg. Van wie gezegd kan worden: in den Heere ontslapen, kan ook gezegd wor den: hunne werken volgen hen! Hier beneden eeuwigheidswerlc te mo gen doen, het is een genade, die weg gelegd is voor grooten, maar ook voor kleinen. Voor machtigen van intellect, maar ook voor de geringen des volles. Want het graf predikt de vergankelijk heid van al wat leeft, hoe groot, hoe hoog van staat dan ook. Maar voor hem, die zjjn leven .mag zien als een tijd van zaaien, komt ook de tijd van deii oogst Want Hij, Die geeft te zaaien, zal ook geven te maaien. Daar van1 is dat: in den .Heere ontslapen de profetie. Niet een vraagteekem, niet den misschien, maar een uitroepteeken, om straald door hemelscih licht J. H. DE MIJNCATASTROFE VAN NEURODE. Een gebied van de diqpste ellende. Aan' een correspondentie uit Berlijn in de „Maasbode" is het volgende ontleend: hu het jaar 1927 kwamen er in Duitsdh- land 8463 arbeiders ,onx het leven. 1935 anderen werden door ongelukken zóóda nig .getroffen, dat gij niet meer aan den kost kunnen komen. 125.026 personen werden tijdelijk buiten staat gesteld hun arbeid op te nemen. j In het volgend jaar werden deze of fers nog wat aangedikt Het g|etal dooden' steeg met 10, en dat der voorwonden met 12 pCt. Het is begrijpelijk, dat 'de publieke meening ziah door dergelijke ajjfers niet meer uit haar evenwicht laat brengen. Daarvoor zjjn zjj te groot Men went „im mers aan alles en wanneer er geen dag voorbjj gaat of de kranten bevatten een paar regels met jobstijdingen, dan hou den deze berichten al zeer spoedig op indruk te maken. Maar soms ziet het publiek zich onver wacht tegenover een catastrophe ge plaatst, die hem toch even een koude rilling over den rug doet lootpkta. Dat geschiedde b.v. toen uit Neurode teler grammem binnenkwamen, die over ..oen ongeluk vertelden, 'dat .in één slag bjj'- zonder veel menschen uit hot leven weg gerukt had. In de drukke verkeersstraten! van Berlijn liepen krantenmannen slente rend hun waar te verkoopen, en deze droeg vette letters, waarop het aantal slachtoffers stond aangegeven. Elke vol- Sende editie bevatte hoogore getallen en e menschen, die in de koffiehuizen van de vermoeienissen .eens drukken dap zaten ujt t® rusten, lazen tusschen twee happen van hun vruchten taart die klim mende cijfers, schudden het hoofd, om vertelden malkanderen zelfs, dat m het verschrikkelijk vonden. Daarna gingen ze weer tot hun moppen of de rest hunner conversatie over en was de zaak voor hun afgedaan. Maar verschrikkelijk is het daar in Neurode en omgeving. Niet zoo zeer van wege den dood, dan wel van het leven. Neurode grenst n.l. aan Waldenburg en in Waldenburg heerscht om verschillende redenen al bereids lang tastbare efllemde. De kwijnende kolenmijnen aldaar ver- keerbn constantelijk op den randl van het failliet en kunnen daardoor haar ,,'k Hoop, dat u er enkele kinderen bij kunt krijgen. En anders beginnen wij met drie." „Het zal mij wel lukken", dacht Hertha. „Ik zal u zoo spoedig mogelijk berichten. Is uw naam op den brief voldoende?" „F. Frederik van Binsbergen is vol doende, zuster. De tijd is nu wél goed. Een week .pf zes vóór Kerstmis. .Zon- dagsschoolboekjes zal ik wel zien te krijgen," „Als het zoover is, bestelt u ze maar. Onze kas hezit honderd gulden". „Daar is we) wat moe te beginnen". Hij begreep onmiddellijk, dat zij de bandera gulden gaf. „Maar u vergist u. Er is honderd tien gulden .in. Doch daar heeft niemand wat ,mee to maken, zuster", „Natuurlijk niet", zoi Hertha. Voor hun .oogen, de laatste minuten hadden zij op den open weg geloopon, omdat er geen huizen .me>or waren, rees een klein gebouwtje op, spaarzamelijk verlicht met petroleumlampen: het sta tionnetje van Landdorp. „Nu moet u dat heele eind nog terug", verweet Ilertha .zichzelf. ,,'k Heb den wind in den rug, zou u zeggen, Bovendien moet jk het halve eind. Ik beu mijn kamers voorbij ge loopon," Zjj .betraden de kak wachtkamer, waar arbeiders geen passend .loon uitkeeren. Telkens moeten er meer van deze lieden] op straat gezet en aan dat heir van die werkloozen toegevoegd worden. Maar zij, die nog wat door mogen werken, zijn er ook niet plezierig aan toe. Hun1 loon is ongehoord gering. Zij arbeiden op aocoord en wanneer zij dus hun krachten tot 'de uiterste grens „van het mogelijke gentel, dan. kunnen zij de maximum-betaling van het loon halen. Maar dan hebben ze ook nog niet veel, want ze brengen het nimmer verder dan misschien 150 mark in de maand. Daarbij komt dan nog, dat zij; moeten werken in ©en mijn, die van koolmon oxide last heeft. Er zjjjn slechts een paar van, die mijnen in de wereld. Er is er een in Zuid-Frankrijk, en er liggen er een paar bij elkaar in hef Wal- denburgsche, aan de grenzen van Tsjecho Slowakije. Het was in het jaar 1894, dat do eer ste losbarsting van dit koolmonoxyde plaats had. Sedert dien werden er 450 volgende gevallen gemeld, die alle te za- men aan 55 menschen het leven kostten en er 22 min of meer ernstig verwoud- den. Deze gassen zijn van vulcanischen oor sprong en worden in dat deel van het bin nenste der aarde gekweekt, dat nog in wit- gloeienden toestand verkeert. Van hier uit dringen zij door kleine spleten naar de oppervlakte, waar zij soms zeker nut stichten, zooals b.v. in Salzbrunnen en vroeger in Altwasser. Hier toch vermeng den zij zich met water, aan hetwelk men fluks geneeskundige krachten toeschreef. Maar veelal verzamelt dit gas zich in de onderaardsche holten, die geen uitweg meer hebben en stapelt het zich daar on der hoogen druk op. Slaat de pikhouweel van een arbeiedr nu een gat In zulk een holte, dan stroomt het giftige gas er niet alleen uit, maar dan doet het zulks ook met razend geweld. Het slaat alles in de omgeving kort en klein. De aanwezige ar beiders worden onderste boven geworpen en meteen begraven onder de tot poeder vermalen steenkool van hun mijnschacht. Volgens binnenloopende telegrammen uit Neurode, welke men echter niet alle ver trouwen kan, zouden er nu nog een paar dozijn arbeiders begraven liggen onder een laag poeder van niet minder dan drie meter dikte. Nauwelijks was dit gas ontdekt, of de arbeiders wisten er al raad mee. "Wan neer zij met hun handmachines in de aar de boorden, konden zij aan het geluid daarvan hooren en aan de wrijving voe len, wanneer zij in de buurt vein dit ge vaarlijke gas kwamen. Er volgde dan een algemeen sauve qui peut, en, gelijk boven gezegd, is het aantal slachtoffers ervan nooit bijster groot geweest. De aanwezigheid van het gas zélf kon den zij vaststellen aan het zwaarder adem halen, aan transpireeren en aan een on bestemd angstgevoel. Ook het matter bran den van hun lampen diende als waar schuwing. Het gift zelf is kleurloos en daardoor onzichtbaar, maar het heeft 'n lichte, zuurachtige reuk en het is zwaar der dan de lucht, zoodat het dadelijk op den bodem zinkt, en 'het is dus zaak te blijven staan en te trachtan naar boven te komen. In den loop der tijden is ook het mijn bedrijf sterk gemechaniseerd geworden en zoo wordt or nu niet nicer met de hand, maar met maohines geboord. Hierdoor is het gevaar voor ongelukken veel grooter geworden, want gelijk gezegd, hadden de arbeiders al zeer spoedig geleerd do aan wezigheid van het gas aan hun werktui gen vast te stellen. Om nu in dit euvel te voorzlon werden andere maatregelen uit gedacht. Telkens bij wisseling van een ploeg, werden er zware deuren herme tisch afgesloten en bracht men in't. afge sloten mijndeel, waar natuurlijk geen en kel arbeider aohter gebleven is, heftige electrisohe ontladingen tot stand. De schokken, die daardoor veroorzaakt wor den, doen de heele mijn beven on veroor zaken een ontsnapping van het in holten nog samengeperste gas. Daarna wordt de mijn mechanisch gelucht en kan de nieu- de ploeg aan het werk gaan, Dit middel funotionneerde bevredigend, ofschoon het aantal ongelukken toch groo ter is dan vroeger. Men hoeft het ook la ten werken een uur of zoo voor de laat- zich niemand bevond. Hertha stond onder do petrol lumlamp, wier mat schijnsel haar frisch gelaat verlichtte. „Ik ben blij, u ontmoet te hebben", zeide Van Binsbergen oenvoudig-weg. „En 'khoop u nog meermalen Je ontmoeten. Er is hier .op het dorp zoo weinig con versatie behalve dan met den dominé en den hoofdonderwijzer". „En ii zeide, dat u van ,de menschen hier houdt". „Ongetwijfeld. Het is hier een trouw, eerlijk, arbeidzaam volk. Maar zij zijn wat ruw in den omgang, ruwer nog dan in Zeeduin, Dat is niet ^ltijd even prettig Hertha gevoelde, dat daar een fijn be snaard© ziel een klacht uitte. En ztf ver stond die klacht Deze onderwijzer was een .gentleman In zijn voorkomen en in zijn optreden. Hij was iemand, om sym pathie yoov te jkoosteren, Hij haatte alle ruwheid en platheid. Een zwaar, dof geluid weerklonk. „Daar is de tram. Goede reis, .zuster". „Mijnheer Van 'Binsbergen, hartelijk dank voor uw geleide. U hoort spoedig van my, wil ik hopen." Twee slanke handen rustten in elkaar. Hij lichtte den hoed van liet hoofd, en Hertha bespeurde, dat twee levendige, on natuurlijk schitterende oogen, diep in da ate catastrophe plaats rond. Maar dit keer bleek het tooh niet afdoend. Want boven, in het stadje Neurode, hoorde men onverwacht een doffe knal in het binnen ste der aarde. Men begreep toen, dat er iets ernstigs gebeurd moest zijn en de be volking ijlde naar de mijnschacht. Daar kon men natuurlijk nog slechts weinig uitkomst geven. Men weet ook nu nog niet wat precies gepasseerd is. Maar aan do hand van het voorgaande kan men zich zelf wel een beeld van het ongeluk maken. Een ongewoon groote hoeveelheid gas, die onder geweldigen druk gestaan moet heb ben, heeft zich plotseling een weg naar buiten gebaand, als een banjir alles ver nield wat zij op haren weg ontmoette. De arbeiders, die vlak bij de ontploffing aan het werk waren, werden onmiddellijk le vend onder een laag puin begraven. Naar hen wordt momenteel nog gezocht. Maar zij, die vluchten konden, werden door het met razende snelheid zich verbreidende gas ingehaald en stierven in weinige mi nuten aan vergiftiging. GEZOND BLIJVEN docjr Phi- lips hoogtezon voor huiselijk gebruik. Vraag liet Uw huisdokter! Verkrijgbaar bij J. M. Polderman, Goes. Tol. 129. (Adv.) Tot buitengewoon opzichter bij den Provincialen Waterstaat met standplaats Middelburg is benoemd do heer L. J. Lagendijk te Amemuiden, oud-leerling van het Zeeuwsch Technisch Instituut te Goes. De le sohoolcompagnie van het 14e Reg. Infanterie te Middelburg zal van 4 tot en, met 17 Augustus a.s. worden gedetacheerd in garnizoen te Borgen op Zoom.i onder commando van kapitein A. F. Borren tot het houden van oefeningen in; vereemiging met het detachement 14e Reg. Inf. te Bergen op Zoom. Middelburg. Verplaatst met ingang van 1 Augustus a.s. de Telegrafist le klasse M. Everaars van het post- en 'telegraaf kantoor te Middelburg naar het telegraaf- en telefoonkantoor te 's-Hertogenbosch. Voldaan aan het vak-examen te 's-Gravenhage voor den telegraafdienst de kantoorbediende le klasse W. A. Blan- saart van het post- en telegraafkantoor te Vlissingen. Vlissingen. Tienjarig bestaan „Goed W o n e n". Ter herdenking van het 10-jarig bostaan van de woningbouw- vereeniging „Goed Wonen" had een co- mité uit de bewoners Zaterdag een feest georganiseerd, hetwelk bestond uit een tweetal concerten van het harmoniegezel schap „Ons Genoegen" en verschillende attracties voor de kinderen der bewoners. De feestelijkheden zouden gehouden worden op de ruime speelplaats van school D aan de Benedijkstraat, welke speelplaats rondom was versierd met vlaggen en wimpels, terwijl in het midden een muziektent was opgesteld. Ook bij den ingang der Benedijkstraat was een vlaggenversiering aangebracht. Voor het welslagen van dit feest was alle hoop gevestigd op een mooien zo- merschen dag, doch helaas heeft dit niet zoo mogen zijn. Kwam er reeds in den voormiddag een enkel regenbuitje, des middags maakten storm en regen het feestvieren in de open lucht geheel on mogelijk. Het comitó besloot, dan ook het feest met do kindoren in het bereidwillig door Burg. en Weth. afgestane gymnastiek lokaal der school te houden en kwamen daar tegen half twee een tweehonderd kinderen bijeen, vergezeld door vele be. langstollende ouders. Nadat aan alle kinderen een tractatie was uitgereikt ondanks het koude weer smaakte do portie (js den kinderen zeer goed gaf de heer Wessel uit Rotter- dam een opvoering met zijn Poppenkast Dit oud-Hollandscne kijkspel vermaakte de jeugd op uitnemende wjjze. Door de harmonie „Ons Genoegen" word hierna voor de bewoners een con cert gegeven onder leiding van haar di- rocteur, den heer Govaars. Een 9-tal num mers worden op do gewone verdienste- ljjlce wyzo ton gehooro gebracht en oogst- ton van de talrijke aanwezigen oen dank baar applaus. De rondwandeling door „Goed Wonen" kon door de nog steeds zwiepende regen vlagen niet worden gehouden, en werd na afloop van het concert aan alle kin deren een surprise uitgereikt, bestaande o.a. uit een melkbeker met een gezicht op „Goed Wonen", een aardige gedachte van het comité, daar deze beker steeds een herinnering blijft. Het concert dat des avonds door „Ons Genoegen" zou worden gegeven, werd uitgesteld tot Dinsdagavond a.s. Hoewel het feest voor een 'doel in „het water" is gevallen, mag het' ijverige comité toch met voldoening hierop terug zien, daar het ongetwijfeld aan zeer vele kinderen een gezelligen middag heeft be zorgd. Souburg. Vrijdag 11 Juli werd alhier opgericht onder leiding van een lid van het hoofdbestuur een afdeeling. van den' Ned. Chr. Bouwarbeidersbond met .aan vankelijk 11 leden. De heeren C. de Voogd, J. Husoni en A. Arend se Mzn werden resp. als voorzitter, secretaris ,en penningmeester benoemd. Terneuzen, Door de minder gunstige weersgesteldheid, is het zomerfeest uit gaande van de ring Zeeuwsch-Vlaanderen van Jongelingsvereenigingen op Goref. Grondslag, in de Gerot. Kerk alhier ge houden. Een en ander is ongetwijfeld - kjFI N^V-, -V.N^.vNvsWivv V- mm SsËJli De ontzettende mijnoatastropho In Silezië heeft meer dan 160 slachtoffers geëisoht. Een overzicht van de Wenzelausgroeve bij Neurode, waar hot ongeluk plaats vond hare keken. Zij voelde een intens mode lijden in zich opkomen.... HOOFDSTUK XI. Dokter, dominé en verpleegster Dominé Van Laan, de predikant van Zeeduin, staarde jn het vuur van zijn haard, die in het studeervertrek een be- hagelijke warmte verspreidde. Vaak brand de de haard niet, went hij las en stu deerde vooral in den winter, het meest in de huiskamer, waar hij metoen zjjin vrouw gezelschap hield. Kinderen bezat het echtpaar niet. Maar dezon middag had hif den haard laten aanleggen, omdat hij de wijkzuster bescheiden had, met wie lijf alleen jvüdo praten. De predikant, overigens een liupsrih man, zag er verstoord juit. Het liefst had hjj „hot bezoek niet ontvangen, omdat hij zeer wel gevoelde, het tegen Hertha, dio hij wel lijden mocht, en wier werk hij zeer op prijs stelde, te moeten afleg gen, Zij had iets zekers over zich; jsj kon zóó consequent redeneeren, dat hj schaakmat gezet werd. Het was niet do eerste maal, dat hij haar ontmoette en een gesprek mot haar had. Hij kon evenwel aan het geval moeilijk ontkomen, omdat enkele kerkvoogden liberale boeren en de notaris, hem er op gewezen hadden, dat „het mot die zuster zóó niet langer ging". Het liefst had dominé Van .Laan haar hour gang maar laten gaan. Als zij dan wilde evangoliscereai, nu, baatte het niet, het schadde ook niet. Er kwamen nu tocJi ook geen menschen in de kprk. De kerk voogden, die nu over de zuster zulk een groot woord .hadden, vertoonden zich hoogstens tweemaal per jaar onder zijn zeer klein gehoor. Daarbij kwam nog, dat hij bij den dok ter niet don minsten steun vond. Deze had kortweg gezegd, dat zuster Van Landen uitstekend voor haar werk was on dat haar particuliere liefhebberijen hem niets konden schelen. Hij had aan haar oen steun, zooals hij nog nooit gehad had. Zij was oen halve dokter. Daarbij kwam, dat zij de beschaafdheid in persoon was en dat niots op haar viel aan to merken. Zi) kwam veel bij hem -aan huis, ook, omdat zijn vrouw zuster Van Landen zeer gaarne lijden mocht. Natuurlijk, zjj had in menig op. zicht denkbeelden, die do hunne niet waren, maar dat was niet hinderlijk. En wat haar particuliere liefhebberijen betrof, wel, de menschen op het dorp werden er niet slechter door. (Wordt vervolgd.) f

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1930 | | pagina 5