No. 237
Vrijdag 11 Juli 1330
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 JU Li vervallende
worden verzilverd door
VERSCHUNT EI-KEN WERKDAG.
A h O il u p .7 ij S!
Per 3 maanden, ilaeca nfl- rost, 3^
Lnsse wffljRSsa u 11-fK
P s ij 8 dat Adverteatiën:
14 regels 11.20, elke regel meer 30 cL
Bi] abonnement belangrijke korting.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
DE MIJNRAMP IN SILEZIE.
Het opruimingswerk zeer moeilijk.
150 dooden; hartverscheurende
tooneelen spelen zich af.
Bestond er aanvankelijk althans nog
eenige hoop, dat het nog gelukken zou
een gedeelte der ingesloten mijnwerkers
te redden, volgens de laatste berichten
is er niet de minste hoop voor de op-
geslotenen.
Wij laten hier nog enkele berichten
omtrent deze ontzettende ramp volgen.
In den loop van den middag werd
gisteren de lucht in de Kurtschacht iets
zuiverder. Twee reddingstroepen konden
zoo ver vooruit komen, dat ze dooden
konden waarnemen. Het werk met de
zuurstoftoestellen is echter zoo inspan
nend, dat men niet voldoende kracht
had om de slachtoffers te bergen. Daar
ook aangenomen wordt, dat verscheidene
dooden onder het puin liggen, is nog niet
te voorzien, wanneer men met de berging
gereed kan komen.
Uit Charlottenbrunn zijn nieuwe red-
dingscolonne's ter aflossing aangekomen.
Men heeft in den loop van den mid
dag in de Kurtschacht een 11-tal lijken
kunnen bergen.
Officiëel werd om een uur of vijf mede
gedeeld, dat op het appèl niet 193 maar
211 man ontbraken. Er zijn nu in het
geheel 92 dooden gevonden. Er moeten
er nog 70 opgesloten zijn.
De directie van de Wenzelausmijn
geeft thans nieuwe getallen over de
dooden en verongelukten, welke getal
len definitief zijn.
Volgens deze laatste opgaven werken
in de geheele afdeeling 224 man. Hier
van hebben 14 man niet in gevaar ver
keerd, zoodat in totaal 210 man in het
gevaarlijke gebied aan het werk waren.
Hiervan zijn 10 man gered, die zich on
middellijk huiswaarts konden begeven,
49 man zijn gewond naar het ziekenhuis
gebracht, zoodat in totaal 59 man gered
werden. Er zijn 151 mijnwerkers omge
komen. Tegen 20 uur is weer een red-
dingsafdeeling van 20 man de schacht
binnengegaan; daar de gassen thans niet
meer uitstroomen, konden zij zonder gas
masker gaan. Het opruimingswerk blijkt
zeer moeilijk te zijn. Men is er nog niet
in geslaagd tot den oorsprong van het
ongeluk door te dringen. Dit is het ergste
mijnongeluk, dat in Duitschland sedert
1908 heeft plaats gehad.
Nog hoop?
Officiëel wordt medegedeeld, dat het
nog niet absoluut vast staat, dat de in
de Kurtschacht opgesloten mijnwerkers
verloren zijn. Er bestaat nog een geringe
hoop, dat de ongelukkigen gered zullen
kunnen worden.
In de officiëele verklaring wordt ver
der gezegd, dat het ongeluk een zeer bij
zonder geval is. In geheel Duitschland
bestaan slechts vier mijnen, waarin kool
zuurgas voorkomt. Men had als zeker
aangenomen, dat door de getroffen vei
ligheidsmaatregelen alle gevaar voorko
men zou zijn.
In de Wenzelaus-mijn zijn gedurende
het jaar 1929 35 maal koolzuurgasuitbar-
stingem voorgekomen, zonder dat zich
daarbij ooit eenig ongeluk heeft voorge
daan.
Rouwbeklag en steunverleening.
De Rijksregeering en de Pruisische re
geering hebben tegenover de mijndirectie
en den bedrijfsraad uiting gegeven aan
hun deelneming met de ramp, die de
mijn en de daarin werkzame mijnwee
kers getroffen heeft. Rijkspresident von
Hindenburg heeft voor de slachtoffers
en hun nabestaanden een bedrag van
10.000 mark geschonken, terwijl de Prui
sische regeering een bedrag van 100.000
mark beschikbaar heeft gesteld.
Rondom het ziekenhuis van Neurode.
Volgens mededeeling van den direc
teur van het ziekenhuis te Neurode is
de toestand van de daar opgenomen 49
geredde slachtoffers van de ramp te Haus-
dorf naar omstandigheden redelijk. De
directeur hoopt, dat het gelukken zal,
wanneer zich geen complicaties voordoen,
alle 49 verpleegden in het leven te be
houden. Tot de zieken zelf wordt voor-
loopig nog niemand toegelaten. Velen
hunner lijden nog aan hevige benauwd
heid. Tot mededeelingen zijn de meesten
trouwens ook nog niet in staat. Eén der
geredde mijnwerkers, met wien een jour
nalist even een onderhoud had, kon ten
slotte weinig bijzonderheden mededee-
len. „Het kwam alles zoo plotseling", ver
telde hij. „Een kameraad, die naast mij
werkte, vroeg mij: „Krijg jij het ook
benauwd?" En op hetzelfde oogenblik
zakte hij in elkaar. Ik voelde ook plot
seling iets op mijn borst drukken, en
vóór ik verder kon denken verloor ik het
bewustzijn."
Hieruit blijkt, dat het gas zich met
groote snelheid verspreid heeft. In de
meeste andere gevallen kunnen de mijn
werkers, wanneer zij de aanwezigheid van
het gas merken, nog naar een hoogor
gelegen gedeelte vluchten, omdat het zwa
re gas dicht boven den grond blijft han
gen. De kenteekenen bij een aantal der
gevonden lijken moeten dan ook een an
dere oorzaak hebben. De meeste slachtof
fers werden door het gas volkomen ver
rast en moeten door plotseling gebrek
aan lucht een zeer snellen dood zijn ge
storven. In het algemeen toonden de ge
zichten der geborgen slachtoffers geen
teekenen van angst of schrik.
In het ziekenhuis spelen zich hartver
scheurende tooneelen af. De lijsten met
namen van dooden en gewonden worden
daar bekend gemaakt en zijn op mede-
deelingsborden opgehangen. De verwan
ten der mijnwerkers staan in dichte drom
men er om heen, en doffe berusting
spreekt uit hun blikken. Soms komen
er nieuwe menschen bij, moeders en
dochters, in wier blikken nog de hoop
leeft, dat hün man, hün vader, hun
zoon er niet bij is. Angstig dwalen hun
blikken over de lijsten, tot plotseling een
kreet van wanhoop getuigt, dat ook de
geliefde naam er bij is. Er komt geen
einde aan cte ellende, Hoewel men niets
meer te hopen heeft, blijft men rondom
het ziekenhuis van Neurode drommen,
in de hoop nog iets nieuws te hooren.
Vooral degenen, wier verwanten nog in
de mijn zijn opgesloten, verkeeren in
groote spanning.
De oorzaak van de ramp.
Over de oorzaak van de mijnramp
in Silezië valt nog te melden:
Het gevaar voor de ontsnapping van
koolzuurgas is reeds bekend sinds het
iaar 1894. Het gas komt uit de ingewan
den der aarde, uit de diepere lagen van
de aardkorst door spleten omhoog en
verspreidt zich in de mijn.
Bij het kappen breekt het dan plotse
ling te voorschijn. Menigmaal verzamelen
zich echter de gasmassa's onder sterken
druk en dan komt het tot een uitbar
sting.
Volgens de tot nog toe bekende gege
vens zijn door deze uitbarstingen telken
male ongeveer duizend ton kolen van de
wanden losgerukt en weggeslingerd.
Bij de uitbarsting, die dezer dagen
plaats had, zou echter een reusachtige
kolenmassa weggeslingerd zijn.
De arbeiders zijn ofwel door verstik
king of door deze weggeslingerde steen
massa's gedood. Een ontploffing heeft
echter niet plaats gehad.
De uitrusting van de reddingsbrigades
was in orde, wat bewezen wordt door het
feit, dat geen enkele van degenen, die
gasmaskers droegen, verongelukt is.
Het reddingswerk in het district Wal
denburg is juist het vorig jaar opnieuw
georganiseerd. Er is zelfs een reddings
brigade, die met speciale auto's is uit
gerust.
Het reddingsmateriëel en de reddings
brigades in de mijnen worden over het
algemeen als buitengewoon voortreffelijk
beschouwd. Op telefonische aanvrage
komt niet enkel de hoofdreddingsbrigade
van het betreffende district, maar ook
de reddingsbrigade van de nabijgelegen
mijn.
Ook in de Wenzelausmijn is dit het ge
val geweest. Er stonden boven de mijn
veel meer reddingsmanschappen gereed
dan onder in de mijn werkzaam kon
den zijn.
In de volgende dagen zal beslist wor
den, of de mijn stil gelegd moet worden
of niet.
Relaas van een ooggetuige.
Een ooggetuige van het ongeluk, een
der mijnwerkers, die kort na de cata
strophe in de schacht was afgedaald,
vertelde het volgende:
„Met koolzuur moet men in ons dis
trict en met name op onze mijn, steeds
uiterst voorzichtig zijn. De uitstroomingen
van koolzuur, die hier zeer vaak optre
den en zeer heftig zijn, moeten met de
grootste omzichtigheid worden bestreden.
Bij elke ploegwisseling wordt de lucht in
hevige trilling gebracht om het kool
zuurgas naar buiten te doen treden. Alle
arbeiders worden dan achter de schiet-
deuren teruggetrokken en men vuurt van
ongeveer een kilometer afstand schoten
af. Dit geschiedde ook gistermiddag bij
de ploegwisseling om twee uur. De aan
wezigheid van koolzuur werd toen niet
geconstateerd. Men liet daarom de nieuwe
ploeg neerdalen.
Twee uur later, midden onder het werk
en in strijd met alle regels, die men voor
de uitstrooming van koolzuur meende
te kunnen opstellen, vond de explosie
plaats. Het geweld van de eruptie was
zoo hevig, dat het koolzuur zich snel
uitbreidde over de belendende afdeelin-
gen en aldaar het ademen absoluut on
mogelijk maakte. De mijnwerkers zak
ten in elkaar op de plaats waar zij werk
ten, liepen of stonden. De dooden en ge
wonden vond men met hun werktuigen
in de hand, den machinist van de loco
motief naast zijn machine, ieder midden
in zijn arbeid overrompeld door den snel-
sten dood, dien de mijnwerker kent. Voor
dat men weet wat er gaande is, is men
ér geweest.
Ikzelf daalde een half uur na het on
geluk af. De menschen lagen als gezaaid
in de schacht, drie, vier dooden op elkaar,
daartusschen weer een levende, die nog
zwakjes ademde. Niemand wist, hoe het
eigenlijk toegegaan was. Het grootste
deel van de omgekomenen is door de
Kunigunde-schacht naar boven gebracht.
De doctoren onderzochten den een na den
ander; telkens weer moesten zij het hoofd
schudden: er was geen teeken van leven
meer waar te nemen. De lijken werden
eerst in de waschkooi neergelegd om ze
te identificeeren; later bracht men ze op
vrachauto's naar de lijkenzaal van het
mijnwerkersziekenhuis te Neurode over.
Zoo dreigt deze ramp een der grootste
te worden, die het Duitsche mijnwezen
heeft getroffen sedert de geweldige ko
lenstofexplosie in de mijn Radbod bij
Hamm, in het jaar 1908, toen het reus
achtige aantal van 360 dooden te betreu
ren viel. In 1912 vond een mijngastont-
ploffing plaats te Bochum, waarbij 117
dooden vielen. In 1921 maakte een kolen
stofontploffing in de mijn Mont Cenis bij
Hamm 79 slachtoffers; in 1923 veroor
zaakte een ontploffing in de Heynitz-mijn
bij Beu then 112 dooden en in 1925 een ont
ploffing in de mijn „Minister Stein" bij
Dortmund 135 dooden. Een ernstige mijn
ramp met een minder groot aantal
slachtoffers was de laatste in 1929 in
de Friedenshoffnungmijn te Glückhilt in
Silezië.
Nog een mljnontplolflng.
In de mijn Paul I te Lückenau heeft
een ontploffing plaats gehad. Twee werk
lieden werden doodelijk gewond, twee
werden ernstig gewond naar het zieken
huis gebracht en drie anderen1 liepen
lichte kwesturen op.
DUITSCHLANDS INVOERRECHT OP
BOTER.
Verhooging gaat reeds spoedig in!
De Directie van den Landbouw deelt
mede, dat, blijkens telegrafisch bericht
van onzen gezant te Berlijn, het ver
hoogde invoerrecht op boter (50 Mark
per 100 k.g.), zeer binnenkort, misschien
leeds 15 dezer en uiterlijk 1 Aug. a.s.
in werking zal treden.
Bij het bericht, dat Duitschland de
verhooging van het invoerrecht op boter
reeds volgende week, uiterlijk over drie
weken zal doen ingaan, teekent het H b 1 d
aan, dat de grootste pessimisten in vak
kringen dit niet vóór 15 Sept. hadden
verwacht.
Een en ander is een gevolg van het
Duitsch-Franschc handelsverdrag, waar
over eerst te Helsingfors en, toen deze
doodgeloopen waren, te Berlijn is onder
handeld. Als resultaat is toen overeenge
komen, dat Duitschland zijn invoerrechten
op boter, kaas en margarine mocht ver-
hoogen, doch dat Finland daartegen ze
melen en stikstofmeststoffen aan een hoo-
ger tarief zal mogen onderwerpen. En alp
gevolg van de meestbegunstigingsclausule
zal nu ook voor onze boter het Duit
sche invoerrecht gaan stijgen tot 50 mark
of 30 gulden per 100 k.g. 1
Reeds werd er in kringen van Duitsche
importeurs over gemompeld, dat als ver
der uitvloeisel van het Duitsch-Finsche
accoord een Duitsch yijksmonopolie voof
den invoer van boter en kaas zou worden
ingesteld, d.w.z. dat er een rijks-import
bureau zal worden opgericht, dat in do
plaats zal treden van de invoer-bemoeiin-
gen der particuliere importeurs. Ja, zelfs
zou Duitschland reeds met Finland zijn
overeengekomen, S millioen k.g. boter en
3 millioen k.g. kaas af te nemen.
Tenslotte herinneren wij er nog aan, dat
ons land in 1929 naar Duitschland uit
voerde 36 millioen k.g. boter of we)
rond 30 pet. van onzen totalen boterex-
port 1
In de eerste vijf maanden van het loo-
pende jaar bedroeg de boterexport naar
Duitschland 12.3 millioen k.g. van de 17.3
mill. k.g. totaal.
Om 'n idee te geven van de beteekenis
voor onzen boterexport van een Duitsch
invoerrecht ad f 30 per 100 k.g., wijzen
wij er op, dat gerekend naar onzen Duit-
schen boterexport in 1929 een invoerrecht
verschuldigd zal zijn een bedrag van....
f 11 millioen.
Briand over de buitenlandsche politiek.
Voor de commissie van buitenlandsche
zaken uit de Kamer heeft Briand uit
voerige mededeelingen gedaan over der.
stand der Fransch-Italiaansche onderhan
delingen. De onderhandelingen, die te Ge-
nève na de vlootconferentie hervat wa
ren, zijn opgeschort tengevolge van de
troebele atmosfeer, die ontstaan was na
zekere manifestaties. 'Briand zette de
voorstellen uiteen, die voorzien waren
na de regeling van de hangende politieke
kwesties.
Hij las het antwoord van Italië voor,
waarin verzekerd werd, dat voor Decem
ber geen oorlogsschip op stapel gezet zou
worden.
Dit verzekert de handhaving van den
status quo gedurende de onderhandelin
gen.
Frankrijk, zei Briand, moet door zijn
houding aantoonen, dat de atmosfeer niet
vertroebeld kan worden. Als Frankrijk
met uiterste kalmte onderhandelt, zal het
zich niet verlagen, maar veel eer zijn
kracht toonen en zijn wensch naar vrede.
Ik heb, vervolgde de minister, nooit de
nationale verdediging veronachtzaamd,
maar ik heb ook steeds de wereld willen
aantoonen, dat Frankrijk goeden wil heeft.
Daarna sprak Briand over de ontrui
ming van het Rijnland en de onderhande
lingen over het Saargebied.
Rook boven Parijs.
Een zwaren strijd voeren de Parijsche
autoriteiten al sinds eenige jaren tegen
den rook, die de atmosfeer der stad ver
duistert en een gevaar voor de openbare
gezondheid oplevert.
In den gemeenteraad heeft de heer
Georges Prade eergisteren den prefect
van politie gevraagd hoe het nu eigen
lijk met de afweermaatregelen en met
de nieuwe reglementen voor fabrieken en
andere rook-schietende bedrijven staat.
De prefect van politie, Jean Chiappe,
verklaarde in zijn antwoord, dat hij wacht
op de aanneming, door de Kamer, van
twee wetten, die zijn actie zullen verge
makkelijken wat betreft de bedrijven,
welke „geclasseerd" zijn, d.w.z. die in
aanmerking komen voor toepassing der
bepalingen. Het nationaal bureau voor
onderzoek en uitvindingen heeft hem
voorts een lijst doen toekomen met de
beschrijving van rookverdrijvende appa
raten, en de Compagnie de Ceinture. De
ceintuur-spoorlijn zal deze toestellen in
gebruik nemen, in afwachting van de
electrificatie der lijn. Doch tal van on
dernemingen vragen respijt op respijt en
schuiven de zaak op de lange baan.
Wat de sleepbooten in de Seine be
treft, heeft op instigatie van Chiappe een
ministeriëele commissie een onderzoek
ingesteld. Op haar aanwijzing is thans
aan sleepbooten het gebruik van bepaal
de toestellen voorgeschreven. Het mini
sterie van openbare werken blijkt ech
ter wat laks te zijn, daar het den eigena
ren van sleepbooten een termijn van
tien jaar in plaats van vijf jaar wil ge
ven om met de nieuwe voorschriften in
overeenstemming te komen.
Een aardbeving.
Te Montella (Spanje) zijn Zaterdag door
Binnenland.
De heer Snoeck Henkemans over de Chr,-
Hist. Unie.
Uitvoer-contröie op eieren?
Een buitengewone zitting van den minis
terraad
Buitenland.
Do mijnramp in Silezië.
Hoog Duitsch invoerrecht op boter.
een aardbeving tegen de 250 huizen be
schadigd; een zestig zijn ingestort. Onder-
aardsch gerommel was aan de aardbeving
vooraf gegaan, zoodat de inwoners zich
hadden kunnen redden.
Naar de samenwerking In de suiker
industrie?
Vertegenwoordigers der Amerikaanscho
Suikerindustrie in Cuba en Cubaansche
Suikerbelangen welke te New York in
conferentie vereenigd zijn, hebben een
commissie benoemd, weike tot doel heeft
het ontwerpen van een plan tot samen
werking met Europeesche en Java-pro-
ducenten, teneinde te komen tot een in
ternationale overeenkomst inzake de re
geling der productie voor de eerstvolgen
de 5 jaren. Een tweede commissie is
benoemd om vrijgave te verkrijgen van
de bij de Cubaansche banken in onder
pand gegeven hoeveelheden suiker, waar
door de leden der Santa Clara Sugar As
sociation in staat zullen worden gesteld
om samen te werken t.a.v. het voorstel
der Sovjetregeering tot aankoop van
100.000 tons suiker per maand tot Decem
ber a.s. De Russische regeering heeft
voorgesteld dezen aankoop gedeeltelijk in
contanten te voldoen en gedeeltelijk in
gegarandeerde schuldbewijzen der Rus
sische Staatsbank.
Zelfmoorden in Japan.
Niet alleen in Europa, maar ook in
Japan is het aantal zelfmoorden in den
laatsten tijd onrustbarend gestegen.
Volgens de laatste statistiek der poli
tieautoriteiten te Tokio bedroeg het aan
tal zelfmoorden binnen het gebied van de
politieprefectuur te Tokio in het afge-
loopen jaar 1657, dat is dus gemiddeld
vier zelfmoorden per dag: 964 mannen
en 693 vrouwen maakten op geweldda
dige wijze een einde aan hun leven.
Wat de oorzaken betreft, vermeldt het
politierapport in 396 gevallen ziekte, voor
146 gevallen huiselijken twist, voor 113
tegenslag in zaken en werkloosheid, voor
91 gevallen versmade liefde en bij 79
personen ongelukkige liefde.
't Is wel opmerkenswaardig dat voor
deze beide laatste klassen het aantal
vrouwen steeds het grootste was en dat
de verhouding was resp. 34 mannen en
57 vrouwen en 35 mannen en 43 vrou
wen.
Wat den leeftijd aangaat: 425 personen,
die zelfmoord bedreven waren tusschen
21 en 25 jaar oud en 231 tusschen
26 jaar en 30 jaar.
Wijzigingen in de Russische regeering?
Uit Moscou wordt aan de „Daily He
rald" gemeld, dat wijzigingen in de Rus
sische regeering niet zijn uitgesloten. Ry-
ko£ zou volkscommissaris van buitenland,
sche zaken worden en Tsjitsjerin zou
heengaan.
Hitte in Amerika.
De Noord Oostelijke Staten der Unie
worden op het oogenblik door groote hitte
geteisterd, waaraan sinds Zondag reeds
27 menschen zijn bezweken. Eenige hon
derden zijn met lichte zonnesteken in zie
kenhuizen opgenomen.
Roemenië's economische toestanden.
De liberale leider, Bratianu, werd gis
teren in audiëntie ontvangen door koning
Carol, dien hij zijn memorandum over
handigde ov6r den eeonomischen toestand
