No. 236
Donderdag 10 Juli 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Van een arm dorp, dat rijk werd
Hendrikse Co's Bank N.V. Boes
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Buitenland.
FEUILLETON.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 JULI vervallende
v/orden verzilverd door
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Abosou^ieu.j p
Per 3 maande?^ JLasico
ksss SHsaasasjj u
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
P if ijs fias Adves3anH5sia
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
De historie niet vergeten.
De oudste Christelijke school in de
provincie Groningen, die te Uithuizer-
meeden, heeft onlangs haar 75-jarig be
staan gevierd.
In verhand hiermede waarschuwt ons
A.R. orgaan te Groningen, de historie
niet te vergeten.
„Treffend, zegt het blad, was de her
innering, hoe voor vijf-en-zeventig jaar,
toen men dacht aan den bouw eener
christelijke school, de rechtsgeleerde van
Swinderen, die den kerkeraad met zijn
raad diende, nauwkeurig den afstand mat
van het terrein der nieuwe school tot
de openbare school. En die meting
moest bij nacht geschieden om
dat men vreezen moest voor den haat
van den tegenstander.
Onze God heeft ruimte gegeven en
vrijheid voor het belijden der goede be
ginselen. Maar reeds zijn er weer teeke
nen, dat de oude haat weer opleeft en
nieuwe onderdrukking in de toekomst
is niet onmogelijk.
Laat dan de trouw van het voorge
slacht de jongeren sterken om staande
te blijven. Wij moeten de historie niet
vergeten."
Deze waarschuwing komt zeker niet
te onpas.
Het leven is in onze dagen in vele
opzichten zoo gemakkelijk.- Wij leven in
de ruimte.
Maar dat is niet vanzelf gegaan.
Wij mogen thans, door Gods goedheid
maaien, wat door een vorig geslacht on
der moeite en tranen is gezaaid.
Daarom past ons dankbaar he id.
Maar ook waakzaamheid.
Want wat er geweest is zal er straks
misschien weer zijn.
Daarom, laat ons de historie niet ver-
geten..
Ciltleke oogenblikken voor de Engelsche
Regeering.
Het Labour-Kabinet is gisteren nog pre
cies met de hielen o-ver de sloot gekomen.
Als niet een gedeelte van de liberale
fractie blanco bad gestemd, dan zou de
val van het Kabinet een feit zijn geweest.
Bij de behandeling van de belasting-
ontwerpen uit Snowden's begroeting in
het Lagerhuis werd n.l. bet liberale amen
dement behandeld om gereserveerde win
sten van naamlooze vennootschappen of
fabrieken, die bestemd zouden zijn om
te dienen +ot verbetering van de tech
nische inrichting, aanschaffing van nieu
we machines, enz. van de verhooging der
inkomstenbelasting vrij te stellen.
In de toelichting zeide Lloyd George,
dat het geschrijf in de bladen over pen
mogelijke regeeringscrisis, bij eventueele
aanneming van dit amendement, onver
antwoordelijk politiek spel was. De libe
ralen dachten er niet aan, door dit of
door een ander amendement een crisis uit
te lokken. Het yvas eenvoudig een der
door H. K i n g m a n s.
32) -o-
„Kqk er eens naar. Als je er geen
hebt, zal ik er een geven. En beloof
je mij dan, dat je er in 'lezen zult?"
Krijn Vermeulen zag haar aan. In zijn
oogen, waarvan er een, als bij de meeste
zeelui, zoo nu en dan half dichtgeknepen
werd, was verbazing te lezen.
„Zuster durft nogal", merkte hij op.
„Omdat ik je dat vraag? Daar is heel
geen durf aan. Waarom .praat je eigenlijk
met mij over deze 'dingen, schipper?"
„Nou", aarzelde hij, „nou,... ik weet
wel, dat zuster er méér van weet. Mijn
kleine meid praat er veel over."
„Uw kleine meid?" vroeg Hertha ver
wonderd.
„Zeker, mijn kleindochter, Aaltje. Arie
Dronkers is haar vader. Zij komt veel
bü lamme Kees. En dan vertelt zuster."
„O, die kleine Aall 'kWist niet, dat zij
je kleindochter was. Ja, nu weet ik het
wel."
„Een kind van mijn dochter Pietje.
middelen, die de liberalen toegepast wil
den zien om de Engelsche nijverheid beter
op de been te helpen en dus indirect de
werkloosheid te bestrijden, die nog steeds
bleef toenemen. Nog voor den winter zou
het cijfer van 2 millioen werkloozen be
reikt worden en daarmee zou het land dan
den moeilijksten en zwaarsten winter in
oeoc-ncmisch opzicht moeten ingaan, sinds
de zwartste dagen midden in den oorlog.
Minister Snowden zeide, dat hij 'het
amendement niet kon aanvaarden, omdat
het administratief tot een verschrikkelijke
chaos zou lijden en alle .controle onmoge
lijk zou zijn. Bovendien was het een ver
kapte subsidie, waarvan de eene fabriek
veel meer <zou kunnen profiteeren dan
d-e andere en ien slotte geloofde de mi
nister niet, dat het tot het door den in
leider geschetste gevolg pou leiden.
Winston Churchill zeide, dat de conser
vatieven het amendement zouden steunen,
omdat zij er wel voordeel voor handel en
industrie van verwachtten en de tegen
werpingen van den minister z.i. alleen
voortsproten uit Snowdens hekende hals
starrigheid. Spr. verwachtte volstrekt geen
ernstige administratieve bezwaren, want
firma's die voor vrijstelling in aanmerking
zouden komen, konden balansen overleg
gen die door den regeeringsaacountant ge
makkelijk te controleeren zouden zijn.
Onder groote spanning werd toen tot
de stemming overgegaan en het amende
ment bleek verworpen te zp met
278 tegen 275 stemmen.
Tegen stemden 270 leden der arbei
derspartij, benevens 4 liberalen en 4 on-
afhankelijken; de aanwezige 250 conser
vatieven stemden allen voor, maar yan
do liberalen stemden slechts 25 voor en
12 anderen stemden blanco.
De onrust in Brltsch-IndlB.
In een belangrijke verklaring, in de wet
gevende vergadering afgelegd, heeft de
onderkoning, lord Irwin, er opnieuw den
nadruk op gelegd, dat do Britsche regee-
ring na nauwkeurig onderzoek beslist bad
dat de aanstaande .„round table"-oonfe-
rentie in den herfst te Londen te houden
inzake de vergrooting van do mate van
autonomie aan Indië verleend, geheel en
al .vrij zou zijn.
De regeering gelooft, dat de conferentie
er toe zal bijdragen .om oplossingen te
bereiken welke beide .landen ?n alle ge
trokken partijen der landen met eere kun
nen aanvaarden. Een dergelijke overeen
komst zou den grondslag vormen van
voorstellen welke de Britsche regeering
later aan het parlement van Westminster
zou voorleggen.
De Britsche regeering hoopt nog steeds,
dat de Indiërs van alle geestesrichtingen
bereid zullen zijn aan dit pp bouwende
werk deel te nemen.
De Engelsche kolenwet.
Het Engelsche Lagerhuis heeft J)ij de
behandeling van. de kolenwet het amen
dement van de Lords .om de 45-urige
arbeidsweek niet verplicht te verklaren,
met 238 tegen 206 stemmen verworpen.
Men. verwacht, dat de Lords het amende
ment zullen handhaven en dat het Hoogor-
Pietje praat er ook wel eens met vrouw
Hoogeboom over."
Hertha zat versteld te kijken. Maar dan
kwam in haar hart een gevoel van innige
dankbaarheid: het eenvoudige woord, tot
den lammen jongen gesproken, droeg veel
meer vrucht, dan zij ooit had durven
hopen en vermoeden. Daarover spraken
vrouwen met elkaar. Daar was een kin
dermond, als van de vlugge, leer- en
weetgierige Aaltje Dronkers aan het pre
diken. En het hart van den grootvader
van Krijn Vermeulen, die jaren geleden
beter wist, had oude klanken opgevan
gen en hij was op zijn ziekbed aan het
denken gegaan
„O, en daarom spreek je er met mij
over? Dat doet mij veel genoegen, schip
per. Maar dan moet je niet zeggen: „zus
ter durft nogal", want het spreekt van
zelf, dat ik je dan vraag, in 'den Bijbel
te gaan lezen. In het Woord van God
ligt het behoud van zondaren, schipper,
het behoud van ons. Wil je het doen,
als ik het je vraag?"
Hertha vroeg het op zulk een' smee
kenden toon, dat de schipper .er door
geroerd weid, al wilde hij het niet weten.
„Als ik zuster er een plezier mee kan
doen"
„Het is voor je eigen bestwil, Vermeu
len. Je denkt over die dingen van je ziel
huis het opnieuw zal verwerpen, waar
door de wet onder tafel verdwijnt.
Communistische protesten.
Uit Havana wordt gemeld, dat gisteren
honderden communisten in de haven van
Santa Clara een protestvergadering heb
ben gehouden, naar aanleiding van de
deportatie van 10 communisten. Hierbij
is het tot botsingen met de politie gekomen
Verscheidene communisten hebben kwet
suren opgeloopen. In de haven is de staat
van beleg afgekondigd.
Toenemende nuchterheid.
Dr Griffiths, de directeur van het ge
vangeniswezen in Engeland maakt mel
ding van een opmerkelijken achteruitgang
van de dronkenschap. Terwijl in 1914
36.711 mannen en 15.140 vrouwen in de
gevangenis werden gezét wegens dron
kenschap, werden in 1928 slechts 6052
mannen en 2762 vrouwen deswege tot ge
vangenisstraf veroordeeld.
Russisch hout la Amerika.
'Zes scheepsladingen Russisch hout.
die tot nu toe niet in een Amerikaansche
haven mochten worden gelost, op grond
van een clausule in de wet op de invoer
rechten, n.l. dat geen waren, vervaardigd
door gevangenen, die Unie mogen bin
nenkomen, zijn nu toch voor lossing vrij
gegeven.
Het onderzoek, vanwege het departe
ment van financiën te Washington inge
steld, had n.l. geleerd, dat er geen bewijs
voor viel te leveren, dat het bewuste hout
afkomstig was van gevangenen-arbeid.
GEN HEVIGE MIJNRAMP IN SILEZIE.
Een groot aantal slachtoffers.
Een ontzettende mijnramp heeft giste
ren Silezië geteisterd. In de Kurtschacht
in het mijngebied van Neurode beeft gis
termiddag een koolzuurontploffing plaats
gehad op een oogenblik, waarop zich twee
honderd arbeiders in de mijn bevonden.
Volgens de ontvangen berichten zou
den reeds vijftig tot zeventig lijken gebor
gen zijn. Veertig mijnwerkers, die gasver
giftiging hebben opgeloopen, zijn in de
ziekenhuizen opgenomen; 75 mijnwerkers
bevinden zich nog in de mijn. Uit alle
deelen van Silezië zijn hulpexpedities
naar de plaats van de ramp vertrokken.
Er heerscht groote opgewondenheid inde
heele streek. Voor de poorten van de mijn
spelen zich onbeschrijfelijke tooneelen af.
Deze ramp zou een der ergste van dien
aard zijn, die ooit in Duitschland heeft
plaats gehad.
Nader werd gemeld: De redding van de
in de Kurtschacht bedolven mijnwerkers
is zeer moeilijk, daar bet koolzuurgas het
afdalen van de reddingsmanschappen hin
dert. Van de opgesloten mijnwerkers zijn
op het oogenblik 48 levend geborgen. Zij
waren door de gassen bedwelmd en moes
ten naar ziekenhuizen vervoerd worden.
Er zijn nog 73 man onder den grond.
Volgens de laatste berichten zijn bij de
ontploffing 2 ploegen door het ontsnappen
van het koolzuurgas overvallen. De eene
ploeg bestond uit niet minder dan 108
man, van wie er thans 50 levend en 18
na en dat is heel goed. Maar je moet
verder komen dan denken. Dat weet je
heel goed, schipper."
Als een kleine jongen, die bestraft
wordt, zóó staarde Krijn Vermeulen vóór
zich „uit.
Hertha stond op en kleedde zicih.
„Beloof je het mij, schipper?" vroeg
zij, de slanke hand leggend in de grove
knuisten van den kapitein der reddings
boot Met vaste oogen zag zij hem aan.
„Ik zal eens kijken _yuster, of ik nog
©en Bijbel heb", ontweek hq ©en recht-
streeksch antwoord.
Hertha had graag ©en ander bescheid
gehad, maar zij was zoo verstandig, niet
t© forceeren.
„Daar doe je goed aan", zeide zq daar
om op vroolijken toon. „Je zult er geen
spqt van hebben."
Zq .verliet het huisje, waar zij intus-
schen meer dan drie kwartier vertoefd
had, sprong op de fiets, om nóg een
patiënte te bezoeken. De regen had opge
houden. Maar het was guur weer.
Hertha was vol van het geboord©. En
zij nam zich nu des te meer voor, dien
avond, als zij in Landdorp bij' dominé
Misset op bezoek was, er eens over te
praten. Op dit. maatschappelijk welvarende
maar geestelijk door en door arme dorp
was bij menige^i, méér dan zij1 had dui-
dood geborgen zijn, terwijl het lot der
overigen nog onzeker is. Van de 2e ploeg,
die uit 83 man bestond, werd tot dusver
niemand gered. Ook het lot van deze lie
den is nog volkomen onzeker. De kool-
zuurontsnapping vond plaats op de 2e en
3e verdieping. De reddingsbrigades der I
naburige mijnen werken koortsachtig aan
bet bergingswerk.
Door een vertegenwoordiger van de op-
permijndirectie werd medegedeeld, dat het
district Neurode door koolzuurontploffin-
gen gevaarlijk was. De ontploffing, die
heden is geschied, is echter zoo geweldig
geweest, als nog nooit in een Europeesche
mijn is voorgekomen. Men hoopt echter
het grootste deel der opgesloten mijnwer
kers te kunnen redden.
Gevechten aan de PerzischTurksoha
grens.
De gevechten tusschen de Koerdische
stammen uit Kurdistan en de Turksche
troepen nemen een steeds grooteren om
vang aan.
In de afgeloopen twee dagen vonden
gevechten plaats ten Westen van Uruna
in Perzië en in de nabijheid van Qoetoer
aan de Turksch-Perzische grens; respec
tievelijk ongeveer 90 en 160 mijlen verwij
derd van Ararat.
Het Perzische antwoord op het Turk
sche proces tegen het feit, dat de Perzi
sche regeering de Koerden door P. heeft
laten trekken is tot nog toe niet gepubli
ceerd.
Turkije wijst op de onlusten als een
bewijs voor de noodzakelijkheid van een
regeling aan de Turksch-Perzische grens
ten gunste van Turkije.
Verwoeste dorpen in Frankrijk.
Het is weinig bekend, dat meer dan 20
Fransche dorpen, die in den oorlog wer
den verwoest, nooit meer zullen worden
opgebouwd, o.a. Douaumont, Craonne,
Fleury. Thans duiden de nog steeds niet
opgeruimde ruïnes de plek aan, waarop
zij eens stonden.
De Touring Club de France heeft het
plan opgevat op deze plekken gedenkzui
len te plaatsen, ter berinnering aan het
bestaan dezer dorpen. Reeds beeft de
Touring Club kleine grenspaaltjes doen
zetten langs de gebeele lijn, van het Ka
naal tot de Zwitserscbe grens, tot weike
in 1914 de Duitschers waren doorgedron
gen.
Een beeldhouwer, tot de oorlogsver
minkten behoorend, Moreau-Vauthier,
beeft een zeer simpel monument ontwor
pen: een ongeveer twee meter ihooge zuil
van Lotharingsch steen, die zal worden
geplaatst op een voetstuk, vervaardigd uit
steenen der verwoeste buizen. Op de zuil
zal worden gebeiteld: „Hier lag X, ver
woest in
Enorm tabaksverbruik ln Duitschland
Hoe enorm het verbruik van tabak de
laatste 25 jaar is gestegen, blijkt uit een
statistiek in het geïllustreerde maandblad
„Die Bergstadt" (uitgegeven door W. G.
Korn, Breslau) die voor Duitschland de
volgende interessante getallen geeft:
ven en kunnen denken, een stille honger.
Lap ..ook hier niet een taak voor dominé
Misset ©n de zijnen?
Nauwelijks was Hertha in de gezellige
huiskamer der pastorie van Landdorp
gezeten, of binnen trad een lange ge
stalte, die eenigszins gebogen liep. Zij
wist, daar zij hem geregeld in de kerk
zag, dat hij onderwijzer was, maar zq"
had nog geen kennis met hem gemaakt.
„Mijnheer Van Binsbergen zuster
Van Landen", stelde de predikant voor.
Hij boog en zeide met een stem, die
ietwat schor klonk: „Ik heb u meermalen
in de kerk gezien. En over zuster Van
Landen spreekt trouwens ieder."
Hertha glimlachte vroolijk.
„Hoe moet ik dat nu opvatten? Want
dat is zoo dubbelzinnig."
„U vat bet maar op in den goeden zin.
Dan is het juist in overeenstemming met
de werkelijkheid," zeide de onderwijzer.
„Een kras staaltje, Van Binsbergen»
Zuster Van Landen kwam in al dat weer
ojp de fiets naar hier."
„Daar heb ik respect voor. Pas u toch
maar op!"
,,'kHad den wind in den rug", verde
digde Hertha zich.
„Maar straks vlak in het gezicht," weer
streefde hq.
„Ja," merkte mevrouw op. „Het is om-
Binnenland.
De reis van R. M. de Koningin.
Nachtsneltreinen bq de Ned. Spoorwegen.
Buitenland.
Turksch pltimatum aan Perzië.
Critiek moment van het Engelsche Kabi
net. i
Groote mijnramp in Silezië.
In 1910 was het verbruik aan sigaren
in Duitschland rond 2.5 milliard stuks.
Van sigaretten milliard.
De betreffende cijfers voor 1929 bedra
gen 9 milliard resp. 40 milliard.
De geweldige toename, vooral bij de si
garetten, is wel hieraan toe te schrijven,
dat er tegenwoordig zooveel door vrou
wen wordt gerookt.
Wanneer men de jaarlijksche hoeveel
heid voor 1929 rekent, zoo komt in door
snee op iederen Duitscher, van zuigeling
tot grijsaard, een jaarlijks verbruik, van
141 sigaren en 625 cigaretten.
Gerekend, dat het rooken gemiddeld op
den leeftijd van 16 jaar begint, zoo komen
op ieder mannelijk inwoner boven 18 jaar
850 sigaren en op iedere volwassen man
of vrouw 890 sigaretten per jaar.
De ontwapening.
Henderson beeft in het Engelsche La
gerhuis in antwoord op een vraag ge
zegd, dat de hoop bestond, dat de bijeen
komst van de voorbereidende ontwape
ningscommissie op 3 November a.s. da
laatste zal blijken en de Volkenbondsraad
daarna in staat zal zijn een datum voor
de algemeene ontwapeningsconferentie te
opperen.
Korte Berichten.
Op 75-jarigen leeftijd is te Londen
overleden Sir David Burnett, oud-lord-
mayor van Londen en belast met het
staatstoezicht op het Crystal Palace.
Volgens "de jongste volkstelling be
draagt het aantal inwoners van New York
(stad) 6.958.729. Dit is sedert de volks
telling van 1920 een toeneming met
1.367.744.
Naar Belga uit Limoges seint, heeft
men daar in het filiaal van de Bank van
Frankrijk de verdwijning van een lias van
duizend bankbiljetten van duizend frank,
welke de administrateur der posterijen
daar had gedeponeerd.
Uit Bilbao wordt gemeld, dat in ver
band met de jongste arbeidsconflicten
verantwoordelijk, zuster. U gaat met de
tram van tien uur terug. De fiets komt
morgen wel terecht."
Hertha, toonbeeld van kracht en ge
zondheid, lachte vroolijk.
„Ik kan mijn fiets vannacht noodig
hebben."
Dan is er altijd wel een weg te vinden,"
meende de dominé. „Er is één op de hon
derd kansen, dat u niet geroepen wordt.
Heusch, u moet met de tram gaan. Wq
hadden niet gedacht, dat u in al dit weer
komen zou."
„Als het regent, ga ik met de tram,"
stelde Hertha een compromis voor.
„Dan hoop ik, dat het om half tien
giet," zei mevrouw Misset onder vroolijk
gelach. De onderwijzer kreeg er een
hoestbui van. Hij kuchte een schorre
kuch. Hertha sloeg hem nauwlettend gade.
Het kwam haar voor, dat hij niet gezond
was. Hij had een open, vriendelijk ge
laat, terwql twee blauwe oogen trouwhar
tig de wereld inblikten. Zq schatte hem
op een acht en twintig jaar, ongeveer
van haar leeftqd. Hij sprak zeer be
schaafd en op vlotten toon, bewijzend,
dat hq niet uit die landstreek'was, waar
de bewoners moeilijk spraken. Zjj konden
Hertha, die vlug sprak, bijna niet volgen,
zoodat zij haar woorden meermalen moest
herhalen. (Wordt vervolgd.)