No. 232
Zaterdag 5 Juli 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co*s Bank N.V. Soes
EERSTE BLAD.
Een doelbewuste politiek.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
ALLE
per 1 JULI vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden^ franco per post, 3,—
Losse oymmcrs D t *9=05
Prijs der AArir!enU9aï
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 et.
Bi] abonnement belangrijke korting.
Die heer Van Wijnbergen heeft te Leeu
warden op den Frieschen R. K. Landdag
een politieke rede gehouden, die jn .broe
den kring de aandacht heeft getrokken.
Hier werden dan ook dingen gezegd,
die wel waard zijn er een oogenblilc bij
stil te staan.
Volgens dien redenaar is de mislukking
van de vorming van een rechtsch parle
mentair Kabinet mede hieraan te danken
dat |den kiezers bij den aanvang van den
verkiezingsstrijd „niet meer als doel werd
voorgehouden het behalen van de meer
derheid door de rechterzijde en het steu
nend op die rechterzijde optreden van een
principieel rechts kabinet neen, ge
stuurd ging worden op een program-
ministerie, kon het zijn een rechts, zoo
niet, dan een ander. Niet meer zouden
allen gezamenlijk zich aangetrokken voe
len, begeesterd worden door het In uit
zicht gesteld principieel Rechts Kabinet
neen, waar het program voor allen
zonder uitzondering iets bevatte, zou
ieder zich getrokken gevoelen door het
programpunt of de programpunten, die het
meest belang inboezemden.
En nu wil ik gaarne erkennen, dat deze
methode er toe kan leiden een groot
aantal stemmen te verkrijgen en ook te
behouden, als het blijkt dat de program
punten worden ten uitvoer gelegd ook
wil ik gaarne aannemen, dat taktiek dit
maal dergelijke handelingen wettigde,
doch het resultaat is dan toch maar ge
weest, dat er is moeten optreden een
extra-parlementair Kabinet, het resultaat
is Öan toch maar geweest iets, wat
nog nimmer is voorgekomen dat wel
de 3 rechtsche partijen te zamen behaal
den meer dan 51 zetels, doch dat niet
temin niet is kunnen optreden een par
lementair rechts Kabinet. Zoo zijn de
feiten, die men eerlijk heeft te bezien."
„D;e Maasbode" hierop de aandacht ves
tigend, voegt daaraan toe:
„Ook wanneer hetgeen men wenscht
niet aanstonds te verkrijgen is, moet men
toch het oog strak op het meest ge-
wenschte gevestigd houden, en zijn wil
len en streven, zijn houding en tactiek
daarop richten.
En het wil ons wel eens voorkomen,
dat men daarop in onze partij thans al te
weinig bedacht is.
Dat men al te zeer leeft van de hand
in den tand.
Wij hebben het gevoel, alsof wij1 thans
in onze politiek al te zeer missen een
doelbewust streven, een vasten koers."
Wat hier gezegd wordt, geldt niet al
leen van de R.K. Staatspartij, maar van
de rechterzijde in 't algemeen, al kan
hieraan worden toegevoegd, dat de A.R.
partij hier het minste verwijt treft.
Er is de laatste jaren niet als vroeger,
een doelbewuste politiek gevoerd om de
vorming van een rechtsch parlementair
Kabinet mogelijk te maken.
De stemming was meer, zooals het in
het roode kamp heette ten opzichte van
de samenwerking met andere partijen:
„niet belust, wel bereid".
Met het gevolg dat er na de verkie
zingen wel was een rechtsche meer
derheid in het parlement, maar dat het
niet mogelijk bleek op die meerderheid
een rechtsch Kabinet te bouwen.
Hieruit is voortgevloeid dat de partijen
zich losser van elkaar zijn gaan gevoelen,
dat men steeds meer van elkaar af raakt
en dat de kans om weer samen in 't
gareel te loopen al geringer wordt.
Hierin zit, van partij-standpunt bezien,
eenig voordeel.
Men kan zich meer laten gaan. Het ver
gemakkelijkt, misschien, de propaganda.
Maar het groote nadeel is, dat gezien
de tegenwoordige verhoudingen, op den
duur het constitutioneel-parlementaire
stelsel verzwakt en dat we langzamer
hand gaan in 'n richting die toch eigenlijk
niemand wenschelijk acht, en die voor
ons staatkundig leven niet zonder ge
vaar is.
Gewenscht is daarom zeer zeker het
voeren van een meer doelbewuste por
litiek.
Opvoeding in de richting van samen
werking I
Onweer en wolkbreuk boven Brussel.
Vrijdag tegen den avond heeft een ge
weldig onweder boven Brussel en omstre
ken gewoed. Het ging gepaard met een
ware wolkbreuk, die op vele plaatsen
schade aanrichtte. Sommige laaggelegen
straten als de Etterbeeksche Steenweg
achter het Residence Palace liepen ge
heel onder. Het water bereikte een hoog
te van ongeveer 1 M. In de voorstad Wo-
luwe stroomde het water vele kelders
en benedenwoningen binnen. De straat
weg spoelde gedeeltelijk weg met het ge
volg, dat het tramverkeer daar moest
worden 'stopgezet. De bliksem blijkt op
verscheidene plaatsen te zijn ingeslagen
en stoffelijke schade te hebben aange
richt.
In hemdsmouwen In den Rijksdag.
Von Kardorf, vice-president van den
Rijksdag, heeft onlangs een afgevaardig
de tot de orde geroepen, daar hij wegens
de hitte in hemdsmouwen de beraadsla
gingen bijwoonde. Von Kardorf vond dat
dit in strijd was met de waardigheid van
het huis. President Loebe heeft thans
echter te kennen gegeven, dat hij bij
de heerschende temperatuur een derge
lijke zomerkleedij zal dulden.
Een ernstig ongeluk op de Zwarte Zee.
Naar Wolff uit Odessa meldt, is bij het
ontschepen van een gezelschap toeristen,
dat de archeologische opgravingen te 01-
viopol bij Odessa wilde bezichtigen, een
ernstig ongeluk gebeurd. De boot, die het
gezelschap naar den wal zou brengen,
sloeg om en de 45 inzittenden vielen te
water; slechts 29 hunner konden gered
worden.
De sociale verzekering ln Frankrijk.
De uitvoering van de sociale verzeke
ringen ontmoet bij de Fransche arbeiders
hevig verzet.
Volgens de wet, die op 1 Juli van
kracht geworden is, moeten ojok de ar
beiders een bijdrage in de verzekering
storten, welke terstond van het loon
wordt afgetrokken.
Een deel der arbeiders heeft thans
een loonpverhooging geëischt, gelijkstaan
de aan het bedrag, dat zij voor de ver
zekering moeten betalen.
Die afwijzende houding der werkgevers
is aanleiding geweest, dat de havenarbei
ders te Marseille en te Rouen tot staking
zijn .overgegaan. Te Rij'ssel zijn de ge
meente-arbeiders om dezelfde reden tot
staking overgegaan.
Andere groepen arbeiders hebben zich
bij deze staking reeds aangesloten.
Men verwacht, dat de beweging zich
ook tot andere steden zal uitbreiden'.
Noodweer te New-York.
In den nacht van Donderdag op Vrijdag
is boven de stad New York een wolkbreuk
losgebarsten, gepaard met onweer. Uren
lang was het verkeer op straat en op
de treinen een reusachtige verwarring.
De geweldige hoeveelheid hemelwater
dwong tienduizenden auto's op straat of
op een brug te blijven staan. Er ontstond
een opstopping van voertuigen die zich
mijlenver uitstrekte.
Het spoorwegverkeer met het Noorden
bleef meer dan een uur gestremd. Dit
had tengevolge dat het ontzaglijke aan
tal reizigers dat aan het Grand Central
Station New York wilde verlaten, zich in
de zalen, gangen en hallen van 'het station
op inderdaad levensgevaarlijke wijze ver
meerderde.
Op-dezelfde manier ging het toe in de
stations van den ondergrondschen spoor
weg, waar het verkeer tengevolge van de
overstrooiming een tijdlang moest stil
staan.
De werkloosheid ln Engeland.
De maatregelen der regeering tot be
strijding van de werkloosheid zullen
waarschijnlijk Vrijdag a.s. aan het La
gerhuis worden medegedeeld. O.a. zal de
Regeering een crediet vragen voor het
tewerkstellen van werkloozen en voor
verdere steunmaatregelen nog £500.000.
Deze maatregelen zijn het gevolg van
de besprekingen, welke Woensdag j.l. tus-
schen de vertegenwoordigers der liberale
partij en der regeering plaats hadden.
Volgens den politieken medewerker van
de „Morning Post" zal voor de behande
ling van de wet de tegenwoordige zit
ting van het lagerhuis waarschijnlijk tot
Augustus moeten worden verlengd.
Een der grootste zorgen in verband
met de steeds toenemende werkloosheid
zijn de onvoldoende middelen van het
fonds tot verzekering tegen de werkloos
heid.
Het voorhanden bedrag is in het geheel
niet voldoende, zoodat de regeering nog
een bedrag van 15.000.000 zal aan-
vragen.
Mevr. Lupescu ln Roemenië?
De „Nachtausgabe" meldt uit Boekarest:
Het echtelijk geschil tusschen den Roer
meenschen koning Carol en zijd vrouw,
kroonprinses Helena, is in ©en nieuw
stadium gekomen.
De voormalige vriendin des konings,
mevrouw Lupescu, is uit Weenen te Boe--
karest aangekomen en heeft 'haar intrek
genomen te Sinaja, waar zich. het zomer
verblijf des konings bevindt. Op diensi
bevel zijn: kamers voor haar gereserveerd
en men verwacht, dat Carol Zaterdag, te
Sinaja zal aankomen.
Verder verluidt, dat te Boekarest wordt
omgezien naar een villa, waar mevrouw
Lupescu zich zal kunnen vestigen.
Het koningsvraagstuk in Hongarije.
Na do legitimistisrihe propaganda van
den. laatsten tijd in Hongarije hebben
thans ook de aanhangers van de .vrijie
koningskeuze hun stem laten hooran. Een
van, hun .organisaties, die der nationaal-
socialisten, heeft een .drukbezochte ver
gadering gehouden, waarin een krachtige
motie is aangenomen. Men hoort in den
laatsten tijd zeer veel over toebereidselen:
voor een koningsstaatsgre©^de aanstich
ters van dezen staatsgreep weten echter,
dat de overgroots meerderheid van, het
Hongaarsche volk verschoond wenscht 'te
blijven van een vorst, die 'het wordt op
gedrongen.. Deaanhangjars van de vrijie
koningskeuze hebben de meerderheid van
het land achter zich, ook al zitten zijl niejt
in een van de organisaties als de legiti
misten.
De berichten over een aanstaand her
stel der Habsburgers in Hongarijb hebben
een reactie tengevolge gehad, die ten doel
heeft alle elementen, die tegen Habsburg
gericht zijn, te veneenigen in één liga. Die
Hongaarsche jeugd zal gewis genoeg
kracht vinden, om jteze koningsstaats
greep in, de kiem te smoren. De koning
van Hongarije kan geen vreemdeling zijn,
doch moet alle nationale stamdieugden
de Hongaarsche natie in zich vereenigen.
De aardbeving ln Bengalen.
Te Rangnoer, in Bengalen, zijn ver
scheidene menschen gewond ten gevolge
van instorting van gehouwen door aard-
schoken.
Het gerechtsgebouw en het gemeente
huis zijn beschadigd.
De schokken hielden gisteren den hee-
len dag aan.
Te Malda zijn het gerechtsgebouw on
andere gebouwen beschadigd-
Noodweer te Salonikl.
Uit Saloniki wordt gemold, dat allo zui
delijke en oostelijke wijken van de stad
zijn .overstroomd, tengevolge van hevige
on weder s. De schade ,jp aanzienlijk en er
zijn, tal van slachtoffers.
Hevige ontploffing in een chemische
fabriek.
Bij een brand in een fabriek van che
mische producten te Gastelford (Yorks
hire) had gisteren tegen den middag een
ontploffing plaats, welke heel de stad
deed trillen. De fabriek werd er totaal
door verwoest.
De hij de fabriek gelegen huizen zijn
zwaar beschadigd; in de stad werden tal
rijke huizen verbrijzeld.
Er waren honderd arbeiders in de fa
briek werkzaam. Tot dusver vond men
twee dooden, men vreest echter, dat er
nog meer onder de puin'hoopen bedolven
liggen. Tien gewonden moesten naar het
ziekenhuis worden gebracht; van twee
hunner is de toestand ernstig.
De ontploffing was negen mijl in den
omtrek hoorbaar. Van alle kanten snel
den onmiddellijk ambulances en brand
weer naar de plaats der ramp.
Blijkens nadere berichten uit Londen
over de ramp, werd de eerste ketelontplof
fing door twee andeie gevolgd, waardoor
de geheele fabriek verwoest werd. Gloei
ende stukken metaal vlogen honderden me
ters ver. Vele huizen in den omtrek wer
den zwaar beschadigd. Van een school,
waar juist onderwijs werd gegeven, werd
het dak afgerukt. Van de leerlingen werd
echter niemand gedeerd.
Met het reddingswerk werd terstond be
gonnen en na eenigen tijd waren reeds
zeven lijken onder de puinhdopen van
daan gehaald.
Verscheidene zwaar gewonden, van wie
er velen in levensgevaar verkeeren, zijn
geborgen en naar het ziekenhuis overge
bracht. De verwondingen zijn bijna allen
van zeer ernstigen aard. Sommigen zijn
armen of beenen afgerukt.
Bij de fabriek speelden zich hartroe
rende tooneelen af. De familieleden, die
terstond naar de plaats van het ongeluk
kwamen, om naar het lot van hun bloed
verwanten te informeeren, moesten door
de politie met geweld op een afstand ge- j
houden worden.
Zendelingen ontvoerd.
Bandieten hebben in de Chineesche pro
vincie Foekien twee vrouwelijke Britsche
zendelingen gevangen genomen: zij
eischen een losgeld van 100.000 dollar. In
Noord-Hoenan hebben communisten een
Spaanschen missionaris gevangen geno
men.
De Southern Cross.
De Southern Cross is gisteren te San
Francisco aangekomen. Hiermede heeft
Kingsford Smith nu zijn vliegtocht om
de wereld volbracht.
Een brug gestolen.
Te Warschau is een zeer zonderbare
diefstal gepleegd. Er is n.l. in de voorstad
Czernikoff een geheele houten brug die
over het Weichselkanaal was, verdwenen.
Men heeft niets van het afbreken ge
merkt, hoewel daar ter plaatse toch een
zeer druk verkeer is.
Korte Berichten.
Naar uit Moskou wordt gemeld, is
de Duitsche geestelijke Koch te Odessa
wegens actie tegen de Sowjet-regeering
tot vijf jaar gevangenisstraf veroordeeld.
Bovendien wordt hij naar Siberië ver
bannen.
Hoover heeft het Amerikaansche
Congres tegen Maandag in buitengewone
zitting bijeengeroepen ter behandeling
van het vlootverdrag.
Naar Reuter uit Kaïro meldt, zijn
daar 7 Bedoeïnen aangehouden, die ver
dacht worden betrokken te zijn geweest
bij den moord op het Engelsche meisje
Eileen Smith, dat den 27en Juni dood
geschoten is, toen zij een autoritje maak
te met haar verloofde.
Naar de Temps aan het Giornale
d'Italia ontleent, heeft de rechtbank te
Rome twee Italiaansche autorenners ver
oordeeld tot een jaar gevangenisstraf,
omdat zij in 1925 met opzet zijn ingereden
op den wagen van een Franschen con
current, dien zij vreesden, waarbij de
Fransche renner ernstig werd gewond.
In de streek van Vouvray heeft ha
gelslag Woensdag het druiven-gewas over
een gebied van ruim twintig vierkante
kilometer geheel vernield.
Behalve van Rusland heeft Duitsch-
land ter gelegenheid van de ontruiming
van het Rijnland o.a. nog gelukwenschen
ontvangen van Oostenrijk, Hongarije en
Mexico.
Rijkspresident von Hindenburg is
gisterenochtend van zijn vacantie te Neu-
deck, in Oost-Pruisen, naar Berlijn terug
gekeerd.
De reis van de Koningin en de Prinses.
De Koningin en Prinses Juliana hebben
gisteren Finse verlaten met bestemming
naar Bessheim.
Eerste Kamer.
Bij het centraal stembureau is bericht
ingekomen, dat de heer J. ter Haar Jr
te Amsterdam zijn benoeming tot lid van
de Eerste Kamer heeft aangenomen.
Arbeidsvoorwaarden Spoorwegpersoneel.
Naar wij vernemen, zijn in overleg
tusschen da Directie en den Personeels-
raad der Nederlandsche Spoorwegen twee
commissies gevormd, die de op 1 Ja,
nuari a.s. noodig zijnde herziening van
Binnenland.
Koninklijk bezoek aan Zeeuwsch-VLaan-
deren.
Bedrijfstoestand ien arbeidsmarkt.
Buitenland.
De sociale verzekering in Frankrijk.
Onweer en wolkbreuk in .België.
Ontploffing in een chemische fabriek.
de arbeidsvoorwaarden van het spoorweg
personeel. zullen voorbereiden.
Ia de commissie, die de tekstwijziging
van het Reglement Diienstvoorwaarden
zal behandelen, hebben zitting de heeren
dr Ch. F. P. Bodem ij er en H. L. Hebster
namens de directie en H. J. van Braam
beek en L. Wsllemsen namens den Perso.
neelsraad.
De commissie voor de herziening van
de bestaande regeling bestaat uit de Di
rectievertegenwoordigers jhr cLr E. L.
Elias, ir W. Heepkens en H. L. Heijster
en. de leden van den Personeelraad de
heeren P. Moltmaker, J. Hellemons en C'.
Cramer, i i j
Ned. Bond Gem. ambtenaren.
De Ned. bond van gemeente-ambtena-
ren houdt zijn jaarlijksche algemeene ver
gadering te Assen op 26 Aug. Mr Th. G.
Donner, te 's Gravenhage, zal in die ver
gadering een inleiding houden óver: Ge-
meentelyke grondpolitiek.
BEDRIJFSTOESTAND EN ARBEIDS
MARKT.
In bet eerste kwartaal 1930.
In de jongste aflevering van het maand
schrift van het Centraal Bureau voor de
Statistiek, vinden wij uiteengezet, dat de
teekenen van achteruitgaande conjunc
tuur, welke bij onze nijverheid in de 2de
helft van 1929 hier en en daar reeds be
gonnen merkbaar te worden, zich in het
eerste kwartaal van 1930 hebben geac
centueerd. Zoo is reeds in tamelijk veel
ondernemingen inkrimping van personeel
of arbeidsduur voorgekomen, maar ook
voor een deel der overige gewaagde men
van minder opwekkende toestanden, als
trager toevloeien van orders uit binnen-
en buitenland, onzekerheid door het da
lende prijspeil, verscherpte nationale en
internationale concurrentie. En waar te
vens andere gegevens (o.a. opvallend la
ge cijfers voor fabrieksbouw en in het al
gemeen dalende koersen van aandeelen)
in neerwaartsche richting wijzen, is de
inzet van 1930 in het algemeen minder
gunstig. Toch valt er .gelukkig nog geens
zins van achteruitgang over de geheele
linie te spreken. In een aantal branches
kwamen da weinig gunstige verschijnse-
len minder voor dan in andere, terwijl
menigmaal zelfs gelijksoortige onderne
mingen zich door uiteenloopende (deels
niet onbevredigende), toestanden ken
merkten, zoodat toch in 'n alles bijeen be
langrijk deel der nijverheid de gang van
zaken min of meer tot tevredenheid kan
stemmen. In tegenstelling met verleden
jaar is belangrijke stagnatie door vorst
thans achterwege gebleven. Als een fac
tor welke aan de industrie in het algemeen
ten goede komt, mag het goedkooper wor
den van het geld niet onvermeld blijven.
Ondanks den achteruitgaanden export van
een aantal fabrikaten is toch, door den
vooruitgang van andere, het totaal van
den uitvoer van fabrikaten niet alleen
grooter geweest dan in het eerste kwar
taal van 1929 (door de toen voorgekomen
verkeersbelemm eringen voor vergelijking
minder geschikt), maar overtrof het ook
dat van dezelfde periode van 1928.
Het overzicht bevat bijzonderheden om
trent een kleine 150 soorten van in
dustrieën.
