No. 228
Dinsdag 1 Juli 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Poes
EERSTE BLAD.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
VRIJHEID VAN DRUKPERS.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 JULI vervallende
worden verzilverd door
Binnenland
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. (4453.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, 13.—.
Losse puuubcj-s c t 0 jp415
Prijs derAdvertenïiëa:
1—4 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
s—
De (Staatk. Geref.) Banier schreef
een serie artikelen over „de vrijheid van
drukpers". Ook deze artikelen hadden na
tuurlijk de bedoeling de beginselen der
A.-R. partij te bestrijden en aan te too-
nen, hoezeer die beginselen afwijken van
de leer en de practijk der Vaderen. Tal
van voorbeelden van plakkaten en ordi
nanties tegen de vruchten der drukpers
in de dagen onzer Vaderen werden door
De Banier uit het stof der historie
opgezameld.
Onze vaderlandsche geschiedenis ken
nend en daarom wetend, hoe eenzijdig de
voorlichting van De Banier ook in dit
opzicht weer was, had ik mij, aldus
schrijft ons de heer R. A. d. O., reeds eer
der voorgenomen eenig ander licht over
deze zaak, te doen schijnen. Want het is
weer volstrekt niet waar, dat de afkeer
van de vrijheid van drukpers in die da
gen behoorde tot den inventaris van de
specifiek gereformeerde beginselen onzer
Vaderen en zuiver vrucht was van hun
geloof en levensovertuiging. Ze was veel
eer, evenals zooveel anders van soortge
lijke strekking, gemeengoed in die dagen
en conform de toen heerschende staats
rechtelijke begrippen, vooral... Roomsch!
Ze werd dan ook heusch niet alleen
in toepassing gebracht, gelijk De Ba
nier het voorstelde, door de „gerefor
meerde" Staten en Synoden tegen ge
schriften van Spinoza, Cartesius et tut
ti quanti, evenzeer door andersdenkende
machthebbers tegen de geschriften der zui
vere Waarheid.
Onze „Maas- en Scheldebode", die in
het nummer van 28 Juni j.l. hetzelfde
chapiter, naar aanleiding van de Banier
artikelen behandelt, bespaart mij de moei
te daarvan voorbeelden op te zoeken. Ik
citeer dus uit het zooeven genoemde
blad:
„En nu doet de Banier-schrijver het
voorkomen alsof „alles gedaan werd, dat
de Gereformeerde godsdienst geen schade
leed door het uitgeven van boeken, waar
in deze werd aangerand."
Een zeer eenzijdige 'en daardoor onjuis
te voorstelling. Waarom vermijdt de Ba
nier-schrijver hier de volle waarheid te
schrijven?
Ofis de volle waarheid niet be
kend?
Weet hij niet, dat door die censuur
meermalen juist de rechtzinnigen bestre
den zijn?
Zelfs een gereformeerd manalsComrie
ondervond dat, toen hij het tweede deel
zijner leerredenen niet mocht uitgeven
eer hij een bepaald dogma in een voor
rede breedvoerig had toegelicht. En uit
zijn Catechismus moest hij zelfs een vier
de van het reeds gedrukte boek uitscheu
ren om approbatie te verwerven, waar
tegen Comrie zich als tegen tyrannie ver
zet heeft.
Holtius had hetzelfde ondervonden met
zijn „Saakelijke Verdediging van Waer-
heyd en Gerechtigheyd". En daarom be
sloten Comrie en hij om zich aan de be
palingen van de Boekencensuur niet te
onderwerpen.
Wel toevallig, dat de Banier-schrijver
hier niets over schrijft.
Is het hem ook onbekend, dat het
boekske van dezen Gereformeerden schrij
ver „Zions worstelingen" en Schorting-
huis' „Innige christendom" evenmin de
kerkelijke approbatie kregen, terwijl niet-
Gereformeerde boeken als van Leenhof
doorgelaten werden?
Men ziet uit deze feiten, dat het er dus
in dien tijd der Gereformeerde vaderen
lang zoo rooskleurig niet voorstond als
De Banier wil doen voorkomen."
„De Maas- en Scheldebode" vestigt er
terecht de aandacht op, dat de „grond
rechten" der Natie, waartoe ook de vrij
heid van drukpers behoort, niet zijn
vruchten der Revolutie, maar vruchten
der Refonnatie.
„De fout", zegt ons Flakkeesche orgaan,
„schuilt bij de Kerstengroep hier, dat zij
den geest en de stof als twee gelijkwaar
dige elementen ziet. Zij denkt, dat het
stoffelijke leven tegen het geestelijke
leven is opgewassen, en dat het stoffelijk
zwaard oer Overheid de macht des gees-
tes bedwingen kan.
„Dat is een kardinale fout, die door de
H. Schrift zelf op alle punten bestreden
wordt.
„De geest gaat ver boven de stof uit en
de geest moet door den geest bestreden
worden.
„Dat is de Antirevolutionaire, de
Schriftuurlijke gedachte."
Voorts wijst de „Maas- en Scheldebode"
er op, dat ook Groen van Prinsterer uit
dit beginsel leefde en haalt ten bewijze
daarvan aan, wat Groen schreef naar
aanleiding van de Grondwetsherziening
van 1848:
„Onze vrijheidszin heeft zich niet, ge
lijk die der vrijzinnigen, tot woorden,
met de handelingen in gestadige weer
spraak, bepaald. Vrijheidszin hebben wij
getoond in de practijk. Wie vroegen om
meerdere of ruimere staatkundige rech
ten, ons door het behoud onthouden?
Wij. Wie vroegen om de vrijheid van on
derwijs? Wij. Wie vroegen om vrijheid
der slaven? Wij. Wie vroegen om het be
ginsel van alle vrijheid, eerbiediging van
verkregen rechten? Wij."
Groen durfde de vrijheid des geestes
aan, omdat hij leefde uit het Woord zijns
Gods, dat zegt: „Dit is het wat de wereld
overwint, ons geloof".
Dat moet de kracht bezitten om de
'geesten dezer eeuw te bestrijden. Trig-
land heeft dat gevoeld, toen hij het door
Prins Maurits aangeboden overheid3-
zwaard afwees en zeide: „Geef ons
slechts vrijheid om te preeken en we
zullen de Remonstranten doodpreeken".
En zou men heusch nog naief willen
zijn om te meenen, dat, waar zelfs in
het Gereformeerde bloeitijdperk de cen
suur totaal niets uitrichtte, men in on
zen tijd daar nog wel iets mee zou kun
nen beginnen?
Men moet wel ver buiten de werkelijk
heid leven om dat te kunnen gelooven!"
Tot zoover de „Maas- en Scheldebode".
Ik moge er nog „Uit den tijd der Va
deren" bij aanhalen, dat uit de acta van
onderscheidene Synoden blijkt (1566,
Dordt 1574 en 1578, Middelburg 1581), dat
als midueien tot wering van ketterijen
moesxa worden gebezigd: vermaning van
den preeksoel tot het lezen van de H.
Schrift en het aflaten van het lezen
van kettersche boeken, vermaning aan
de drukkers en boekverkoopers om zul
ke boeken noch te drukken, noch te ver-
koopen, toezicht op verkeerde boeken bij
het huisbezoek, het schrijven van boeken
ter weerlegging van kettersche leerin
gen, gesprekken (openbare redevoerin
gen) tegen Papisten, Wederdoopers en
andere dwaalgeesten, terwijl in geen dezer
Synoden sprake is geweest van het in
roepen der hulp van de wereldlijke Over
heid om boete of gevang tegen de schrij
vers of censuur op de uitgave der ge
schriften zelf.
Treinramp in Rusland, 23 dooden.
Naar het Russische telegraaf agentschap
meedeelt, is een reizigerstrein van Irkoetsk
naar Leningrad ten gevolge van een ver
keerden wisselstand dicht voor het stati
on Leningrad ontspoord. De locomotief
en een wagon werden geheel vernield.
Bij het ongeluk zijn 23 personen go-
dood en 28 gewond.
Het verbond van Goddeloozen.
Mag men een artikel in de Russische
„Prawda" gelooven, dan is het verbond
van goddeloozen, dat op 1 Januari 1926
87.000 leden telde, sindsdien zoo gaan
groeien, dat het ledental onlangs om
streeks 3.5 millioen bedroeg. Terwijl het
dagblad „De Goddelooze" in 1927 in 62
duizend exemplaren gedrukt werd en in
1929 144.000, bedraagt de oplaag nu 400
duizend. De heele anti-religieuse littera
tuur omvatte in 1927 700.000 vellen druks
thans al ongeveer 13 millioen. Het centra
le anti-religieuse museum werd van No
vember 1929 tot Maart 1930 door 150.000
personen bezocht.
Een kerk in Sovjet-boeien.
Het is bekend, dat de Russische kerk
vorst Sergius zich alleen in zijn positie
kan handhaven door zich in alles te voe
gen en te krommen naar den wil der ty-
rannen van Moskou.
Nu dit weer.
Het hoofd van de Grieksch-Katholieke
Kerk te Parijs, Metropoliet Eulogius heeft
van den Moskouschen Metropoliet Sergius
opdracht gekregen, zijn functie neer te
leggen op grond van het feit, dat hij heeft
deelgenomen aan de gebeden voor de in
Sovjet-Rusland vervolgde Christenen. Hij
moet de leiding van de West-Europeesche
Grieksch-orthodoxen aan den Aartsbis
schop Wladimir overdragen.
Groote verduistering door een Sovjet
ambtenaar.
De Russische gezant te Finland heeft
een aanklacht wegens verduistering van
5.200.000 Finsche mark (ruim f 325.0Ö0)
ingediend tegen den vroegeren chef van
de Russische handelsdelegatie te Helsing-
fors, Ersinkian, die naar Moskou terug
geroepen is, maar niet verkiest te gaan.
Ersinkian zou een wissel tot dat bedrag
geaccepteerd hebben als chef van de han
delsdelegatie, en het geld in zijn eigen zak
gestoken hebben.
In October van het vorig jaar werd Er
sinkian door den Russischen gezant in
Finland verdacht van spionnage in En-
gelsch-Finschen dienst. Hij moest toen
naar Moskou, waar de zaak onderzocht
werd, en in 't-begin van Mei kreeg Ersin
kian toestemming om zich weer naar Fin
land te begeven. Twee waken later deelde
een agent van de Ge-pe-Oe hem mede,
dat hij op hoog bevel naar Moskou moest
gaan, maar op het oogenblik vertoeft hij
nog te Helsingfors.
Volgens enkele Finsche bladen zou de
Russische gezant te Helsingfors, Maiski,
binnenkort ook naar Moskou terug geroe
pen worden.
Groote brand te j skou.
In het bureau voor arbeidszaken te
Moskou brak gisteren een groote brand
uit, die de hoofdzaal verwoestte. De mu
ren stortten in.
De aanwezigen konden zich echter nog
bijtijds in veiligheid brengen.
De burgerkrijg in China.
Volgens berichten van Japansche zij-de
moet T'sjang Lsoe Lien, de dictator van
Mantsjoerije, Tsjang Kai Shek en de
Noordelijke generaals uitgenoodigd heb
ben tot een vredesconferentie, welke te
Moekden zal worden gehouden om een
einde te maken aan den burgeroorlog in
China.
Tijdens deze conferentie zouden dan -de
vijandelijkheden tusschen de Noordelijke
en de Nankingtroepen worden gestaakt.
Een officieele bevestiging dezer berich
ten is echter van Ghineesche zij-de nog niet
ontvangen.
Tengevolge van de laatste gevechten
moeten zoowel -de noordelijke als -de Nan
kingtroepen geheel uitgeput zijn.
Het aantal inwoners van Italië.
H-et centraal bureau vo-or statistiek te
Rome deelt mede, dat volgens do laatste
volkstelling, die op 31 December 1929
gehouden werd, de totale bevolking van
Italië 42.363.311 bedraagt.
Daar het aantal geboorten gedurende
de eerste helft van 1930 aanmerkelijk
steeg, mag men veronderstellen, dat Italië
op h-et einde van dit jaar 43 millioen in
woners zal tellen.
Eveneens blijkt uit de statistiek, dat
de bevolking in de groote steden, zooals
Milaan, Napels, Turijn, Genua, ,en Pa
lermo wegens verhuizing naar het plat
teland aanmerkelijk gedaald is.
Te Rome steeg echter het aantal inwo
ners in 1929 tot 931.216. Dit houdt ^ver
band met het feit, dat Rome de centrale
ze-bel is der Katholieke Kerk en het mid
delpunt van kunsten en wetenschappen.
Een onderhoud met den ex-keizer.
Volgens den Am-erikaanschen historicus
Bigelow, die onlangs terugkeerde van een
bezoek aan den ex-keizer te Doorn, met
wien hij gedurende zijn geheele leven
vriendschappelijke betrekkingen onderhou
den heeft, zou de ex-keizer gaarne door
een internationaal oorlogsgerechtshof zien
uitgemaakt, of hij verantwoordelijk is voor
het uitbreken van den wereldoorlog.
Na een studie van drie dagen en drie
nachten in de keizerlijke archieven kwam
Bigelow met den ex-keizer Jot de con
clusie, dat eerst Rusland en in dei tweede
plaats Engeland voor de conflicten ver
antwoordelijk waren.
Bigelow voegde aan zijn relaas toe,
dat de ex-keizer in betrekkelijk arme om
standigheden verkeert, daar hij: negentien
families, die tot het keizerlijk huis be-
hooren, tot zjjn last heeft
De ex-keizer deelde Bigelow mede, dat,
wanneer h-et Duitsche volk. hem terug riep
het zijn plicht zo-u zijn, den troon weer te
bestijgen, en hij daartoe bereid was, niet
tegenstaande zijn leeftijd.
Frankrijk en Italië.
Schrijvende over de gespannen betrek
kingen tusschen Frankrijk .en Italië, oppert
Wickham Steed, de .vroegere hoofd redac
teur van de „Times" het denkbeeld, o-m
de machinerie van den Volkenbond krach
tens artikel 2 van het Handvest in wer
king te stellen. Hij stelt voor dat Neder
land of een der Scandinavische staten
den: toestand waakzaam zullen gadeslaan
opdat' zij gereed zullen zijn -om zonder een
oogenblik verwijl, te handelen wanneer
verdere verwikkelingen rijzen.
De „Times" oppert in een hoofdartikel
twijfel eraan, of Steed's voorstellen iets
zullen uitwerken en acht zulk een tus-
schenkomst minst genomen voorbarig.
De onrust in Britsch-Indtg.
In Bombay begon gisteren de zooge
naamde „bovcottweek". Talrijke betoogin
gen tegen buitenlandsche, met name En-
gelsche, goederen zullen gehouden wor-
den.
Op de enveloppes zullen boycott-
zegels" worden geplakt en de nationale
vlag zal overal worden uitgestoken.
Aanstaanden Zondag zal de week beslo
ten worden met een historischen optocht,
waarin de waarde van de Indische kunst
en van de Indische inheemsche goederen
zal worden getoond.
De revolutie in Bolivia.
In de Zuid-Amerikaansche republiek Bo
livia zijn de opstandelingen thans overal
de baas.
Bolivia is een groot land, nog iets groo-
ter dan Duitschland en Frankrijk samen.
In dit groote land wonen maar drie
millioen menschen, waarbij vele Indianen
(Roodhuiden); volbloed, halfbloed enz.
Het aantal rasechte blanken in Bolivia
bedraagt weinig meer dan 300.000 en
dezen zijn nog verdeeld in allerlei par-
tijtjes.
Bolivia ligt gedeeltelijk tegen het Zuid-
Amerikaansche hooggebergte (de Andes)
en daar ligt op een hoogte van 3600 Me
ter do residentiestad La Paz.
In La Paz zetelde de laatste jaren
president Siles, naar verluidt een erge
tyran, die zijn politieke tegenstanders, ook
den vice-president Saavedra, uit het land
verdreef.
Aan het hoofd van het leger stomd
de Duitsche .generaal Kundt, naar het
schijnt de trouwe bondgenoot van presi
dent Siles.
Thans is het gedaan met de tyrannie
van president Siles en het is ook gedaan
met het opperbevel van generaal Kundt.
D-o opstand tegen de regeering van Si
les jbegon eenige weken geleden, toen het
duidelijk werd, dat Siles voornemens was
de Boliviaansche grondwet te wijzigen
om te maken, dat hij aan het bewind zou
kunnen blijven, nadat zijn wettelijke
ambtstijd in deze maand om was. De stu
denten begonnen toen, samen met de ar
beiders, met een reeks vijandige betoo;
gingen. De regeering antwoordde hierop,
met het sluiten der scholen, het gevangen
zetten van een groot aantal studenten en
het deporteeren van hun leiders uit La
Paz maar ongezonde deelen van het land.
Die vorige week Zondag deden de stu
denten een aanval op het hoofdbureau
van politie; zij werden met machinege
weervuur verdreven waarbij tal van
slachtoffers vielen. Maandag volgde een
nieuwe botsing; het bleef echter stil tot
Woensdag, toen de hoofdstad het bericht
bereikte van de uitbarsting te Oroero,
waardoor de opstandelingen de macht
kregen over de spoorwegen. Op het ver
nemen hiervan kwamen 150 cadetten van
de militaire academie in opstand; zij
maakten zich meester van de daar op
geslagen wapens en munitie. Zij' 'kregen
hulp van 100 man der genietroepen en
met dezen en de hulp van een aantal
arbeiders vielen zrj de regeeringstroepen
aan, van wie er ongeveer 2000 het kar
binet trouw waren gebleven. D'e troepen
dreven hen terug naar het militaire vlieg
kamp, maar in plaats van de regeering
te steunen, liep het vliegercorps en bloc
naar de studenten over. Daarop trad
het kabinet af en nam een militaire dictar
tuur .zijn plaats in.
Omtrent generaal Kundt deelt de cor
respondent nog mede, dat jhjj in 1910
door dea Duitschen keizer aan Bolivia
Binnenland.
De luchtverbinding NederlandIndië.
Algemeene afd. Ziekenfonds Walcheren.
Een huldeblijk voor de Koningin.
Buitenland.
De onrust in Britsch-Indië.
De revolutie in Bolivia.
Het Duitsche Rijnland ontruimd.
was .uitgeleend. Hij bleef te La Paz tot het
uitbreken van den wereldoorlog en
trachtte bij het Boliviaansche leger Prui
sische methoden ingang te doen vinden.
Na den oorlog keerde hij naar Bolivia
terug en werd er tot chef van den staf
benoemd. Zijn methoden waren in het
leger zeer gehaat en hij was niet popu
lair bij het publiek.
Korte Berichten.
Verleden week Donderdag is op
instructie van het Japansche ministerie
van binnenlandsche zaken een boekhou
der van de Sovjethandelsvertegenwoordi-
ging met vrouw en kind uit het land
gezet
De 22-jarigo Duitsche zeilvlieger
Magersuppe bracht gisteren te Folkestone
het nieuwo record voor zeilvliegen in
Engeland op zijn naam, door met een
motorloos vliegtuig 3 uur en 15 minu
ten in de lucht te blijven.
Het eerste congres van de Eura
peesche Tolunie is gisteren te Parijs door
den minister van "Buitenlandsche Zaken
geopend. Veertien Europeesche landen
zijn er vertegenwoordigd, waaronder N e-
derland.
Op IJsland werden gisteren de fees
telijkheden ter gelegenheid van het dui
zendjarig bestaan van het Parlement
plechtig besloten. Duizenden woonden de
officieele plechtigheid bij.
Huldeblijk voor H. M. de Koningin.
Naar het Soer. Hbld. uit goede bron
verneemt, bestaat in militaire kringen het
plan, om ter gelegenheid van den öOsten
verjaardag van de Koningin aan Hare
Majesteit namens de militairen van H.M.'s
weermacht zoowel in Nederlandsch-Indië
als in Nederland een huldeblijk aan te
bieden, dat van eenvoudigen aard zal
zijn. De bedoeling is, dat daartoe vrij
willige bijdragen binnenkomen van zoo-
veel mogelijk alle militairen, ongeacht
rang, ras en stand, eveneens van het
personeel der reserve.
De bijdragen moeten absoluut vrijwillig
worden geschonken en mogen niet hooger
zijn dan tien cents in totaal per persoon,
zoodat alle militairen van hoog tot laag
daaraan kunnen deelnemen. De inzame
ling der gelden zal zoo vernam het
blad zoo spoedig mogelijk aanvan
gen. Het ligt verder in de bedoeling,
dat het Indische leger bij de aanbieding
van dit huldeblijk vertegenwoordigd zal
worden door den kolonel der infanterie
d'Engelbronner, momenteel met Euro-
peesch verlof in Nederland.
Ziekenvervoer per K.L.M.
Eenige dagen geleden ontving de 'K. L.
M. het verzoek om een Nederlander, die
te Linz aan den Donau plotseling ernstig
ziek was geworden per vliegtuig over te
brengen naar R'dam. Het dichtst bij Linz
gelegen vliegveld is Salzburg, naar welke
plaats Vrijdag j.l. een vliegtuig bestuurd
door Aler, vertrok. Zaterdag heeft deze
den terugtocht met den passagier en een
familielid aanvaard. Het vliegtuig vertrok
om 9.30 uit Salzburg en landde 5 uur
en drie kwartier later vlot op Waal
haven, waar de patiënt per auto werd
afgehaald. De afstand SalzburgRotter,
dam is 7S0 kilometer.
