No. 210
Dinsdag 17 Jnni 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Rotterdaniscbe LI
Hendrikse Go's Bsnk N.V. Soes
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ZIJ, die zich met 1 Juli a.s. op
„Da Zeeuw" abonneeren, ontvangen
de nog In deze maand verschijnende
nummers gratis.
Agentschap
Beestenmarkt 3.
i*. .f
Directeur-Hoofdredacteur:
H. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goee.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No, <4(55.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F, P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WEEEDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maaaaen, ïtguco ^er 3,—
ïtssas üSKsa&rJ
PsJJs devAdveritanHSn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
V Vroeger ook beswaren.
Het tegenwoordige kiesstelsel geeft geen
algemeene bevrediging.
Niet zoo weinigen verlangen met een
zeker heimwee terug naar bet vroegere
districtenstelsel.
En men vergeet, dat er in dien tijd ook
heel wat reden tzeker niet minder dan
nu tot klacht was.
Vooral in den tijd der liberale over-
heersching werden de nadoelen heel sterk
gevoeld.
De liberalen waren er n.l. voortdurend
op uit, do districtsvexdeeling zoo> te doen
geschieden, als voor hun het meest pro
fijtelijk scheen.
Mr S. van Houten heeft daarvan inder
tijd ergerlijke staaltjes meegedeeld.
Ik leende, zoo schreef hij, bij mijn
komst te 's Gravenhage in 1869, de libe
rale partij in den beginne niet van idea
listische zijde kennen. De graag, hoe de
gewesten konden worden gecombineerd
zoodat 'de meerderheid liberaal werd, of
bleef, had een m.i. onbehoorlijk groot
overwicht.
Als typisch voorbeeld van het dienen
van het partybelang beschryft hij! de for
matie van het driedubbele plattelands
district Sneek.
Er moest in het Noorden wegens ver
meerdering van bevolking een nieuwen
zetel in bet leven worden geroepen. De
aangewezen plaats daarvoor was Hee-
renvoen. Maar de omgeving van Heeren-
veeni was overwegend liberaal an door
van de aangrenzende Fnesche districten
liberale gemeenten af te nemen, werd de
meerderheid in di3 districten onzeker.
Men kwam daarom met een voorstel
om Sneek tot een driedubbel district te
maken. „Dan kreeg men uit geheel Fries
land betrouwbare liberalen".
Aan dit werken met de districitsschaar,
waarvan de liberalen tenslotte toch geen
voordeel hebben belgefd, omdat zij de
kiezers kwijt raakten, is later wel eeniga-
zins een einde gekomen.
Maar da.nk zij de indeeling van het land
in districten was de toestand toch zoo,
dat de uitslag van de verkiezingen meer
malen in strijd was met den uitgesproken
wensch .van de meerderheid onder de
kiezers.
Aan het tegenwoordige kiesstelsel kle
ven ongetwyfeld bezwaren. En het is
goed dat getracht wordt die bezwaren
weg te nemen.
Maar by zyn critiek op heit tegenwoor
dige stelsel vergete men niet: vroeger
was het ook niet alles.
De nieuwe regeering in RoemenlB.
Minister-president Manioe heeft zyn re
geering aan het parlement voorgesteld
en in de by die gelegenheid gehouden
redevoering gesproken over de geweldige
gebeurtenissen, welke de laatste dagen in
Roemenië plaats grepen: den terugkeer
van prins Carol en zijn uitroeping tot ko
ning.
De minister begon met er op te wyzen,
dat het bekende decreet van 4 Januari
1926, (betreffende Carol's verbanning
enz.) een ernstige politieke fout was ge
weest, die voor het land noodlottig dreig
de te worden.
's Lands nationa'e vergadering heeft
deze fout hersteld, door den prins zijn
rechten te hergeven en hem tot koning
uit te roepen.
De procedure, hierby gevolgd, is vol
komen wettig, betoogde Manioe verder.
Volgens het decreet van 4 Januari 1926
kon prins Carol niet in Roemenië terug-
keeren zonder toestemming van de re
geering en den regentschapsraad.
Deze bepaling is gerespecteerd, want
tfoen de prins de Roemeensche greis|
was genaderd, ben ik in myn hoedanig
heid van eersten minister, naar den
regentschapBraad gegaan en heb ik verlof
gevraagd en verkregen voor den prins
om het land te mogen binnenkomen.
Na den terugkeer van den prins werd
overlegd, in welken vorm hij zyn wet
tige rechten zou terugkrygen, als regent
of als koning?
De prins gaf te kennen dat hij zich aan
den wil van het parlement zou onder
werpen.
De regeering en het parlement beslo
ten den prins tot koning uit te roepen.
De koning is vervuld van groote dank
baarheid en liefde voor het Roemeensche
volk, hy zal de constitutioneele rechten
van het land waarborgen en volgens het
parlementaire stelsel regeeren.
Da burgerkrijg ln China.
Lioe Hoean Jen, de gouverneur van
de provincie Kwangsi, is door zijn eigen
lijfwacht vermoord.
Hij had een bezoek aan Canton gebracht
en rustte in zijn kamer nadat hij een
conferentie had bijgewoond bij den gou
verneur van Kwantoeng, toen een lid van
zijn escorte binnentrad en k bout portant
op hem schoot.
Lioe Hoean Jen zakte in elkaar en
overleed op weg naar het ziekenhuis.
De moordenaar vluchtte, doch werd la
ter gearresteerd door de politie, aan wie
hij bekende, dat de bevelhebber van de
strijdkrachten van Kwangsi hem een som
van 10.000 dollar en den rang van ko
lonel had aangeboden, indien hij Lioe
Hoean Jen doodschoot.
Hevig onweer boven BrusseL
De correspondent van de „N. R. Crt."
te Brussel meldt:
De schade in den omtrek van Brus
sel, door het zware onweder van Maan
dagochtend aangericht, is zeer aanzienlijk.
Te Sint Pieters Woluwe is een arbeider
door den bliksem doodelijk getroffen.
Verscheidene telefoontorens van de Brus-
selsche agglomeratie werden door den
bliksem getroffen.
Ten gevolge van de luchtverplaatsing
zijn in de Cinquanetenairewijk en te Vorst
vele ruiten verbrijzeld. Honderden kelders
liepen vol water. Op sommige tramlijnen
moest het vervoer geheel stopgezet en
kon het eerst veel later weer worden her
vat. Te Schaarbeek liep de spoorlijn Brus
sel-Namen eveneens geheel onder water.
De treinen ondergingen aanzienlijke ver
traging, daar grondverzakkingen gevreesd
werden. Ook van de inwijding van de
nieuwe luchtlijn Brussel-Luik moest
Maandag om atmosferische redenen wor
den afgezien.
De storm blijkt eveneens in de buurt
van Charleroi zeer ernstige schade aange
richt te hebben. Door het inslaan van den
bliksem brandde een huis te Courcelles
tot den grond af.
Naar het weerkundig instituut te Ukkel
mededeelt, 'bedraagt de hoeveelheid wa
ter, welke Maandagochtend te Brussel is
gevallen, ongeveer 50 liter per M'.
Zedenschandaal in Boekarest
Naar uit Boekarest aan de „Nemzeti
Ujsag" bericht wordt, heeft een onder
zoek door den hoofdcommissaris van po
litie tegen het Colentina-ziekenhuis inge
steld, aan het licht gebracht, dat het ver
plegend personeel in verbinding stond met
een vrouw, Elena Dinescu genaamd, aan
welke het de jonge vrouwen, die in het
ziekenhuis terecht kwamen, leverde. Die
genen, die zich daartegen verzetten, wer
den geslagen en uitgehongerd.
Ook de beambten van de zedenpolitie
waren door Elena Dinescu omgekocht.
Dienstmeisjes, die Zondagmiddag met
haar vrijer in de parken wandelden, wer
den z.g.n. wegens onzedelijkheid door de
politie opgepakt en eveneens aan Elena
Dinescu overgeleverd. Het onderzoekt
bracht aan het licht, dat deze vrouw, die
in een paar jaar tijcis millioenen verdien
de, haar aangelegenheden in ieder regee-
ringsbureau met gemak kon regelen, aan
gezien zij overal betaalde sujetten had zit
ten.
Noodweer in Texas.
De stormen en plotselinge overstroo
mingen, die de laatste drie dagen in het
westen van Texas buitengewoon veel scha
de aanrichten, hebben acht personen, het
leven gekost.
Eén gezin wordt vermist; vier lijken van
verdronken slachtoffers zijn reeds gebor
gen.
Zwaar onwaar ln Midden-Zwaden.
Vrijdag heeft het in Midden-Zweden den
geheelen middag zwaar geonweerd terwijl
de regen zonder ophouden neerstroomde.
Vooral in de buurt van Linköping woedde
het onweer hevig. Een kapitein, twee lui
tenants en vijf minderen, die in een on-
dergrondsche schuilplaats een toevlucht
hadden gezocht, werden, op één soldaat
na, allen door den bliksem getroffen. De
kapitein was op slag dood, de anderen lie
pen tamelijk ernstige brandwonden op.
Elders in de omstreken van Linköping is
een landbouwer door den bliksem ge
troffen en gedood.
Alle bovengrondsche electrische gelei
dingen en telefoonverbindingen geraakten
defect. Ook het telefoonverkeer van Stock
holm naar Halsingborg en met Hedemora
is geruimen tijd gestoord geweest. Op vele
plaatsen is de bliksem ingeslagen, o.a. in
twee kerktorens te Linköping. De groote
generator van de waterkrachtcentrale te
Odensfors, die Linköping van electriciteit
voorziet, is geheel vernield, waardoor de
stad zonder electriciteit zat. Talrijke boer
derijen en schuren zijn, als gevolg van
'tinslaan van den bliksem, afgebrand.
Antl-aloohol-aotle in Japan.
De laatste jaren neemt de anti-alcohol-
beweging in Japan een geweldige vlucht.
In 1927 telde het land 579 geheelonthou
dersverenigingen. De keizer zelf gaat
in de geheelonthouding voor. In 1929
waren er reeds 1658 vereenigingen met
over de 20.000 leden.
Sedert kort bezit het rijk plaatselijke
keuze en ongeveer 40 dorpen hebben
reeds den verkoop van alle bedwelmende
dranken verboden, ook dien van den in-
landsche sake, een sterke drank, die
van rijst gestookt wordt.
Eenige jaren geleden verbood een wet,
door Sho Nemoto voorgesteld, den ver
koop van sake aan personen beneden de
'20 jaar. Verleden jaar werd een voorstel
om den leeftydsgrens op 25 te brengen
met een kleine meerderheid verworpen.
Men verwacht, dat in dit jaar de Kamer
van afgevaardigden een dergelyke wet
zal aannemen, maar het is twijfelachtig,
of het conservatieve hoogerhuis haar zal
aanvaarden.
Het voorbeeld van den keizer, die aan
het geheeie hof de geheelonthouding als
leefregel hoeft voorgeschreven, heeft een
enormen invloed op het volk.
Korte Berichten.
Gedurende het week-end zijn in Ca
nada dertig menschen het slachtoffer ge
worden van een verkeers- of ander onge
val.
In het Sportpaleis te Berlijn is giste
ren een door ongeveer 10.000 beambten
en ambtenaren van het Rijk en gemeente
bezochte profestvergadering tegen het ont
werp van den Rijksminster gehouden.
In het gebied van Muhlhouse is een
staking uitgebroken in de kalimijnen, op
bevel van het Ünitaristische syndikaat.
Er waren 74 pet. stakers in de mijnen
van Bollwiller, 88 pet. te Enoisheim en 65
in de dominiale mijnen.
Da Koningin en Prinses Juliana naar
Noorwegen.
Gisteren hebben de Koningin en Prin
ses Juliana haar reis naar Noorwegen
aangevangen. De vorstelijke personen, die
per auto uit Soestdijk kwamen, werden
eerst om kwart vóór vijf aan den aanleg
steiger van de Batavier V te Rotterdam,
verwacht, doch reeds geruimen tijd vóór
dit tijdstip was een groote menigte aan
de Boompjes samengestroomd, om ge
tuige te zijn van het vertrek van de
Landsvrouwe en haar Dochter en om
haar een vaarwel toe te roepen.
Precies kwart vóór vijf arriveerden de
koninklijke auto en een auto met eenige
leden van het gevolg, vani de grens
der gemeente, aan de kruising van Hoofd
weg en Bermweg, voorafgegaan door Jtwee
auto's van de verkeerspolitie. Met luide
toejuichingen werden de vorstelyke perso
nen ontvangen.
Op de kade hebben dr A. G. Kröller,
van de Batavierlijn en mevrouw Kröl
ler de hooge gasten verwelkomd. Mede
waren ter begroeting aanwezig de Noor-
sche consul, de heer Grüner. De Konin
gin was gekleed in een donkergrys reis-
costuum, de Prinses droeg een beige man
tel. Na de begroeting begaven de Konin
gin en de Prinses zich dadelyk aan boord,
waar kapitein W. J. Wilkens, die tijdens
de Noorsche reis het bevel over de Bata
vier V voert, het hooge gezelschap be
groette. De koninklijke standaard werd bij
het betreden van de Koningin van de
Batavier omhoog gehoschen.
Even later verschenen de Koningin en
de Prinses op het promenadedek, waar
zij de warme toejuichingen van het volk
minzaam beantwoordden. Toen de loop
brug was ingehaald, behoefde de afzetting
door de politie niet meer gehandhaafd te
worden, zoodat de menigte tot dicht by
den waterkant doordrong.
Een sleepboot haakte aan de Batavier
Y vast en trok het schip langzaam van
den kant. Als een vaarwel aan Koningin
en Prinses heeft de menigte den vorste-
lyken .personen spontaan het Wilhelmus
toegezongen. Met een grooten draai
zwaaide het schip, totdat net midden in
de rivier lag.
H. "M. en de Prinses verschenen nog
maals, nu aan dezen kant van het pro
menadedek, waar zy wuivend op de vaar-
welgrooten antwoordden.
Langzaam stoomde d© Batavier V weg.
De reis naar Noorwegen was begonnen.
Da landbouwcrisis.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
de Visser:
I. Is de minister bereid, in verband met
den nood-toestand, waarin ten gevolge
van de agrarische crisis de kleine boeren
op dit moment verkeeren, de noodige
maatregelen te nemen, waardoor voor
deze categorie van de bevolking geen
faillissementen kunnen worden uitgespro
ken en geen executies worden ten uit
voer gelegd?
2. Is de minister tevens bereid, ten
spoedigste de noodige maatregelen te ne
men, waardoor aan de kleine boeren,
voor zoover hun zuiver inkomen tot be
neden de f1500.per jaar is gedaald,
een wekelijksche crisissteun wordt ver
leend?
heeft de minister van binnenlandsche
zaken en landbouw geantwoord:
De ondergeteekende is van oordeel, dat
de heerschende landbouwcrisis het nemen
van zoo ingrijpende maatregelen, als in
de beide vragen bedoeld, geenszins wet
tigt.
Christel. Hist Unie.
In de Vrijdag en Zaterdag gehouden
Hoofdbestuursvergadering der Chr. Hist.
Unie werden, naar de „Nederl." meldt,
de periodiek-aftredende leden van bet
Dagelijksch Bestuur der Unie, de heer
J. R. Snoeck Henkemans, le secretaris
en de heer H. W. Tilanus, 2e secretaris,
als zoodanig herkozen. In de vacatures
in het Dagelijksch Bestuur, ontstaan door
het bedanken van Dr J. Th. de Visser
en het overlijden van Mr H. Verkouteren,
werd voorzien door de verkiezing van
Prof. Dr J. R. Slotemaker de Bruine
te Wassenaar en Prof. Dr F. de Vries
te Rotterdam. Alle gekozenen namen hun
ne benoeming aan.
Het grootste gedeelte; der vergadering
werd in beslag genomen door de behan
deling van een schrijven van de Christe-
lyk-Historische Tweede Kamer-fractie met
uitvoerige bylagen.
De daad van Jhr W. Röell, om in de
feestrede, uitgesproken op het promotie-
jubileum van Dr J. Th., de Visser, een
gedeelte aan te halen uit een voor de
Unie en voor haren Voorzitter zeer be-
leedigend artikel van het Dagblad „Het
Vaderland'!, en wel dat gedeelte, waarin
eene beschuldiging werd gericht aan het
adres der Ohnstelijk-Historische Tweede
Kamer fractie en dit zonder dat de
heer Röell zich de moeite had gegeven,
bij bedoelde Kamerfractie naar de juist
heid van deze beschuldiging eenig onder
zoek in te stellen vond ernstige af
keuring. Aan het Dagelyksch Bestuur der
Unie werd opgedragen Jhr. Röell te wy
zen op het bedenkelijke van zyne handel
wijze jegens de Unie en hem in de ge
legenheid te stellen aan de Unie voldoe
ning te geven.
Uitvoerig werd gehandeld over de hou
ding der Ohristeiyk-Historische Tweede
Kamer-fractie tydens de Kabinetscrisis
van Juli 1929, in verband met het ge
volg geven door Dr Schokking aan de
tot hem gerichte uitnoodiging tot het
geven van advies aan H. M. de Konin-
gin.
Met algemeene stemmen, by hoofde-
lyke stemming, waarbij de aanwezige le
den der Tweeds Kaaaer zich rm stem*
Binnenland.
De landiouwdagea van de 3. L. M.
De Koningin en Prinses Juliana op reis.
Burgemeesters installatie te St. Laurens.
Een regeeringsvoorstei betreffende invoer
recht op suiker.
De Rijksmiddelen in Mei 1930.
Buitenland.
Hevig onweer in het buitenland.
De nieuwe regeering in Roemesié.
Burgeroorlog ln China.
ming onthielden, werd aangenomen de
hier-volgende motie:
„Het Hoofdbestuur der Christelyfc-His-
torische Unie, kennis genomen hebbende
van de inlichtingen en gegevens, door de
Christelijk-Historische Tweede Kamerfrac
tie verstrekt, spreekt als zyn oordeel uit,
dat deze fractie en in hot byzonder baar
Voorzitter, Dr J. Schokking ten aan
zien van hare constitutiein Juli 1929
en ten aanzien van het opvolgen door Dr
Schokking van de uitnoodiging tot het
geven van advies aan H. M. de Konin
gin heeft gehandeld overeenkomstig
plicht en beginsel en gelyk het belang
van het vaderland eischt".
Drslgenfi eoaüïot
De rijksbemiddelaar mr Aalberse heeft
de partijen, welke betrokken zijn bij het
dreigend conflict aan de glasfabrieken van
Philips te Eindhoven, opgeroepen tot een
conferentie op Donderdag a.e. te 'e-Gra-
venhage.
Opbrengst Rijksmiddelen.
Hieronder volgt een staatje van de
opbrengst der ryksmiddelen resp. in Mei
1930 én Mei 1929, waaruit blykt, dat Mei
alweer geen .slechte maand was voor da
schatkist.
Grondbel.
Pers. bel.
Ink bel.
Verm. bel.
Div. en Tant. bel.
Inv.rechten
Statist.recht
Accijns op zout
ld. op geslacht
ld. op ,wyn
ld. op gedist.
Id. op bier
ld. op suiker
ld. op tabak
Bel. goud. en
werken
Zegelrechten
Registratierechten
Succ.rechten enz.
Domeinen, enz.
Staatsloterij
f 2.761,886
2.334.647
14.269.335
2.379.969
1.431.796
6.057,875
354.778
195.645
963.891
47.219
3.339.015
1.364.333
3.340.553
2.553.040
zllv.
92.060
2.056
2.640.307
3.323.085
301.580
16.947
Akten jacht, visch, enz.
Opbr. loodsgeld. 392.179
f 2.804.058
1,381.050
12.505.620
2.138.442
1.848.235
5.658.483
386.112
151.197
1.038.348
59.620
3.351.440
1.038.093
3.401.131
2.498.144
84.761
2.206.385
3.391.638
3.504.424
336.253
17.006
417.997
Totalen f50.777.307 f 48.718.947
Ten bate van hot Leeningfonds werd
ontvangen f 10,310.457 en ten bate van
het Wegenfonds f 1.898.492.
WQziging van de Octrooi wet
Bij de Tweede Kamer is een wetsont
werp ingediend tot wijziging van de arti
kelen 35, 47 en 49 der Octrooiwet.
Voorgesteld wordt den duur van gel
digheid der verleende octrooien van 15
jaar te verlengen tot 18 jaar, terwijl voor
elke 3 nieuwe jaren een jaarcijns van 1160
verschuldigd zal zijn.
Voorts wordt voorgesteld den termijn
van uitstel inzake van verval van een oc
trooi wegens niet betaling der in de artike
len 12 en 35 der wet genoemde 'bedragen
te verlengen van 3 tot 6 maanden.
Tenslotte bevat het ontwerp een bepa
ling waardoor zij, wier octrooien op het
tijdstip van inwerkingtreding der wet we
gens verloop van 15 jaren zijn vervallen,
in de gelegenheid worden, gesteld mede
