0
rs /6-
inde zaak.
NO. 206
Woensdag 4 Juni 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
n
Belgisch Geld
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
ER
PEN
EERSTE BLAD.
STER-TABAK
Buitenland.
Binnenland
Opening der Waterleiding
Belangrijkste Nieuws»
rsi
14.55
MEER.
RG.
IMVAART-
jch-lndië
worden
vertuiging
koopen te
>00-199,
(genaamde
Aangesloten bij hei Bureau voor Oplaag-contrêle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
op SCHOUWEN-DUIVELAND.
tegen voordeelige koersen
[EN
LONDEN:
ig door
INGER
prijver.
Sen 2.60
schreef,
van een
EMINK
Jen f 2.35
llepe ont-
verhaal.
iarboek
SEEUW
iladzijden
floor een
Teeke-
aen:
GROS
HINNIK
|den f 2.50
boek is
let buiten-
lilie-roman
IE GIN A
Iden f 2.50
pschreven.
met een
Ouders en
in één
pngt ieder
door het
Ie zoeken.
phts f 6.
San wordt
Verhoogd.)
ending van
llichtingen.
ne gelegen-
t te komen
t",
iden.
i*i
TER OVER-
lm BROOO-
gszins op de
pp van dit jaar
rS, Dordreeh t.
Directeur-Hoofdredacteurs
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
TeL: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. *4455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUU, U Burg. Tel No.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprifs:
Por 3 maanden, franco per post, f 3,—»
Losse nniamets f ft.03
PÏ|i devAdvurtentlS»;
1-f regels 11.2(1, iRs regel meer 35 et,
Btj nbonnement betangwQfca ketf&ug,
De waterleiding op Schouwen-
Duiveland.
Weer is een deel van onze provincie
in het bezit gesteld van de waterleiding.
Na Middelburg, Vlissingen, Zuid-Beveland
en Tholen is thans Schouwen-Djiiveland
gevolgd. Ook dit eiland kan thans profi-
teeren van het gemak en de hygiënische
voordeelen aan de waterleiding verbon
den. Wie deze voordeelen kent kan niet
anders dan elke streek, die in het ge
not van de waterleiding wordt gesteld,
daarmede van harte gelukwenschen.
De voorbereiding en totstandkoming
van een zoo veelomvattend werk als
dit heeft natuurlijk niet altfljd een vlot
verloop gehad. Men leze er de rede van
den voorzitter die in dit nummer
voorkomt maar op na. Enkele tien
tallen van jaren waren er mede ge
moeid, eer men zoover was, dat het
water uit de kraantjes kon stroomen.
Groote bewondering, en waardeering past
dan ook zeer zeker jegens de mannen,
dia van dit werk de leiding hadden.
Hun geduld, hun optimisme, hun door
zettingsvermogen waren respectabel. Voor
zoover ze nog in leven zjjn mogen ze
dan nu het resultaat van hun moeiza-
men arbeid zien.
Schouwen-Duiveland, dat lang, zeer
lang van vele uitvindingen van den moder
nen tijd was verstoken, heeft nu in be
trekkelijk korten tijd electriciteit en wa
terleiding gekregen. Moge beide bijdragen
tot meerderen bloei van deze streek. Als
het nu ook nog een3 moge gelukken de
verbindingen met overig Zeeland belang
rijk te verbeteren, kan gezegd, dat aan
da belangrijkste (en billijke) verlangens
van da bewoners van deze streek is vol
daan.
Scheepsramp in Columbia.
Op de Rio Magdalena, een rivier in
Columbia, is een kustvaarder, „Goenaga"
genaamd, tengevolge van een ontploffing
in brand gevlogen en gezonken.
Die kapitein, benevens een groot aantal
passagiers, kwamen in de vlammen om.
Volgens een Associated Press bericht
zjjn tot nu toe 40 lijken van passagiers
en leden der bemanning geborgen. Van de
geredden hebben er elf ernstige brand
wonden gekregen.
Het Engelsche Kabinet.
Mac Donald heeft in het Lagerhuis
medegedeeld, dat het ministerie voor de
dominions en de koloniën in twee depar
tementen zal worden gesplitst.
Dit nieuwe ministerie van de domini
ons is opgedragen aan Thomas, den mi
nister tot bestrijding van 'de werkloos
heid. Zooals bekend, bestaat er groote
ontevredenheid over de politiek van Tho
mas tot bestrijding van de werkloosheid.
Ontzettend noodweer.
Maandagnacht heeft een ontzettend
noodweer het dal van Chevreuse (Fr.) ge
teisterd en ontzaglijke schade aangericht.
Het eene onweer na het andere barstte
boven het dal los en van "de omrin
gende bergen stroomden groote watermas
sa's met veel modder en steenen naar
beneden, waardoor de lager gelegen dee-
len van de stad Chevreuse onder water
werden gezet
Het water vernielde .9p zijn weg ver
scheidene muren, schuren, enz. 36 huizen
werden beschadigd. Voortdurend klonk 't
hulpgeroep der bewoners door den don
keren nacht.
Geniesoldaten zijn gezonden om voor
het opruimingswerk te zorgen
Emigrantenhotel ingestort te Genua.
Gisteravond stortte te Genua een ge
deelte van een emigratiehotel van drie
verdiepingen in. Toen de brandweer
kwam om het gebouw te stutten, stortte
het geheele middelste gedeelte tot aan
de "tweede verdieping in en bedolf tal
van menschen. Het reddingswerk duurde
tot 's morgens vroeg en moest toen we
gens het gevaar voor verdere instortin
gen gestaakt worden.
Tot dusver werd één doode en werden
vijf zwaar- en vijftien lichter gewonden
geborgen. D© belendende huizen werden
op last der autoriteiten ontruimd.
Korte Berichten.
Nabij Parijs heeft een wervelstorm
groote verwoestingen aangericht. Een ri
vier 'trad buiten haar oevers waardoor
de huizen in 'de nabijheid gedeeltelijk
onder water kwamen te staan. De heele
oogst in deze .streek is vernield. Er is
veel vee verdronken. Ook van den Bo:
ven-Moezel komen berichten van nood
weer. Een wolkbreuk met hagelslag richtte
in de wijnbergen groote schade aan.
Uit Bradford wordt gemeld, dat de
arbeiders in de wolindustrie in de streek
van West-Riding (Eng.) geweigerd hebben
de voorstellen tot loonsverlaging, van
werkgeverszijde gedaan, te aanvaarden,
en besloten hebben den strijd voort te
zetten.
Gisternacht werden de bewoners
van Detroit gewekt door het knetteren
van machinegeweren. In de onmiddellijke
nabijheid van de stad had zich een ware
veldslag ontwikkeld tusschen politie en
een bende spiritussmokkelaars. De smok
kelaars zagen zich, nadat zij vijftien doo-
den verloren hadden, gedwongen, de
vlucht te nemen. Aan de zijde der politie
vielen twee dooden.
Gisteren werd in alle deelen van
Engeland de 65e verjaardag van koning
George gevierd.
Volgens de bladen is een hooge
ambtenaar van het Belgische ministerie
van financiën, die verbonden was aan
den hersteldienst, gearresteerd. Hij wordt
er van beschuldigd giften aangenomen
te hebben van vreemde organisaties.
Da groep Wijnkoop en de C. F. H.
Het politieke bureau van de P. H.
heeft, volgens dp „Tribune", op Üenjong-
sten brief van de groep-Wijnkoop geant
woord, dat daarin da opportunistische
lmksoh-sociaal-democratische politiek van
een, grove poging om d® Nederlands cihe
beroep op „objectieve en subjectieve fac
toren" waardoor da groep buiten de ko
mintern geraakt zou zijn, al eerder als
'een grove poging om de Nederlandsche
arbeiders te bedreigen gekwalificeerd is,
zoodat het nog steeds een duidelijk ant
woord op da reeds vroeger gestelde vra
gen verwacht.
Het politieke bureau wijst er pp, dat het
weder toetreden in de rijlem der Commu
nistische Internationale alleen mogelijik is
door een oprechte aanvaarding en door
voering van de politiek der Communisti
sche internationale. Het is bereid deze
politiek en haar doorvoering in Neder
land met de arbeiders van de groep-
Wijnkoop in hun vergaderingen te bespre
ken en stelt daarom voor, dat huishoude
lijke vergaderingen worden belegd in alle
afdeelingen der groep-Wijlnkoopwaar een
delegatie aanwezig zal zijn van het partij
bestuur der Comm. Partijl Holland (sectie
van de Comm. Internationale). Het poli
tieke bureau zal het uitvoerende comité
der Comm. Internationale met den mees
ten nadruk verzoeken ex voor te willen
zorgen, ,dat op deze vergaderingen een
vertegenwoordiger van het Ekki aanwezig
is en deze vergaderingen leidt
Verlichting der locomotieven
In verband met het rapport der Staats
commissie inzake de veiligheid op de
onbewaakte overwegen, heeft ©enigen tijd
geleden de directie der Nederlandsche
Spoorwegen bepaald, dat op sommige
baanvakken des nachts behalve de twee
frontlichten aan de locomotieven, ook een
koplicht zal worden aangebracht
Wij vernemen thans, dat het hoofdbe
stuur der Ned. Vereen, van, Spoor- en
Tramwegpersoneel bij de directie heeft
aangedrongen om evenals in Amerika en
Duitschland ook in ons land de locomo
tieven van een electrische verlichting te
voorzien.
Bij de Duitsche Rijksspoorwegen zijh
reeds meer dan duizend locomotieven
electrisch verlicht met uitmuntend resul
taat. Deze verlichting is veel beter dan
die der petroleum-verlichting in ons land.
Burgemeesters.
De heer A. P. Godschalx, burgemeester
van Empel, heeft tegen 7 Juli eervol ont
slag als zoodanig aangevraagd. Hjj| is
36 jaar burgemeester geweest
Bezoek van de Groothertogin en den
Prins van Luxemburg.
Gistermiddag kwart vóór '1 zijn de ge
heel© Koninklijk© familie, de Grootherto
gin 'en den Prins van Luxemburg en ge
volg in zeven auto's 'ten paleize te Soest
dijk aangekomen. Een talrijk publiek had
zich bij het paleis verzameld.
'sAvonds is op Het Loo een .groot
vuurwerk afgestoken.
Zooals wij gisteren reeds in het kort
meldden, had gisteren de officieels ope
ning van bovengenoemde waterleiding
plaats. Meer dan 200 personen hadden
aan de uitnoodiging, om de opening bij
te wonen, gevolg gegeven.
Wij merkten o.m. op den heer dr Lie-
taert Peerbolte, directeur-generaal der
Volksgezondheid (vertegenwoordiger van
den Minister), Ir Krul, directeur van het
Rijksbureau voor Drinkwatervoorziening,
den heer Commissaris der Koningin in
Zeeland, de heeren mr Dusseldorp en mr
Stieger, leden van Gedep. Staten, inge
nieurs van den Rijks- en Prov. Water
staat, vertegenwoordigers van Gezond
heidscommissies, en andere waterleiding
maatschappijen, directeur en ingenieur der
domeinen, burgemeesters, en wethouders
en gemeenteraadsleden van de 16 deel
nemende gemeenten, de burgemeesters
van de twee niet-deelnemende gemeenten
(Haamstede en Renesse), notarissen, bank
directeuren, 'direct. R.H.8.S. en postkan
toor, leden van de Kamer van Koophan
del, leveranciers, enz.
Al deze genoodigden werden gistermor
gen te ongeveer half tien onder groote be
langstelling van het publiek bij de haven
ontvangen en met het Wilhelmus, dat
door het muziekgezelschap „Kunst en
Eer" gespeeld werd, begroet.
Nadat nog een marsch was gespeeld,
werd in auto's, die door tal van Schou
wenaars en Duivelanders beschikbaar wa
ren gesteld, ingestapt. Eerst werd gereden
naar Concordia, waar enkele ververschin-
gen werden gebruikt, o.m. iets speciaals
uit deze streek, n.l. Star-eitjes, die zich
met het overige best lieten smaken.
Spoedig werd echter het sein tot ver
trek gegeven en reden de meer dan 50
auto's de Nobelpoort uit langs de gisteren
gemelde route naar het terrein der wa-
terwinplaats in de duinen bij Burgh.
Het was in stad en dorp -jjuidelijk
merkbaar, dat de bevolking meeleefde
met wat er op dezen dag gebeurde. Vele
vlaggen waren in Zierikzee en in de ver
schillende dorpen, waar de stoet doorheen
reed. uitgestoken en hartelijk begroetten
de streekbewoners de in de auto's gezeten
bekende personen en gasten.
In de duinen bij Burgh.
Even na twaalven kwam men aan bij
de gebouwen der waterleiding-maatschap
pij in het eenzame, woeste duinterrein
bij Burgh.
Toen allen waren uitgestapt, nam de
voorzitter van den Raad van Beheer, de
heer A. v. d. W e ij d e, het woord.
Na vele jaren van moeitevollen arbeid
om de gemeenten te bewegen tot deelne
ming aan het waterleidingbedrijf, aldus
Spr., is de Raad van Beheer er eindelijk
toe kunnen komen in 1928 het hoofd
buizennet aan te leggen en is in 1929
de bouw aangevangen van het pompsta
tion, waarbij wij ons "thans bevinden.
Het initiatief der stichting van deze drink
waterleiding is uitgegaan vau de Gezond
heidscommissie te Zierikzee door de in
stelling van een Comité, waarin deze
commissie het bureau vormde.
De eerste vraag, die men zich aller
eerst stelde was deze: Waar is water in
genoegzame hoeveelheid en van goede
hoedanigheid voor dit doel?
Het terrein genaamd „Den Haard", een
smalle strook gronds tegen de enkele
duinreeks van Noord-Schouwen trok de
aandacht, maar dit werd al spoedig ver
laten.
Boringen werden uitgevoerd bij de duin
hoeve het Watergat, gelegen bij de Oude
Hoeve onder 'Renesse en aan den voet
der hooge duinen onder Haamstede, waar
wij ons nu bevinden. Aan het Watergat
werd reeds op geringe diepte zout water
bevonden, te Haamstede was het aan
geboorde water tot groote diepte niet
zout, maar het voorkomen van nitrieten
stempelde het water voor velen als on
bruikbaar.
„Waarom schud jij steeds'
van neen! neen! Meen je
soms, dat het rooken van n
ïjp je niet zal bevallen?
ook dan eens een pijp
Dan zul je jal ja! knikken en
van geen ophouden meer
weten."
Daarna werd het Westen van Schouwen
bezocht door de Staatscommissie voor
Drinkwatervoorziening op 12 Mei 1911.
Dit complex hooge duinen wees zich als
vanzelf aan als waterwinplaats, maar
daarna kwam het spook der ontwatering
vau de cultuurgronden.
Hoe overtuigend Dr Jenny Weyerman,
eveneens lid van de genoemde Staatscom
missie, de gerezen bezwaren van ontwate
ring ontzenuwde, de vrees werd niet
geheel weggenomen.
Echter werden enorme hoeveelheden
water aangeboord, welk water na onder
zoek in alle opzichten bleek te voldoen
voor drinkwater.
Aan den eersten eisch, de bestaans- en
levensvoorwaarde voor een drinkwaterlei
ding op ons eiland, was voldaan. Het
hydrologisch rapport van dit groote en
machtige duincomplex was een ontdek
king, een revelatie, een openbaring. De
vrees voor ontwatering voor de betrokken
gronden verdwenen daarmede. Wij konden
voortgaan met de oprichting onzer maat
schappij en hetgeen daaraan verbonden
was. De bodem, waarop wij ons bevinden,
behoort tot de dominiale duinen,
waarvan wij een viertal Hectares tot bil
lijken prijs in erfpacht hebben mogen
verkrijgen van het bestuur der Domeinen
Een viertal gebouwen zijn te dezer
plaatse gesticht, de machinehal met mo
toren en pompenkelder, een voorfilter
en nafilter, en een reinwaterkelder. Ook
de verdere werken der waterleiding zijn,
behoudens eenige dienstleidingen, vol
tooid.
Alvorens tot de ingebruikstelling over
te gaan meende de Raad van Beheer
in zijn vreugde der uiteindelijke bereiking
van het gestelde doel, op eehigzins fees
telijke wijze de opening te doen plaats
vinden.
Spr. noodigt ten slotte den heer Lietaert
Peerbolte, directeur der Volksgezondheid
uit ,aan dit pompstation te willen ver-
leenen den naam van „De Blinkert", naar
het machtige en soms wandelende duin,
dat zich hiernaast verheft en sedert eeu
wen dien naam draagt en dit pompstation
geopend te willen verklaren ook door
het aanzetten en in werking stellen der
machine. 1
De heer Lietaert Peerbolte zei
met groot genoegen aan "dit verzoek te
voldoen. Vooraf deelde hij mede, dat de
Minister van Arbeid, H. en N. hem na
drukkelijk had opgedragen zijn leedwezen
over diens verhindering te betuigen. Het
is zijn ernstig voornemen ten spoedigste
hier zelf eens te komen kijken.
Het werk, dat tot stand gekomen is,
is een moeilijk werk. Het valt niet mee
om gemeenten tot samenwerking te bren
gen en een werk als dit te verrichten.
Maar we zijn in Zeeland. En het was
Binnenland.
Mr H. Yerkouteren overleden.
De opening der waterleiding op Schou
wen-Duiveland.
Verbod van vee-invoer in Zeeland.
Buitenland.
Da moeilijkheden in het Engelsche kabi
net.
De Zeppelin op de terugreis.
Noodweer in verschillende strekes.
Scheepsramp in Columbia.
bi]
in Zeeland, dat de eerste groepswater-
leiding tot stand kwam, n.l. die op Zuid-
Beveland.
Spr. brengt hulde aan hel Prov. "Be
stuur, dat samen met het Rjjk zoo krach
tig gesteund heeft.
'Ook huldigt Spr. in den persoon van
den Directeur, den heer Krul, het Rijks
bureau voor Drinkwatervoorziening voor
zijn krachtige hulp en waardevolle ad
viezen. Dhr Krul laat zich niet licht ont
moedigen en de ervaring in Zeeland heeft
hem geleerd nooit te desespereeren.
Spr. richt daarna een woord van geluk-
wensch tot de vertegenwoordigers van
deze streek met dezen dag en tot allen,
die aan de totstandkoming van dit werk
zoo krachtig hebben medegearbeid.
Hierna deelde Spr. mede, dat H. M. de
Koningin heeft benoemd tot ridder in de
Orde van Oranje-Nassau den heer W. H.
Boot, burgemeester van Burgh en secre
taris van den Raad van Beheer. (Ap
plaus.) 1 i I 1
Ten slotte doopte Spr. dit gebouwen
complex met den uaam van „de Blinkert"
en verklaarde bet voor geopend.
In groepen bezichtigden daarna de aan
wezigen de verschillende gebouwen.
Voor het terrein verlaten werd, deed de
heer Ir J. van Poelgeest, directeur
der Zuid-Bevelandsche Waterleidiug-Mij.
en lid der Bouw-directie, eenige techni
sche mededeelingen omtrent het pomp
station.
Zoo juist, aldus Spr., zijn wij allen
per auto een Engelsche mijl ver het
duin ingereden, langs den ten behoeve
van het Pompstation gemaakten toegangs
weg en wg bevinden ons nu in het
midden van de Scbouwsche duinen, Ben
duingebied zoo uitgestrekt, dat de water
behoefte van dit tweelingseiland, we kun
nen wel zeggen ten allen tgde, ook in
de verre toekomst er uit kan worden
verkregen. En het gewonnen watèr be
hoort tot het beste, zal wellicht het
beste zijn van al het water, dat aan
onze duinen op eenigszins uitgebreide
schaal wordt onttrokken.
Wij staan hier midden in het Schouw-
sche duin op een hoogte van 8.50 M. bo
ven N.A.P. in een duinpan, waarvan een
terrein van het Domein, 100 M. breed
en 400 M. lang door de Waterleiding-
Maatschappij in erfpacht is gekregen.
Na regenrijke jaren is deze duinpan
drassig en de lage gedeelten staan ge
heel onder water; wg waren daarom
genoodzaakt het terrein rondom de ge
bouwen op te hoogen, teneinde voor
overs(pooming gevrijwaard te zgn.
Ware het gewonnen water, zooals het
uit den grond komt geschikt voor dis
tributie in het 145 K.M. lange hoofdlei
dingnet en voor gebruik, wij zouden op
het Pompstation met een enkele pomp
(en reserve) kunnen volstaan; nu dit
niet het geval is en het diepe grondwater,
zooals veelal eerst door het te ontrjze-
ren bruikbaar leidingwater kan worden,
is de inrichting omvangrijker en wat in
gewikkelder geworden, omdat een ontijze-
ringsinrichting, filters en kelders moesten
worden bijgebouwd.
In de ontjjzeringsinrichting wordt het
grondwater fijn verdeeld in de lucht ge
sproeid door een negentigtal sproeiers
