No. 193
Maandag 19 Mei 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Roomboter onder Rijkscontrole
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
Belgisch Geld
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Wat de bladen zeggen.
Eens geprobeerd, altijd begeerd.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
tegen voordeelige koersen
Binnenland
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Does.
TeL: Redactie en Administratie Na 11.
Postrekening Na M455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers 10.05
Prijs derAdvertentiOn:
11 regels 11.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Het „Prot. Zuiden" waarschuwt met
nadruk tegen de voorlichting die gege
ven wordt door „Vredestrijd", het or
gaan van de Jongeren-Vredesactie.
Uit een der nummers, waarschijnlijk
op breede schaal verspreid, blijkt een
bedenkelijke oppervlakkigheid, die ge
vaarlijk wordt, als gebruik wordt ge
maakt van zekere teksten uit den Bijbel.
„Hier dient ernstig gewaar
schuwd te worden; aan blinde
leidslieden heeft men niets.
„Wij doelen allereerst op een gods
dienstig gevaar, dat de jeugd bedreigt,
als het zich aan de leiding overgeeft
van hen, die de Schrift niet of nauwe
lijks kennen. In het genoemde nummer
wordt b.v. op verschillende wijze het
gebod naar voren gebracht: Gjj zult niet
doodslaan. Tegelijkertijd kondigt het een
ontwapeningscongres aan op Zaterdag 10
en Zondag 11 Mei. Op dien Zon
dag zal den terugtocht uit Amersfoort
om 5 uur 'snam. plaats vinden. Onthei
liging van den Zondag. Zouden deze jon
geren wel weten, dat wie één gebod
welk ook overtreedt, schuldig staat
aan de gansche wet?
In het genoemde orgaan komt ook
o.a. voor een verhoor van een dienst
weigeraar op godsdienstige gronden,
voor de Commissie van Advies in deze
zaken. Het geheele verhoor doet thans
niets terzake. Slechts één vraag en ant
woord willen wij overnemen:
Commissie: Maar Israël voerde de
oorlogen toch in naam des Heeren.
Dienstweigeraar: Dat doet men nu nog.
De Israëlieten stelden hun God zich
voor als een krijgsgod, net als de andere
volken uit hun tijd.
Zonder opmerking van redactioneele
zijde wordt dit medegedeeld; het is dan
ook goed voor de propaganda. Maar het
antwoord is typeerend voor de door ons
gesignaleerde oppervlakkigheid en daar
om des te gevaarlijker. Deze dienstwei
geraar-theoloog kent geen jodenvraagstuk,
waardoor hij van het heden naar het
verleden gebracht zou worden; kent dus
niet de verkiezing van Israël om den
Messias voort te brengen en ziet dus de
oorlogen die dit volk moest voeren niet
tegen dezen achtergrond. Geleidt door
het afgaan op den klank, wordt een pa
rallel getrokken tusschen de hedendaag-
sche volken die hun nationalen God aan
roepen en het oude verbondsvolk; er
wordt zelfs niet onderzocht of b.v.
Duitschland of Engeland dezelide roeping
en belofte hadden als het geslacht van
Abraham. En zoo ongemerkt wordt het
Oude Testament tevens gescheiden van
het Nieuwe, daar een andere godsopen
baring in beiden gezien wordt.
in een artikeltje „Wij Zeeuwen", wordt
door een blijkbaar totaal onbevoegde, met
een tekst gesold. Als inleiding staat
„Christus was gekomen om te behouden,
niet om de menschen te dooden of ge
weld aan te doen". (Luc. 9:5456.)
Wij willen er geen aanmerking op
maken, dat hier onjuist geciteerd is, of
schoon do aanhalingsteekens den indruk
van 't tegenovergestelde moeten, vestigen.
Echter willen wij eerstens wél opmerken
dat deze schrijver 'het verband, waarin
dit voorkomt kalm op zijde schuift. Men
kan dit zelf nalezen, waarvan deze jeugd-
organisator blijkbaar afkeerig is. Maar
het ergste is, dat deze journalist nog
niet weet, dat het vraagstuk van overheid
oorlog en vredein Jezus dagen niet aan
de orde was, evenmin als der slavernij} of
geheelonthouding. En waar krijgslieden
tot Jezus kwamen met de vraag: wat
moeten wij doen? daar luidt het antwoord
niet: wordt anti-militairist
Dezelfde oppervlakkige jongeling-theo
loog schrijft dat het woord: „De Overheid
draagt het zwaard niet tevergeefs", veel
misbruikt is en nog vaak misbruikt zal
worden, door hen, die door het be
houd van den oorlog materi-
ëele voordeelen genieten.
Bewijs voor eerste en tweede stelling
ontbreekt. Ziehier weer de overmoed van
een jongere in de vredes-actie. Gelukkig
dat hij .zich niet waagt aan de oplossing
van hst zware probleem, dat wq kunnen
omschrijven met: Taak, plicht en roeping
zoowel van Overheid als onderdaan, ook
in verhand met het oorlogsvraagstuk, ge
zien bii het licht van de Schrift.
Over dit vraagstuk schrijven ook wij
niet. Wij waarschuwen alleen ,op "dit
oogenblik de ouders. Als de jeugd op
gevoed yordt door de theologie dezer
jongeren, dan zjjn wij nog niet aan het
einde van de«ze dwaasheid. En we be
klagen de 80 jongeren, die op Zuid-
Beveland .zich. aan deze leiding hebben
overgegeven.
Anti-nationaal.
De A.V.R.O. is geweldig boos over
de beslissing door den minister omtrent
de verdeeling van den radio-zendtijd ge
nomen. Zijn directeur de heer Vogt heeft
daarvan uiting gegeven in een rede waar
in hij o.m. zei de:
„Wij zijn niet van plan bij de pakken
neer te zitten. Geen mantel der stilte
zal door ons over deze schanddaad wor
den gehangen. Wij zullen ons wenden
tot het buitenland, om daar de helpende
hand toegestoken te vinden".
Dit is nu, zegt „Het Centrum", de
Nationale Omroep, die vooraan gaat
staan en uitroept, dat die drie andere,
achteraan staanden, maar sectarische wan-
vormingen zijn. Alleen de A.V.R.O. is
neutraal, is algemeen, is nationaal 1
En deze hyper-vaderlandslievende na
tionalisten zullen zich nu tot het buiten
land wenden, om het te hulp te roepen
tegen den eigen Minister, tegen de eigen
Regeering.
Dit is een internationaal nationalisme,
een vaderlandsliefde van de 'vaderland
loosheid.
Laten wij het bij den juisten naam
noemen.
Dat is anti-nationaal.
Twee uitspraken.
..De Amsterdammer" herinnert aan een
tweetal uitspraken van wijlen Mr Troel
stra, die karakteristiek zijn voor den per
persoon en zijn stelsel.
In 'een z.g. Kerstrede, ten jare 1912 te
Amsterdam gehouden, verklaarde Troel-
stra, dat het Christendom de gewenschte
verandering in de arbeiderswereld niet
gebracht heeft. „Daarom", zoo zeide hij1,
„is het tijd, dat de tegenstanders van God,
eigendom en familie, de Kerken bevolken
en verandering brengen."
Het was dezelfde taal, die men thans in
Rusland hoort enin practijk zoekt te
brengen.
Eenige.jaren later sprak Troelstra zich
in zijn brochure, „De Wereldoorlog en
de Sociaal-Democratie", aldus uit: „Het
Historisch-Materialisme kan op den duur
den religieusen aanleg des menschen niet
bevredigen. Het geeft den arbeider niet
eene krachtige, den persoon verheffende,
ideologie" (leer van geestelijk karakter).
Dus toch?
Neen. eene belijdenis in Christelijken
geest was deze verklaring nog niet.
Maar het was de belangrijke erkentenis,
dat Troelstra met den materialistisehen
grondslag van het Socialisme gebroken
had en naar een beginsel van hoogere en
ideëele waarde uitzag.
Laat ons hopen, dat hij1 vóór zijn heen
gaan npg gevonden heeft I
De ware, „krachtige, den persoon verhef
fende ideologie" is het Christen
dom alléénl
Het vaarwater der Schelde.
Het Nederlandsche stoomschip „Schie-
kerk" is deze week te Antwerpen aan
gekomen met een diepgang van meer
dan 30 voet. Het schip passeerde de
moeilijkste punten van 't Scheldevaarwa-
ter drio uren voor laagwater.
Naar aanleiding van dit feit consta
teert de „Neptune", het Antwerpsche
scheepvaartblad:
„Nooit was de bedding der Schelde
zoo goed als thans. Het geheele vaar
water tot aan de Kruisschans-sluis toe
heeft nu een diepte van 9Vs meter."
De tragische zuigelingensterfte te Lubeck.
Naar het Lliibecksche gezondheidsbu
reau mededeelt is wederom een sterfge
val voorgekomen onder de in het kin
derziekenhuis verpleegd wordende zuige
lingen, welke met het z.g. Calmette-pro-
cedé tegen t.b.c. behandeld zijn. Het aan
tal sterfgevallen onder de zuigelingen
bedraagt thans reeds 12.
Prof. dr Lange en prof. dr Bruno
Lange hebben voorloopig het volgende
vastgesteld
De sterf- en ziektegevallen wijzen op
een verband met. de toediening van een
tuberculose-middel.
De tuberculosebacillen waren blijkbaar
reeds in het begin van de behandeling
in Lübeck in do beschermde stof voor
handen.
Een bewijs, dat de cultures veront
reinigd zijn, of dat er een nalatigheid
heeft plaats gehad in het ziekenhuis
laboratorium, is tot nu toe niet gele
verd kunnen worden.
De definitieve opheldering, in zoo verre
deze overigens mogelijk zal zijn, vereischt
een diep-gaand laboratoriumonderzoek,
dat weken lang zal duren.
De Europeesche Statenbond.
Briand's vragenlijst inzake een Europee
sche samenwerking op economisch gebied
is Zaterdag door de vertegenwoordigers
van Frankrijk in de verschillende hoofd
steden van Europa overhandigd.
Het stuk bestaat uit zestien pagina's
druk. Drie daarvan bevatten een histori
sche inleiding, terwijl in 't slotwoord ge
antwoord wordt op enkele bezwaren, die
tegen het plan reeds zijn gehoord.
Wat de practische voorstellen betreft,
wil Briand geheel binnen het kader van
den Volkenbond blijven, zonder de sou-
vereiniteit der verschillende staten aan
te tasten.
Naar Sauerwein in de „Matin" mede
deelt, stelt Briand voor een plechtig mo
reel pact te sluiten, en voorts represen
tatieve besturende en technische organen
in het leven te roepen onder een van
jaar tot jaar wisselend presidentschap.
Dit organisme dat in den aanvang van
bescheiden omvang zal zijn, wil Briand
reeds dezen herfst in werking doen tre
den.
Briand stelt vervolgens voor, periodieke
conferenties te laten houden, voorts een
economisch comité in het leven te roe
pen en een permanent secretariaat te vor
men.
Hij hoopt, dat de Europeesche geest
zich zóó sterk zal ontwikkelen, dat later
een verdere organisatie zal noodig blijken.
Voorts is hij van meening dat, indien
de gequalificeerde vertegenwoordigers der
staten van Europa er aan gewoon zijn
geraakt, op gezette tijden bijeen te ko
men en de vraagstukken te bespreken,
waarbij hun landen belangen hebben, alle
oplossingen van zelf zullen komen.
De brand te Bergen.
Zooals gemeld, heeft een groote brand,
zooals sedert jaren in de geschiedenis van
de stad niet is voorgekomen, Bergen ge
teisterd.
In de wijken aan de haven zijn niet
minder dan 75 houten huizen verwoest.
Bovendien hebben ruim 100 huizen wa
terschade- bekomen. Meer dan 200 gezin
nen, in totaal ongeveer 1000 personen
tellende zijn dakloos geworden.
Verscheidene schepen in de haven vat
ten eveneens vlam en verbrandden zon
der dat men de lading kon redden.
Als door een wonder zijn, voor zoover
bekend, geen menschen om het leven
gekomen. Vermisten zijn tenminste niet
gemeld. De heele bevolking hielp aan
het blusschingswerk mede en het aan
bod van vrijwilligers was zelfs zoo groot
dat het werk van de brandweer daardoor
soms belemmerd werd.
Aardschokken.
Te Catanzaro werden Zaterdagnacht 2
heftige aardschokken waargenomen, die
meer dan 10 seconden duurden. Angstig
verliet de bevolking de huizen om dei
rest van den nacht onder den blooten he
mel door te brengen. Die „Popola di Ro
ma" meldt dat vele gebouwen zoodanig
beschadigd zijn dat zij gevaar van instor
ten opleveren. Ook te Messina werd tege
lijkertijd een aardbeving gevoeld.
De uitvaart van Fridtjof Nansen.
Zaterdag op don nationalen feestdag
van Noorwegen's onafhankelijkheid, is het
stoffelijk overschot van Fridtjof Nansen
met groote plechtigheid te Oslo begra
ven. De katafalk stond in de groote
hal van de universiteit opgebouwd en van
9 uur af is een stoet van wel 40.000
menschen langs de lijkkist getrokken. Om
kwart voor één werd de kist naar buiten
gedragen en toen de geheele stoet opge
steld was, volgde om één uur precies
een stilte van twee minuten, die in de ge
heele stad gehouden .werd.
De voorzitter van het Storting, minis
ter-president Hambro en de rectoren van
de beide Noorsche universiteiten fungeer
den als slippendragers. Op bet kerkhof
heeft de rector ,van de universiteit te
Oslo de herdenkingsrede gehouden, waar
in hij Nansen prees als den nationalen
held, den man vol toewijding en plichts
betrachting en het stralend voorbeeld voor
de jeugd van Noorwegen tot in lengte van
dagen.
Minister Hambro herdacht Nansen's ver
diensten als vaderlander en zeide, dat zijn
naam gezegend zal blijven zoolang de
Noorsch'e taal gesproken zal worden op
aarde. Verscheidene andere sprekers her
dachten .den overledene als poolonder-
zoeker, diplomaat en gedelegeerde bij1 den
Volkenbond. Bijna bet geheele corps di
plomatique en vertegenwoordigers van
handel, scheepvaart, wetenschap en kunst
waren op het kerkhof aanwezig.
Bij de plechtigheid in de universiteit
waren .ook de Koning en de Kroonprins
tegenwoordig.
De toestand in Britsch-IndiS.
Uit Bombay wordt aan de „Times" be
richt, dat de 224 vrijwilligers, die Vrij
dag te Dbarazana werden gearresteerd,
gisteren hebben terechtgestaan. Zij wer
den voorloopig tot een week gevangenis
straf veroordeeld. De aandacht van het
publiek heeft zich echter thans gewend
tot de aanvallen op de zoutdepöts van
Wadala in het Noord-Oostelijk deel van
het district Bombay.
In den loop van Zondag kwam 'n groot
aantal vrijwilligers naar Wadala, en een
zeer groote hoeveelheid zout, die 't eigen
dom is van particuliere fabrikanten en
niet van de regeering, werd meegenomen
in de zakken, die met geringe moeite uit
de Gandhi-mutsen werden vervaardigd.
De politie had opdracht, slechts over te
gaan tot de arrestatie van die Indiërs, die
blijkbaar vastbesloten zijn gearresteerd te
worden. Velen, die met gestolen zout wer
den aangetroffen, werden weer door de
politie vrijgelaten, zoodra bleek, dat zij
geen oprechte aanhangers van Gandhi wa
ren. Aan den anderen kant blijkt de tac
tiek der vrijwilligers er op gericht te zijn,
zóóveel hunner te laten arresteeren, dat
er geen plaats meer is in de kazernes van
Worli, welke reeds verleden jaar tot tij
delijke gevangenissen zijn ingericht, en
die nu weer van prikkeldraad versperrin
gen zijn voorzien. Men heeft hier voorbe
reidingen getroffen om 1200 gevangenen
te herbergen. Het vertrek der gearresteer
den onder politiegeleide ging vergezeld
van luid geschreeuw; personen van aller
lei leeftijd behoorden er toe, zoowel kna
pen van 12 jaar als oude mannen. Onder
de toeschouwers bevonden zich vele vrou
wen en kinderen. Het juiste aantal arres
tanten is nog niet bekend, doch hun aan
tal wordt op 400 a 500 geschat.
Hoewel deze episode vergezeld ging van
vele vermakelijke incidenten, zou het ver
keerd zijn de geheele geschiedenis als een
grap te beschouwen. Zij' 'bewijst opnieuw,
welk een grooten invloed Gandhi op de
menigte heeft verkregen en als de con
grespartij er in slaagt haar plannen te
verwezenlijken, zullen dergelijke gebeur
tenissen iederen dag plaats grijpen. Voor
vandaag zijn reeds nieuwe aanvallen op
het zoutdepöt beraamd.
Mevrouw Naidoe is voornemens een
tournee te maken door het land, teneinde
den strijd voor onafhankelijkheid aan te
wakkeren. Haar eerste doel is, naar men
zegt, Sjok-peer,
Binnenland.
Vragen over do zcndtijd-vsrdccling.
H. M. de Koningin-Moeder naar Oister-
w\jk.
Buitenland.
Zeppelin-reis naar Zuid-Amerika.
De zuigelingensterfte te Lubeck.
De actie in Britsch-Indië.
bij
De „Graf Zeppelin" vertrokken.
De „Graf Zeppelin" is gisterenmiddag
18 minuten over 5 gestart voor zijn vlucht
naar Zuid-Amerika. De tocht gaat eerst
naar Sevil'la, waar post wordt ingenomen.
Er zijn 42 leden der bemanning en 22
passagiers aan boord. Gisteravond om
kwart over 11 werd Lyon gepasseerd.
Een nieuwtje op dezen tocht is, dat on
derweg korte reisberichten per radio zul
len worden uitgezonden. Verschillende
stations zullen optreden als tusschensla-
tions.
Korte Berichten.
Een telegram uit Johannesburg
meldt het overlijden, in den ouderdom
van 113 jaar, van mevrouw Anna van
Zijl, de oudste blanke vrouw in Zuid-
Afrika en vermoedelijk de laatste der
^voortrekkers" van 1830.
In het dorp Bega (Buig.) heeft zich
een ontzettend drama afgespeeld. In den
nacht van Donderdag op Vrijdag doodde
aldaar een boer in een vlaag van waan
zin zijn vrouw on 4 kinderen, die van
3 tot 10 jaar oud waren. Die waanzinnige
vluchtte en "kon tot dusverre nog niet
gearresteerd worden.
Tardieu heeft bevel gegeven, het
Rijnland te ontruimen daar de herstel
lingscommissie heeft vastgesteld, dat
Duitschland zijn verplichtingen is nage
komen.
Te öelingen is de laatste dagen
bij 12 menschen paratyphus geconsta
teerd.. De dokters zijn van meening, dat
de ziekte te wijten is aan het nuttigen
van .gehakt paardenvleesch.
De zendtijdverdeeling.
Het Tweede Kamerlid, da heer Floris
Vos, heeft de volgende vragen gericht
aan den minister van waterstaat:
1. Is het juist, dat de A.V.R.O. op 18
Mei 1929 bij den toenmaligen minister
van waterstaat een request heeft inge
diend tot het verkrijgen van een z.g.
Gleichwellen-systeem, teneinde daarmede
het gebrek aan zendtijd hier te lande
op te heffen en het vraagstuk der zendtijd
verdeeling tot definitieve en bevredigende
oplossing te brengen? Is het juist, dat
het request op 1 October 1929 door re-
questrante gerappelleerd is en aangevuld
met het verzoek, om, zoo het Gleichwel-
lensysteem onbruikbaar geacht acht, ieder
ander bruikbaar systeem 'te mogen ex-
ploiteeren, alsmede, dat de Radio-raad,
over het eerste request een advies heeft
uitgebracht?
2. Indien, de vragen1 sub 1 bevestigend
worden beantwoord, is het dan juist, dat
het daarin bedoelde request, alsmede het
aanvullend verzoek tot dusverre van re-
geeringswege geen beantwoording hebben
gevonden
3. Indien de voorgaande vraag bevesti
gend wordt beantwoord, is de minister
dan bereid de redenen voor deze houding
der regeering mede te deelen?
4. Is de minister bereid de spoedige af
doening van het in vraag 1 bedoelde
reauest alsmede bet aanvullende verzoek
zooveel mogelijk te bevorderen en kan
reeds thans voor deze afdoening een uiter
ste termijn worden gesteld, nu door de
inwerkingtreding van de nieuwe zendtijd
verdeeling op uiterlijk 1 Juli a.s. beant-
rocïSfeg tss het meergcnoeind'e request
