No. 190
Donderdag 15 Mei 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
Staten-Generaal.
COUPONS EN LOSSINGEN
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
HA WATERLAHOER A DE STOPPELAAK
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
ALLE
per 1 Mei vervallende
worden verzilverd door
Vóór
het Diner
of 0Ê
vóór de 1Ü3 f O
Lunch: D L. O
Directeur-Hoofdradacteur;
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes,
Tel: Redactie en Administratie No. 11.
Poetrekening No. 4445S,
Bijkantoor te Middelburg.
Firma P. P. DHUU, L. Borg. Tel Na 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementspr^sj
Per 3 maanden, franco per poet, J3,—
Lone nummers
iiciiiii
Prijs der AdrertentiBn:
1i regels i i.20. elke regel meer 30 el
Bij abonnement belangrijke korting.
Zondagsrust
Prof. Anema heeft in de Eerste Ka
mer bij de behandeling van de Indische
begrooting een warm pleidooi gehouden
voor meer Zondagsrust in de cultures.
Het betreft hier een godsdienstig maar
toch ook een maatschappelijk belang. Een
zaak van groot belang voor de koelies,
maar niet minder voor de assistenten,
die zich thans veelal met twee vrije
dagen per maand tevreden moeten stel
len.
Men zou dan ook mogen veronderstel
len, dat het betoog van Prof. Anema
van de zijde der S.D.A.P. die immers
in de eerste plaats de arbeidersbelangen
wil bevorderen gesteund zou worden.
Het tegendeel is echter het geval.
In „Het Volk" kon men de volgende
opmerkingen lezen:
„De heer Anema hield een pleidooi
voor meer Zondagsrust en leverde daar
mee weer eens het bewijs van het vol
slagen gemis aan begrip der Inlandsche
wereld dat hier te lande ook bij ontwik
kelde lieden nog heerscht. Het rhythme
van een periodieken rustdag immers is
den Inlander onbekend en hij verlangt
er niet naar."
Dat is alles.
Met het feit, dat de Overheid toch
ook een taak heeft ten opzichte van
den inlander, wordt geen rekening ge
houden en evenmin hiermee dat de as
sistenten thans gedwongen zijn het voor
de inlanders voorgeschreven rythme
waarmee alleen met de belangen van
het kapitaal rekening is gehouden, te
volgen.
Men ziet hier weer hoe het bloed
toch altijd kruipt waar het niet gaan
kan en dat de bestrijding van de Chr.
beginselen bij de S.D'.A.P. toch altijd num
mer één is.
EERSTE KAMER.
De begrooting van Suriname.
De Eierste Kamer heeft gisteren de
Surinaamsche begrooting behandeld.
De heer Fock, V.B., meent, dat het
eenige moeite kost, met opgewektheid
over Suriname te spreken. De toestand
is ongunstig, wordt steeds ongunstiger
en de subsidies van Nederland worden
steeds hooger. Spr. herinnert £an de
tragische geschiedenis der bacove-cultuur,
waarop men alle hoop had gebouwd, wel
ke veel beloofde, doch door een vernie
tigende ziekte is verwoest. Toen met een
nieuwe soort proeven zouden worden ge
nomen, eischte de regeering voor haar
subsidie de garantie, dat het gewas niet
ziek zou worden, hetgeen natuurlijk on
mogelijk te garandeeren was. De bacove
cultuur is verloopen en sindsdien is niets
gedaan tot opheffing van den landbouw.
De toestand, zooals die nu is, deugt
niet; een begrooting, waarvan de sluit
post een bijdrage is van Nederland, is
natuurlijk niet in orde. Volgens spr. moet
men uitzien naar een middel om den
landbouw op te heffen, want als er één
gewest is, dat een landbouwgewest is,
dan is het Suriname.
Spreker kan zich voorstellen, dat men
eenigszins huiverig is, om geld in Suri
name te steken; dat is voor de regeering
inderdaad een moeilijk punt. Maar men
kan toch maar niet blijven administree-
ren zonder iets te doen?
Het staat vast, dat de vruchtencultuur
in Suriname goed kan aarden, doch onder
meer het transport levert moeilijkheden
op. Het ligt niet op den weg der regeering
meent spr.om een inkoopcentrale
welke noodig is, in te stellen. Doch
als een groep Nederlanders nu een in
koopcentrale stichtte en kon rekenen op
steun van het departement, dan zou er
voor de sinaasappelcultuur een toekomst
kunnen zijn.
Wat de mechanisatie van het groot-
landbouwbedrijf betreft, zal de regeering
geen proeven nemen; ook dit hangt dus
in de lucht. Toch is de mechanisatie
noodzakelijk, want voor Europeesche
landbouwers is het 'klimaat geheel ongei-
schikt om er te werken.
De heer de Jong, R.K., wijst er op,
dat Suriname jaarlijks een groot bedrag
uit de schatkist vraagt, terwijl Curasao
door handel en industrie is opgekomen,
Suriname zoekt haar welvaart in den
landbouw; het land heeft gedurende 12
jaar een totaal tekort van 27 millioen
opgeleverd. Er zijn er dan ook, die zeg
gen, dat wij' Suriname 'los moeten l'atan;
anderen zeggen, dat onze eer dat niet
zou gedoogen. Het gaat in elk geval
om het behoud van Suriname en spr.
zou daarom een plan, dat een oplossing
zou kunnen brengen, gaarne aanvaarden,
ook als het eenige millioenen zou kosten.
Spr: bepleit voorts uitvoerig gelijkstel
ling van openbaar en bijzonder onderwijs.
De Minister van Koloniën, de
heer De Graaff, betoogt, dat het aan
goede voornemens bij de regeering en aan
den wil om ze uit te voeren niet ont
broken heeft, doch dat alles, wat men
deed, teleurstelling opleverde, al zijn er
lichtpunten ten opzichte van koffie-cul-
tuur, bauxiet-exploitatie en bosch-exploi-
tatie. Wanneer er eenige vooruitzichten
jromen, die aannemelijk zijn, dan zal
bet aan steun der regearing niet ontbre
ken. De sinaasappelcultuur biedt schijn
baar groote voordeelen, vooral omdat
de oogst plaats vindt in een tijd, waarin
de sinaasappelen in andere landen
schaars zijn.
Wat de mechaniseering in den land
bouw betreft, daarvoor heeft spr. zich
indertijd zeer .geïnteresseerd. Spr. hoopt,,
dat het mogelijk zal zijn, ook met regee-
ringssteun hierin resultaten te bereiken.
Met betrekking tot de gelijkstelling van
het onderwijs zegt spr., dat het de vaste
wil van de regeering is tot volle gelijk
stelling te koinen. Doch de toestand zal
nimmer geheel gelijk kunnen worden aan
die in Nederland, tengevolge van. al
lerlei détails. Overleg met den gouverneur
aangaande enkele punten is nog gaande.
De fcegrooting wordt zonder hoofdelijke
stemming aangenomen.
De vergadering wordt daarna tot nadere
bijeenroeping verdaagd.
TWEEDE KAMER.
Wijziging van de Gemeentewei.
In de vergadering van gisteren werd
de behandeling van de wijziging der ge
meentewet voortgezet.
De heer Vliegen, S.D.A.P., maakt
eenige opmerkingen over cumulatie van
wethoudorspensioenen met andere inkom
sten. Hij wenscht een aJgemeene regeling.
Minister Ruys zegt, dat dit punt
onder de oogen kan worden gezien bij
een meer algemeene herziening der Ge
meentewet.
Vrouwelijke Secretarissen.
Mej. Westerman, Lib., verdedigt
een amendement om de vrouw wel be
noembaar te verklaren voor het ambt
van gemeente-secretaris.
Mej. Katz, C.H., steunt dit amende
ment, en meent, dat hiertegen nog min
der bezwaren kunnen zijn dan tegen de
benoembaarverklaring van de vrouw tot
burgemeester.
De heer De Wilde, A.R., meent, dat
de vraag van de benoembaarheid der
vrouw reeds is uitgevochten bij de kwes
tie der benoembaarheid tot burgemeester.
Spr.'s bezwaren tegen de benoembaar
heid tot secretaris zijn dan ook van an
deren aard dan die tegen de benoembaar
heid tot burgemeester, welke het ambt
golden. Spr.'s bezwaar is, dat men van
schrede tot schrede voortgaat met het
wegnemen van het onderscheid tusschen
man en vrouw.
Het christendom heeft de positie der
vrouw zeer verhoogd, maar door dit weg
nemen van het onderscheid wordt die
positie verlaagd, want door hoe langer
hoe meer op het publiek terrein op te
treden, leeft de vrouw in strijd met de
grondbeginselen van het christendom.
Spr. zal tegen het amendement-Wes-
terman stemmen, ook omdat daarin niet
geregeld is da kwestie van het huwelijk
tusschen burgemeester en secretaris.
Mevr. Bakker Nort, V.D., wijst er
op, dat er in een bepaalde gemeente
misschien geen man is, die de, functie
van secretaris kan vervullen, terwijl er
wel een vrouw, die geschikt is, kan wor
den gevonden.
Minister Ruys geeft toe, dat de
hoofdstrijd reeds de vorige week is ge
streden.. Spr. heeft geen wijziging in
gediend omdat het niet op den weg der
regeering ligt, de tegenstelling van mee
ningen te verdoezelen. Bij spr. bestaan
geen principieele bezwaren tegen de be
noembaarheid der vrouw. Spr. heeft al
leen practische bezwaren, al zijn die ten
opzichte van den secretaris minder dan
ten opzichte van den burgemeester.
De heer Heemskerk, 'A.R., bestrijdt
de stelling van de feministen, dat man
en vrouw gelijk moeten zijn in rechten.
In werkelijkheid zijn zij niet gelijk en er
is dus geen basis om ze theoretisch
wel gelijk te stellen. Alleen die betrek
kingen moeten haar worden opgedragen,
waarvoor de vrouw een speciale roeping
heeft.
De heer Snoecfc Henkemans,
G.H., zal vóór dit amendement stem
men. Tegen vervulling van het burge
meesterschap door de' vrouw bestaan
practische bezwaren, tegen dit amende
ment niet.
De heer Boon, Lib., sluit zich daar
bij aan.
De heer S c h o k k i n g, G. H., ontkent
niet, dat er onderscheid is tusschen de
positie van den burgemeester en die van
secretaris. De bezwaren blijven voor spr.
echter bestaan.
De heer v. Dis, S. G., bestrijdt het
amendement.
De heer Lingbeek, H. G., meent,
dat men hier met het voorstel ^kan mee
gaan, omdat het voor vele vrouwen zeer
moeilijk is in het huwelijksbootje te stap
pen.
Het amendement wordt aangeno
men met 51 tegen 29 stemmen.
De heer B e u m e r, A. R., wenscht art.
46 aan te vullen in dien zin, dat de bur
gemeester en de secretaris niet met al
kaar gehuwd mogen zijn.
De Minister is den heer Beumer
dankbaar voor dit amendement. Spreker
neemt het over.
Samenwerking van Gemeenten.
Bij art. 49 licht de heer v. Hellen-
berg Hubar, R. K., een amendement
toe, strekkende om den privaatrechtelij
ken vorm van samenwerking tusschen ge
meenten niet zoo op den achtergrond te
stellen als het ontwerp doet.
De heer V o s, Lib., juicht dit amende
ment toe. De regeering gaat in tegen de
praktijk, 'die hier twintig jaar heeft be
staan. Allerlei regelingen zijn in den pri-
vaatrechtelij'ken vorm tot stand gekomen.
De praktijk heeft aangetoond, dat deze re
gelingen zeer goed aan >de behoefte kun
nen voldoen.
De heer Ketelaar, V.D., voelt weinig
voor het am.-v. Hellenberg Hubar, omdat
het te groote voorkeur uitspreekt voor de
naamlooze vennootschap.
De heer v. d. W a e r d e n, S.D.A.P*
kan zich met het artikel zeer goed ver
eenigen. Wel moet de N.V. niet geheel
verboden zijn, maar het overheidsbedrijf
moet regel, de N.V". uitzondering zijn.
Het onschuldig lijkende amendement keert
de zaak echter juist om.
De heer De Wilde, A.R., vraagt of
de Vereen, van Nederl. Gemeenten onder
het wetsontwerp zal vallen. Spr. voelt
voor het amendement, omdat naar zijn
opvatting, alle bedrijven, die niet zijp
aangewezen als overheidsbedrijven, den
vorm van een N.V. moeten kunnen kie
zen. Hij is voor ieder amendement, dat
het artikel verzwakt en zal dus voor het
am.-v. Hellenberg Hubar stemmen.
De heer Marchant, V.D., betoogt, dat
art. 122 p een gemeenschappelijke rege
ling in den vorm eener N.V. verbiedt,
tenzij deze vorm daartoe in het bijzonder
aangewezen wordt geacht. En dit moeten
Ged. Staten uitmaken. De autonomie
wordt hierdoor aangetast.
De heer Heemskerk, A.R., wijst op
het bezwaar, dat men van een stichting
of N.V., maar vooral van een stichtingi,
niet meer kan afkomen.
De heer Guit, R.K., betoogt, dat het in
de N.V. aan openbaarheid ontbreekt.
De heer Rutgers van Rozen
burg, G.H., acht het am.-v. Hellenberg
Hubar een groote verbetering en in over
eenstemming met art. 194 van de Ge
meentewet, omdat het den bewijslast, dat
de vorm der N.V. zich voor samen
werking niet eigent, op Ged. Staten legt.
De Minister antwoordt den heer de
Wilde, dat de Ver. van Ned. Gemeenten
niet onder deze regeling valt. Ook zullen
eenvoudige overeenkomsten tusschen ge-
meeriten niet onder de regeling vallen.
Wat het amendement betreft betoogt
spr., dat in het ontwerp de privaatrechte
lijke overeenkomst niet op den achter
grond wordt geschoven. Het ontwerp wil
tusschen den publiekrechtelijken en pri
vaatrechtelijken vorm de grens behoorlijk
trekken. Het ontwerp-1915 ging veel ver
der en verbood den N.V.-vorm voor be
paalde vormen van samenwerking der
gemeenten. De geschiedenis van art. 121
leert, dat de toepassing daarvan in de
practijk alleen den privaatrechtelijken
vorm deed opkomen.
Het kan niet worden ontkend, dat de
N.V. is ingericht op het maken van winst;
daarom is zij alleen geschikt voor geval
len waarin commercieele winst doel is.
De N.V. kan geen publieke belangen be
hartigen, want zij mist regeeringsbevoegd-
heid. Bovendien ontbreekt publieke con
trole en daardoor wordt een gezonde
ontwikkeling van het openbare leven te
gengegaan. Het amendement tast de struc
tuur van het ontwerp aan. Die geheele
opzet van de regeling komt daardoor op
losse schroeven te staan.
Het amendement van Hellenberg Hubar
wordt verworpen met 4529 st.
Het artikel wordt aangenomen z.
h. s.
Op art. 52 verdedigt de heer Mar
chant, V.D., een amendement, strekken
de om in de wet op te nemen het be
ginsel, dat het college van B. en W.
ook verantwoording aan den •-raad schul
dig is wegens zijn handelingen als orgaan
van plaatselijk zelfbestuur.
De vergadering wordt te half 0 ver
daagd tot Donderdag 1 uur.
De beweging in Britsch-IndiS.
Dei boeren van het district Bardoli heb
ben besloten „swaraj" in practijk te bren
gen door hun eigen rechtbanken in te stel
len; zij zijn eveneens vast besloten geen
grondbelasting te betalen en da regee-
rings,ambtenaren te boycotten.
De schoonzuster van mevrouw Naidoe
zou voornemens zijn aan het eind der
week een aanval te leiden op bet zout-
depot van Wadala, op 11 K.M. van Bom
bay.
Wedgwood Bean, de minister van Indië,
deelde in het Lagerhuis mede, dat ver
scheidene kleine gevechten aan de Noord
westelijke grens hadden plaats gehad.
Uit Rangoon wordt gemeld, dat de
havenarbeddersstaking aldaar een ernstig
karakter heeft aangenomen.
Op verscheidene plaatsen kwam het tot
iernstige botsingen, waarbij de politie
moest ingrijpen. De gummistok bleek nieit
voldoende te zijn en de politie vroeg
versterking der militaire troepen: Het aan
tal stakers is inmiddels gegroeid tot 6000
en de scheepvaart ligt geheel stil.
Briand en Grandi.
'Sauerwein weet in de Matin" mede
te deelen, dat men zoowel in Italiaansche
als in Engelsche kringen bevredigd is
over het eerste onderhoud tusschen
Briand en Grandi te Genève.
Op dit onderhoud zullen zeker ver
dere besprekingen te Parijs, Genève en
Rome volgen.
Briand en Grandi hebben gisteren op
nieuw een onderhoud gehad.
Niet alleen moeten daarbij de moei
lijkheden over de vlootbeperking ter
sprake zijn gekomen, doch ook moeten
de beraadslagingen geloopen hebben over
verschillende wenschen van meer poli-
tieken aard, die Italië jegens Frankrijk
koestert
Hoog water.
Tal van berichten jnaken melding van
hoogwater op verschillende plaatsen in
Duitschland.
In Zuid-Beieren zijri tengevolge van de
onafgebroken stortregens der laatste 'dar
gen en het daardoor veroorzaakte smel
ten der sneeuw de rivieren sterk gezwol
len, zoodat het gevaar voor overstraomin-
gen groot is.
In Bilden is het Elzdal geheel over
stroomd, groote schade aan huizen, lan-
1 derijen, enz. is aangericht, het spoorweg
en telegrafisch verkeer is ontwricht
Ten gevolge van den sterken regenval
in het Alpengebied en in de Vooralpen
en de daarmede verbonden sneeuw-ont-
dooiing stijgt het water der rivieren in
Zuid-Beieren al meer en meer. Daar de
regens aanhouden,, bestaat er gevaar
Binnenland.
De Eerste Kamer over de begrooting van
Suriname.
De Tweede Kamer behandelt de wijzi
ging van de Gemeentewet.
Ernstig auto-ongeluk te Schiedam.
De Gelria aan den grond geloopen.
De verdeeling van den radio-zendtjjd.
Buitenland.
De beweging in Britsch-Indië.
Conferentie tusschen Briand en GrandL
Hoog water in Duitschland.
ELKEN DAG ÉÉN GLM5JE
Vraag Bols en zie toe, dat ge het krijgt
Alle Bols-artlkelen verkrijgbaar bij de
Kuiperspoort - Middelburg.
voor hoogwater dier verschillends rivie
ren.
De landerijen bij Oberammergau, bui
ten het dorp, zijn reeds overstroomd.
De sprinkhanenplaag.
De „Temps" bevat een artikel, waarin
een ernstige waarschuwing wordt uitge
sproken ten opzichte van de steeds toe
nemende sprinkhanenplaag. In Marokko
zijn dezer dagen twee treinen tegengehou
den door de sprinkhanenzwermen; over
geheel Noord-Afrika is thans de plaag
neergekomen.
De laatste plaag dateerde uit 1920, de
nieuwe is in November 1927 begonnen.
Aanvankelijk liet zij zich niet ernstig aan
zien. De inlanders, die zich vaak met
sprinkhanen voeden, consumeerden er
zooveel, dat de tweede generatie van dit
triestige wild dun gezaaid wasl Doch de
stroom zwol gestadig aan en thans heet
het dat de plaag even schrikkelijk is als
in den tijd der Pharao's.
Do z.g. treksprinkhanen plegen in het
laatst van het jaar te verschijnen in ont
zaglijke zwermen, die een frontlijn van 50
K.M. en een diepte van twee tot tien
K.M. kunnen hebben. Zij verspreiden zich
in waaiervorm en zetten zich in de
vlakte neer. Na bun vertrek "is het ter
rein als 'tware doorboord met gaatjes,
waarin zich een hoeveelheid eieren be
vinden. Twintig dagen later komen de
jongen te voorschijn; zes weken later
zijn ze volwassen.
Tal van methoden zijn reeds toegepast
om de sprinkhanenplagen te bestrijden,
doch ze zijn niet afdoende geweest en
zeer kostbaar. Het vorig jaar 'is b.v,
in Algerië 26 millioen voor de bestrijding
uitgegeven.
In het artikel van de „Temps" wordt er
nu op aangedrongen dat Frankrijk zich
zal aansluiten bij de wetenschappelijke
missies, die in andere landen worden uit
gestuurd om een onderzoek in te stel
len naar de streken, waar de zwermen
zich vormen, teneinde de sprinkhanen
daar te verdelgen alvorens zij hun vlucht
ondernemen.
Korte Berichten,
D© bijzetting van Fridtnof Nanseöi
zal geschieden op 17 Mei, den. Noorschien'
nationalen feestdag. (Op 17 Mei 1814
werd 'de Noorsche Grondwet afgekondigd).
De Volkenbondsraad zal een speoialen
vertegenwoordiger naar Oslo zendein te®
bijwoning der plechtigheid.
In "het Engelsche Haogerhuis heeft
de petering wederom een nederlaag ge
leden bij de behandeling van de - Mijn
wet. Het verwierp met 147 tegen 26
stemmen het artikel tot het instellen van
een commissie, "belast .met d«l verplichte
fusie' rsü stemkoolmjjhsn.