No. 181
Maandag 5 Mei 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
EERSTE BLAD.
Wat de bladen zeggen.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
Landbouw-Ontwikkelioosdag.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALLE
per 1 Mei vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
TeL: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. «455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL Na 250.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco oer post, f
Losse nummers 1M
Prijs der Ad verten tiSn:
1I regels f 1.20, elke regel mees 30 et
Bij abonnement belangsQke kertfag.
Iff ode-slavinnen.
Over dit zeker actueele onderwerp
schrijft de Amsterdammer:
Oudtijds, wanneer de heiden-keizer be
velen gaf, die ingingen tegen de Christe
lijke leer of de Christelijke zede, weigerde
de Christen-vrouw gehoorzaamheid.
Tal van Christelijke vrouwen zijn in de
arena een vreeselijken marteldood gestor
ven, omdat zij niets oneerbaars wilden
doen.
Zij verstonden en beleefden het Woord,
dat men Gade meer moet gehoorzamen
dan de menschen.
Thans beveelt hare majesteit, de ko
ningin, Mode genaamd, en vele Chris
tenvrouwen gehoorzamen schier blinde
lings, ook als het gebod iets inhoudt, dat
strijdt met de eenvoudige eerbaarheid.
Wanneer de Mode gebiedt, onthullen zij
deelen van bet lichaam, die de schaamte
anders verborgen houdt.
Zij vragen niet, wat Gods wil is, maar
wat de heidensche Afgod der wereld wil.
Dienaressen van Christus, die mode-
slavinnen worden I
O tijden, o zeden!
Donkere wolken.
Als men de berichten in „Het Volk"
mag gelooven, dan pakken zich boven de
hoofden van onze landarbeiders donkere
wolken samen.
In het Noorden van Groningen waar 't
groot-landbouwbedrijf beoefend wordt,
zijn honderden landarbeiders zonder werk.
Ook hier worden de menschen steeds meer
vervangen door machines. Zoo schijnt 't in
de bedoeling te liggen, bij het wieden geen
mannelijk personeel meer te werk te stel
len, maar zooveel mogelijk alles machi
naal te doen. En in de plaats van wied-
machines die door twee personen worden
bediend, maakt men nu gebruik van ma
chines, die door één arbeider bediend
kunnen worden.
Als deze 'berichten juist zijn, dan ziet
het er voor de landarbeiders treurig uit.
Trouwens ook in andere streken wordt
over de weinige arbeidsgelegenheid ge
klaagd. Ook in Zeeland schijnen de voor
uitzichten ver van gunstig te zijn.
Verwijdering.
De hoop, dat de rechtsche partijen el
kaar vroeger of later weer zullen vinden
en dat ze in staat zullen worden gesteld
een krachtige politiek te voeren, wordt
steeds minder.
Onder de rechts-protestantsche groepen
wordt het anti-papistische vuurtje voort
durend gestookt, met het gevolg, dat de
verbrokkeling al grooter wordt, en de mo
gelijkheid om tot een gezonde samenwer
king te komen geringer.
En in het R.K. kamp is er een pogen om
de bedachtzame leiders, die de groote lijn
in het oog hielden, ter zijde te schuiven
en de speciaal Roomsche wenschen op
den voorgrond te stellen.
Zoo wijst de R. K. Volkskrant op de be
richten, volgens welke aan de Christelijke
en de Roomsche radiovereeniging 25 pet.
van den beschikbaren zendtijd zal wor
den toegestaan.
„Ook hierbij", zegt het blad, „dus al
weer hetzelfde liedje: de katholieken vra
gen veel minder dan waarop zij recht heb
ben, om des lieven vredes wille, en de
protestantsch-christelijken eischen op zijn
minst zooveel als waarop zij misschien
maximaal recht zouden kunnen doen gel
den. De katholieken, vormende 35 pet van
de bevolking, slechts Yt deel en daarnaast
de protestantsch-christelijken met een to
taal van circa 25 pet van de bevolking
ook minstens Yt deel, waarbij dan nog
komt, dat er onder deze heel wat zijn (n.l.
de C. H.), die meer voor een nationalen
omroep, dan voor de N. C. R. V. gevoe
len.
Dezelfde gedragslijn, welke wij dus ja
ren lang in de politiek hebben kunnen
zien gevolgd heeft zich nu ook al op het
gebied van de radio overgeplant"
En het blad besluit:
„Wanneer zal de tijd eindelijk eens
aanbreken, waarop ook wij eischen dur
ven, wat ons naar recht en billijkheid toe
komt, en dan niet alleen op het gebied
van de radio?"
Wii willen aan deze uitingen niet te
groote waarde toekennen.
Maar als ze eenige beteekenis hebben,
dan is het toch wel deze, dat de verwijde
ring grooter en de toenadering tusschen
de rechtsche groepen minder wordt
Ontslag wegens den lsten Mei.
Uit Essen wordt geseind, dat bij ver
schillende industrieele ondernemingen in
het district Dusseldorp o.a. bij de Ver-
eenigte Stahlwerke, arbeiders, die den eer
sten Mei hebben gestaakt, op staanden
voet zijn ontslagen. Eenige honderden
arbeiders zijn slachtoffer geworden van
dit besluit. De overeenkomst voor Noord
West-Duitschland voorziet namelijk niet,
dat de eerste Mei door de arbeiders als
een feestdag kan worden beschouwd. Het
is echter de eerste maal, dat de werkge
vers een dergelijke houding hebben aan
genomen. Tot nu toe staakten de arbei
ders op den eersten Mei alleen als de be
drijfsleiders drie dagen te voren waren
gewaarschuwd. De vertegenwoordigers
van de arbeiders verzekeren, dat ook dit
maal aan deze voorwaarde is voldaan. Er
worden reeds onderhandelingen gevoerd,
om te trachten de patroons te bewegen op
hun besluit terug te komen.
De Antwerpsche tentoonstelling.
Op de Antwerpsche Wereldtentoonstel
ling zijn, tot nu toe, officieel de paviljoe
nen geopend van Denemarken, Finland
en Noorwegen. Heden Maandag volgen
Polen en Uanzig, 10 Mei Zweden, 12
Mei Nederland, 15 Mei Italië, 17 Mei
Portugal, 20 Mei Groot-Britannië, '27 Mei
de hallen der Belgische af deeling, 30 Mei
Frankrijk. Ook zijn die van Canada en
van de stad Antwerpen alsmede de bloe
mententoonstelling reeds voor het publiek
geopend.
Aan de Nederlandscbe af deeling worclt
krachtig doorgewerkt en alles laat toe te
voorzien, dat dit reusachtige paviljoen,
het grootste der geheele tentoonstelling,
12 Mei, of misschien een paar dagen
vroeger reeds, kant en klaar zal zijn. Ook
de mooie tuin, waar tulpen, hyacinthen,
narcissen en rozen elkaar zullen afwisse
len en getuigen van Hollands bloemen
weelde, is nu al grootendeels aangelegd.
Goud ontdekt bij Kassei?
In een Ijzermijn tusschen Corbach
en Kassei is een aanzienlijke hoeveel
heid goud gevonden. Dr Friedensberg
heeft bet natuurkundig museum een deel
van het gedurende de laatste dagen ge
wonnen goud, dat hem door den leider
der eerste concessies ter beschikking was
gesteld, ten geschenke gegeven. De ver
dere concessiewerkzaamheden worden
met gecompliceerde machines, gelijk deze
in Galifornië in gebruik zijn, verricht.
De aardverschuiving aan de
Drontheimfjord.
Omtrent de aardverschuivingsramp bij
de Drontheim-fjord worden thans nog
verschillende bijzonderheden bekend.
Men gelooft algemeen, dat de ramp is
veroorzaakt door een zeebeving.
Toen de arbeiders zich onmiddellijk na
de eerste aardverschuiving in veiligheid
hadden gebracht, vond een tweede ver
schuiving plaats, die een nieuwe vloed
golf veroorzaakte, welke een nog vervaar-
lijker uitwerking had dan de eerste.
Het transformator-station stortte in en
werd door de watermassa meegesleurd.
Door de eerste vloedgolf werden een
boerenhofstede en verschillende onbe
woonde huizen weggeslagen.
Door de ramp zijn ongeveer dertig sche
pen vernield.
Een visscher, die juist de fjord was
uitgevaren, werd door de neervallende
aardmassa gedood.
Minstens 20.000 kub. M. aarde moet in
de fjorden zijn gestort.
Typhoon ln Japan.
De geweldige typhoon, die het Zuidelijk
deel van het eiland Sachalin alsmede
Hokkaido, het Noordelijkste der hoofd
eilanden van den Japanschen archipel,
heeft geteisterd, blijkt nagenoeg 200 men-
schenlevens te hebben gevergd.
Tot dusverre heeft men reeds 94 lijken
van slachtoffers gevonden; 100 personen
worden nog vermist, doch naar men aan
neemt zijn zij ongetwijfeld eveneens bij
de ramp omgekomen.
Tragisch is, dat de typhoon juist op
stak op het oogenblik, toen honderden
visschers, aangelokt door het verschij
nen van reusachtige scholen haringen,
in zee waren gestoken.
Korte Berichten.
John Rockefeller, de Amerikaansche
milliardair-filantroop, had oorspronkelijk
twee millioen dollar beschikbaar gesteld
voor de z.g. Clité universitaire te Pa
rijs. Met dit geld zouden o.m. een stu
denten-restaurant, een bibliotheek en nog
andere lokalen worden gebouwd. Het
bleek echter, dat de ter beschikking ge
stelde som niet toereikend was om deze
plannen uit te voeren. Rockefeller heeft
het bedrag nu tot drie-en-een-half millioen
dollar verhoogd.
Volgens de Populaire zijn er te
Rijsel drie-en-dertig menschen na het nut
tigen van '"bedorven _vleeschwaren ïiek
geworden. Eén der vergiftigden is reeds
overleden.
Te Rijssel zijn 33 personen onder
verschijnselen van vergiftiging ziek ge
worden. In een van deze gevallen had
de ziekte reeds den dood tengevolge.
De zieken moeten bedorven vleeschwaren
hebben gegeten.
COMMISSIE TOESTAND LAND- EN
TUINBOUW.
De Installatie.
De minister van binnenlandsche zaken
en landbouw, jhr mr Ch. J. M. Ruys de
Reerenbrouck, heeft de commissie betref
fende een onderzoek naar maatregelen
met het oog op den oogenblikkelijken toe
stond van land- en tuinbouw geïnstal
leerd:
De minister hield daarbij een rede
waarin bij herinnerde aan de in de Twee
de Kamer gehouden interpellatie over den
crisis in de akkerbouwbedrijven. Verschil
lende middelen zijn toen in overweging
gegeven om de gevolgen van dien crisis
zooveel mogelijk te verzachten.
Helaas is, behoudens een enkele uit
zondering, de regeering niet tot de over
tuiging gekomen, dat de aanbevolen the
rapie tot de door ons allen zoo vu
rig gewenschte genezing zal vermogen
te leiden.
Natuurlijk ontslaat deze negatieve slot
som de regeering echter allerminst van
de verplichting te doen, wat in haar
vermogen is om den door de crisis
getroffenen, indien slechts eenigszins mo
gelijk tegemoet te komen.
De landbouw is een tak van volksbe
staan, die op het wel en wee van de
gansche natie overwegenden invloed uit
oefent. Nochtans gemakkelijk is allerminst
de taak, aldus op de schouders der re
geering gelegd. Het zal u dan ook niet
verwonderen, dat de weinige weken, die
ons van de behandeling der interpellatie
scheiden, mij nog niet een gevestigde
overtuiging hebben bijgebracht, wat in
deze te doen. Toen dan ook onlangs
van hoogst deskundige zijde tegenover
mij het denkbeeld werd geopperd, aap
een Staatscommissie de zwarige vraag
punten voor te leggen, lachte dit voorstel
mij toe.
Het feit, dat reeds een Staatscommissie
zich op het oogenblik bezig houdt met
een onderzoek naar den toestand van den
landbouw, is daarbij geenszins voorbijge
zien. Overleg met den voorzitter dier
commissie heeft tot resultaat gehad, dat
de mogelijkheid van het bestaan van een
afzonderlijke commissie voor de huidige
crisis oók zijnerzijds werd ingezien.
Nadere overweging leidde tot de slot
som, dat deze weg, al moge hij opper
vlakkig niet de kortste gelijken, toch de
zekerste moet heeten. Het verheugde mij
bijzonder, een zoo veelzijdig deskundige
als dr Lovink bereid te vinden, het voor
zitterschap te aanvaarden.
Wanneer ik, aldus verder de minister,
mij thans reeds het resultaat uwer be
moeiingen voor oogen stel, dan mag ik
er zeker wel op wijzen, dat uit den
grond der zaak hetgeen van uwe commis
sie wordt verwacht, zich groepeert
om de prijsdaling van de akker
bouwproducten, van welke de laatste
maanden ons zoo tegen onzen zin
getuige maakten. Dit is naar wq
allen vurig hopen en ook verwachten
een op zich zelf staand economisch
verschijnsel. Met name is dus uwe taak
geenszins blijvende maatregelen te bera
men om den akkerbouw te hulp te snel
len. Van wordt slechts gevraagd
kan het op zeer korten termijn de
Regeering het middel of de middelen aan
de hand te doen, die de huidige acute
crisis kunnen bezweren.
Zeker, gij kunt mij antwoorden: „Die
taak is reeds zwaar genoeg" en onver
deeld luidt mijn antwoord, dat de tot dus
ver opgedane ondervinding de juistheid
dezer uitspraak ten volle zou bevestigen.
Maar van mannen als u die in het volle
leven staat, wier dagelijksche taak als
het ware, ieder vanuit zijn gezichtshoek
medebrengt aan de agrarische verschijn
selen onverdeelde aandacht te wijden,
mag met reden worden verwacht dat, zoo
iemand, gij in deze licht zult weteu te
ontsteken."
De voorzitter der commissie, dr ir H.
J. Lovink, 'beantwoordde 'sministers
rede en zeide o.a.:
Inderdaad is door de snelle daling
der prijzen een crisis, met name in de
akkerbouwbedrijven, ontstaan, welke nog
verscherpt is, doordat verschillende bui-
tenlandsche regeeringen maatregelen heb
ben genomen, om de bezwaren dier prijs
daling te ondervangen, welke echter uit
den aard der zaak tot gevolg hadden,
dat elders, en odk in ons land, de toe
stand eer verergerde dan verbeterde.
Er was dus alle aanleiding van regee-
ringswege een en ander onder de oogen
te zien, en te overwegen, wat zou kun
nen worden gedaan om deze bezwaren
rechtstreeks of middellijk te ondervangen.
Ik geef Uwe Excellentie de verzekering,
dat wij ernaar zullen streven aan uw
wensch te voldoen, al ontveinzen wij ons
niet, dat deze taak .een niet gemakke
lijke is.
Met Uwe Excellentie hopen wij, dat de
Almachtige aan onzen arbeid Zijn zegen
moge schenken en in dat vertrouwen
willen wij al onze krachten geven aan
de volvoering van onze taak.
De radio-telefonische verbinding met
Indië.
In vervolg op een vroeger bericht over
onderhandelingen tusschen de Nederland
scbe postadministratie en verschillende
buitenlandsche postadministraties, over
deelneming in de radio-telefonische ver
binding met Nederlandsch-Indië, weet de
H. 'Crt mede te deelen, dat de besprekin
gen met de Belgische, Fransche en de
Luxemburgsche administraties geëindigd
zijn en dat als gevolg daarvan de verbin
ding van de genoemde landen met Indië
op 12 dezer geopend wordt. Deze datum
is opzettelijk gekozen, omdat bij samen
valt met de opening van het Nederland-
sche paviljoen op de Antwerpsche we
reldtentoonstelling. Ook met Denemarken
is overeenstemming bereikt. Dit land zal
den 14den dezer in bet verkeer met Indië
worden opgenomen.
De Bankbiljetten van flO.
Blijkens mededeeling in de Staatscou
rant van 2. Mei 1929, mede opgenomen in
de meest gelezen Nederlandscbe Dagbla
den, heeft de Directie van de Nederland-
sche Bank bepaald, dat de biljetten van
f 10, model 1904 en 1922 (op de voorzijde
voorzien van een mannenfiguur, voorstel
lende den arbeid en van een vrouwenfi
guur, voorstellende de welvaart) zouden
worden ingetrokken en na verloop van
1 jaar na publicatie van dat bericht niet
meer ter bp taling zouden worden aar ge
nomen aan bare kassen, doch ter inwis
seling naar Amsterdam zouden moeten
worden gezonden.
Nu in tusschen deze termijn verstreken
is, is het de Directie gebleken, dat bet aan
tal nog circuleerende biljetten van deze
coupure zóó groot is, dat bet handhaven
van den gestelden termijn voor het pu
bliek ernstig ongerief zou beteekenen. In
verband daarmede heeft zij besloten, om
onverplicht alsnog voor korten tijd al bare
kassen open te stellen voor de inwisseling
van dit papier. Houders van deze biljet
ten kunnen deze dus tijdelijk nog inwisse
len op alle kantoren van De Nederland-
sche Bank, en hun wordt in hun eigen
belang aangeraden zulks spoedig te doen,
daar binnenkort uitsluitend het biljet van
f 10, waarop de Zeeuwsche boerin voor
komt, gangbaarheid sal hebben, en de
Binnenland.
Vreeselqk familiedrama te Steenderen.
Landbouw-ontwikkelingsdag te Goes.
Intrekking van bankbiljetten van flO.
Installatie commissie voor land- en tuin
bouw.
De sluipmoord te Abcoude.
Buitenland.
Gandhi gearresteerd.
Branden in Amerika.
overige door de houders ter inwisseling
naar Amsterdam zullen moeten worden
gezonden, waarmede tijdverlies en kosten
gepaard gaan.
(Vervolg Tweede Blad.)
Tweede spreker was de heer Ir Sie-
b e n g a, secretaris der Z. L. M. over:
nDe verhouding van producent
en consument".
De boer vervultzoowel de rol van
producent ala van consument. Ziet men
den boer als teler van verschillende le
vensbehoeften of grondstoffen voor de
industrie, dan is hjj producent.
Maar men kan ook den boer beschou
wen als .verbruiker van onderscheidene
bedrjjfsbenoodigdheden (veevoeder, kunst
meststoffen, landbouwwerktuigen, benzine,
en andere gebruiksartikelen).
In beide gevallen doet zich 'het ver
schijnsel voor, dat zich tusschen den pro
ducent en consument een derde categorie
van personen heeft geplaatst, de groot-
of kleinhandel, wiens economische taak
het is om de goederen te verplaatsen en
te brengen daar waar er behoefte aan
bestaat.
Spreker wil in 't bijzonder aandacht
schenken aan de economische verhou
ding tusschen producent en consument,
waarbij de boer optreedt als leverancier.
De voorziening van de groote binnen
landsche consumptiegebieden is voor den
landbouwer-producent van groote betee
kenis.
Spreker noemt als voorbeeld de aard
appelen. Aangenomen mag worden, dat
de bevolking der steden Amsterdam, Rot
terdam, Den "Haag, Haarlem en Leiden,
een behoefte heeft van 2 K.G. per per
soon en per wenk, d.i. per jaar 100 K.G.
in totaal 193.180.000 K.G., d.wz.. een
oppervlakte van plm. 9200 H.A., wanneer
per H.A. een gemiddelde opbrengst van
21000 K.G. wordt gerekend.
Nu de buitenlandsche afzet zeer vela
moeilijkheden oplevert, moet meerdere
aandacht worden geschonken aan de voor
ziening der binnenlandsche markt
Ook wijst spr. op heit groote verschil,
in prijzen, welke de boer ontvangt en
welke de consument betaalt.
Toen de aardappelen hier miat 1 h 2 tetfL
per K.G. werden betaald, betaalden de
stedelingen nog prijzen van 6 tot 7 cent
Zoolang de boer een redelijke winst
maakte, heeft het hem vrijwel altijd koud
gelaten, wat de uiteindelijke consument
er voor betaalde, doch nu verschillende
prijzen 'beneden het rendabele zijn ge
daald, schenkt hij meerdere aandacht aan
den verkoopprijs en ontstaat het streven,
een deel van dien hoogeren prijs deelach
tig te worden.
Er is een tijd geweest, dat ieder zich
voorzag van de eigen behoeften. Door de
toenemiDg der bevolking, gepaard met toe
nemende beschaving, is er een arbeidsver-
deeling ontstaan, welke het aanzien gaf
aan de onderscheidene beroepen.
Velen hebben er een beroep van ge
maakt om de verplaatsing eti verhande
ling der goederen tot stand te brengen. Zjj
werden als schakels ingevoegd tusschen
producent en consument.
De schakel was noodzakelijk, eensdeels
om de juiste wegen te moeken, waarlangs