DE ZEEUW
TWEEDE BLAD
EEN BEZOEK AAN DE MIJNSTREEK
FEU I LLETON.
Niet door eigen kracht
Gemeenteraad van Goes
Zoeklichtjes
VAN
VRIJDAG 11 APRIL 1930. No. 163.
XVI.
Welnu die 3 uur moeten voor heim
bijzonder frottig gemaakt worden. Hij
moet niet in een klein bedompt vertrekje
zitten; hij mioet ook geen „jank" krijgen
naar de straat of naar de kroeg1, maar
z'n lust moet zijin huis en zijn tuintje zijn.
Dat maakt hem rustig, opgewekt: een
zaak van onschatbare betee'benis in een
wereld van zoo heterogene elementen als
in de mijhstreek gevonden worden.
Daarom heeft men in de mijnstreek
vastgehouden aan het eensgezinshuis
en bij dat eensgezinshuis een flin
ke tuin, terwijl bovendien aan de
mijnwerkers door de Staatsmijnen nog.
volkstuintjes verhuurd worden voqr....
een heelen cent per vierkanten Meter.
Daarbij is bij den bouw der woningen
de natuur zooveel mogelijk ongerept gela
ten. Bosch en heesters, paden, men vindt
ze „ruim voorhanden".
Natuurlijk was dit in Heerlen niet mo
gelijk. Maar wat men daar gedaan heeft,
is dit: men heeft de groote complexen
mijnwerkerswoningen gebouwd aan den
buitenkant der stad.
Men kan eigenlijk zeggen, dat de stad
Heerlen een kern heeft: de winkelstad. En
van den kern loopen verschillende wegen
naar buiten, naar de verschillende kolo
nies, die dorpjes haast op> zichzelf zijn;
elk verbonden door goede busverbindin
gen met de stad.
't Voordeel daarvan is, dat de stad
's avonds niet do.or mijnwerkers wordt
overstroomd, maar dat dezenl, ook al
door den afstand daartoe gedwongen, op
hun gedoetje blijven, en hun vrijen tijd
aan de verzorging daarvan ten koste leg
gen.
In de dorpen buiten Heerlen, in Brun-
sum, Hoensbroek, Lutterade, enz. heeft
men de kolonies zoo dicht mogelijk bij
de mijnbedrijven gebracht. In de eerste
plaats, ,om de mijnwerkers gelegenheid te
geven zoolang moge'ijfc van hun vrijen tijd
te genieten en in de tweede plaats om
dat men zoo heel graag een kern van
flinke werkers, wier verzuim uiterst gering
is, bij 't bedrijf houdt.
O i het oogenblik hebben de Staatsmij
nen 2843 eigen mgnwerkerswoningen, ver
deeld over verschillende kolonies.
In gezelschap van den heer Kok bracht
ik den tweeden dag van mijn verblijf in de
mijnstreek een bezotefc aan de Emmaj,
waar de adjunct-woninginspecteur-admini-
stiateur en behartiger der sociale aange-
leeenheden,, de heer J. W. Dörr, ons
een en ander over den woningbouw ver
telde en ons eens rondleidde, door het
prachtige tuindorp Treebeek.
Van wat hij ons vertelde, zal ik hier
een en ander laten vo'gen. Men zal zien,
dat het element paedagogiek ook in de
woningp.olitiek der Staatsmijlnen niet ont
breekt.
Hierboven noemde ik het aantal Staats
mijnwoningentotaal 2343.
Van deze 2843 woningen zijn er ech
ter een 700 houten woningen, gebouwd
in oorlogstijd toen het aantal mijnwerker?
snel 'klom in verband met het feit, dat ons
land was aangewezen op de productie van
onze eigen mijnen, waardoor die productie
snel moeist worden 'Opgevoerd.
Met het doorvoeren der productie ging
gepaard groote .toevloed van arbeids
krachten naar de mijinstreelk; er was
niet tegen te bauwen; en dus werden
houten noodwoningen opgericht. Even we]
keurig ingericht en sinds uitstekend ver
zorgd.
Wat doet de mijindirectie p.u?
Wanneer mijhwerkers van elders war
den aangenomen en dezen komen zich
aan'melden om een woning, dan wordt
hun een houten noodwoning men
spreekt thans van semi-permanente wo
ningen op steenen fundeering aange
boden voor 12 a 13 giulden per maand.
En waarom? Wel, omdat er onder de
mijnwerkers een zeker kwantum is, dat
eerst tot het netjes bewonen van een
woning moet worden opgevoed.
Toen in de oorlogsjaren tal van Drenten
naar de mijnen kwamen, afkomstig uit
plaggenhutten, heeft men begrepen, dat
dezen eerst via een houten woning moes
ten worden opgevoed voor een keurig
bewonen »an een steenen huis. Juist het
vooruitzicht van in de toekomst een der
inderdaad fraaie steenen mijhwerketrswo-
ningen te mogen bewonen, deed de bewo-
neis streven naar orde en netheid die
beloond zou worden met de verhuizing.
Huishoudcursussen, naaicursussen, kook
cursussen werden in- 't leven geroepenl
voor de vrouwkens, aan wie geleerd werd
zuinig met het huishoudgeld om te gaan
I en met weinig geld een huisje aardig in te
j richten. En waar het geld voor de inrich
ting van een woning zelfs ontbrak en dat
was vaak maar al te veel het geval, wer
den door de afdeeling sociale zaken, goe
deren op afbetaling verstrekt tot een
maximum van f25 en onder restrictie,
dat de echtgenoot niet reeds bijl de mij
Het nieuwe mailschip „Baloeran" van de Rotterd. Lloyd heeft Woensdag zijn
proeftocht gemaakt. Minister Reytoer (met bolhoed) en minister Deckers (met
deukhoed) hegeven zich aan boord.
door Annie Lucas.
52) o—"
De zaak zelf had allen, Lucy even
goed als de andereu, niet weinig verrast.
Op zekeren morgen ontving Allan een
brief van den heer Devan, de hulppredi
ker vau de Jacobikerk. Een deftig,, za
kelijk epistel. De sohrijver had de eer
Dr Mayburn mede te deel en, dat zijn
bloedverwant de Earl van Seagrove hem
de predikantsplaats van Thorpe-Alderton
met een inkomen van 800 pond sterling
'sjaars had aangeboden. Hij had dit aan
bod niet van de hand gewezen, en na
rijp beraad was hij tot de overtuiging
gekomen, dat het voor hem in de ge
geven omstandigheden wenscholijk zou
zijn den heiligen band des huwelijks
te sluiten. Onder al de dames van zijn
'kennissen scheen er niemand meer ge
schikt om hem ter zijde te staan, bij
de vervulling zijner nieuwe plichten, dan
juffrouw Lucy Mayburn, die niettegen
staande baar jeugdigen leeftijd zulk een
bewonderenswaardige bezadigdheid, ge
zond versland, en prijzenswaardige.! ijver
in gemeentezaken had aan den dag ge
legd, dat hij geen oogenblik in twjjfel
had gestaan om haar zijn hand aan te
bieden.
Bijgevolg verzocht hij Dr Mayburn, in
dien deze geen bezwaar tegen zijn voor
stel had, de jonge dam® met dit ver
zoek in kennis te stellen, en van baar
de vergunning te vragen om zijn zaak
in persoon te komen bepleiten.
Allan en Margaret maakten zich vroo-
ljjk over dit vormelijk en zelfzuchtig
schrijven, en geen van beiden dachten
iets anders of Lucy zou er eveneens den
draak mede steken. Zij had den heer
Devan gedurig ontmoet naar aanleiding
van gemeentebelangen, schoolbezoek en
armenverzorging, maar niets in haar ge
drag had ooit het vermoeden doen ont
staan, dat de man zelf eenigen indruk
op haar maakte, en toen Allan de3 mid
dags, nadat hij den brief ontvangen had,
de verplaatsing van den predikant op
zettelijk besprak, en hij haar aandachtig
gadesloeg, had zij slechts de opmerking
gemaakt, dat het haar plezier deed, want
dat de heer Devan een ijverig man was,
en dat hij zeker een uitstekend predikant
zou wezen; al dien tijd met onverstoor
bare kalmte haar aandacht bij haar bord
bepalende.
Desniettegenstaande beweerde Allan,
tot Margaret's niet geringe varontwaardi-
nen in voorschot was, en dat geen luxe
goederen werden aangeschaft.
Op deze wijze trachtte men ook te
voorkomen, dat de gezinnen in han
den van woekeraars vielen en zorgde
men meteen, dat er arbeid het ver
vaardigen van ledikanten enz. was
voor invalide geworden mijinwerkers.
Dit alles heeft uitstekend gewerkt;
en't systeem werkt nog uitstekend.
Men moet maar eens in de huizen der
mijnwerkers 'komen. Wat een keurige be
woning en voorts keurige huizen. Vooral
in Treebeek, wel het neusje van de zalm
der Staatsmijnwoningen.
„Een woning in Treebeek", dat is zoo
ongeveer het ideaal van eiken mijnwerker.
En dat is niet te verwonderen.
Wat een heerlijke woonwereld is het
daar. De huizen hebben alle keurige tuin
tjes en groote achtertuinen. Ze staan er
in ten heuvellandschap' met prachtige ver
gezichten, met er in uitgegraven aspihalt-
wegen, die omgeven zijin door gazons.
Het is er een heerlijkheid 1
En dan de inrichting der huizen
Beneden een paar flinke ruime ka
mers met keuken; en boven twee drie
slaapkamers met zolder, en in den tuin
een ruime „stalling", wat wij: noemen
een schuurtje voor 't bergen van wasch-
gerei, brandstof, fietsen, enz.
Treebeek is aardig om zijin. natuur.
Echter ook de andere koloniën mogen
zich laten zien. Die van Heerlen mogen
een ietwat stadsch karakter hebben; ze
zien er toch ook keurig uit. De stra
ten zijn ruim, de huizen zijn keurig on
derhouden en goed bewoond.
Deze goede bewoning is mee te dan
ken de diverse curses noemde ik reeds
aan het wakend oog van de opzichters
en de inspectrices en dan van de eigen
mijnpoJitie, die een beambte in elke ko
lonie heeft wonen.
Dezen tezamen zorgen voor den goeden
gang van zaken. Ze rappor toeren alle ge
beurtenissen aan de woningcommissie,
waarin de drie inspectricas en de heeran
Dörr en W. A. Damen, hoofdopzichters
voor 't woningonderhond, zitting hebben
en dezen regelen de zaken wanneer ze
verkeerd dreigen te gaan.
Welk een sociaal en maatschappelijk
goed er van dit toezicht uitgaat, laat.
zich nauwelijks denken. De commissie
is voor vete' gezinnen zelfs een reddings
boei omdat zij zelfs met. veel succes vaak
in gezinskweslios advies kan geven en
dreigende splitsingen weet te voorko
men. f
Trouwens het meeleven van de mij'n-
auloiiteiten met de mijn werkersgezinnen
is voorbeeldig. Ik wees in een der vo
rige artikelen pp de opleiding der jon
geren voor 't bedrijf ondergronds. Maar
deze opleiding is meteen een opvoeding,
daar de onderwijizers in zeer nauw contact
staan met de ouders der knapen.
En dat zelfde contact nu is er tusschen
de woningcommissie, die weer staat onder
controle van den chef der sociale aange
legenheden van het geheels Staats-mijn-
bedrijf, den heer J. Mous, die in zeer
moeilijk kwesties zijn adviezen geeft.
Dat goede contact tusschen de gezinnen
en de woningcommissie - laat mri.mair
zeggen de commissie voor sociaal-maat
schappelijke zaken leidt ook tot voor
koming van pauperisme. De commissie
beschikt, namelijk over een ondersteu
ningsfonds een fonds gevormd door
de boete-storting in het mijnbedrijf
waaruit kan geput worden ais er nood,
door langdurige ziekte, b.v. ontstaat in
de mijnwerkersgezinnen, die ai eenige
jaren in de mijnstreek genesteld zijn.
(Wordt vervolgd.)
(Vervolg.)
Het voorstel tot het aangaan van een
ruiling van grond op den hoek van de
Blauwe Steen en de St. Jacobstraat wordt
z.h.st. aangenomen.
Overeenkomstig het voorstel van B.
en W. wordt beschikt op het bezwaar
schrift van den heer Ch. Verhoeven tegen
zijn aanslag in de straatbelasting.
Besloten wordt te reclameeren tegen
den aanslag in de Grondbelasting voor-
zooveel betreft het Openbaar Centraal
Slachthuis.
Voorstel .tot uitbreiding der straatver
lichting aan. den 's Heer Hendrikskinde-
rendijk wordt z.h.st. aangenomen.
Met de Mij Victoria te Amsterdam zal
ging, da.t het zijn plicht was zorg te
dragen, dat Lucy niet lichtzinnig een hu
welijksaanzoek van de hand wees, het
welk zoowel uit een financieel als uit
een maatschappelijk oogpunt niet te ver
werpen was. ,,'t Zou juist een geschikte
positie voor haar zijn", zeide hij, „indien
zij er toe besluiten kon heem aan te
nemen. Laat haar den brief lezen, Mar
garet. Gjj kunt beter te weten komen
hoe rij er over denkt dan ik. Later
zal ik met haar spreken. Zeg haar, dat
ik haar mijn meening niet wil opdrin
gen, maar dat zij niet uit het oog moet
verliezen, dat zich wellicht nooit meer
zulk een goede partij zal voordoen. Of
gelooft gij, dat zij van iemand anders
houdt?"
,,0' neen, Allan."
„Dan zie ik niet in, waarom zij hem
niet zou aannemen. Lucy is niet roman
tisch, zooals gij, Margaret, zij is als ge
knipt voor een domiaés vrouw."
En toen Margaret, na ziah eerst over
tuigd te hebben, dat Lucy geen flauw
vermoeden had van deszelfs inhoud, den
brief aan haar zuster ter lezing had
gegeven, was zij niet weinig verbaasd,
dat deze jonge dame zonder de minste
aarzeling zich bereid verklaarde het aan
bod van den heer Devan welwillend te
zullen aannemen. „Natuurlijk zal ik bean
een vaste geldleening worden aangegaan
ad f 110.000, rentende és/s. 'koers 99*/2,
aisluitingsprovisie s/s pCt.
Dhr van 'Poelgeest meende eerst,
dat het beter was even te wachten met
deze leening, aangezien we leven in een
tijd van dalende rentestandaard.
De voorzitter achtte het echter
niet onmogelijk, dat dan de aanbieding
wordt ingetrokken. Uitstel is niet wen-
scbeiijk, ook al, omdat de gemeentekas
door uitgaven voor kerkrestauratie, enz.
beneden niveau io geraaiu.
Het voorstel wordt daarna aangenomen
Ook wordt besloten, een lijdelijke geid-
leening aan te gaan ad t ilu.ouü ten
behoeve der kerkrestauratie.
Het verzoek van den heer J. de Kok
om te mogen bouwen buiten de rooilijn,
aan den. Uostsingel, c.q. hem een scnaue-
vergoeding toe te kennen, wordt aange
houden tot na de beslopen zitting.
Besloten wordt geen verzoek tot H.M.
de Koningin te richten om he,, maxi
mum-aantal vergunningen voor den ver
koop van sterken drank te veriagen.
Bepaling rooilijn voor de dreef, af
slaande van de westzijde der Middel-
Lurgsche straat.
Dhr van Poelgeest meejit, dat de
belangstelling bjj B. en W. voor de rooi
lijnen nog niet zoo is, ais die moeist zijn.
Moeilijkheden als deze had men kunnen
voorkomen. Er is nu een benoorlijke kaart
van Goes (De voorzitter: zeg u maar
zeer behoorlijk.) Laat men daarop nu
een rooilijn zetten voor geheel Goes te
gelijk.
De voorzitter zegt toe, dat B. en
W. dit zullen bespreken.
Het voorstel wordt daarop met alg. st.
aangenomen.
Rondvraag.
De voorzitter vraagt machtiging aan
den Raad, om de voorwerpen, die nu
in de Oudheidkamer zijn ondergebracht,
ever te brengen naar het Gothischo huis.
Dit .wordt goedgevonden.
Alleen vraagt dhr Buijs of die voor
werpen daar behoorlijk tegen brand zijn
beveiligd. Zijn er minimaxen in dat ge
bouw De voorzitter meent van wel.
Werkverschaffing. De voor
zitter doet eenige mededoelingen over
de werkverschaffing, die .22 Maart of
ficieel is stopgezet. Er is uitgegeven aan
werkloon f 7711.22 en aan andere kos
ten f5626.57, totaal f 13.337.79.
De volgende werken zijn uitgevoerd:
Dempen en rioleeren Achterhaven. (Het
is de bedoeling van B. en W. eens
te confereeren met de eigenaren van
de aangrenzende panden, teneinde den
verkregen .grond aan de bewoner-s (egen
betaling in gebruik te geven.)
Verbetering hoek Oostsingel, Oude Sin
gel, die zich straks aansluit bij de ver
bouwing der II. B. S. In dat verband
deelt spr. mede,, dat de gemeente een
stukje grond op den hoek Oostsingel-Kade
kan krijgen, waardoor het verkeer ver
beterd zal worden..
Dhr Koning betwijfelt of de gevon
den oplossing inzake den verbouw van
de H.B.S. voor öe gemeente wel een
gelukkige is. Het H.B.S.-gebouw is niet
zoo goed meer. En men gaat er nu
1 40.000 aan uitgeven. Het ..complex grond
Naar do bladon melden hoeft do Hervonndle
Gomoento te Oppenhuizen (bedoeld ia waar
schijnlijk do Kerkvoogdij dier Gemeente) be
sloten de losse landerijen dit jaar niet bij
publieke verhuring tegen opbod te verpachten*,
doch ©en proef te nemen piet verhuring tee
gen taxatieprijzen.
Een verblijdend bericht.
In de eerste plaats pui de zaak zelf, omdat
hier weer eens gebroken wordt met het in
vele opzichten verderfelijke stelsel van ver
huring bij opbod.
Maar dan ook omdat het hier de lande
rijen van een kerk .betreft. De kerk kan
niet alleen door de prediking maar ook door
haar voorüeeid invloed uitoefenen op het
maatschappelijk leven.
Daarom las ik dat bericht met genoegen
evenals ik eenigen tijd geleden met vreugde
zag dat de zitplaatsen in de Ned. Herv.
Kerk te Goes tegen een vast tarief beschikbaar
werden gesteld. OPMERKER.
dat daar ligt, (H.B.S. plus ex-gevangenis)
is van groote waarde voor handel en
industrie. Het is zeker f20 a 130.000
waaid. Kan men niet beter een nieuwe
en moderne H.B.S. op een andere plaats
bouwen? Er zal nu veeL geid worden
uitgegeven en men houdt een oud ge
bouw.
De voorzitter: bet is een Rjjks
H B. S.
Dhr Koning: maar de Raad mag
toch bij het Rijk we) enkele opmerkingen
maken
W etbG o e d b 1 o e dwanneer U een
dergelijken ruil zoudt willen aangaan, zou
U toch zeker moeten weten in het belang
der gemeente te handelen.
Dhr Koning zal in de besloten zit
ting een andere geschikte plaats voor
een H.B.S. noemen. Voor hetzelfde geld
kan men een nieuw, modern gebouw
krijgen.
De voorzitter meent, dat de Raad
hier niet aan beginnen moet.
Dhr Eckhardt betwijfelt, of handel
en industrie wel zooveel belang stellen
in dat terrein. De gevangenis heeft lang
genoeg te huur gestaan. Maar er kwamen
geen liefhebbers.
Dhr Koning dat gebouw deugt ner
gens voor, dan om afgebroken te wor
den
Do voorzitter ziet op dit punt lie
ver een H B.S. dan een industrie-terrein.
Dhr C r u c q gelooft ook niet, dat dat
terrein zooveel waarde heeft
Dhr K c n i n ghet is zeer gunstig ge
legen
De voorzitter zou het liever niet
in particuliere handen geven.
Dhr Van Poelgeest onderschrijft,
dat de tegenwoordige H. B. S. als gebouw
niet deugt.
Dc- voorzitten de een js gauwer
tevreden dan de ander. Spr. is al heel
blij, dat die muur gaat verdwijnen
Hierna gaat spr. verder met de werk
verschaffing.
Ook is de Zonnebloemstraat aangelegd
en een gedeelte van de Oostvest ge-
Een kijkje in het schilderachtige stadje Lugano waar Z. K. H. Prins Hendrik
mooneniteed vertoeft.
aanvaarden", zeide zij. „Zulk een leven
trekt mij het meest aan. Ik heb altijd
gewenscht om de vrouw van een predi
kant ite worden. En de heer Devan is
©en achtenswaardig man, bovendien is
hij verwant aan den Earl van Seagrove.
Dat wist ik niet. En dan 800 pond ster
ling per jaarl 'tZal een groote verlich
ting voor Allan wezen, een van ons
allen bezorgd te zien."
„O Lucy, zeg dat niet, daar denkt
Allan in 't geheel niet aan. De vraag is
maar: hebt gij den heer Devan lief
lief genoeg om met hem te trouwen?"
„Och, Margaret, wat zijt gij toch ro
mantisch", luidde het kalme antwoord.
„Natuurlijk kan ik hem niet zoo op eens
lief krijgen. Ik had niet het minste ver
moeden, dat hij aan zoo iets dacht. Maar
nu ik weet, dat ik zijn vrouw zal worden,
nu zal ik wel van hem gaan houden,
dat spreekt vanzelf. Ik mag waarlijk van
geluk spreken."
„Dat hoop ik lieve, en dan feliciteer
i'k u van ganscher harte", hernam Mar
garet, haar zuster eeu kus gevende. „Toch
raad ik u: neem geen overhaast besluit.
Gun u eenigen tijd om na te deuken,
en om te bidden. Vraag om wijsheid
van Boven, Lucy."
Maar Lucy volhardde bij haar besluit,
en op haar manier was zij gelukkig.
't Viel niet te ontkennen, dat de heer
Devan .een achtenswaardig man was, en
een goede partij bovendien, eji wanneer
Lucy, zooals Allan zeide, zich kon ver
zoenen .met zijn gevorderden leeftijd,
zijn weinig aantrekkelijk voorkomen, en
zijn .stijve manieren, welnu, dan behoef
de niemand zich om harentwil daaraian
te ergeren.
Toch vond het aanstaand huwelijk geen
behagen in de oogen van de jongere
broers en zusters van de bruid, te min
der, daar op uitdrukkelijk, verlangen van
den heer Devan hef huwelijk in alle stilte
zou voltrokken worden; ja, de bruid in
stemmige zijde moest gekleed zijn. Doch
■daar de beide personen, die hij de zaak
het meeste belang hadden, volkomen te
vreden met elkander schenen te zijn,
kwam het er feitelijk minder op aan
hoe de overigen er over dachten.
Het engagement duurde slechts kort.,
en dat was een geluk, zooals Cecil be
weerde, want Lucy, die altijd geneigd
was geweest een beetje den baas te
•spelen, werd in haar nieuwe waardigheid
gewoon onuitstaanbaar; altijd volgens rijn
oordeel.
(Wordt vervolgd.)
