No. 155
Woensdag 2 April 1930
44e Jaargang
1/
Dagblad voor de Provincie Zeeland
tase&AAF*
Hentlrilcse Co's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
Schoonmaak
u
-i
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
I
<f\
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Een stukje Historie.
Buitenland.
ALLE
per 1 April vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Belangrijkste Nieuws.
f 'fóalkdhnden.
juiknmshajuh
3 SI6APEM
N.V. Zuid Ned. Sigarenhandel,
v/h i. J. LAGAAY - Vlissingen.
Binnenland
Directeur-Hoofdredacteur:
K. ZÜIDESÏA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Roes.
TeL: Redactie en Admlniatratie No. It.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. TeL No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELESN WERKDAG,
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco par post, 13.—
Lcaüo nununors 29.05
Prijs der AdvertentiSn:
1—4 regels 11.29, elke regel meer 30 cï.
Bij abonnement belangrijke korting.
De porsprang van de coöperatie heb
ben wij te zo-eken in een 'klein plaatsje
in Engeland.
In een van de vele geschriften over
dit onderwerp- vonden wij 'de geboortege
schiedenis aldus beschreven:
„Eenige wevers met een schamel week
loon, van hon patroon een weigerend ant
woord bekomen hebbende op- hun billijk
verzoek o-m loonsverhooging, begonnen
onderling middelen te beramen o-m hunne
positie te verbe-teren.
Na lang overleggen en bespreken werd
door ieder wekelijks een klein bedrag uit
gelegd totdat de- gezamenlijke som plm.
f 350 bedroeg. Met dit geld werd in -een
onaanzienlijke stee-g ee-n winkel -geo-pend,
waar voor kostemden prijs aan elk de-r
deelnemers de noodzakelijke levensbe
hoeften werden verkocht.
Dit was in 1843.
Maar ho-e onaanzienlijk en kle-in ook
be-gonnen, het duurde betrekkelijk slechts
kort, of de idee was in tal van plaatsen
in Engeland en daarbuiten reeds in p-rac-
tijk gebracht.
D-at deze beweging zulk elen opgang
maakte, dat de coöperatiegedachte in zoo
breeden kring weerklank vond is voor 'n
niet gering deel toe te- schrijven aan den
toenrrialigen middenstand.
De werklieden werden van alle zijden
gedrukt.
Hun leven en arbeid moesten zij! tegen
den laagst mogelij'ken prijs verkoop-en en
op-offeren aan de schier grenzenlooze
gouddorst van de werkgevers.
D-e arbeidsduur was onbeperkt, de Io-o-
nen ware-n uite-rst laag, vrouwen en kin
deren, alles werd naar -de fabriek' ge-dre
ven en opgeofferd aan den niet te verza
digen zucht naar kapitaal.
D-e ellende werd nog vergroot door de
hooge graanprijzen en een stelsel van ge
dwongen winkelnering, hetwelk tengevolge
had, dat de arme werklieden hunne on
misbare levensbehoeften met de hoogjst
denkbare prijzen moe-sten betalen.
Zoo van tweei zijden gedrukt moest
-de verdrukte een uitweg zoekeu en deed
dit, niet naar de zijde van den patroon],
die was nog- onaantastbaar, maar naar de
zijde van -den winkelier.
De coöperatie zwak- en klein begonnen,
is dus als uit den nood der tijden geboren.
Maar het zwakke plantje heeft zich
vooral in den aanvang verbazend snel
-ontwikkeld.
D-it behoeft niet te verwonderen.
Een eenvoudiger en gemakkelijker en
onschuldiger middel o-m de-kleine inkom
sten te vermeerderen, is toch, oppervlak
kig beschouwd nauwelijks denkbaar.
Hel moet dan ook veeleer verwondering
wekken, dat deze idee nog niet meer
toepassing heeft gevonden, vooral wan
neer we aandacht schenken aan de positie
van den doorsnee-arbeider, zooals deze
tot voor korte jaren was.
Duizenden werklieden, gieen slampam
pers of boemelaars, maar flinke werk
krachten, die niets liever wilden dan
hun gezin met God en met eere onder
houden, leefden met de hunnen in de
meest droeve omstandigheden.
Een kleine onregelmatigheid, ziekte,
werkloosheid of wat dan ook betaekemde
voor hen een onoverkomelijke ram'p.
En ook al ging alles voorspoedig dan
bad menigeen toch nog de grootste moeite
bet hoofd boven water te houden.
Elke nieuwe wereldburger, hoe ook met
vreugde begroet, brengt zijln behoeften
en zorgen mede. D-e kinderen hebben een
maag die eiken dag gevuld moet worden,
voetjes die- nooit in rust zijln, een lichaam
dat ontwikkeling en altijd nieuwe bedek
king behoeft.
Ieder, die niet geheel vreemd staat te
genover het leven, weet, hoeveel zorgen
de niet te waardeer en kinderzegen kan
schenken.
Er is wat tranenbrood, -gelukkig vaak
onder dankzegging, gegeten. Hoe menige
huismoeder, eens frisch en levenslustig,
heeft haar opgewektheid en levenslust
verloren do-or de altijd pijnigende zorgen.
Waar zoo de zaken staan, be-hoeft het
niet te verwonderen als naar middelen
wordt omgezien om de begrooting klop
pend te maken.
De een zo-ekt bijverdienste, bij den an
der tracht de huisvro-uw door naaiwerk
of wat dan o-ok de zrngen te verminderen.
Maar ach, het baat vaak zoo weinig.
Doch nu komt een andere gedachte
naar voren.
Men vraagt zich af, of met het geld
dat men ontvangt, niet wat meer kan wor
den gedaan; of de noodzakelijke levens
behoeften niet goedkooper kunnen war
den ingekocht.
En bij nauwkeurige vergelijking, blijkt
dan al spoedig, dat hij: die van kleine mid
delen moet le-ven voor verschillende arti
kelen zelfs beduidend meer moet beta
len, dan hij- die met meer aardsche -goe
deren is gezeig-end.
Men is niet in staat, door het inslaan
van -gro-ote hoeveelheden een lageren prijs
te bedingen, maar is do-o-r all-erlei omstan
digheden vaak genoodzaakt tegen den
ho-ogsten prijs te koop-en.
Maar nu herinnert men zich hot spreek
woord, dat eendracht macht maakt, dat
twee beter zijn dan een. Men gaat voo-r ge
zamenlijke rekening inkoopen, maakt van
vele kleintjes één gro-ote, gaat coöp-eree-
ren.
Prijzenswaard zal men zeggen, dat
iemand zoo de belangen van zijn ge-zin
behartigt.
Toch niet.
Er zijn er, ook nog in onze dagen',
die dezulken veroo-rdee-len, streng en
hard. Ze worde-n ingedeeld bij de socialis
ten, het roode stempel wordt op hun
voorhoofd1 gedrukt.
D-e vraag of dit billijk is, of iemand die
gaat coöpereeren zich aan principieel
niet te verdedigen handelingen schuldig
maakt, is van genoegzaam "belang om
daarbij in 't bijzonder stil te staan.
Roode volksmisleiding.
„Het Volk" van 1 April bevat een ar
tikel waarin op scherpe wijze de houding
van den -gemeenteraad van ,,-de geheid
recbtsche gemeente Zuidzand-e" ten op
zichte van: de werkloozienverziekering ver
oordeeld wordt.
„De geheid nechtsche gemeente Zui-d-
zande."
Toen we dit lazen hebben we ons
toch even de oogen uitgewreven en
daarna de uitslag van de het vorig jaar
gehouden verkiezingen ter hand geno
men.
Daarbij bleek, dat op de rechtsche par
tijen in totaal 86 stemmen waren uitgje-
braohfc tegen 404 op de liuksebe pax-
D-e stemmen waren aldus verdeeld:
S. G. P. 9, A.R. 24, C.H. 49 en R.K.
11 stemmen, totaal 86.
Braat 10, de Visser 2, Vrijz.-D-em. 74,
S.D.A.P. 133 en Lib. 185 Stemmen, totaal
404.
En dat heet nu een geheid reöhtsche
gemeente.
Als 'het stuk niet zoo venijnig was
zou men aan een Aprilgrap denken.
Gezien echter de wijze waarop hier
tegen „de mann-en van rechts" geageerd
wordt is geen a-ndera conclusie mogelijk,
dat dat we hier te doen hebben met een
heel .kras staal van roode volksmislei
ding.
De Vlootconferentie.
Hoewel het duidelijk is, meldt de En-
gelsche draadlooze dienst, dat veel af
hangt van een bevredigend resultaat van
de Engelsch-Fransche onderhandelingen
over een formule, was er Dinsdag een
duidelijke opleving van de hoop, dat de
conferentie, die klaarblijkelijk een over
eenkomst van drie mogendheden binnen
haar bereik beeft, nog zal slagen in het
bereiken van haar oorspronkelijk doel, 'n
overeenkomst tusscben vijf mogendheden.
Het optimisme der Engelscben heeft
-dan ook aangehouden en gisteravond
deelde ook Brian-d mee, dat -de onderhan
delingen met Henderson zich gunstig ont
wikkelden. Het was voor het eerst, dat de
Franschen zich optimistisch uitlieten.
Briand wees echter met nadruk op de
moeilijkheden, -die zelfs bij een Fransch-
Engelsche schikking blijven: -de eisch
van pariteit met Frankrijk der Italianen.
De Engelschen bepalen er zich toe te
zeggen: -de patient is aan -de beterhand,
maar van opstaan is nog geen sprake en
zoolang dat niet het geval is, is hij niet
buiten gevaar.
Algemeene prijsverlaging In Italië.
De prijzen van levensmiddelen, met uit
zondering van vleesch, wijn, bier, ster
ken drank en mineraalwater, zijn gisteren
in Italië verlaagd, in verband met -de op
heffing van de belasting op consumptie
artikelen.
De verlaging is alleen van toepassing
op aan bederf onderhevige artikelen, ter
wijl de prijzen van andere artikelen ge
leidelijk zullen worden verlaagd voor 20
April a.-s.
Een „bom"-mop.
Uit Berlijn wordt gemeld, dat in den
afgeloopen nacht door de politie bij den
ipjgang van het stadhuis een pakje
is ontdekt, dat een wekker, twee zaklan-
taren-baterijen en ©en cylinder bleek te-
bevatten.
De brandweer was van o-o-rdeel dat het
pak met dynamiet gevuld was. De politie
zette onmiddellijk de omliggende straten
af' en doorzocht het heele stadhuis, ter
wijl ook in de omgeving naar andere bom
men gezocht werd.
Toen men daarop het pak nog eens aan
een nader onderzoek onderwierp, kwam
men tot de ontdekking, dat het gevuld
was mettuinaard- zo-odat men blijk
baar met een April-geestigheid te do-en
heeft.
Werkloosheid In de Ver. Staten.
W illiam Green, de voorzitter der Ameri-
kaanscbe Federatie van den arbeid, ver
klaarde in de Senaatscommissie, die de
werkeloosheid bestudeert, dat de regee
ring maatregel-en treffen moet om de wer-
keloozen te helpen; zoo-niet, dan zal zij
't hoofd moeten bieden aan een revolutie.
Green schat het aantal werkeloo-zen in
Febr. op 3.700.000.
Gruwelen in China.
Reuter meldt d.d. gisteren uit Peking,
dat bij de plundering van de stad Joa-
antsioen in het uiterste westen van
Kiangsi op 23 Maart gruwelen zijn
bedreven. Bij die gelegenheid waren twee
Britsche zendelingen en één Amerikaan-
sche (o.w. twee vrouwen) door de roode
troepen ontvoerd. D-e troepen vielen de
stad aan en plunderden gedurende drie
dagen, waarbij de inwoners elk oogen-
blik werden bedreigd. De burgemeester
werd in plie gekookt; nog andere voor
aanstaande perso-nen weiden eveneens
wreed vermo-ord. Daaronder waren de di
recteur van de middelbare scho-ol en de
voornaamste Chineesche geestelijken van
de Chineesche binnenlandsche zending.
Vele winkeliers en anderen werden ge
marteld. Zes buitenlanders, onder wie zen
delingen, werden gevangengenomen, maar
drie hunner slaagden erin te ontsnappen.
De toestanden in Kiangsi worden .met
den dag ongunstiger; ov-eral zijn de ban
dieten in actie.
Tienduizend man roode troepen heb
ben plunderend Kiangsi, Kwantoeng en
Foekien nu al twee jaar afgeschuimd.
Zij bedrijven gruwelijke wandaden en ver-
wcesten regeeringsgebouwen en zendelin
genstations.
De haat tegen de buitenlanders is erger
dan o-oit sedert 1927.
Ook in het Boven-Jangtse-gebied zijn
de roovers druk doende; zelfs in de bui
tengebieden van Hankau en Sjanghai zijn
zij in actie.
Bloedig BulgaarschRoemeensch
incident.
Naar de bladen melden, kwam het in
bet dorpje Bogdanoff, 5 K.M. van de
Bulgaarsch—Roemeensch© grens, in de
Dobroedsja tot een .bloedige botsing tus
scben Roemeensche émigrés en de daar
wonende bevolking.
Een stuk weidegrond, dat de Roemeen
sche émigrés, ondanks herhaalde klachten
van de Bulgaarsche bevolking, in bezit
namen, moet de aanleiding geweest zijn.
Een deputatie bad zich naar de Do-
britsch begeven, om daar een request in
te dienen.
Nadat de deputatie van den prefect een
bevredigende verklaring verkregen had,
keerde ze naar Bogdanoff terug en riep
de verschillende bewoners van het dorp
samen, om hun de verklaring van den
prefect mede te See-len.
De Bulgaren werden echter door de
Romeensche émigrés aangevallen en uit
een ge-dreven.
De Roemenen vormoordden jonge
mannen van 16 en 17 jaar.
Ongeveer tien personen werden zwaar
gewond.
Een tweede Koetjepoff-aiialre?
Brussel heeft op- haar be-urt eveneens
een mysterieuze zaak te onderzoeken,
waarin verschillende persoonlijkheden der
Parijsche Russische kolonie, die er van
verdacht wo-rden voor rekening! van de
Gep-oe te opereeren, de hand zouden heb
ben.
Zij zouden getracht hebben, te Brussel
een Tsjechischen hertog, o-ud-officier van
bet Wrangel-leger, 'te ontvoeren.
Namens den hertog] is een aanklacht in
gediend. De schuldige zou e-en Brusselsche
politie-agient zijln, die tevens sovjef-spiob
zou zijln.
Ijsbergen op den Atlantischen Oceaan.
Het stoomschip „Alaunu-s" van deCu-
nard lijn, zich bevindende op weg van
Londen naar New Yoric, berichtte-draad
loos, -dat het Donderdag bij de Zuidp-unt
van de Gro-ote Zandbank voor Newfound
land, die zich op de hoofdro-ute der Trans
atlantische schepen bevindt, -de refei mo-es-t
onderbreken, daar he-t werd omringd door
acht ijsbergen, die in hoefijzer-vorm lagen.
Het schip rap-porteerde verder, dat het
22 ijsbergten had ontmoet, die opi de
groote scheepvaartroute op den Atlanti
schen Oceaan dreven.
Korte Berichten.
De electrisch© centrale voor -de spoor
wegen te Milaan is door een brand ver
woest. De schade zou ruim 1 millioen lire
bedragen.
In de steden en dorpen in den om
trek van Volo (Griekenland) zijn vijf he
vige aardschokken gevoeld. Eenige hui
zen stortten in. Van de bewoners heeft
zich een paniek meester gemaakt. De
schade is zeer aanzienlijk.
Koning Albert werd vanmorgen te
Brussel verwacht. Z. M. zal aan bet stati
on door de leden der regeering worden
begroet. Zooals wij- reeds eerder meld-den,
zal H. M. de Koningin haar verblijf in
-het land der Pharao's nog enkele dagen
verlengen.
Gelijk aangekondigd, is gisteren in
den Duitschen rijksdag de regeeringsver-
klaring voorgelezen. Eerst heden zullen
■de debatten over -die verklaring beginnen.
De gedeeltelijke -stopzetting van de
Saksische staalgieterijen, waarover reeds
geruimen tijd gesproken werd, is thans
werkelijkheid geworden. Zaterdag werden
529 arbeiders van de stopgezette afdee-
lingen, de gieterij, -de hamerfabriek en de
mechanische werkplaats ontslagen. Het
personeel -der Saksische staalgieterij is
daarmee verminderd tot 1100 man, terwijl
het bedrijf voor een derde is ingekrom
pen.
Volgens een 'bericht uit Shanghai
moet -het in de provincie Sbansi (China)
tot de eerste groote botsingen tusscben de
Sbansi-troepen en de troepen der Nan-
king-regeering zijn gekomen. De -Sbansi-
troepen moeten versterkingen hebben ont
vangen, zoodat men verwacht, dat zij tot
een aanval op groote schaal zullen over
gaan.
In de Amerikaansobe republiek Ecu
ador dreigt een opstand der Italianen, die
zich willen wreken over het onrecht, dat
hun volgens hun opvatting is aangedaan.
'Ongeveer 10.000 Indianen -hebben zich
vereenigd en maken aanstalten om een
stad in het N.W. van het land aan te val
len en te plunderen. De regeering heeft de
noodige maatregelen tot verdediging van
de stad getroffen.
Binnenland.
De kaliverschepingen niet via Rotterdam.
Treinverbindingen Goes-Mid-delb irrg-Vlis-
sfogen.
Buitenland.
De stemming op de Vlootconferentie
meer hoopvol.
Ijsbergen op den Atlantischen Oceaan.
Gruwelen in China.
De Bat. Petrol. Mij.
Naar gemeld Wordt -heeft de Bataafsche
P-etroleum-Maats-chappij -den: laatsten tijd
•op vrij groote schaal orders geannuleerd],
o.a. bij een machinefabriek en bij eten
fabri-etó van kantoormeubelen.
Men herinnert zich, dat ook in Ne-
derlandscb-Indië het petroleumbedrijf in
gekrompen wordt en in belangrijke mate
personeel wordt ontslagiem.
Krankzinnigenzorg.
Bij Kon. besluit van 29 Maart is, met
ingang van 1 Juli 1930, benoemd tot
inspecteur van het Staatstoezicht op
krankzinnigen en krankzinnigengestichten,
J. H Pameijer, arts, geneesheer-directeur
vanl de Psychiatrische Inrichting „Maas-
cord", te Poortegaal.
geeft menige huisvrouw en dienstbode
ruwe en roode werkhanden. Deze worden
wederom spoedig gaaf, zacht en blank
door Purol.
NEDERLANDSCHE JONGELUI NAAR
INDIE.
In de „N. R. Crt." werd eenigen tijd
geleden geprotesteerd tegen de benoe
ming van buitenlanders in onze Oost
terwijl in -ons land groote werkloosheid
heerscht en honderden en misschien dui
zenden gediplomeerden onmogelijk een
behoorlijke plaats kunnen vinden.
Naar aanleiding daarvan schrijft het
„Pol. Econ. Weekblad":
„Leek dit protest gerechtvaardigd, uit
een daarop volgende mededeeling van
prof. Ant. te Wechel uit Wageningen bleek
de juiste toedracht, die op de geestes
gesteldheid der Nederlandsche jongelui
een verrassend licht wierp-. Reeds eenige,
maanden geleden had deze hoogleeraar
aan het „Alg. Hbl." medegedeeld, dat
de Indische regeering in de jaren van
1924 en '25 heeft ingezien, dat het stop
zetten van -de opleiding voor houtvester
een voorbarige maatregel is geweest en
daarop opnieuw de mogelijkheid tot aan
neming van candidaat-boutvesters heeft
opengesteld. Maar nu zonder studietoet-
lage. Eerst geleidelijk keerde de lust voor
opleiding in. deze richting weer terug.
Genoemde hoogleeraar schrijft thans aan
de „N. R. Ct." het volgende: „Op het
oog-eablik is de toestand zoo, dat tien
buitenlanders, t.w. 1 Fin, 2 Zweden, 1
Noor, 2 Denen, 2 Hessen en 2 Oosten
rijkers zijn aangeworven en waarschijnlijk
het volgende jaar ditzelfde nog eens zal
moeten gebeuren. Daarna 'hebben wij zelf
in Wageningen weer 10 menschen klaar,
die het vorige jaar werden aangenomen
en nu nog twee en een half jaar studie
