No. 133
Vrijdag 7 Maart 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendfikse Cos Bank N.V. Goes
DOK OP uw tafel:
PU DPI MC
AMSTEL-
BATTERU
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contróle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
DE WINKELSLUITINGSWET.
HOLLANDIA SPECERIJEN
uSülextettsSpecerijenmderij/lnnoIÓ33 Rotterdam
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Alle perl Maart vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Prijs per stuk 25 ei
t/y.Sek. Jkkrs Prinsengracht 120/224
AMSTERDAM TEL48882
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZU1DEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSRHIJNT ELKFN WERKDAG,
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers f 0.05
Prijs der Advertentie n:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 cl
BI] abonnement belangrijke korting.
De Tweede Kamer heeft gisteren een
aanvang gemaakt met de behandeling van
het wetsontwerp tot regeling van de win
kelsluiting. Niet minder dan tien. sprekers
hebben er reeds het woord over gevoerd.
Het wetsontwerp beoogt ia hoofd
zaak deze vijf dinlgen te regelen: winkel
sluiting op Zondag; winkelsluiting op
werkdagen des avonds om acht uur ('s Za
terdagsavonds 10 uur); veatverbod .gedu
rende de winkelsluiting; plaatselijke be
palingen, houdende voorschriften, waarbij
een bepaalde werkdag per week wordt
vastgesteld, op welken de winkels in de
gemeenten een deel van den dag moeten
zjjn gesloten; de Ynogelijkheid voor ge
meenteraden om op grond van bijzondere
omstandigheden, afwijkingen van de Wet
vast te stellen.
Twee groote zaken zullen dus door
deze wet tot stand komen: zij bevordert
de Zondagsrust en voldoet aan een, door
de organisaties van patroons en winkel
bedienden herhaaldelijk geuit verlangen,
betreffende de avonds luiting.
In de laatste jaren kwamen talrijke ge
meentelijke verordeningen .tot stand. Mi
nister Aalberse pakte in i920 de .Rijks
regeling aan; deze werd afgewerkt door
minister Slotemaker de Bruine en het is
zijn wetsontwerp dat minister Verschuur
zal hebben te verdedigen.
De aanval tegen het wetsontwerp kwam
zooals te begrijpen was, het felst van libe
rale zijde. Ridder van Rappard meende,
dat vooral de Zondagssluiting de winke
liers hevig zal benadeel en en dr Vos
wil nu eenmaal de „grootst mogelijke
vrijheid voor de werkgevers". Vol
gens dezen liberalen afgevaardigde be>-
staat de ware vrijheid hierin, dat men
moet kunnen koopen, waar en wanneer
men wil. Wie 's avonds jia 12 uur melk
wil hebben of sigaren, moet die kunnen
krijgen 1
De „neutrale" Kon. Ned. Middenstands
bond is met kracht tegen de Zondags
sluiting opgekomen.'
Artikel 2 luidt: het is verboden een win
kel voor het publiek geopend te hebben.'
a. gedurende den Zondag.
Dan volgen de uitzonderingen, die naar
de meening der A. R. en G. H. woord
voerders veel te talrijk zijn.
De gestelde uitzonderingen zijn van
drieërlei aard.
Vooreerst die den geheelen Zondag be
treffen en die een plaats vonden in arti
kel 3. Wij noemen: de apotheken, de kof
fiehuizen, voorzoover het den verkoop be
treft van dranken en spijzen, die ter plaat
se worden gebruikt, de hotels, voorzoover
het betreft de logeergasten, den verkoop
voor uitgaande en doorgaande schepen;
den verkoop van brandstof en smeermid
delen voor en van onderdeelen voor spoed-
eischende herstellingen aan voer- en
vaartuigen en rijwielen; de aflevering
van maaltijden en kokswaren; den ver
koop en de aflevering van rouwkleeding.
En voorts de rijkskantoren, den verkoop
van drukwerken in stations, den verkoop
van dag- en weekbladen, den verkoop van
ijs, en den verkoop door middel van auto
maten.
Inderdaad rijst de vraag, of men niet
te ver is gegaan met het aanwijzen dezer
uitzonderingen.
Waarom moeten de rijkskantoren b.v.
genoemd? Wat heeft het Rijk toch te
koop, dat de Zondag er noodzakelijk mee
gemoeid is?
Is de verkoop van drukwerken aan de
stations noodzakelijk te noemen? En heb
ben de eigenaars van boekwinkels geen
gelijk, als zij daartegen opkomen? Wil
men sluiting op den Zondag voor den
boekwinkel, dan moet de spoorwegboek
handel ook gesloten zijn.
Ook de verkoop van ijs is zeer zeker
op den Zondag niet noodig.
Er is nog een ander soort van uitzon
deringen,.
Daar is eerst de uitzondering voor ban
ketwinkels op den eersten Januari, 24,
25, 26 en 31 December en op den' eersten
Paaschdag en eersten Pinksterdag. Het
wil ons voorkomen, dat men hier wel
strenger zou kunnen zijn. Inzonderheid
zijn de witte strooibusjes Hollandia Specerijen^
een succes. Zuivere, gemalen Witte Peper,
Zwarte Peper, Kaneel, Kruidnagelen en ge
raspte Nootmuskaat. In half-ons busjes en in
goedgevulde 10 cents busjes bij uw winkelier
verkrijgbaar.
voor den eersten Paasch- en Pinksterdag
omdat dit Zondagen zijn.
In de tweede plaats is er de uitzonde
ring voor melk- en fruitwinkels tot 12 uur
des middags.
In de derde plaats de uitzondering voor
winkels, waarin brood en banket, enz.
wordt verkocht voor gedurende vier uren
op den Zondag tusschen 9 uur des voor
middags en 8 uur des namiddags.
Ook hier had men wel wat strenger
kunnen zijn.
De derde soiort uitzonderingen betreft de
Jcdem en Sabbattisten.
Nu is in het voorloopig verslag de
vraag opgeworpen of er voor zulke uit
zonderingen wel een goede reden bestaat.
Immers zijn wijt een Christelijke natie.
En voor zulk een natie geldt de Chris
telijke rustdag. Degenen, die de Christe
lijke zede niet erkennen, moeten zich
daarin maar schikken.
D© 'kwestie is niet gemakkelijk. Een
wetgeving die het Christelijk stempel
draagt, moet zich van aanranding der
consciëntie onthouden. Onze wetgeving
men denke aan de bakkerswet
ontziet de bezwaren van dein Joodschen
ondernemer. De winkelsluitingswet voert
dus geen nieuws in.
Maar men vergete niet, dat de wet.
reeds voor bepaalde winkels vrijheid geeft
voor vier uur op den Zondag. Die vrij^
heid kan door den Joodschen winkelier
worden gebruikt. Maar dat de Zondags
sluiting voor hem in het geheel geen
effect zoude moeten hebben, is toch al
te) vrijgevig.
Daar zijn vele gemeenten, waar men
thans reeds een Zondagssluiting heeft
zonder uitzonderingen. Deze gemeenten
zouden, wat dit punt betreft, er met
deze wet op achteruitgaan. Artikel 9 be
paalt echter, dat de gemeenten verder mo
gen gaan dan de wet.
D© besluiten van den raad zullen echter
goedgekeurd moeten worden door de Ko-
nin|gin. En de redenen, die tot de afwij
king leidden, zullen moeten worden op-
De watersnood in Frankrijk.
Uit Toulouse wordt gemeld: Naarmate
het water daalt, neemt de ramp grooter
afmetingen aan. In het gebied van Mois-
sac is de verslagenheid algemeen. Men
telt meer dan 400 dooden. Dit cijfer zal
toenemen, naarmate de puinhoopen op
geruimd worden.
De Garonne wast nog steeds. Het water
van de rivier voert deuren, kozijnen,
boomstammen en lijken van vee mee. Op
den bovenloop der rivier is de toestand
onrustbarend op het eiland St Georges,
waar de inwoners een toevlucht hebben
gezocht op de daken van de huizen, in
afwachting van hun redders.
De „Petit Journal" schat het aantal
slachtoffers in het overstroomingsgebied
buiten de reeds gemelde 200 dooden te
Moissac en 100 dooden te Montauban, in
de omliggende dorpen op meer dan 400.
Het totaal aantal slachtoffers zou dan
700 bedragen.
De vraag om credieten voor hulpverlee
ning in de overstroomde departementen
is van 30 op 50 millioen gebracht.
President Doumergue en minister-pre
sident Tardieu, zullen zich vandaag naar
Montauban begeven, om een tocht door
het overstroomde gebied te maken.
De schade aan gebouwen, wegen, brug
gen, enz., wordt globaal op 3 tot 400 mil
lioen frans geschat.
De papegaaienziekte.
De artsen van het Londensche hospi
taal hebben, na den verwekker van de
papegaaienziekte te hebben geïsoleerd,
ontdekt, dat het een zelfde bacil betreft
als bij de pokken, de mazelen en het
mond- en klauwzeer vastgesteld worden
kan.
De bacil is zoowel bij mensohelijke als
bij dierlijke ziekten met zekerheid vast
gesteld.
De communisten-agitatie.
De „internationale" betoogingen tegen
de werkloosheid hebben in het geheele
Duitsche rijk onder leiding der commu
nisten gestaan, die slechts in München
en Breslau een tamelijk aantal betoogers
op straat hebben gekregen.
Te München moest de straat, waar de
arbeidsbeurs ligt, ontruimd worden en
moest de politie twee of driemaal een op
dringende menigte uiteen slaan.
Ook te Breslau leek de toestand nu en
dan kritiek, maar na een paar flinke
charges der politie, waarhij harde klap
pen vielen, werd het rustiger.
Te Berlijn en Hamburg was 'bijna niets
van betoogingen te merken, behalve in
enkele te kwader naam befaamde straten.
T© Chaxlottenburg ontstond een bloe
dige botsing. Omstreeks half zes trok
ken omstreeks 200 communisten zingend
en joelend door de stad. Vijf agenten
verzochten hun uiteen te gaan, waarop
zij twee der politiemannen aanvielen. Die
een werd door tien betoogers met boks
ijzers zoodanig bewerkt, dat hij binnen
enkele oogenb likken bewusteloos en met
bloed bedekt op den grond lag. Die bel
hamels ontnamen hem zijn sabel, revol
ver en gummistok. Ook de tweede agent
werd neergeslagen, maar hij kon nog vijf
schoten op zijn aanvallers lossen, van wie
één een schot in den buik, de andier
in de bovendij kreeg, zoodat z\j neerstort
ten. Toen namen de betoogers de vluciht.
In totaal zouden te Berlijn meer dan
tien personen zijn gewond.
Tegen1 9 uur 's avonds trachtten betoo
gers in het centrum van Berlijn een
barricade op te werpen. Zij sleepten plan
ken, steenen, vuilnisbakken, enz. bijeen
■en draaiden de lantarens uit, maar toen
de politie verscheen, vluchtten zij.
In vele plaatsen probeerden de com
munisten te demonstreeren.
Deze pogingen werden in de meeste ge
vallen door de politie, die steeds klaar
stond om bij het eerste alarm te vertrek
ken, in de kiem gesmoord.
De politie moest herhaaldelijk uit nood
weer van haar schietwapenen gebruik
maken.
In Keulen zijn 120 personen gearres
teerd.
Te Weenen is het tot kleine incidenten
gekomen op verschillende plaatsen in de
stad.
De communisten hadden ook te Parijs
den „gevechtsdag" georganiseerd. Alle
takken van openbaren en particulieren
uOMA
Pjfii jQ Jj>|-i
wsl MjgV iï; jj.
J.' 1 Jtvr mm
dienst te Parijs en de omgeving function-
neerden echter gewoon.
Slechts in de metaalbedrijven, de
bouwvakken en onder de arbeiders, die
aan de Métro werken, waren eenige af
wezigen.
Geheime communistische drukker!]
ontdekt.
Sedert geruimen tijd koesterde men te
Goettingen het vermoeden, dat daar ter"
stede een geheime communistische druk
kerij was gevestigd.
in den afgeloopen nacht is de recher
che erin geslaagd, de drukkerij te ont
dekkenin de gebouwen van het
staatsgymnasium te Goettingen.
De drukkerij was gevestigd in de ka
mer van een student, die met twee ande
re studenten, waaronder de leider van
de communistische student engroep te
Goettingen, op heeterdaad, bij het samen
stellen van een manifest, werd betrapt.
Admiraal von Tirpitz f
Zooals wij gisteren reeds meldden, is
grootadmiraal Von Tirpitz in den ouder
dom van 81 jaar overleden.
Wederom is een der groote mannen
uiit het Wilhelmensohie tijdperk heenge
gaan.
Nadat zijn carrière zich tot 1897 ge
heel in actieven dienst van de vloot had
afgespeeld, werd hij in dat jaar als de
vertrouwensman van den keizer naar Ber
lijn geroepen. Spoedig daarop, in Juni
1897, volgde zijn benoeming tot staats
secretaris van de rijksmarine.
Inl die functie ontplooide Von Tirpitz
eemi geweldige activiteit. Door de vloot-
bagrooting van 1897 legde hij den grond
slag voor den bouw der Duitsche hoog-
zee-vloot. De vlootwet van 14 Juni 1900
breidde dit bouwplan, dat over vele ja
ren verdeeld was, nog uit. Het bevatte
het geheele program tot het jaar 1917,
©ip welk tijdstip de Duitsche- vloot te
gen de Engelsche opgewassen zou moe
ten zijn.
Zoodra de wereldoorlog uitgebroken
was, wilde von Tirpitz de Duitsche vloot
actief en energiek doen optreden en hij
liet den keizer vragen hem ook het stra
tegisch oommando der vloot toe te ver
trouwen. Dit verzoek werd afgeslagen,
de vloot bleef in veilige haven, wat von
Tirpitz reeds in den herfst van 1914
de klacht ontlokte, dat de vloot gevaar
Liep den oorlog ongebruikt achter de bar
ricade der riviermondingen te moeten
doorbrengen.
Het hartstochtelijk pleidooi van Von
Tirpitz voor het onmiddellijk inzetten der
vloot bezorgde hem vele tegenstanders,
die er in slaagden hem meer en meer
uit te schakelen. En toen in Maart 1916
het besluit genomen werd om den duik-
bootoorJog voorloopig stop te zetten, zon
der dat hij in deze belangrijke beslissing
bekend was, trok hij zijn conclusie en
trad af.
Von Tirpitz beeft steeds de duikboot
als een machtig wapen in die hand van
Duitséhland tegen de blokkade be
schouwd. Zijn propaganda voor den on-
beperkten duikbootoorlog heeft ook ten
slotte tot het door hem geweeschte resul
taat geleid. Hij- had echter de nadeelige
gevolgen er van door Duitschland on
derschat; want door de duikboot werd
het machtige Amerika in het kamp der
geallieerden gebracht, een slag, welke het
moreel van Duitschland 'knakte en de
hoop ia Engeland en Frankrijk deed her
leven.
Tot op zijn laatste levensdagen heeft
Von Tirpitz moeten schrijven om zich
tegen talrijke verwijten inzake zijn vloot-
politiek te verdedigen.
Arbeidstoestanden ln Amerika.
De Vereenigde Staten worden wel eens
voorgesteld als het Mekka voor den arbei
der, wat loonen en werktijden betreft. Dat
daaraan intusschen nog wel het een en
ander ontbreekt blijkt uit wat de corres
pondent van de „Manchester Guardian"
te New York schrijft over een onderzoek
ingesteld in de Amerikaansche staalfa
brieken. Men had verondersteld, dat als
gevolg van het optreden van president
Harding in 1923 de twaalfurendag en de
werkweek van zeven dagen in deze in
dustrie waren afgeschaft, maar „men"
blijkt het bij het verkeerde eind te heb
ben gehad. Twee studenten van de uni
versiteit van Boston hebben onder de aus
piciën van de Federal Council of Chur
ches en het liberale weekblad de „New
Binnenland.
De Eerste Kamer beeft de begroeting
van Binnenl. Zaken en Landbouw aan
genomen.
De Tweede Kamer over die winkelslui
tingswet. J
Memorie van Antwoord iuzake enkele be*
igraotimgen.
Weer 'een.' vergadering van „de Zeeland",
De disoontoverlagirig.
Buitenland.
De overstrooming in Frankrijk. Versdbei-
d-ene honderden dooden.
Hoe de roode Donderdag is gevierd.
Admiraal Von Tirpitz f.
Mijnontploffing bij Charleroi'.
i i, uanwa—i
Republic" een onderzoek ingesteld waar
uit bleek, dat meer dan 16000 arbeiders
in deze industrie nog twaalf uur per dag
werken. Voor 66000 arbeiders (ongeveer
een vierde van het totaal aantal arbei
ders), is de werkweek van zeven dagen
nog van kracht. Meer dan 53 pCt. der ar
beiders werkt tien uur of langer.
De loonen zijn, naar de Amerikaansche
norm gemeten, zeer laag. Er zijn er van
f 0.60 per uur en het gemiddelde is on
geveer f 0.90. Velen der arbeiders, die der
gelijke lage loonen verdienen, werken 14
tot 16 uur per dag. De meesten krijgen
geen ouderdomspensioen of werkeloos-
heidsuitkeering. De studenten, die dit
overzicht hebben samengesteld, hebben
vele maanden besteed aan een bezoek
aan de voornaamste staalfabrieken van
Amerika. In een aantal gevallen hebben
zij er enkele dagen of weken gewerkt.
In andere gevallen werden ambtenaren
ondervraagd over de arbeidsvoorwaarden.
Alle cijfers in hun rapport zijn van deze
bevoegde zijde verstrekt.
«f #*nCÏC/!f f Wybert-tabletten on-
-T Arm*-" der het oefenen ter
béscherming van de
keel, vóór het op
treden ter zuivering
van de stem.
Korte beirlohtert.
De conservatieve partij in Engeland
heeft een motie van wantrouwen tegen de
arbeidersregeering ingediend in verband
met het vraagstuk der beschermende
rechten.
Het Engelsche lagerhuis heeft een
wet aangenomen waarbij het jagen op
herten met honden verboden wordt.
Gisternacht is het in het Reuzen
gebergte beginnen te sneeuwen. Gister
morgen duurde de sneeuwval bij 8 graden
vorst nog voort. In de bergen is ongeveer
10 c.M. versche sneeuw gevallen.
Volgens bericht in de Fransche bla
den moet de oud-gezant der sovjets te
Parijs, Rakowski, nog steeds in Siberië
vertoeven, waar hij zwaar ziek is en in
zeer benarde omstandigheden verkeert.
Zijn vrouw, die hem naar Siberië gevolgd
is, moet eveneens ziek zijn.
Gisteravond brak in het petroleum-
gebied van Gura Ocnitza (Moreni-velden)
een groote brand uit. Het vuur tastte vier
boortorens aan en sloeg over naar de op
slagterreinen, waar vijftig tanks staan.
