No. 101
Woensdag 29 Januari 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
4<|2 °|o AMSTERDAM 1930
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
BANK VOOR ZEELAND N.V., GOES
Alle Bank- en Effectenzaken.
STER-TABAK
VERLEDEN EN HEDEN.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
98 >/4
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Admlnisiratie No. 11.
Postrekening No. 44495.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUI J, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSGHiJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.1—
Losse nummers fO.OO
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 cl
Bij abonnement belangrijke korting.
II.
Verschillende factoren werkten er toe
mee, dat de welvaart vermeerderde.
Men begon zijn geld productief te ma
ken door het rentegevend te beleggen, al
waren er aanvankelijk nog velen, die dat
wat al te gewaagd vonden.
En dan, alles bewoog zich in opgaande
lijn, zoodat men altijd goedkoop kocht of
pachtte. Er werd altijd verdiend. Dit is
een factor van groote beteekenis. In op
gaande tijden verdient men en wordt het
beter, maar juist in neergaande tijden
koopt en pacht men altijd te duur, wijl
het steeds terug gaat.
Heel langzaam is toen de welvaart ge
stegen tot ongeveer 1875.
Kocht men in de jaren 1845 tot diep in
de vijftiger jaren een hofstede voor f 120
tot f 180 per gemet, in 1875 was de prijs
gestegen tot plm. f 1100.
Toen kwam er stilstand tot het ramp
jaar 1879, waarna het weer in dalende
lijn ging.
Als een merkwaardigheid merkt de
schrijver hierbij op, en hij noemt het te
recht een in-treurige merkwaardigheid,
dat de toestand èn het loon der arbeiders
precies gelijk waren gebleven. Zij hebben
toen in de jaren des overvloeds van de
welvaart der boeren niet geprofiteerd.
Het jaar 1879 was een in-droevig jaar.
Reeds het voorjaar was erg nat, en in
Juni viel er zooveel regen, dat de hooi
oogst geheel en de graanoogst bijna ge
heel mislukte. En het bleef regenen tot in
den winter. Van de tarwe, die sterk ge
kiemd was, was bijna geen 'brood te bak
ken.
Dat ééne jaar was zóó nat, dat nog ja
ren later de nadeelige gevolgen daarvan
werden gevoeld, temeer, daar de volgende
jaren eveneens een overvloed van regen
gaven.
In den winter van 1890 tot 1891 kwam
er echter een zeer strenge vorst, waardoor
de vruchtbaarheid van het land zeer ver
meerderde.
In die jaren waren de oordeelen Gods
over den boerenstand kennelijk zwaar.
De Heere gaf regen, als er groote behoefte
aan droogte was en het was droog, als
soms naar regen verlangd werd.
En daarbij kwam er nog een sterke da
ling in de marktprijzen, die duurde tot in
het laatst der vorige eeuw. Waren dus de
tachtiger jaren onvruchtbaar, in de ne
gentiger jaren was er wel een betere op
brengst, maar toen had men de malaise
tengevolge van de lage markten.
Het waren voor velen donkere dagen,
met als gevolg, dat ook de grondprijzen'
sterk daalden, n.l. sinds 1875 van f 1100
per gemet tot beneden de f 300. In of om
streeks 1890 liep de prijs op tot ruim
f400.
De schrijver komt dan tot de 20ste
eeuw, waarvan hij' zegt, dat deze voor
den boerenstand niet anders dan zegen
heeft gebracht, hoewel de arbeiders daar
van aanvankelijk niet hebben geprofiteerd
Dat de loonen na 1879 niet omhoog gin
gen is begrijpelijk; trouwens de arbeiders
begrepen toen zelf ook, dat het niet kon
en waren tamelijk tevreden, maar het
valt te betreuren, dat daarin ook geen
verbetering kwam, toen later de toestand
verbeterde.
In het begin van deze eeuw was de op
brengst van verschillende artikelen goed,
terwijl de prijzen wat omhoog gingen.
Ook de grondprijs en de pachten begonnen
weer op te loopen.
Toen kwam in 1914 de mobilisatie, die
heel wat geld in de zakken der boeren
bracht, terwijl echter de arbeidsloonen
niet omhoog gingen. Althans aanvanke
lijk niet. Later werd dat iets beter en
begon men met één, of zelfs twee kwart
jes per dag meer te geven.
De jaren 1918 en 1919 waren voor de
boeren goede jaren, maar hoe voordeelig
ook, ze zijn voor hen over het algemeen
niet ten zegen geweest.
De pacht- en koopprijzen stegen toen
tot een ongelooflijke hoogte, zelfs tot
f 2000 per gemet. De loonen der arbei
Kantoor Groote Markt 21 Telefoon 74 (2 lijnen)
ders gingen toen ook wel omhoog, maar
ze hielden met den algemeenen vooruit
gang geen gelijken tred.
Het waren voor de landbouwers gou
den jaren. De inkomsten stegen verbazing
wekkend. Maar, zooals het vroeger hij
Israël ging Jeschurun werd vet en
sloeg achteruit.
En steeds is het goed blijven gaan, tot
er nu een keer gekomen is. De prijzen
van de producten zijn laag, terwijl de
pacht- en koopprijzen nog steeds hoog
blijven.
De schrijver is, gezien de historie, voor
de toekomst niet optimistisch gestemd.
Vooral voor degenen, die zonder genoeg
zaam kapitaal begonnen zijn, ziet bet er,
naar bij meent, donker uit.
Op de vraag wat er gedaan moet wor
den om dezen toestand van malaise bet
hoofd te bieden is zijn antwoord, dat men
niet moet beginnen met den arbeiders bet
loon te onthouden, maar wei en dat
geldt zoowel voor boeren als voor arbei
ders op kleineren voet te gaan leven,
minder aan weelde en opschik uit te ge
ven en ernstig rekening te houden met de
mogelijkheid en zelfs waarschijnlijkheid,
dat na den tijd van weelde, die achter ons
ligt, een tijdperk van malaise zal aan
breken.
Tot zoover de schrijver, een man van
rijke levenservaring.
Of zijn pessimistische verwachtingen
zullen blijken juist te zijn wagen wij niet
te beslissen, al moet worden toegegeven,
dat er meerdere factoren zijn, die daar
op wijzen.
Natuurlijk zullen onze landbouwers met
versobering alleen niet kunnen volstaan.
Zij zullen er oog voor moeten hebben
zooals dat bij velen reeds het geval is
dat de nieuwe tijd ook nieuwe en zeker
niet minder zware eischen stelt aan het
bedrijfsleven.
En voorts moge het tot bemoediging
zijn, dat, hoe ook de tijdsomstandigheden
mogen zijn: God regeert.
Zij er bij ons volk de bereidheid om in
Zijne wegen te wandelen en naar Zijn
Woord te leven.
DE BELGISCHE DOCUMENTEN
AFFAIRE.
Ward Hermans' interpellatie in de Kamer
Frontafgevaardigde Ward Hermans
heeft gisteren in de Belgische Kamer -ge
ïnterpelleerd over de handelwijze van
sommige Belgische overheden, die de
publicatie hebben uitgelokt van het ver
ondersteld Fransch-Belgisch militair ver
drag en daarmede in verband staande
documenten.
Van de zijde van het publiek was er
groote belangstelling. Dr Borms bevond
zich op de gereserveerde tribune, terwijl
Albert Frank, alias Frank Heine, onder
de toeschouwers op de publieke tribune
een plaats had gevonden. Vele Katholie
ke, liberale en socialistische Kamerle
den waren aanwezig.
Hermans zei, dat zijn interpellatie ge
richt was aan den Belgischen Staat, vij
and en verdrukker van Vlaanderen.
„Ik", aldus spreker, „heb geen enkel
document vervalscht en als er tusschen de
aan het „Utrechtsch Dagblad" door be
middeling van naar Holland uitgeweken
Vlaamsche activisten overhandigde do
cumenten valsche stukken waren, dan wa
ren zij het werk van den'prins der ver-
valschers, Frank Heine, ambtenaar van
het Belgisch ministerie van Defensie.
Hij legde er den nadruk op, hoewel ver
der hulde brengend aan Mr Ritter,' den
hoofdredacteur van het Utrechtsch Dag
blad, nooit relaties m. deze courant of met
Mr Ritter te hebben gehad. Als er samen
werking bestond, dan was dat alleen tus
schen den interpellant en enkele in Ne
derland verblijvende uitgeweken Vlamin
gen.
Men beeft mij verrader genoemd, doch
men verraadt niet, als men zijn volk en
den vrede heeft gediend met het openbaar
maken van Fransch-Belgische militaire
overeenkomsten.
Frank Heine stond in goede relatie met
de Franskiljonsche pers, waarin hij in
December j.l. nog een campagne tegen
mij mocht voeren.
Ward Hermans deelde mee, dat hij ver
scheidene dreigbrieven van Frank Heine
ontving, meldende, -dat in Brusselsohe
dagbladen tegen hem een intimidatie-
campagne zou worden ingezet, indien hij
het aandurfde over de Fransch-Belgische
documenten te interpelleeren.
De voornaamste schuldigen van alles,
wat gebeurd is, zijn de Belgische militai
re veiligheidsdiensten, de Fransch-schrij-
vende Belgische pers en enkele Vlaam
sche bladen".
Omtrent de al of niet authenciteit van
deze documenten, hebben wij de verkla
ring van officieele zijde, dat alles valsch
is. De tusschenpersoon, onze leverancier,
heeft ze voor de publicatie echt, na de
publicatie valsch, en wat later weer voor
70 procent echt verklaard.
Spreker zeide nog, dat op het mo
ment, dat hij zich met de documentkwes
tie bezig hield, -hij absoluut van hun
echtheid overtuigd was. Hij eindigde met
de Kamer te verzoeken een commissie
van onderzoek te benoemen, die de docu
menten-affaire zou onderzoeken en rap
port zou uitbrengen.
Minister-president Jaspar, die na
mens de regeering antwoordde, had voor
de buitenwereld een goeden indruk kun
nen maken met dit onderzoek te aanvaar
den, doch hij heeft zich daar wel voor
gewacht en op de interpellatie geant
woord met oppervlakkig en op hooghar-
tigen toon naast de kwestie te praten.
Hij begon met te zeggen, dat hij niet
lang bij deze interpellatie, die vol be
dreigingen is, wilde stilstaan.
In Maart 1929, vervolgde hij, is hier
bewezen, dat de Utrechtsc'he documenten
valsch waren. (Ongeveer een jaar later
is echter de vervalsoher, de Belgische
ambtenaar Frank Heine, nog steeds niet
door het gerecht gestraft geworden.
De minister was zoo handig, de aan
dacht van de hoofdzaak af te leiden en
zei: Het zou heel wat interessanter zijn
iets te vernemen over de medewerking
van Hermans aan de Franc-tireurs-bro-
chure van Jan Terzake.
Hermans onderbreekt: Ik wil u gele
genheid geven, mij' in een interpellatie
daarover rekenschap te vragen.
Jaspar: Hermans heeft in die brochu
re de bewonderenswaardige Vlaamsche
bevolking gelasterd.
De Katholieke democraat, Vergels,
riep, dat Hermans de knecht is van
Duitschland en Holland.
Een ander Brusselsch democraat, Fieul-
lieu, beweerde eveneens, dat Hermans in
dienst stond van Duitschland, hetgeen de
zen laatste den uitroep ontlokte: Gij zijt
ook al een vervalsoher.
Na een scherpe woordenwisseling,
waarbij uitroepen gehoord werden als:
verrader, idioot, enz., eindigde deze in
terpellatie, die nu juist niet in het voor
deel der regeering is geweest.
Bestrijding der werkloosheid in Engeland.
Gisteren heeft minister Thomas in het
Engelsche Lagerhuis een aantal vragen
te beantwoorden gehad over de werk
loosheid, de bereidwilligheid van de ban
ken om kapitaal te verstrekken aan de
industrie, en de resultaten van zijn be
zoek aan Canada. In antwoord op een
vraag van een afgevaardigde zeide Tho
mas, dat een van zijn bedoelingen bij
zijn bezoek aan Canada was geweest,
den uitvoer van Britsche goederen paar
Canada te stimuleeren. Hij had goede
hoop, dat met medewerking van. de be
trokken handelaren en industriëelen een
belangrijke uitbreiding van den handel
tusschen Engeland en Canada zal worden
Twee schoolmakkers
twee sportbroeders
vrienden in vreugde en
leed, bij nederlaag en
overwinning! Eén van
gedachte en... beiden ge
nietend van hun geliefde
Inhetgenotvandezeheer-
lijke tabak ligt de krach-i
tigste bezegeling van hun
hechte vriendschap.
verkregen. In antwoord op oen vraag
van een anderen afgevaardigde zeide Tho
mas, dat de positie van de groote ban
ken, die bereid waren gevonden kapitaal
beschikbaar te stellen door de reorga
nisatie van de industrie eenigermate ver
schilde van die der belanghebbenden in
de City, over wie hij in zijn rede van
Maart had gesproken. Hij had reden om
te verwachten, dat de gedragslijn, die
hij had aangegeven, ook voor de banken
aannemelijk zou blijken.
Van belanghebbenden in de motor-in
dustrie had hij verzoeken ontvangen tot
het behouden van de z.g.n. MaoKenna-
rechten op den invoer van puto's. Hij
had hiervan den betrokken ministers in
kennis gesteld, doch kon geen verdere
verklaring afleggen.
'Ook Graham, den minister van han
del, werden ©enige vragen gesteld over
door hem ontvangen petities tot het be
houd van de „safeguarding"-reohten,die
anders in Juni automatisch zouden .op
houden. van de kousen-industrie te Not
tingham en van de messen-industrie .te
Sheffield. Hij had geen aanleiding ge
vonden om deputaties te ontvangen, daar
de politiek der regeering ten opzichte van
deze rechten voldoende bekend was.
Verscheidene leden ondervroegen den
minister hierover, waarop deze zei
de, dat hij het inzicht van de
sprekers niet deelde, dat de we
reldhandel werd uitgebreid
door een aantal hinderpalen in
den weg te .stellen. (Luide toejui
chingen van de banken der liberalen en
arbeiders.)
De Sklarek-affaire.
Naar het „Berl. Tagebl." meldt, heeft
burgemeester B-öss aanj de magistratuur
der stad Berlijn een schrijven gezonden,
om in het belang dier stad af ta treden
als eerste burgemeester.
Hij geeft intusschen uiting aan zjjn
vaste overtuiging, dat bat neig aanhangige
onderzcek naar zijn gedragingen als eer
ste magistraat tot zijn volkomen rehabili
tatie zal leiden.
Böss zegt verder in zijn Schrijven, dat
hij geen afstand, kan doen van. zijn recht
matig verworven aanspraken op pensioen,
nadat hij' 35 jaar in dienst van den
staat en de stad heeft doorgebracht, te
meer daar hij zonder vermogen is en
zijn gezondheid verzwakt is.
Hevige regenval In Italië.
Sedert ©enige dagen valt er in som
mige deelan van Italië veel regen, en,
zooals meer het geval is hij hevige re
gens beginnen ook thans op verschil
lende plaatsen huizen' in1 te storten.
In de provincie Genua stortte een nieuw
Binnenland.
Gemeenteraad Middelburg. Nieuwjaarsre-
dovoerinigen.
Stukken van de K. v. K. te Middelburg.
Buitenland.
Bestrijding der werkloosheid in Engeland.
Het aftreden van Primo de Rivera.
De strijd tegen den godsdienst in Rusland
De Belgische Kamer ovèr de documenten
affaire.
Inschrijvingen op bovengenoemds
uitgifte
worden tot
a.s. Vrijdag gaarne aangenomen
door
huis van vijf verdiepingen, van gewapend
beton als een kaartenhuis in elkaar, na
dat tengevolge van den regen de grond
aan één zijde geheel was weggespoeld.
De arbeiders konden zich nog bijtijds
redden.
Te Sampierdarena, vlak hij Genua,
stortte een: muur in over een lengte van
12 meter, waardoor de kazerne van de
karabiniers beschadigd werd. Terwijl men
met bet opruimingswerk bezig, was, stortte
ook het overige gedeelte van den muur
in, waardoor de kazerne geheel werd
vernield.
Schipbreuk bij Biarritz.
Het Engelsche s.&. „Knepworth" heeft
bij den vuurtoren van Biarritz schipbreuk
geleden en js in tweeën gebroken. Een
en-twintig leden der bemanning en twee
vrouwen konden het voorste deel van
heit schip bereiken.
Na pogingen, die twaalf uur duurden,
is het gelukt, met de schipbreukelingen
eieni kabelverbinding tot stand te bren-
giemj. Met behulp van een langs dezen
kabel looipende reddingsboei konden reeds
enkele schipbreukelingen de kust berei
ken. De eerste geredde deelde mede, dat
zijn broer overboord was gespoeld. Er
waren1 van de 23 opvarenden nog 22
in leven. De reddingspogingen met de
boei vorderen langzaam, doch men hoopt
alle opvarenden te redden. De verbinding
met het schip loopt echter gevaar, door
dat de kabel langs een klip loopt, waar
door Irij kans heeft te breken.
Communistische betooglngen.
Zaterdag heeft voor het stadhuis te
New-York ©en botsing plaats gehad tus
schen de politie an een aantal communis
ten en, werlcloozon, die protesteerden te
gen het Wooden van een staker door een
politieagent, verleden week. Er werden
daarbij twaalf personen ernstig gewond.
Zes commu/nistan, waaronder drie jonge
meisjes, werden aangehouden.
Gisteren zou bet stoffelijk overschot
van den doodgeschoten communist wor
den] begraven ,an naar aanleiding
daarvan hadden de communisten een
groote betooging georganiseerd. Het lijk
van den doodgeschoten man zou tijdens
een protesivergadering op. het Union
Square op een haar worden geplaatst
en daarop in een, plechtigen stoet door
een der wijken van de stad worden gedra
gen. De politie -had een en ander verbo
den 'en alleen de protestvergadering toe
gestaan. De communisten hadden het
hoofd der politie van New-York telegra
fisch meegedeeld dat zij bij hun oorspron
kelijk plan bleven.
Primo afgetreden.
Uit Madrid wordt gemeld, dat Prima
de Rivera is afgetreden en dat Beren-
guer met de vorming van een nieulw
kabinet is belast. (Berenguer is de chef
v.an het militaire huis dos konings.)
De plenaire zitting der Nationale Ver
gadering, welke heden zou worden ge
houden, is voor onbepaalden tijd uitge
steld.
Korte berichten.
Nabij het eiland Falster (Den.) zijn,
waarschijnlijk tengevolge van een ver
keerde manoeuvre, twee militaire vlieg-
