Maandag 13 Januari 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Belgisch Geld
Hentirikse&Go's Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
Het geestelijke voorop.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrêle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
tegen voordeelige koersen
De Tweede Haagsche Conferentie.
Directeur-Hoofdredacteur;
Ft. ZUIDEMA.
Bureau: bange Vorststraat 70, Goes.
Tél>; Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44453.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. R. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELK EN WERKDAG;
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per past, f
Losse nummersf 0.06
Pr Cs der AdvertentiSm
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ei
Bij abonnement belangrijke korting.
Bij de behandeling van de vraag wat
er gedaan kan worden tot wegneming
van misstanden op sociaal gebied, met
name op het platteland, hebben wij er
den nadruk op gelegd, dat voor alles
gezocht dient te worden naar samen
werking van patroons en arbeiders,
in den weg van organisatie.
En nu erkennen! wij gaarne, dat zich
ook hierbij gevaren kunnen voordoen.
Er is het gevaar dat het persoonlijk
verantwoordelijkheidsbesef in de combina
tie wordt verzwakt; dat een ontaarde
vakactie het maatschappelijk leven kan
ontwrichten en dat zondige winzucht de
ondernemersbondan kan verleiden tot uit
buiting van het publiek.
Dit mag echter geen reden zijn om de
organisatie terug te dringen, zooals dat
op het platteland nog maar al te vaak ge
beurt, maar wel legt biet ons de taak
op om bet vereenigingsleven met een
goeden Christelijker geest' te doordrin
gen.
Wordt de organisatie in de goede rich
ting geleid, dan kan zij worden tot een;
lev emvekkende macht, die door haar
saambinding de volkskracht staalt, en
die er tevens toe kan meewerken dat
aan de nivelleerende staatsbemoeiing paal
en perk wordt gestald.
Op organisatie, waar mogelijk op Ohris
telijken grondslag blijven wij: daarom aan
dringen.
Evenwel, hiermee is niet alles gezegd.
Op het in 1919 gebonden Tweede
Christelijk Sociaal Congres, werd er zeer
bijzonderlijk op gewezen, dat booger dan
de hulp van den Staat en den invloed
van de organisatie, gesteld moet worden
de geestelijke actie, die nadert tot
de ziel.
„Het hoogste doei onzer sociale be
moeiing moet wezen, dat ook by de
economische bedrijvigheid, toy den strijd
om het dagelijfcsch brood heerscbt, vreug
de in de ziel.
Het massale van den organisatiedwiahg
kan zoo licht de ziel, de persoonlijkheid
in het gedrang brengen. In staatshulp
ligt een innerlijke leegheid, welke de zied
niet beroert. Meer dan in eenig tijdvak
roiept onze eeuw het den socialen her
vormers toe: bekommert u boven! alles
omi de ziel van de millioen.en worste-
laarsl"
„Een oordeel zal gaan dus vervolgde
de spreker Prof. Diepenhorst over
degenen, die de religie misbruiken om
met een beroep op haar rechtvaardige
eischen af te weren of tot schuldige
onderworpenheid te manen niettemin
schuilt in haar een zedelijke waardij,
wier beteekenis voor het economische
leven niet kan worden1 overschat."
Alles wat gedaan wordt tot verbetering
van sociale toestanden zal met lamheid
geslagen zijn, indien niet een goede geest
het geheel doiortrekt.
Het geestelijke voorop!
„Voor ons kan niet wet of decreet, ver-
eenigingBstatuut of organisatiebesluit spre
ken het verlossende woord, dat gesproken
is en blijft door dien Eénan, den Christus
ConsiGdator, die al den zwoegers en sla-
venden, al den mannen en vrouwen
van actie en agitatie tegentreedt met zijn
manende roepstem.„Komt allen tot mij,
gij die vermoeid en beladen zijt en ik zal
U ruste geven."
Wetgeving en politieke actie, organisa
tie en vakbeweging wij1 zullen haar
niet verachten, maar wij zullen haar niet
losmaken van, niet stellen boven de gees
telij,ke bearbeiding."
Het geestelijke voorop I
Bij al den arbeid om te komen tot
verbetering van maatschappelijke verhou
dingen en tot wegneming van misstanden,
moet blijven doorklinken het hoog ern
stig© woord van den Heiland: Wat baat
het den menscto. zoo hij- de geheale wereld
gewint en lijdt de schade zijner ziel?
NOTARISBENOEMINGEN.
De „Goesche Crt." maakt er ons op
merkzaam op, dat wjj hare bedoeling
wat betreft nat overgaan van het nota
riaat aan da politieke familie der pio
niers niet geheel juist hebben weerge
geven, daar zij schreef dat zulks het
geval zou zijn, indien van de foutieve
mieening wordt uitgegaan dat de politiek
bij de benoeming van notarissen een rol
moet spelen. En zij wil juist niet, dat
dit bet geval zal zijn.
Wij willen gaarne deze correctie aan
brengen.
En wjj voegen er aan toe, dat wij dat
evenmin wemscben.
Ons bezwaar is juist, dat de liberalen
dit bijna a 11 ij d gedaan hebben, met
het gevolg dat tot voor kort niet-liberale
burgemeesters, notarissen enz. met een
lantaarn moesten worden geizodht.
Met dat stelsel moet worden gebro
ken.
Het gelijk recht voor allen, moet toe
passing vinden.
Terwijl voorts met de samenstelling
der bevolking rekening moet worden get-
houden.
Dat is in Zuid- en Noord-Beveland niet
gedaan.
In deze streken met hun sterk over
wegend raohtsche bevolking vindt men;
met uitzondering van een R.K. uit
sluitend notarissen van vrij-zinnige
richting.
De „G. Crt." stelt er prjjs op; dat
wij wat zij betoogde meer duidelijk weer
geven.
Vermoedelijk zal zij nu wel zoo vrien
delijk zijn om de illustratie die wij: gaven
bij haar bewering, omtrent steeds fel
ler wordende pogingen der Antirevolutio
nairen om overal haantje de voorste te
worden en da machtswellust waaraan de
A.R. zich te buiten gaan, over te nemen
en aan hare lezers mee te deelen, dat
van de 832 notarissen in ons land er
het vorig jaar slechts 32 tot de A.R.
behoorden, en dat op Zuid- en Noord-
Beveland geen notaris van A.R. rich
ting te vinden is.
Het „Pr o t. Zuiden" maakt in ver
band met deze kwestie mede enkele op
merkingen en wjjst er op, dat de Chr.-
Historisohm wat dit betreft nog veel meer
reden tot klagen hebben dan de Antirevo
lutionairen.
Na gewezen te hebben op het feit,
dat bij de verkiezingen in 1929 in Zee
land werden uitgebracht 20605 st. op
de Unie en 17788 op de A.R. partij,
vervolgt dit orgaan:
„In deze geheele provincie hebben
laatstgenoemden hebben wij goed ge
teld 6 notarissen. En, voor zooverre
ons bekend, is er. geen enkele Christ.-
Historische."
Wanneer wij goed zijn ingelicht is dit
laatste niet geheel juist en zouden er
in Zeeland zjjn 5 A.R. notarissen em 1
Chr.-Historische.
Maar dat is hier van ondergeschikte
beteekenis.
Hoofdzaak is hier, dat een1 bepaalde
groep der bevolking sterk .is verwaar
loosd, en dat het tijd wordt, da,t aan
deze onbillij'kheid een einde wordt ge
maakt.
Gezien de samenstelling, van1 de bevol
king op Zuid- en Noord-Beveland, spreekt
het dan ook naar 't ons voorkomt vanzelf,
dat in de vacature te Goes althans wan
neer er geschikte candidaten zijn een
man van Antirevolutionaire of Chr.-Histo-
rische richting wordt benoemd.
En zonder eenig bezwaar kan hieraan
worden toegevoegd, dat tenzij een
A.R. notaris uit Zeeland mocht worden
benoemd, zoo dat de v erhouding niet
wordt gewijzigd, de Cfhr.-Historischen
hier de sterkste rechten kunnen laten
'gelden.
III II I - mil» IIIII
De koudegolf.
hn die nadere berichten over de Kouide-
telolf in China beet het, dat honderden
Koelies te Hankow om het leven zijh
gekomen. Er zijh nolg honderden zieken;
Volgens een bericht Uit New York is in
het Westen der Vereen. Staten voor de
tweede maal in dezen winter een koude
golf lopgetredeüi, welke met jjlzige stormen
ela hevigea sneeuwval gepaard gaat.
Tot niu toe heeft de k;onde reeds 30
slachtoffers gjeëischt.
De matarieele,. schade door de konde
a)aiijg|erich.t is belangrijk. 1
Afgeluisterd telefoongesprek.
Dezer dagen is te Warschau een ver
trouwelijk telefoon-gesprr"' tosschen dan
premier Bartel en den staatspresident
Moszicki afgeluisterd. Het gesprek werd
door eeü journalist wereldkundig gemaakt.
teitusschen heeft de rechter van onder-
zoiek het geval in handen gekregen, maar
deze is er, naar Wolff seint, nog niefc
in geslaagd, hot mysterie ojpi te helderen.
Wel hebben reeds tal van verhooren
plaats gehad, echter zonder resultaat.
De socialistisch© „Robotnik" geeft den
rechter thans den raad eens een bezoek
te brengen aan het hoofdgebouw voor de
telefoion-'gesprekken, hij pnoot de telefoon
zaal echter niet binnen gaan door den
hoofdingang, zegt hét blad, maar door
dein zij-ingang. Dan zal hij gemakkelijk
in een zeer bijzondere 'kamier belanden,
olnder de groote zaal voor ue tele£o(on-
gesprekken gelegen.
Daar zal hij een afluisterevtrekj vinden.
Het blad zegt dan verder, dat dit vertrek
tijdens de ambtsperiode van den te;gen-
woordigeln minister van posterijen, kolonel
BoerWer, die sinds negen maandeh deze
functie bekleedt, is ingericht.
De minister zal zic|fi jdorover voor
het parlement moeten verantwoorden. D©
la(nddagi zal hebben uit te maken of de
minister voior het staatsgoreehtshof zal
moeten verschijnen.
Aanslagen op Spoorwegen.
Zaterdagavond zijn drie aanslagen op
den spoorweg van Kiel naar Altona ge
plaagd.
D© onbekend gebleven daders hadden
zware stukken rails op de lijn gelegd, die
echter nog tijdig ontdekt en verwijderd
werden. De politie en de bewakingsdienst
der spoorwegen stelde7' terstond een on
derzoek in. i
D© directie der spoorwegen heeft een
beloioning van Mk. 1000 voor de ontdek
king van de daders uitgeloofd.
Een nader .telegram nit Altona meldt
nog, dat men hier, met 4 afzonderlijks
spoorwegaanslagen 'oip1 de spoorlijh, niet
ver van Kiel te doen heeft.
Behalve de regeeringppresident heeft,
ook de spoorwegdirectie een belooning
van 1000 mark gesteld op de aanhou
ding van de daders.
Samenzwering In Brazilië.
Uit San Paolo wordt gamield, dat de
politie aldaar een complot tegen de fede
rale negeering van Brazilië op 'het spoor
is gefcömten.
Verscheidene samenzweerders, onder
wie zich ook vele orad-o£ficierenl bevon
den, yzijh na een hardnekkig gevecht gear
resteerd. Drie politieagenten werden daar
bij' gewond.
In ieen der voorsteden van San Paolo
ontplofte een bom, wat men eveneens
als het werk der samenzweerders bei-
schouwt. Door de ontploffing twerd groote
mafcerieele schade aangericht.
De auto-fabrieken in 1929.
De Duitsche auto-industrie heeft zich
het vorige jaar, vergeleken bij 1927 en
'28, eenigszins hersteld. De waarde der
geheele productie bedroeg 1.16 miljard,
tegen 1.06 miljard in '28 en 908 millioen
in '27. Het aantal gebouwde personen
wagens was in '27: 166.700 (tegen 108.143
in '28). Daarentegen is het aantal vracht
auto's van 45.000 tot 39.000 teruggeloopen.
De productie van kleine autotj es is zeer
sterk toegenomen, en wel tot 96.000, een
accres van 56 pet
Opmerkelijk is de concentratie in de
auto-industrie. De fabrieken die personen
wagens bouwen zijn van 27 tot 17 gedaald
en het aantal typen dat zij vervaardigden
van 67 tot 40. In de fabrieken van vracht
auto's (14 in getal tegen 22 in 1928) wordt
thans 41 typen (tegen 56 het vorige jaar)
gebouwd.
Het Portugeesche Kabinet afgetreden.
Het Portugeesche Kabinet, dat sinds Ju
li van het vorige jaar aan het bewind
was, is naar uit Lissabon gemeld wordt
-— Vrijdag afgetreden.
Dit aftreden staat in verband met mee-
ningsverschillen in het kabinet over prin-
cipiëele kwesties in de politiek.
Een nader bericht meldt, dat de aan
leiding tot het aftreden meeningsverschil
was tusschen den premier en de minis
ters van financiën en justitie.
Korte berichten.
Naar een Wolffbericht meldt, zullen
er van de 722 man personeel van het
Pruisische bureau voor de statistiek op
nieuw 230 worden ontslagen (in Nov.
1.1. werden ook reeds 200 beambten naar
buis gezonden). Verder zal de Berlijn-
sche magistraat aan talrijke beambten den
dienst opzeggen, terwijl andere autoritei
ten dit eveneens zullen doen. Naar het
vakverbond van beambten mededeelt, zul
len te Berlijn meer dan 1000 personen
op straat komen te staan.
De correspondent van de „Manches
ter Guardian" te Moskou meldt, dat uit
Krasnodar wordt bericht dat de boeren
in het gebied van Koeban bezig zijn met
het dooden van hun vee en het vergifti
gen van hun paarden op groote schaal.
Dit gebied is één der gebieden, aangewe
zen voor volledige collectiviseering van
den landbouw in de naaste toekomst
Op het oogenblik zijn er in Polen nog
drie millioen analphabeten. Dit zijn onge
veer 25 pet. van alle inwoners van Polen
boven tien jaar. In de westelijke pro
vincies bedraagt het aantal analphabeten
slechts 2 pet. doch in het Oosten stijgt
dit aantal op sommige plaatsen tot 75 pet.
Uit Rio de Janeiro wordt gemeld,
dat in een plaats in den staat Sao Paulo
10 menschen tegelijk door den bliksem
gedood zijn.
Te Neurenberg is in een hotel een
24-jarig kassier door de politie gearres
teerd. Hij was na een bedrag van 150000
mark in November 1928 te hebben ver
duisterd, uit Hamburg gevlucht en sinds
dien niet meer gezien.
Bij een ontploffing in een bruin-
koolmijn te Forcalguir (Fr.) zijn 6 arbei
ders, waaronder 3 vreemdelingen, ge
dood en 11 gewond.
Koning Albert, die gisteren met de
koningin, prinses Astrid en de prinsen
Leopold en Karei met den Italiaansc'hen
koninklijken trein uit Italië in de Bel
gische hoofdstad terug keerden, gaat,
na eenige dagen rust te hebben genomen,
naar Zwitserland, om daar aan winter
sport te doen.
Het is Zaterdag merkwaardig weer
geweest in Engeland. In Wales en het
Merendistrict in Lancashire heeft het
den 'geheelen dag gestortregend, zoodat
de rivieren, die nauwelijks in hun bed
ding waren terug gekeerd, opnieuw het
land overstroomden. In het Oosten en
aan de Noordzeekust woedde een hevige
storm bij hooge temperatuur en in bet
Zuid Westen 'hagelde het. Londen be
leefde een 'temperatuurwisseling van 20
graden en tegen 5 uur viel de eerste flin
ke sneeuwbui van het seizoen.
De Gouverneur van Curapao.
Naar men verneemt., is het vertrek van
den nieuw benoemden Gouverneur van
Curagao, den beer Slobbe, eenigen 'tijd
vervroegd.
Dit vertrek zal niet plaats hebben op
14 Februari, maar op 31 Januari. De heer
Van Slobbe zal met de Venuzuela naar
Curasao vertrekken.
Naar verluidt is de kapitein der mili
taire politietroepen W. Antheunissen, die
bij de troepen op Curasao gedetacheerd
is, bestemd om op te 'treden als troepen
commandant daar ter plaatse.
De koks op audiëntie.
De minister van, Arbeid ontving, Vrijdag
in audiëntie een delegatie van dé Nederl.
Koks-Organisatie. De woordvoerder der
delegatie drong er bij den minister op
aan, de Arbeidswet ooik in te voeren
voor de koks, daar in bun. bedrijf nog
onduldbare toestanden heerscben. De mi
nister zegde toe een onderzoek te zullen
instellen naar de mogelijkheid van een
eerder in werking doen treden voor de
koks 'der Arbeidswet, zoo mogelijk nog
vóór, of tegelijkertijd met de kamitaorbe-
diendien.
Tweede Kamer.
De voOTzitter van bet centraal Stem
bureau voor de "benoeming van de leden
van de Tweede Kamer, heeft in da va
cature, ontstaan do'or het overlijden van
den heer G. W. Sannes, benoemd ver
klaard tot lid dier Kamer den heer H.
de Boer te Leeuwarden.
Werktijdenbesluit winkels.
Het bestuur van den Kon. Nederl. Mid
denstandsbond beeft zich naar aanleiding
van de officieus bevestigde berichten, in
zake in voorbereiding zijnde wijzigingen
en aanvullingen van het Werktijdenbe
sluit voor winkels 1929, met een adres
Binnenland.
De storm van vannacht
Werktijdenbesluit voor winkels.
De tweede Haagsche Conferentie,
Verkeersdrama te Assendelft. Twea
dooden.
Moordaanslag te Aarle Rixtel,
Buitenland.
Het Portugeesche kabinet afgetreden.
De koudegolf.
Aanslagen op spoorwegen in Duitseh-
land.
Samenzwering in Brazilië,
bu
tot den minister van Arbeid, H. en N. ge
wend. Het bondsbestuur draagt daarin
eenige wensöhen omtrent nadere voor
ziening in sommige practische bezwaren
voor.
In de eerste plaats verklaart adr. dat
het uitermate gewenscht geacht wordt,
dat een andere regeling wordt getroffen
voor hot geven van rusttijd aan een 'win
kelbediende, die eerst na één uur 's mid
dags in dienst komt, zooals b.v. het ge
val is, wanneer een vrije ochtend wordt
genoten.
Van verschillende zijden hebben den
Bond mededeelingen bereikt, waaruit
blijkt, dat de thans vigeerende regeling
van artikel 7 in de practijk ernstig be
zwaar ontmoet. Immers, moet aan dö(n)-
bediende, die op zoo'n dag wat in den
regel het geval is na 6 uur n.m. zijn
werk beëndigt en meer dan 6 uur arbeid
verricht, een rusttijd van ten minste 1Y*
uur gegeven worden.
Dit 'heeft ten gevolge, dat er in vele be
drijven op zoo'n dag niet steeds voldoen
de personeel aanwezig kan zijn om do
werkzaamheden behoorlijk te verrichten,
vooral, wanneer de zaak in de morgen
uren geheel gesloten wordt, waartoe in
de meeste grootere Steden reeds onder
linge vrijwillige regelingen zijn getroffen.
Het bondsbestuur meent, dat er geen
bezwaar tegen kan bestaan om voor te
schrijven, dat onder die omstandigheden
met het geven van een half uur rust kan
worden volstaan. Met, voldoening heeft
men dan ook vernomen, dat er aan het
departement een voorziening in dien
geest in voorbereiding zou zijn.
Vervolgens brengt adr. onder de aan
dacht van den minister, dat den bond ge
wezen is op bezwaren, welke verscheide
ne winkeliers, houders van zaken, die in
hoofdzaak op avondverkoop zijn
aangewezen, ondervinden. Het betreft
hier winkels in kleine eetwaren (brood
jes met vleescb, visch, vischgerechten,
vleeschwaren, etc.), welke in hoofdzaak
voor gebruik ter plaatse bestemd zijn,
doch overdag ook over de toonbank wor
den verkocht en medegenomen. Zij zijn
in de meeste groote steden, hoofdzakelijk
in de binnenstad gevestigd en zijn in het
bezit van een ontheffing van de bepalin
gen der gemeentelijke winkelsluitingsver
ordening.
Tenslotte wordt den minister verzocht,
aan art. 18 van het besluit een zoodanige
toepassing te willen geven, dat filiaal
houders, die op grond van andere be
palingen onder deze wettelijke regeling
vallen, op bun daartoe strekkend schrif
telijk verzoek eventueel na door het
districtshoofd ter zake te zijn gehoord
algeheele vrijstelling kunnen bekomen.
Omtrent de Zaterdagmiddag gehouden
bijeenkomst inzake bet Duits che
herstelvraagstuk, wordt van
Fransche zijde medegedeeld, dat de Duit
sche delegatie omtrent de kwestie van den
datum der stortingen en de mobilisatie
van het plan-Young een nieuw uitstel
heeft verzocht, om deskundigen uit Ber
lijn te hooron onder voorbehoud van den
datum, waarop de zaak opnieuw zou wor-
