No. 78
Donderdag 2 Januari 1930
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank N.V. Goes
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 Januari vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur;
R. ZUIDEMA,
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco p3r post, f3.—
Losse nummersfO.Q5
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
De afbraak.
De afbraak der openbare school
of misschien is het beter hier van een
ontbindingsproces te spreken
zal waarschijnlijk ook in 1930 worden
voortgezet.
En dat vooral, als gevolg van het
optreden van de. meest vurige voorstan
ders van deze school.
Een paar dagen geleden hebben wij1
er op gewezen, dat er in den (rooden)
Bend van Nederi. Onderwijzers een sterke
strooming is voor d e iv e r pd i c h t e, a b-
s o 1 u u t neutrale s t a a t s s c h o ol.
Men zou dus, als men de macht had, het
bijzonder onderwijs tot den grond afbre
ken en de kinderen van ons volk willen
dwingen de openbare school te be
zoeken.
Welnu, in dezelfde vergadering waarin
deze liefde tot de openbare school tot
uiting kwam, werd door den voorzitter de
aandacht gevestigd op het boekje met
liederen van den „Volkszangdag 1930",
dat thans, nu ook de: Bond van Nederi.
Onderwijzers meewerkt, een groote veran
dering heeft ondergaan. Er is, aldus Spr.,
terdege rekening gehouden met de paeda-
gogische neutraliteit, hetgeen blijkt uit de
keuze der liederen in het boekje.
Voorheen was de inhoud van het
boekje van dien aard, dat deze Bond zijh
medewerking mpest weigeren.
Er was n.l. ook in opgenomen het
Wilhelmus en een van de liederen van
Valerius.
Maar die gevaarlijke liederen zijh nu
verwijderd.
Thans, nu alles wat aan godsdienst ol
nationaal besef herinnert, is uitgebannen,
kan ook de Bond van- Ned. Onderw. dit
boekje aanbevelen, omdat rekening is ge
houden met de paedagogiscbe
neutraliteit.
Men voelt waar de heeren en dames
heen willen.
Hun ideaal is de verplichte neu
trale staatsschool.
Een school, waar van godsdienst zelfs
niet gerept mag worden en waar ons
volkslied het „Wilhelmus", contraban
de -is.
Nu zal het met die Verplichting
voorloopig wel zoo'n vaart niet loopen.
Maar intusschen kan men wel zijde
neutraliteitsbegrippen in de bestaande
openbar© school tot toepassing trachten te
brengen.
Is het wonder, dat steeds meer ouders
zich van de openbare school afkoeren?
En ligt het niet voor de hand, dat de
afbraak van de openbare school steeds
grootere vormen aanneemt?
Paedagogiscbe neutraliteit
Die vraag die gesteld kan worden en die
vooral de leden der Gemeentebesturen
en der plaatselijke schoolcommissies zich
mogen stellen is deze, of in deze afbraak-
pogingen zonder meer moet worden be
rust.
Ons ideaal is: de bijzondere school.
De school aan d© ouders. En dan vooral:
de Christelijke school.
Maar daarom mag de openbare school
niet zonder meer aan haar lot, of liever,
aan 4® openbare onderwijzers, wier ide
aal schijht te zijn all© godsdienstig en na
tionaal begrip bij! de kinderen volkomen
uit te roeien, worden overgelaten.
Wanneer een zangboekje pas bruikbaar
wordt gekeurd, wanneer bijl de samenstel
ling een „paedagogische neutraliteit" werd
betracht als in d^ vergadering van den
Bond van Ned. Ondierwijlzers werd gehul
digd, dan betbeekent dat voor het te geven
onderwijs weinig goeds.
Dan is er reden om op de gedragin
gen van de pnderwijfzeas, die dergelijke
Opvattingen huldigen, scherp toe te zien.
BRAND IN EEN BIOSCOOP.
Tientallen dooden.
Gedurende een kindervoorstelling in een
bioscoop in een arbeiderswijk te Paisley
bij Glasgow in Schotland is brand uitge
broken in de cabine van den operateur
waardoor eenige honderden meters film
vlam vatten en binnen enkele seconden
een rook ontwikkelden, die een afgrijse
lijke paniek in de zaal deed ontstaan.
Da meeste kinderen waren zonder gelei
de en de kleintjes werden door de groo
tere» onder den voet geloopen btjj pogin-
om den éénen uitgang met één nooduit
gang te bereiken. De meeste kinderen
blijken den nooduitgang niet te hebben be
merkt en voor den gewonen uitgang ont
stond zulk een gedrang, dat meer dan 200
kinderen gedood of gewond werden. Vol
gens het eerste bericht waren 59 kinder
lijkjes gevonden en 152 gewonde kinde
ren naar d© ziekenhuizen gebracht. De
meeste slachtoffers zijh niet door den
brand, maar door verstikking om h©t le
ven gekomen.
Nader wordt gemeld:
Toen d© eerste vlam' uit de cabine
schoot, werden de kinderen door een pa-
nischen schrik aangegrepen en holden
naar den uitgang van d© zaal, die met
vijf ol zes treden naar de straat voer
de. D© eerste kinderen vielen en in vijf
minuten was er nog slechts een verwarde
hoop gillende en krijschende kinderen.
De eigenaar, die zich heldhaftig heeft
gedragen, schreeuwde de 'kinderen toe
om hen op den nooduitgang attent te
maken, maar slechts een paar der grootste
kinderen zijn door dien uitgang nog ont
snapt.
De brand in deze bioscoop is de groot
ste dergelijke rampi, die ooit in Engeland
is voorgekomen.
Een ooggetuige heeft het volgende re
laas van het gebeurde gedaan:
Toen ik écn der deuren van de in zwa-
i© rookwolken gehulde zaal bereikt had,
was een politiebeambte tevergeefs be
zig de van angst vervulde kinderschare
tot orde te brengen. Bij' den uitgang
bovenaan d© beide hoofdtrappen naar de
tribunes, lagen de onder den voet geloo
pen kinderen bij zes tegelijk over elkaar.
Zoodra het bericht van de ramp' zich
verspreidde, ij'lde de burgerij in grooten
getale nhar de plaats des onheils. Langs
ladders haastte men zich naar de ven
sters en verbrijzelde deze. Men kroop
door de ramen in de zaal. Tegelijkertijd
was ook reeds een geneesheer ter plaatse
verschenen. Men slaagde er in een groot
aantal der onder den voet geloopen kin
deren in veiligheid te brengen. Toen de
ambulancedienst' ontoereikend bleek, werd
een tramwagen gerequireerd, die daarop
gebruikt weTd voor het vervoer der doo
den en gewonden naar het 'nabijl gele
gen ziekenhuis.
Ondertusschen werden alle beschikbare
medici gealarmeerd, zoodat ini korten
tijd voldoende medische hulp ter
plaats© was. Evenwel .-kwam zijl in
vel© gevallen te laat. Men vreest, dat
zich onder d© puinhoopen van het geheel
verwoeste bioscooptheater nog een aantal
kinderlijkjes bevindt.
Het aantal dooden bedraagt volgens
de officieele gegevens 69. Er zijn 37 kin
deren gewond. Alle slachtoffers zijh ge
stikt. Een groot aantal vrouwen yiel in
zwijm, toen ze van het ongeluk hoorden.
Een jongeman heeft alleen 18 kinderen
gered. Alle slachtoffers waren van; 7 tot 14
jaar oud.
Nieuwe ontdekkingen in het Zuidpool
gebied.
De regeering heeft bericht ontvangen
van het expeditieschip van Wilkins, dat
deze met zijn vliegtuig op zijn jongsten
vliegtocht tot dusver nog onbekend land
had ontdekt.
Uit New York (stad) meldt Reuter,
dat de Amer. National Geographical So
ciety, in een beschouwing over de ontdek
kingen in 1929 heeft verklaard:
Door de expeditie van Byrd is nieuw
land op de wereldkaart gebracht.
Byrd heeft voor de Ver. Staten het Ma
rie Byrdland opgeëischt, dat gelegen is
buiten de gebieden, waarop Engeland
rechten doet gelden.
Noorwegen heeft een eiland in de Roald
Amundsenzee in bezit genomen, om er
een walvischstation te vestigen. Het
eiland is Peter I-eiland gedoopt.
De storm in Engeland.
Van den bovenloop van de Theems wor
den groote overstroomingen in Noord-
Wales en in de nabijheid van York ge
meld. De rivier Ouse bereikte Maandag
te York haar hoogste punt sinds 25 jaar.
Groote uitgestrektheden land zijn over
stroomd. Er is groote schade aangericht.
Langs de kust is veel wrakhout aan
gespoeld. Een groote reddingsboot met
den naam „Tersonnef" is aangespoeld. Er
was niemand in de boot.
Te Scousburgh is een met hout gela
den schip op de rotsen geloopen. De naam
van het schip is onbekend en het is niet
bekend, of rich iemand aan boord be
vindt. Tengevolge van den storm kon
men het schip niet bereiken.
Boulogne bedreigd.
De Fransche havenstad Boulogne wordt
door een ernstige ramp bedreigd. Door
de jongste stormen is de klei van den
boven de stad gelegen berg in beweging
gekomen en de stroom richt zich precies
op het voornaamste hotel van de stad,
die met algemeenen ondergang bedreigd
wordt.
Ingenieurs en honderden arbeiders,
waaronder vele vrijwilligers, zijn bezig
de kleilaag door afdamming zoo niet te
gen te houden, dan toch een anderen
weg te doen nemen, maar het is nog on
zeker of dit gelukken zal.
Dansend en drinkend het nienwe jaar in.
D© Berlijners hebben, blijkbaar de on
overkomelijke behoefte minstens eenmaal
per jaar zich aan uitspattingen over te
geven, zoo schrijft „Het Volk".
Op den 31sten December worden daar
toe de winkels in s cherts artikel en ge
plunderd, want de gjoede stemming is on
mogelijk te verkrijgen zonder een papie
ren beogen hoed op het hoofd. Een toe
ter behoort ©r oo:k bij om de feestvreug
de te uiten. Wie geen groeten neus van
zich zelf heeft, schaamt zich over de
geringe afmetingen en plaatst er een groo
ten papieren kokkerd over been. Een
binnenst-buiten gekeerde jas bleek dit jaar
tot de groote modes van den Sylvester-
nacht te behooren.
Zoo trekt men naar de café's of naar
de zalen, waar de dansfeesten zijn en ook
in den nacht van 1 Januari 1930 was
het in al deze zalen propvol.
Er is gegeten en geducht gedronken.
Toen 1930 was aangebroken brak een
storm los. Iedereen schreeuwde an gild©.
D© serpetines kronkelden in massa's door
de lucht. Voetzoekers klaterden, vuur
pijlen schoten in de lucht omhoog, Ben-
gaalsch licht zette de straten in een
rooden gloed. Men gilde en schreeuwde
en hoste van het eene lokaal naar het
andere. Tegen één uur gingen de bezadig-
den naar huis. De rast zette het feest
voort.
Tot diep in den nacht duurde „het
feest". Natuurlijk kwam het hier en daar
tot uitspattingen en vechtpartijen.
De brandweer moest ongeveer honderd
maal uitrukken* daar vuurwerk brancfhiad
veroorzaakt en .een paar buizen zijn uit
gebrand.
Korte berichten.
Léon Daudet zal eerst vandaag Brus
sel verlaten en naar Parijs terugkeeren.
Vanavond wordt hij door zijn vrienden
op de redactie van de Action Frangaise
ontvangen.
Erich Maria Remarque, de schrijver
van den bekenden romam ,„Im Westen
Nicbts ,Neues" is ten gevolge van een
aanrijding van een automobiel ernstig ge
wond.
DE TWEEDE HAAGSCHE
CONFERENTIE.
Naar gemeld wordt zouden vandaag
reeds gedelegeerden ter Haagsch© confe
rentie te 's Gravenhage aankomen.
De Fransche delegatie wordt met de
„Etoile du Nord" te 6 uur 5 minuten
aan het Hollandsche Spoorstation ver
wacht. Met denzelfden trein komt ook
de heer Jaspar, de leider der Belgische
delegatie en voorzitter der conferentie.
Des avonds 9 uur 20 zal de Japansche
gedelegeerde, de heer Adatci, aan het
H. S. station aankomen.
Op 3 Januari, des v.m. te 11 uur 34
H. S. station, wordt de Italiaansche de
legatie verwacht; de heer Marinkovitch,
gedelegeerde van Zuid-Slavië zal dien
ochtend te 10 uur 54 of te 11 uur 20 aan
het slaatsspoorstation aankomen.
Frankrijks houding ter conferentie.
De Fransche ministerraad heeft gisteren
naar een N. T. A. telegram nader meldt,
de voorgenomen Fransche stellingneming
ter Haagsche conferentie unaniem goed
gekeurd. De houding van Frankrijk stemt
op alle punten overeen met de verklarin
gen, welke de minister van buitenlandsche
zaken bij twee verschillende gelegenheden
in de kamer heeft afgelegd en door haar
heeft doen goedkeuren.
De Senaat der Rijksuniverstiteit te Lei
den heeft aan H. K. H. Prinses Juliana
het eeredoctoraat in de letteren en wijs
begeerte verleend.
De Raad van Arbeid te Roosendaal.
Op vragen van het Tweede Kamerlid
Drop, betreffende de voorgenomen oj>
heffing van den Raad van Arbeid te Roo
sendaal, "heeft de minister van Arbeid,
handel en nijverheid geantwoord:
I. Bij het Koninklijk besluit van 23
Nov. '29 (Staatsblad nr. 500) is de Raad
van Arbeid te Roosendaal opgeheven, en
is die Raad vereenigd met dien te Breda.
II. a, Voor heit besluit tot opheffing
van den Raad van Arbeid te Roosendaal
was het motief de daarmede te verkrijgen
meer economische uitvoering van de taak,
welk© tot nog toe door de Raden van Ar
beid te Breda en te Roosendaal werd
vervuld.
b. Voor het Rijk brengt de opheffing
Van den Raad van Arbeid te Roosen
daal bet geldelijk voordeel van besparing
v,ain de bezoldiging van een voorzitter
van éen Raad van Arbeid. D© sociale
verzekeringsfondsen worden gebaat door
d© geboden gelegenheid tot het trekken
van meer nut uit de mechanisatie van het
werk, door d© aldus en mede als gevolg
van meer rationeele werkverdeeling te
verkrijgen besparing van arbeidskrachten,
door bet wegvallen van kosten wegens
vergaderingen van een Raad van Arbeid
en het bestuur daarvan. Tegenover die
vpordeelen staan voor het Rijk geen na-
deelen. De uitbreiding van het ressort
vajn dien Raad heeft echter voor den
Raad van Arbeid tei Breda geleid tot de
noodzakelijkheid om uitbreiding te geven,
aan zijn huisvesting.
o. Het is op1 het oogemlbüfc niet mogelijk
de vorenbedoelde vóór- en nadeelen in
cijfers uit te drukken. Dit is eerst mogelijk,
wanneer de samenvoeging der beide Ra
den van Arbeid eenigen tijd heeft door
gewerkt. Voor het Rijk bedraagt het on
middellijk geldelijk voordeel f5760 per
jaar.
Alastrim en encephalitis.
In de laatste volle week van 1929 zijn
in Nederland geen gevallen van variola
major of minor waargenomen.
In de week van 22 tot en met 28 De
cember zijn geen gevallen van encepha
litis na inenting ter kennis van het
Staatstoezicht op de Volksgezondheid ge
bracht.
In de week van 22 tot en met 28 De
cember is afgeleverd: door de entstof
inrichting te Amsterdam koepokstof voor
682 personen, door de entstofinrichting
Binnenland.
Het Kamerlid Sannes overleden.
Alcoholvergiftiginig te Rotterdam. Drie
dooden.
De tweede Haagsche conferentie.
Buitenland.
Vreeselijke bioscoopbrand in het Schot-
sche plaatsje Paisley.
Boulogne door een grondafschuiving be
dreigd.
Storm in verschillende landen.
Sod om ontdekt?
te Rotterdam koepokstof voor 361 perso
nen, door de entstofinrichting te Gronin
gen koepokstof voor 20 personen, totaal
voor 1063 personen.
Het grenskantoor Putte.
Op d© onlangs gepubliceerde vragen
van het Tweede Kamerlid Kersten hoeft
-de minister van. financiën geantwoord:
Sedert 1 November 1929 kunnen voor
langs het Nederiandsehe grensgebied Put
te ingevoerde automobielen en ander©
goederen de invoerrechten ook aldaar da
delijk betaald worden. De invoerders be
hoeven zich hiervoor du© niet meer op
een verder binnenwaarts gelegen losplaats
ten ©ntvangkantore aan te melden. Wel
moeten zij de .goederen op die losplaats
nader ter visitatie aanbieden, ter beoor
deeling van de juiste aangifte van soort,
hoeveelheid en waarde. In tegenstelling
met het verkeer lamgp Wernhout is dat
langs Putte niet van voldoenden omvang
om aldaar den dienst volledig in te rich
ten. Het groote verschil in belangrijkheid
tusschen 'beide kantoren blijkt reeds hier
uit, dat dit jaar tat 1 December lanjgs
Putte slechts 120 automobielen ter vrij
making zijn ingevoerd, en langs Wem
hout 5162, van welk laatste aantal er
naar schatting pl.m. 100 voor Zeeland
bestemd waren.
In den regel behoeft de eindvisitatie
te Bergen op Zoom, Middelburg en el
ders van de langs Putte ingevoerde auto
mobielen niet veel oponthoud te geven.
In het in de tweede vraag bedoelde ge
val is de visitatie opgeschort, omdat de
aan belanghebbenden ter inzage gevraag
de facturen niet te Middelburg, aanwezig
waren en hij die dus eerst van zijn
hoofdkantoor 't© Goes diende te gaan1 ha
len. Dit had. zich bij visitatie te Putte
ook kunnen voordoen en zou wegenis
den grooteren afstand van Goes nog meer
oponthoud gegeven hebben.
In een en ander kan dan ook geen
aanleiding, gevonden worden om aanwij
zing van 'Putte voor de .volledige vrij
making van automobielen te bevorderen.
G. W. van Someren. f
Gisternacht is te Utrecht overleden in
den ouderdom van 44 jaar de heer G.
W. van Someren, anti-rev. raadslid, be
stuurslid van de Utrechtsche Jlandels-
vereeniging, secretaris der Anti-Rev. Kies-
vereeniging en directeur van „de N. V.
Drukkerij den Boer.
Onze taal en de in België te honden
Tentoonstelling.
Van verschillende zijden is bij het be
stuur van het Algemeen Nederiandsch
Verbond aangedrongen op het doen van
stappen bij de betrokken autoriteiten in
het bijzonder bij de door de Nederland-
sche Regeering benoemde Comité's voor
de voorbereiding der deelneming aan da
in 1930 in België te houden tentoonstel
lingen om er voor te waken, dat bij die
deelneming van Nederlandsche zijde, onze
taal de plaats zou krijgen, die haar van
rechtswege toekomt, zoowel van de zijde
der Nederlandsche overheid als van de
zijde der Nederlandsche inzenders.
Na rijp beraad heeft het bestuur daar
van voorloopig afgezien.
Het bestuur meent er op te mogen re
kenen, dat de Nederlandsche Regeering