Maandag 9 December 1929
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Geweldige brand te Middelburg.
Hendrikse Co's Bank N.V. Ooes
BGGELAAB'i,
1TEYAER
<D
HENDRIKSE Co.'s BANK Hl,
Hendrikse Go's Bank N.V. Boes
Brandschade
COUPONS EN LOSSINGEN
„De Nederlanden van 1845"
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen Eerste blad.
Een ramp zooals bij menschenheugenls niet Is voorgekomen.
Vele panden geheel o? gedeeltelijk In de asch gelegd.
ALLE
per 1 December vervallende
worden verzilverd door
DAAR GAAT DE
HUWELUKSBOOTl
£POND
Verzekert U tegen
bij de Assurantie-Maatschappij
Agentschap:
GOES.
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 December vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZU1DEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 4445S.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummers
f 0.05
Prijs der Advertentie n:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 et
Bij abonnement belangrijke korting.
Zaterdag heeft t9 Middelburg een brand
gewoed, zooals wellicht daar nog slechts
hoogst zelden of .w>el nimmer is voorge
komen.
Deze brand is nog uitgebreider geweest
dan die welke ongeveer 70 jaar geleden
is voorgevallen op den hoek van de Lan-
gedelftLange Burg.
Het was ongeveer kwart voor 5 toen
ontdekt werd, dat brand was ontstaan
in een der bergplaatsen op de boveinf-
verdieping van de Fransche Bazar.
Toen de brandweer ter plaatse kwam,
was het dak reeds over het grootste
gedeelte aan het branden en was bet
direct te zien, Sat bet gebouw niet.
meer te behouden was, maar dat deze
brand tot een ramp zou worden dachten
e<r toen niet velen. Spoedig deelde het
vuur zich mede aan de daklijst van het
Grand Hotel on bleek spoedig dat het
bet vuur ook daar niet te stuiten zou
zrjin.
Toen de brand het geheele voorgedeelte
van het hotel in zijin macht had, vreesde
men algemeen, dat nu de zaak van de
hoeren Helder 'het meest gevaar liep.
Dit is echter anders uitgekomen, want
de wind keerde en de vuurmassa, waar
in de Fransche Bazaar nu was veranderd,
zocht haar derde prooi in het alom be
kende banketbakkersbedrijf en lunchroom-
van de firma R. Oosterhui si.
De veel te kleine waterstralen konden
hier geen succes hebben en de autoritei
ten, van wie wij noemen de Commissaris
der Koningin en den burgemeester, be
grepen toen, dat het een catastrophe zou
worden.
Vlissingen en Goes werden het
eerst om assistentie gevraagd en deze
zegde toe zoo spoedig mogelijk te zul
len komen. Maar het was goed te zien,
dat het mogelijk zou zijn, dat ook dit niet
zou helpen en toen werden ook Ber
gen op Zoom en Bredagevraagd met
spuiten te komen en de Commissaris der
Koningin stelde zich in verbinding met
de Burgemeesters van Rotterdam en
Den Haag. en ook de Minister van
Binnenl. Zaken werd door den Commis
saris met hetgeen voorviel 'in kennis ge
steld. Ook de drie laatste burgemeesters
zegden medewerking bij den strijd tegen
het alles verwoestende element toe.
De brand bleef voortwoekeren en spoe
dig stond ook de manufacturen zaak der
firma S. Wiener C o 'in lichte -laaie.
Men hoopte, dat het nu volgende groote
pand, waarin de T r a n s v a 1 i a R ij -
wielfabriek was gevestigd, als muur
tegen de vlammen zou kunnen gebruikt
worden. Maar ook deze hoop werd niet
verwezenlijkt. Ook het voorste deel van
deze fabriek moest er aan gelooven.
Tot nu toe had men zich in de huizen
aan de overzijde der straat er toe be
paald, het meest kostbare, alsmede boeken
enz. te verwijderen, maar dit deed men
iuist niet in den ijzerwinkel van de F a
1. de Jager Jr, die het eerste zou
orden aangevallen door het vuur.
Plotseling werden vlammen waargeno-
nen aan de daklijst, en hoe ook de ma-
rozen uit Vlissingen werkten om deze
dammen te jjooven, het minder goede
ilusschingsmateriaal, althans de te ge-
inge druk op de_ leiding was oorzaak,
at men ook nu met slaagde.
Met verbazingwekkende snelheid stand
ok dit pand in lichte laaie en dat niet
leen de winkel, maar ook de groote,
ouwe magazijneni en showrooms, die
.ohter den winkel zijn gelegen.
Hevig was de gloed, die zich hier
'twikkelde en af en toe hoorde men
allen, wat te begrepen is als men
eet, dat o.a. eenig vuurwerk in een
nr magazijnen aanwezig was. Het bleek
spoedig, dat het vuur ook aan deze
j-de van de straat niet tot dezen winkel
iperkt zou worden, en na eenigen tijd
>eelden de vlammen ook bij het dak
m het pand waarin beneden da twee-
e zaak dar firma Wiener is ge-
>stigd, ni.l. dia in bedden en Lingeries,
ok van dit pand bleef bij wijze van
xrakem geen staan staan. Da hierop vol
gende panden, die der firma Simon
de Wit, firma Meinsma en den
heer Brakman, resp. in kruidenierswa
ren, fijne vleeschwaren -en drogisterij
artikelen, bleven aan de voorzijde ge
spaard, doch werden aan de achterzijde
grootendeels vernield.
Het café van den heer Piet
Mulder aan de andere zijde van de
Jager liep wel groot gevaar, maar kon
gered worden, zij heb dan ook met een
groote waterschade. Toen het vuur alom
met groote kracht beerschte, deed de
wegvliegende vonkenregen op verschil
lende plaatsen poms ve-r van het terrein
van den brand af, maar ook dicht hij
een begin van brand ontstaan, -o.a. tot
tweemaal toe in het torentje van de Pro
vinciale bibliotheek, waar het vuur geluk
kig spoedig geblusoht kon worden.
Toen kwam de Bergen op Zoom-
sch-e brandweer met haar automo
bielspuit onder leiding van den heer As-
selsbergs aan en plaatste zich aan de
Turfkade, waar reeds Vlissingen en Goes
aan het oppompen van water bezig waren.
De Bergen op Zoomsche brandweer
bleek met haar spuit heel wat krachtiger
stralen te kunnen brengen dan den welke
lot nu toe in de vuurzee waren geworpen
en van dat oogenhlik af zag men voor
uitgang in den strijd. Toch bleken er
nog zeer critieke pnnten te zijn en een
daarvan was het magazijn van de
Jager. Dit zelve was verloren, maai
dit pand loopt door tot tegen de R.K.
School aan den Wal. Men vreesde, dat de
school en het zusterhuis zouden worden
aangetast. Op dit oogenhlik was pok de
automobielspuit van Rotter
dam aangekomen en zeer spoedig wa® e-r
eerst één, latertwee slangen -uitgehold
en ook in het verdere optreden dezer
brandweerlieden bleek wat organisatie
vermag, evenals trouwens reeds o-ok bij' de
Biergen op Zomers het geval was. Door
het moedig optreden van de mannen uit.
de Maasstad werd het vuur hier tot staan
gebracht. r
WEET
dat iedere brand bedrijfsschade mede
brengt?
dat de ALOM-polis van de Nieuwe
HAV Bank ni-et alleen tegen brand-, ook
tegen bedrijfsschade verzekert?
dat schalde door storm, door ovesr-
strooming bij dijkdoorbraak als door sprin
gen van waterleidingbuizen en nog veel
meer risico's voor gebouwen en inboedels
door diie polis gedekt zijn?
dat ook U kan overkomen wat anderen
treft?
Verzekert U daaromi op de ALOM-polis
aan het Bijkantoor der HAV Banken,
Groote Markt 16.
Dir. W. L. B. J. DEKKER.
Tijdens den brand ontstond er nog door
tot heden onbekende oorzaak storing aan
't electrisch licht, waardoor een groot deel
der stad in het donker kwam te zitten.
Den geheeden nacht, den geheelen Zon
dag is er een sterke brandwacht bij ge
houden, omdat telkens hier en daar weer
het vuur oplaaide. f
Zooals te verwachten was, kwamen gisL
teren duizenden en duizenden naar Mid
delburg om de ruïnes te zien.
Van de zeven panden, die in de asch
zijn gelegd, waren er drie, die tot de
echte ofuderwetsöhie patriciërshuizen kon
den worden gerekend. Waarvan in de
eerste plaats dient genoemd te worden
het Grand Hótel, dan de Rij'wielfabriek
Transvalia en- vervolgens de afgebrande
confiseurswinked van den hear Oof er-
huis. De Lange Delft is bezaaid miat alle
mogelijke rasten van gevels.
Van het Grand Hótel, waarvan hief
ondarwetscha -gedeelte geheel is verloren
gegaan, is juist behouden gebleven het
achtergedeelte, dat voor enkele jaren- is
'Verbrand en taan waar is opgebouwd.
Te ongeveer 12- uur was de brandweer
het vuur meester. De hulp ra.ni da Haag-
ache brandweer was das overbodig.
Het geheel, een' smeulende puinhoop-,
biedt een' troosteloozen aanblik.
De trams, die extra diensten hebben
-ingelegd, kunnen de menigte haast ni-et
naai' Vlissingen- en de omliggende plaat
sen vervoeren-.
Dubbel is het genot met
Wybert-tabletten, de keel
is tegen ontsteking be
veiligd, de adem zuiver!
Het Hoiel Verseput.
Do heer Frans Vermeulen schrijft aan
de N. Rott. Crt.
Het was op Zaterdag 26 Juni 1926, dat
het bekende monumentale hotel „Versei-
se-put" in de Lange Delft te Middelburg,
door brand werd geteisterd, waarbij het
achtergedeelte met de v waarde rococo-
eetzaal verloren ging. En thans, Zater
dagavond 7 December 1929, bereikt ons
hot ontstellende bericht, dat andermaal
ditzelfde gebouw in vlammen staat, dit
maal aangetast door den brand van een
belendend winkelhuis, en dat hiermee een
der fraaiste huizen en een der belang
rijkste gevels van Middelburg met volko
men vernietiging wordt bedreigd.
Het huis werd in 1747 gebouwd door
Mathias Cornelis Versluys, zoon van Ste-
phanus Versluys, raad van Nederl.-Indië,
en was in zijn oorspronkelijken staat wel
een der aanzienlijkste woonverblijven van
de aan statige koopmanshuizen zoo rijke
oude handelsstad Middelburg. En al was
sinds 1800, toen dit huis voor f 90.000
werd verkocht, veel van het rijke inte
rieur verdwenen -en al vernietigde de
brand van 1926 de sierlijke Louis XV-
eetzaal met haar rijk met stucwerk ver
sierd plafond, toch was in het voorge
deelte van het gebouw nog de breede,
eveneens met stuc rijk gedecoreerde gang
eu het voor dien tijd zoo karakteristieke
trappenhuis bewaard .ge-bleven. Maar bo
venal belangrijk was de imposante voor
gevel, zeven vensters breed, boven een
hardsteenen plint opgaand van baksteen,
maar met een gebloke natuursteenen mid
dentravee, welke de deur en de twee
vensters daarboven omsloot in een weel
derig gebeeldhouwde omlijsting, welker
bekroning in een door twee leeuwen ge
houden. cartouche het jaartal 1747 droeg.
Op de forsche kroonlijst met sierlijk ge-
sculpteerde consoles rees een balustrade
bekroond met siervazen en met de voor
dezen bouwstijl zoo karakteristieke ele
gante „kuif" op het midden.
In zijn weidsche doening was deze voor
name gevel de waardige evenknie ein af
stammeling van zijn onmiddellijke ver
want, het Amsterdamsche grachtenhuis
uit het begin der 18e eeuw.
Het ,is wel een zeer droevig verlies
voor het oude, in zijn monumenten flon
kerende, stil verdroomende Middelburg.
Het is een verlies, dat stadgenoot en
vreemdeling diep zal voelen, wanneer men
voortaan de statige fagada in de Lange
Delft moet missen.
En niet minder is het een onherstel
baar verlies voor onzen Nederlandschen
monumentenschat, die aan kostbare schep
pingen als deze weinig heeft te missen.
Het huis droeg aanvankelijk den naam
Groot Ravesteyn, later veranderd in Het
Wapen van Spaengen, toen weer Groot
Ravesteyn.
Nadere bijzonderheden.
„De Courant" meldt nog:
Acht kapitale huizen zijn door het alles
verwoestende vuur, dat om ongeveer half-
vijf Zaterdagmiddag vermoedelijk door
kortsluiting in de Grand Bazar Francis
is ontstaan, in asch gelegd. Slechts de
muren, en dan nog alleen van enkele
gebouwen, staan overeind en .bieden een
Veel kleiner dan de Statendam
Is d'Huweiifksboot van Pijpeman.
En Bestevaer is Kapitein,
Het geluk kan dus niet grooter zijn!
De heer en mevrouw Pijpeman-
Bestevaer zeggen U allen vrien
delijk dank voor de betoonde
belangstelling. Zij -wenschen dat
elle Pijpemannen spoedig een
.Bestevaer mogen trouwen.
Aan bcrvenstaanden wensch van
Pijpeman hebben wij niets toe
te voegen. De Fabrikante.
(f I
troosteloos beeld van wat eens is geweest.
De navolgende panden zijn een ;prooi
der vlammen geworden _en wel ter rech
terzijde in de straat gerekend vanaf de
Markt, ten eerste de groote rijwielenfa-
briek „Transvalia" van Gebr. Kaan, welke
een frontbreedte besloot van 7 M. en een
diepte van circa 35 meter. Veel voor
raden., winkel en herstelplaatsen zijn ver
nield. Niets staat hier meer overeind. Hier
naast is gevestigd de dames-modezaak
van de firma Wiener Co. Ook dit pand
ligt geheel tegen den grond.
In het derde huis werd h©t lunchroom-
bedrijf „Oosterhuis" uitgeoefend; niets
dan wat kale stukken muur, die te wagge
len staan in den .stormwind, zijn hier
overgebleven.
Het volgend pand, "het tweede .groote,
dat hiernaast stond, is dat van den Grand
Bazar Franpais. De geheele voorraad van
dit uit twee verdiepingen bestaande ca
33 meter diepe gebouw is verbrand.
Vermeldenswaard is hier dat de vrij
smalle ingang van den bazar aan weers
zijden geflankeerd met planken, geheel in
tact is ge-bleven. Overigens kan hier
slechts van een volkomen ruïne sprake
zijn. Het. laatste gebouw, aan deze zijde
dat door het allesverzengen.de vuur werd
verwoest, is het befaamde Grand Hotel
Verseput dat met zijn prachtigen, circa
drie eeuwen ouden gavel een waar sie
raad was onder Middelburgs gebouwen.
Slechts het er achter gelegen nieuw aan
gebouwde gedeelte is met vaeil water
schade behouden gebleven.
Wij gaan terug naar de overzijde. Het
eerste verbrande gebouw aan dezen kant
is dat van de firma De Jager, ijzerhan
del etc., een pand, dat wel 40 M. diepte
heeft en grenst aan de daarachter gelegen
Binnenland.
Middelburg door een vrees el ijke brand ge
teisterd.
Verschillende Btormb-ericihten.
De Mem. v. Antw. op de Onderwijsbegroo-
ting.
Een groot dok verongelukt.
Buitenland.
Hevige storm-en in het buitenland.
R.-K. school. Hier is evenmin iets ge
spaard als bij de vijf voorgaande, of het
zouden de vaten teeT moeten zijn, die
gelukkig vo-o-r de school dus in de
betonnen k-elders aan de achterzijde van
het huis gelegen, zijn beho-uden. Hier
heeft één man der Koudekerks che brand
weer ,uren en uren zijn spuit op de
vlammen gericht -en werd pas afgelost,
toen de Rotterdamsche .brandweer ter
plaatse arriveerde.
Verder gaande staren o-ns de1 naakte
balken, muren en stangen aan van wat
.eens het confectiemagazijn van de fa
Wiener Co. was, een filiaal van de
aan de ove-rzijde gevestigde dameszaak.
Dit is dus het zevende ge-bouw hetwelk
een prooi der vlammen is ge-worden. En
nog is de ellende niet ten einde. Onzen
weg vervolgend, el taan wij voor de co-
mestibleszaak van den heer Me-insma.
De tweede verdieping van dit huis
is geheel uitgebrand. De eerste verdieping
en winkel kregen wel veel waterschade,
maar konden tocih behouden blijven,
evenals heit er naast gelegen pand van de
firma Simon de Wit, dat veel waterschade
en gebroken ruiten kreeg, en van achteren
voo-r -een deel verbrandde.
D-e verderop staande huizen van den
h-eer Rrackmani in drogerijen, en Vries
man, een kleedingmagazijn, bekwam-en
waterschade, terwijl de wo-ning van den
h-eer J. Franck en van den bakker P.
Blok geen ^waterschade bekwamen, maaï
wel op last van de autoriteiten ontruimd
werden overals het p-and waarin de foto
graaf Kee-s Gelder gevestigd is.
Vlak naast het pand van Gebr. Kaan
levihdt zich. hot pand van d© Isaac Boas-
sonbank. Niemand der autoriteiten had
gedacht dat juist dit pand gespaard zou
zjjh gebleven. De geheele inventaris jjas
reeds .opgeborgen in de kelgieire, waarin
de kluizen onder water warenJ geziet, toen
plotseling de wind omsloeg naar de naast
het pand van .den h©er D-e Jager aan de
overzijde van de straat gelgen woning
den den heer P. Mulder, die ©en café
exploiteert. D-oor nathouden 'is dit café
xgespaard gebleven, maar heeft zoovel
waterschade bekomen, dat het totaal on
bruikbaar is
Angstaanjagend was de storm1, roet
zwarte wolken en eeü sneeuwstorm van
vonken dreven door het luchtruim. Velen
spoedden zich naar de hoofdstad van
Zeeland, waar ©en paniekstemming
he-erschte. D ©brandweren uit Goes, Vlis
singen en KoudekeTke yvaren spoedig ter
plaatse en ook de Jantjes uit Vlissingen
onder leiding van den luitenant ter zee
tweede klasse Baron Till en een drietal
bootslieden kwamen op vrachtauto's mei
spuiten voorzien naar het terrein van de
ramp en boden hulp-. Zjjj waren reeds
om 6.30 aanwezig. Toen gebeurde ech
ter het onverwachte. De yind ""draaide
en joeg de vlammen van den inmiddels
in lichtelaaie staandeh Fransche Bazar
en hotel „Verseput" naai- de meer in de
richting van de 'Markt gelegen ponden
van d-e heeren Oosierhuis, Wiener en
Kaan. In minder dan geen tijd waren ook
deze huizen één vlammenzee.
Burgem. Dumon Tak durfde toen het
verloop van den brand niet af te wachten
maar vroeg assistentie van de Haagscbe,
Rotterdamsche, Bredasohe en Bergen op
Zoomsche brandweer. Intusschen viel de
voorgevel van de fabriek „Transvalia"
voorover. De vonkenregen hierdoor ont
staan werd over de ongeveer 10 Meter