No. 44
Woensdag 20 November 1929
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
GEMEENTE ROTTERDAM
Kendrikse&Co's Bank HI Boes
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
4V9 °/0 QBUGATIELEENING
ROERS 96V2
Directeur-Hoofdradacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraaf 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg.
Firma F. P. DHUI J, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertent i n:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Van links geen steun te verwachten
De algemeene beschouwingen over de
Just.itie-begrooting zijn nog niest geheel
achter den rug, maar zóóveel is nu wel
zeker, dat in den strijd tegen de toe
nemende openbare onzedelijkheid dn voor
de beveiliging van het huwelijk van de
linkerzijde weinig steun te verwachten is.
Eigenaardig was wel, en leerzaam te
vens, dat de geheele rechterzijde, althans
■wat de hoofdzaken betreft, één lijn trok.
Dit geldt niet aileen van de z.g. coa
litie-partijen, maar ook van de S. G. P.
Bij dit belangrijke en diep ingrijpende
vraagstuk kwamen Ds Zandt en de heer
Van Wijnbergen vrij dicht naast elkaar te
staan, terwijl omgekeerd de beer Wijn
koop klanken liet hooran, die bij de
linksche partijen met instemming werden
begroet.
Een ongezocht bewijs dat de oude
tegenstelling ondanks wat daartegen zoo
wel van de uiterste rechterzijde als van
de linkerzijde wordt aangevoerd, nog aï-
tjjd bestaat.
De linksche partijen in en buiten de
Kamer willen van een ingrijpen van de
Regeering niet weten en doen hun best
om de hier dreigende gevaren zooveel
mogelijk te vergoelijken.
Wij hebben gisteren reeds gewezen op
Wat „Het Volk" hieromtrent schreef. Dit
Soe. Dem. orgaan voelde neiging om het
signaal „Weest op uw hoede" te hij-
schen omdat er «en zedelijkheids-
storm uit den rechterhoek op komst
schijnt te zijn.
In overeenstemming hiermede is wat
andere linksche bladen schreven.
Zoo zegt b.v. de liberale „N. R. Crt.":
„Het moge mod? zijn ter rechterzijde
te jammeren over den tijd van deca
dentie, waarin wij leven, in werkelijkheid
kan men in menig opzicht met den heer
Vliegen van een „tijd- .van opleving"
spreken."
„Natuurlijk, er zrjn ook schaduwzijden,
er zijn ook speciale ziekteverschijnselen
van dezen tijd, maar wie ..eerlijk en ob
jectief heden en verleden vergelijkt, zal
het doodbiddersgezicht van den katholie
ken afgevaardigde kwaljk au sérisux kun
nen nemen."
En wat het steeds toenemend aantal
echtscheidingen betreft, zegt het blad, dat
een groote uitbreiding ongewenscht is,
maar om daar onmiddellijk aan toe to
voegen, dat men toch kwalijk zonder te
profaneerem zal kunnen beweren, dat het
Opperwezen alle huwelijksverbintenissen
zelfs d« allermiserabelste, gewild heeft.
Het vergeet echter daaraan ".toe te voe
gen, dat dergelijke „huwelijken" door de
vergemakkelijking van echtscheiding zeer
sterk in de band worden gewerkt.
Het „Handelsblad" spreekt zich
minder scherp uit, maar het is toch wel
teekenend, dat het optreden van den heer
Vliegen zeer gelukkig wordt geacht, terwijl
het blad voor wat van de rechterzijde
werd aangevoerd, geen goed woord over
heeft.
En het „Vaderland" om daarmee
te besluiten, zegt, dat het voor haar zéér
de vraag is, of er grond bestaat voor de
Overheid om dieper in te grijpen, terwijl
het geneigd is den heer Wijnkoop bij te
vallen, als deze met de meeste beslist
heid ontkent, dat er hier bijzondere ge
varen zouden dreigen.
Voor wie leeren wil, valt uit dit alles
nog wel een en ander te leeren.
En wel dit: dat wie'de rechtsche par
tijen uit elkaar slaat en het optreden van
een Kabinet steunende op de partijen dei'
rechterzijde verhindert, zooals Ds Kers
ten dat voortdurend poogt te doen, en als
gevolg daarvan den invloed ran1 de lin
kerzijde versterkt, aan ons volk een zeer
slechten dienst bewijst.
Van links, het is opnieuw gebleken', is
helaas weinig steun maar wel tegenstand
te verwachten.
Een reden te meer voor de rechtsche
partijen om schouder aan schouder te
staan in den strijd voor de handhaving
van de Christelijke grondslagen van ons
volksleven.
J". i
De politieke toestand in België.
De katholieke rechterzijden van Kamer
en Senaat hebben met algemeene stem
men de formule van Jaspar, den minister
president, op het stuk der talen goedge
keurd en een motie aangenomen, waarin
zij hun vertrouwen uitspreken in Jaspar
en den wensch te kennen geven, dat de
ontwerpen op het gebied der talen, op
financieel en sociaal gebied zoo spoedig
mogelijk worden aangenomen.
De" premier Jaspar had vooraf éen
uiteenzetting gegeven van zijn voorstel
tot vernederlandsching van de Gentsche
Universiteit.
Thans is het woord aan de liberalen,
die tegen vandaag een bijeenkomst heb
ben belegd, waarop hun standpunt ten
opzichte van het ontwerp van Jaspar
definitief zal worden bepaald.
Antwerpen en de feesten in 1930.
Door de Gedeputeerde Staten der' pro
vincie Antwerpen is hef plan opgevat, in
1930, ter gelegenheid van het eeuwfeest
der Belgische revolutie, een historischen
waterstoet op de Schelde te houden.
Evenals bij de opening der wereldtentoon
stelling, in 1885, zou aan het koninklijk
gezin worden gevraagd, door zijne aanwe
zigheid, dit feest grootort luister bij te
zetten. De koning, de koningin, de prin
sen en prinsessen zouden, ergens op den
1 inker e.ev.er der Schelde, beneden Antwer
pen, inschepen, en, omringd door een
heole vloot van groote en kleine vaar
tuigen, door de Kruisschans', het kanaal
dok en de Royerssluis varen om ver
volgens weer de Schelde te bereiken en
ten zuiden van de stad, niet ver van
de wereldtentoonstelling, ta ontschepen.
Aardschokken in Canada.
Een telegram uit Halifax meldt, dat in
heel Nieuw-Schotland, Nieuw-Brunswrjk
en het oostelijk gedeelte van de provin
cie Quebec aardschokken gevoeld zijn.
De bevolking in de groote Canadeesche
steden gedroeg zirih zenuwachtig, maar
de schade was onbeteekenend. Hier en
daar vielen slechts eenige schoorsteefien
orn. Verscheidene onderzeesche kabels
van de Western Union bij- de New Found-
landsche kust zijn onbruikbaar geworden,
een 'bewijs, dat .er ooik een zeebeving
is geweest.
Tegen de communistische propaganda
in Palestina, Syrië en Egypte.
Een gemeenschappelijke conferentie
der regeering van Palestina, Syrië en
Egypte zal worden belegd om maatrege
len te beramen tegen de communistische
propaganda in deze landen. Er zal een
uniforme bewaking van politiek verdach
te personen worden ingevoerd. Ook zal
er samenwerking komen voor het opspo
ren van geheime communistische druk
kerijen. Het plan van deze conferentie
dankt zijn ontstaan aan berichten over
betrekkingen tusschen de Arabische
geestelijkheid in Jeruzalem en de commu
nisten in Palestina.
Hongaarsche woningtoestanden.
Om de noodlottige woningtoestanden
iü Hongarije te schetsen, zoo schrijft Ma-
sirevich, de Hongaarsche vertegenwoordi
ger op het laatst internationale woning-
bouweotigres, veroorloof ik mij* de vol
gende feiten mede te deel en: In Boeda
pest wonen 44.000 menschen in kelder
woningen of op zolderkamertjes, de helft
van de geheele Hongaarsche landbevol
king woont in huizen zonder vloer, d.w.z.
dat de vloer uit aarde bestaat, en; in
de steden van. meer dan. 20.000 inwo
ners woont de helft der bevolking zoo,
dat drie menschen in één kamer'moeten
wonen, token en slapen.
Russische actie in Zuid-Afrika.
'Nauwelijks is de Brisöhe regeering
weer op wat beteren voet gekomen met de
machthebbers te Moskou, of er gebeuren
in Zuid-Afrika dingen, die in staat zijn
de Britsche regeering haar tc enaderings-
gezindheid te doen berouwen.
Officiéél wordt toch uit Kaapstad ge-
meid, dat de regeering klaarblijkelijk be
wijzen beeft van het bestaan van een wei
geordend plan van een door communisten
te verwekken opstand van de inboorlingen
in Afrika.
Deze zaak zit zoo. Verleden week Don
derdag Loeft de politie to Durban een ra
tia gehouden in de barekk nstad der in
boorlingen te Point Durban, daar de be
woners, door duistere machten opgestookt
weigerden het hoofdgeld te betalen. De
razzia had in zooverre weinte succes., dat
het doel, de betaling der achterstallige be~
lastingpenningen, niet bereikt werd, dam
de inboorlingen zich liever lieten opslui
ten dan te betalen. Zondagochtend is de
razzia 'herhaald en zijn 700 inboorlingen
opgepakt, die nog dienzelfden middag
voor een speciale rechtbank zouden wor
den 'gebracht.
Naar Reuter meldt, heeft de politie ver
bazingwekkende mededeelmgen ontvan
gen over de stemming onder de inboorlin
gen, welke duidelijk aantoonen, dat deire-
geering groot gelijk heeft gehad met haar
razzia's. Uit goede bron verneemt men,
dat de regeering wist, dat de inboorlingen
zich liever zouden laten doodschieten dan
te betalen. Een van de mannen, die de po
litie heeft ingelicht, verzekerde, dat zij
zich voor dit doel aan 'het wapenen waren.
Andere inlandsche spionnen hebben rne-
dedeelingen verstrekt over een voorgeno
men staking van de bootwerkers te Dur
ban, over voornemens om de elecrtrische
centrale te vernielen en over een mogeliji-
ken aanval op de petroleumhouders. De
bedreiging 'dienaangaande schijnt zoo
ernstig te zijn, da't de petroleummaat-
schappijen zich reeds tot de politie ge
wend hebben om bescherming.
Nu zijn er verschillende berichten over
de oorzaken dezer ongeregeldheden. Ver
scheidene berichtgevers beweren, dat er
geen communistische actie achter zit, an
dere echter beweren van wel. De „Morning
Posit'" verneemt,nu v n haar .correspon
dent te Johannesburg, dat de Zuid-Afri-
kaansche regeering volledig documented
bewijs in handen zou hebben, dat een wijd
verspreide van Mos'kou uit georganiseer
de intrigue bestond. Deze correspondent
verneemt ook, dat vele dezer de Russen in
discrediet brengende documenten aan d.e
Zuid-Afrikaansche regeering door de
Britsche zijn overgemaakt, die ze onder
schept zou hebben. We zijn benieuwd hier
nadere gegevens over te ontvangen, want
het klinkt .ongelooflijk, dat Henderson ter
zelfder tijd, dat hij met de Russen over
het herstel der betrekkingen onderhandel
de, afgeweten zou hebben van het bestaan
van een communistische intrigue in Zuid-
Afrika.
r&ViQ&'S 1 Wybert-tabletten on-
r JZ der ^et oefenen ter
bescherming van de
keel, vóór het op
treden ter zuivering
van de stem.
Korte berichten.
Uit Cherbourg wordt gemeld, dat
daar do Surcouf, de grootste onderzee
boot ter wereld, vlot van stapel is ge-
-looipett.
De Duitsche Rijksdagcommis'sio tot
herziening van het wetboek van straf
recht heeft na een urenlang debat artikel
312, hetwelk de straffe® voor echtbreuk
opsomt, geschrapt. Democraten, commu
niste® en sociaal-democraten stemden
voor schrapping, alle andere partijen
stemden voor behoud van het artikel.
Een 30-jarige reiziger en een 26-
jarige koopman, beiden uit Augsburg,
zijn verdacht van ©en poging tot namaak
bankbiljetten in hechtenis genomen.
Te Neurenberg lieten zij drukplaten mar
ken in 3 kleuren ter vervaardiging! van
biljetten van 20 mark. Zij waren voorne
mens 6000 biljetten te drukken. Hun ar
restatie heeft dit voorkomen.
Het aantal werkloozen in de Ant-
werpsche diamantnijverheid bedraagt
thans meer dan 1300 en zal de volgen
de week tot 2000 stijgen, terwijl in nor
male tijden slechts 3 a 400 arbeiders
zonder werk zijn op 15.000. De toestand
is een gevolg van de Amerikaansche fi-
nanciëele crisis.
De Zuid-Slavische Raad van State
heoft Maandag zeven hoofdambtenaren
van het ministerie van mijn- en bosch
wezen schuldig bevonden aan corruptie
en ontslagen zonder .recht op pensioen.
De mannen zullen thans voor den ge
wonen rechter terechtstaan.
Intranaigeant beweert, dat Briand
in overleg met minister-president Tar-
dieu aan de Duitsche regeering zal voor
stelen met de tweede Haagsche conferen
tie een aanvang te maken in het begin
van Januari, misschien op 6 Januari.
Kohl, de burgemeester van Berlijn-
Köpenick, is in zijn functie geschorst
in verband met zijn rol in de affaire
Sklarek,
Daar de arbeiders van de Cockerill-
werven, te Hoboken bij' Antwerpen, geen
voldoening hebben gekregen inzake een
door hen gedaan verzoek om loonsverhoo-
gïng, hebben ze met groote meerderheid
van «temmen, zich voor staking uitgespro
ken. Nadere besprekingen worden op het
oogenblik in dit verband gevoerd.
De pcstvluchten.
De K.L.M. meldt, dat het vliegtuig P.H.-
A.E.O., hejwelk op 30 Sept. door slecht
weer gedwongen ward tot een noodlan
ding te Satui, bet zuidelijkste punt va®
Siam, hedenochtend uit Bandoeng vertrekt
met als bestuurders. Duimelaar en Tepas.
De oorspronkelijke werktuigkundig© Dunk
is reeds teruggekeerd miet bet vliegtuig
P.H.A.E.N. met de bestuurders Frijns e®
Soer 'en is vervangen door Waleiwij®,
die op do heenreis met d© P.H.-A.E.N.
te Akyab ziek werd, doch thans geheel
hersteld is.
Het vertrek uit Indië was oorspron
kelijk vastgesteld op Dinsdag om de veer
tien dage®. In, overleg achter met de
Ned.-Indische posterijen zij® zij thans ge
steld op Woensdag oan de veertien da
gen, daar aldus een groiotor gelegenheid
bestaat voor de beantwoording der mail
voor Soerabaja en ook ee® betere aan
sluiting bestaat voor de corresponden
tie met den Oost-Indische® archipel.
Een Kamervacature.
Bij den aanvang van de Tweede-Kamer
zitting van gistermiddag heeft de voorzit
ter medegedeeld, dat was ingekomen een
brief van de® heer J. ter Laan, waar
in deze bericht, dat hij bedankt als lid
der Kamer in verband met zijn benoeming
tot wethouder van Rotterdam.
Ned. Christelijke Arbeiderspartij.
Te Hilversum js de algemeene vergar
dering der Nederi. Christ. Arbeiderspartij
gehouden... Met algemeene st. werd beslo
ten, niet met de Chr. Democratische Unie
«amen te gaan.
Tot leden van het bestuur werden' ge
kozen de beere® N. Dekker, Hilversum!,
voorzitter; S. Wurms, Amsterdam, 2de
voorzitter; L. v. d. Velde®, Hilversum,
secretaris; J. Davelaar, te Veenendaal, 2e
secretaris; G. Kauwen, te Hilversum, pen,-
pipigmeester; Di. v. d. Heijden, te Ede,
2e penninlgmeester, en F. Voorn, te Hil
versum
Encephalitis na inenting.
I® de week van 10 tot e® met 1® No
vember werd 1 geval van encephalitis
naj inenting ter kennis van het Staatstoet-
zicht op de Volksgezondheid gebracht.
Aflevering van entstof.
In 4e week van 1016' November is
afgeleverd: door de entstofinrichting; te
Amsterdam koepokstof voor 8156 perso
nen, door de entstofinxichting te Rot
terdam koepokstof voor 422 personen,
door de entstofinrichting te Groningen
koepokstof voor 21 personen. Totaal voor
8599 personen.
Propaganda in het duister.
Te Utrecht heeft men een man betrapt,
die in het donker voor de Kromhoutka
zerne pamfletten aan de soldaten uit
reikte, die tot titel droegen: „Het Pantser"
terwijl als ondertitel staat vermeld
„Soldatencourant", uitgave van de com
munistische jeugd-internationale.
Toepassing Uesmettelijke-ziskien-wet.
De minister van arbeid, handel en nij
verheid is voornemens, zich zooveel mo
gelijk op de hoogte te stellen van de
gelegenheid in verschillende gemeenten
voor afzondering en .verpleging van lij
ders aan besmettelijke ziekten, zulks in
verband met eventueele toepassing van
wet 1928.
De minister zal morgen, vergezeld van
den directeur-generaal van de volksge
zondheid en den hoofdinspecteur van de
volksgezondheid (bestrijding van de be
smettelijke ziekten) voor dit doel, de
Binnenland.
De Tweede Kamer over de bagfoofinjgen
van Justitie en Waterstaat
Bemiddelingspogingen, in het conflict te
Sluiskil.
Het derde postvliegtuig uit Indië vertrok-
Vier opvarende® van ee® Nederlaadsch
stoomschip verdronken.
Buitenland.
Communistische propaganda in Palesti
na, Syrië, Egypte en Zuid-Afrika.
Aardschokken! in Canada.
De politieke toestand in België.
in stukken van f J000..f5ö0.-~, flÖO.—
inschrijvingen worden tot a.s. DONDERDAG
aangenomen door
pas gebouwde afzonderings- en verple-
gingsinrichting en het ziekenhuis te Ze
venaar bezichtigen.
De heer Colijn afwezig.
De heer Colijn, lid der Tweede Kamer
is wegens verblijf in het buitenland ver
hinderd, dezer dagen de zittingen der
Kamer bij te wonen.
PROF. H. VISSCHER OVER ART. 36.
Wij laten hier ook nog volgen, wat
bij het begrootingsdebat door Prof. H.
Visscher tegenover den woordvoerder der
S. G. P. over Artikel 36 werd opge
merkt.
Na er op gewezen te hebben, dat wat
de Geref. Kerken in 1905 deden geheel
buiten een politieke partij ligt, vervolg
de spreker:
„Politiek is alleen dit de vraag, of
het program van beginselen, zooals het
daar ligt, in overeenstemming is met
die algemeene in Gods Woord geopen
baarde beginselen, waarvan dit program
zegt uit te gaan. Het gaat zelfs niet om
wat Dr Kuyper over art. 36 heeft gedacht
en geschreven. Als het hem te wan®
werd, was hij de eerste om op „oude
plunje" te wijzen. Beslissend slechts is,
wat er letterlijk staat.
Toen het program door de partjj werd
aangenomen, beteekende dit toch geens
zins, dat allen instemde® met alle poli
tieke of theologische beschouwingen van
Dr Kuyper. Welnu, in het program, zoo
als het daar ligt, staat niets, dat als .zoo
danig strijdt met Gods Woord of met art.
36 der Confessie. Dit is een dwaling van.
den geachte® afgevaardigde, dat hj Con
fessie en politiek program op één lijn
stelt. De Confessie omschrijft summier,
wat Gods gemeente in haar geestelijk
leven in Gods Woord leerde zien. Daarom
leeft zij ook met haar belijdenis onder
de controle des Woords. Maar een poli
tiek program handelt over de politieke
toepassing dier eeuwige beginselen. En
die toepassing wijzigt zich naar de om
standigheden. Dit practische karakter ty
peert elk politiek program.
Welnu, bij de vaderen, waarop de ge
achte afgevaardigde ,zoo gaarne een be
roep doet, had hij dit kunne® leeren.
Blijkbaar is het hem niet geheel duiden
lijk, hoe de vaderen zich tegenover art.
36 verhielden. Ik zal het daarom zeer
beknopt e® met een enkel voorbeeld toe
lichten.
In den vrijheidsoorlog is, ondanks d«
politieke bedoeling va® Oranje, het reli
gieus© verschil een element in de politiek
geworden. Toen werd onder den druk
der omstandigheden het Roomsch-Katho-
licisme staatsgevaarlijk geacht en dit niet
omdat het Roomsch-Katholicisme was,
maar omdat het een politieke factor was,
dien men in den oorlog niet gebruiken
kon met het oog op do verhouding met
den vijand.
Maar zoodra de veiligheid des lands
zeker was, treedt een andere verhouding
tegenover dissidenten op den voorgrond,
en daarmede ook een andere verhouding
tegenover het Roomsch-Kathclicisme. Het
