1
DE ZEEDW
TWEEDE BLAD.
nvarkens,
bozenlooten,
te koop,
Uit de Pers.
Staten-Generaal.
BOEREN VAN LOBITH.
Uit de Provincie.
OP:
E, Oostkapelle.
vraagd:
at zijnde Brik,
ml.
DS, Middelburg,
OP:
adio-Toestel,
r. onder No. 16,
uw". Middelburg.
OP:
"ornet.
Kapelle (Z.-B.)
rren spoorbreedte
schmachines voor
t, gebruikte Wend-
WEG, Landb.
nszand. Telef. 12.
Idersche Vleesch-
geproefd?
de prima Gelder-
orst. TR1MPE,
1, Goes. Tel. 113.
OP:
(T oledof Berkel),
ens aanschaffing
uw). TRIMPE,
Brieven motto
ekhandel FEIJ.
knecht
den om kan gaan.
eere.
ter gevraagd, bi)
T te Colijnsplaat.
kenden stand en
n nader over-
VAN
VRIJDAG 25 OCT. 1929. No. 22.
Het eerste treffen.
In het verschenen Voorloopig Verslag
op Hoofdstuk I der Staatsbegrootang zegt
het „Gentrum", komt het eerste treffen
tusschen Kamer en Kabinet.
Laten wij het maar eerlijk bekennen:
erg vriendelijk blijkt deze ontmoeting niet
te zijn geweest. Duidelijk komt hier uit de
zwakke positie van een extra-parlemen
tair Kabinet. Niemand heeft het blijkbaar
noodig geacht, het to vededigen. Integen
deel, zoo scherp mogelijk wordt iedere
verwantschap van dit Kabinet met of ver
antwoordelijkheid voor het opgetreden
ontkend. Natuurlijk is dit geen opzettelijke
onvriendelijkheid, geboren uit eenigerlei
animositeit, maar uitsluitend een logiscih
noodzakelijk gevolg van het optreden van
een extra-parlementair Kabinet.
Van Rechts kwam ongetwijfeld de op
merking, dat met leedwezen en teleurstel
ling geconstateerd werd, „dat in de Troon
rede gemist wordt een kloeke beginselver
klaring, waaruit blijkt, dat het Kabinet
een bewind denkt te voeren, dat rekening
houdt met de Christelijke levens- en we
reldbeschouwing".
Wij zijn zeer benieuwd, wat hierop door
het Kabinet zal worden geantwoord. Zal
het-een prdncipieele beginselverklaring af
leggen? Zoo ja, waarom geschiedde dit
dan niet in de eerste Troonrede? Zoo
neen, waarom werd dan dit extra-parle
mentair Kabinet uitsluitend uit Rechtsche
mannen geformeerd?
Deze zaak is overigens van zeer groot
belang voor de toekomst. Naarmate het
antwoord der Regeering anders uitvalt, zal
de naaste ontwikkeling der politieke ver
houdingen een andere zijn. Daarom zien
wij met zoo groote belangstelling uit naar
het antwoord, dat op deze vraag zal af
komen.
Bepaald onvriendelijk zijn de beschou
wingen over de Kabinets-formatie, waar
bij het niet overal duidelijk is, of ze van
Links of van Rechts kwamen.
De wijze, waarop de Kabinetsformatie
heeft plaats gehad, vond afkeuring. Ge
meend werd, dat als een andere methode
gevolgd ware geweest, er wel een Rechtsch
Parlementair Kabinet had kunnen tot
stand komen. Afgekeurd werd, dat de
zelfde Staatsman, die er niet in geslaagd
was een Palementair Kabinet te vormen,
onmiddellijk daarna optrad als formateur
van een extra-parlementair Kabinet.
Vooral bleek ernstig bezwaar te bestaan
tegen de overhaaste wijze, waarmee bij de
keuze der Ministers is te werk gegaan.
Met ongebruikelijke scherpte wordt het
optreden va.n verschillende Ministers ge-
critiseerd. Omtrent het geval-Woltjer
wensoht men „afdoende inlichtingen" te
ontvangen.
Deze geheele passage is van een onge
wone onvriendelijkheid, wat te bedenke
lijker is, omdat de Regeering er zoo moei
lijk afdoende op kan antwoorden. Het
geldt hier een appreciatie van personen.
En evenals over den smaak, valt daar
over moeilijk te twisten!
Het is te hopen, dat de Regeering in
haar Memorie van Antwoord den juisten
toon zal weten te treffen. Zeker, het is
meer gezien, dat een ongunstig voorloo
pig verslag niet gevolgd werd door een
scherp openbaar debat. Moge dat ook hier
aldus zijn. En wellicht kan hetgeen de
spoedig te verwachten Memorie van Ant
woord ons brengen zal, den weg tot een
hetere verstandhouding tusschen Kamer
en Kabinet banen.
TWEEDE KAMER.
De relletjes te Maastricht. Een rumoerige
Kamerzitting.
Nadat in de zitting van gisteren enkele
FEUILLETON
56) —o—
„Nu zullen wij het gegooi in de glazen
krijgen", merkte Jan van Engelen vroo-
lijk o-p. „Natuurlijk zijn die gemeene Fran-
sche voorwaarden verworpen."
„Vanzelf", zeide luitenant Beekman.
„Alleen iafaards nemen zulke voor
waarden aan. De oorlog wordt voortge
zet, als het moet, tot het bittere einde-
Maar het is nog lang niet zeker, dat de
Franschen in Ho-lland komen."
Verbaasd zag Aart hem aan, wachtend
op de verklaring van deze raadselachtige
woorden.
„Het land wordt in een breede strook
onder water gezet", vervolgde de lui
tenant. „Van Muiden tot Gorkum toe.
Alle sluizen gaan open en dijken worden
doorgestoken. Als de Franschen niet als
ratten verdrinken willen, zullen zij ver
standig doen, in Utrecht te blijven, tot
„Tot wij die rabauwen daar gaan ver
jagen", riep Jan van Engelen. „Dat is
alles prachtig nieuws, luitenant. Dat is
wat anders dan het laffe gedoe van Raad
pensionaris De Witt, die
„Stil," zeide de ander haastig, zijin
stem latende dalen, „stil, Johan de Witt is
■kleine wetsontwerpen waren afgedaan,
de Pensioenraad, werd weer eens gewij
zigd, terwijl verder drankzucht verklaard
werd tot een der gronden voor cultureele
kwam aan de orde de interpellatie^
Wijta'koap naar aanleiding van de heftige
botsingen die hebben .plaats gevonden
tusschen de politie en de arbeiders, naar
aanleiding van de staking aan de zïnkwit-
fabriek te Maastricht.
De heer Wijnkoop-, Comm., hield
eerst eenj beschouwing over de staking en
meende te moeten constateeren, dat de
politie in het geheele land te Zaandam,
Finsterwolde en andere plaatsen z.i. op
baibaarsche wijlze optreedt
De Vo.orzitter: Ik verzoek u zich
te matigen.
De heer Wijnkoop: Ik kan een
moord, niet anders dan een moord noe
men. (Gehamer.)
Verder oefende Spr. scherpe critiek op
de autoriteiten _te Maastricht.
De geestelijken "te Maastricht, zoo be
weerde hij, loopen rond met knuppel?
om zich te verweren tegen de stakende
arbeiders. (Vroolijkheid.) De optochten der
onderkruipers werden begeleid ,door met
knuppels bewapende kapelaans.
Geroep: Het is niet waar.
De heer Wijnkoop vervolgend zeide
dat de priesters in dienst waren van God
mammon
De Voorzitter (hamerend): Dat is
een beleedigende uitdrukking die ik niet
kan toelaten.
Verder critiseerde interpellant dat de
burgemeester den heer Pieters dia .ook
raadslid is geen onderhoud wilde toe
staan. De kroegen sloot men reeds om 10
uur 's avonds om de arbeiders voor de
loopen der geweren te krijgen. Rumoer
en hoongelach.)
Ten slotte stelde spr. de volgende vra-
gen:
1. Wat is de minister van plan te doen
om een eind te maken aan het vijandig
optreden van den burgemeester van Maas
tricht als hoofd van politie contra de
arbeidersmassa's in verband met de sta
king aan, de zinkwitfabriek?
2. Is de minister bereid onmiddellijk
de diverse contingenten rijkspolitie en po-
litietroepen uit Maastricht te doen ver
dwijnen -en alle maatregelen te nemen
opdat de politie niet opnieuw aanleiding
geve tot heftige en bloedige botsingen?
3. Wat denkt de minister te doen in
zake de zorg voor de nagelaten'betrekkin-
-gen van den arbeider, die als slachtof
fer van den strijd is gevallen?
4. Is de minister bereid er voor te
zorgen, dat 4-e katholieke geestelijkheid,
voorzoover die zich tegen de stakers ge
wapend heeft, onmiddellijk wordt ontwa
pend?
5. En wil de minister bevorderen, da.t
de gearresteerde stakingsleider direct in
vrijheid wordt gesteld?
Bij het voorlezen der vierde vraag volg-
-de eeq luid gelach.
In zijn antwoord zei de Minister
van B'innenlandsche Zaken, mr
Buvs de Beerenbrouck, dat zijn eerste
woord uitgaat naar de slachtoffers en
hun gezinnen bij de Incidenten te Maas
tricht.
Toen spr. de vragen las de inter-
-pellatie heeft hem ia die opvatting ver
sterkt drong de meeding zich bii hern-
op, dat de maatregelen door de autoritei
ten te Maastricht genomen zich beter lee-
nen voor een bespreking in den gemeen be
raad van Maastricht en niet in" het par
lement. c 1
Spreker ging verder het verloop van
de zaak na en verklaarde dat er voor
eenig optreden tegen den burgemeester
geen enkele reden bestaat. Versterking
der politie kan z.i. voorloopig niet wor
den gemist.
Op de derde vraag antwoordde spr.
dat het geen gewoonte is, dat het Rijk
de zorg voor nabestaanden van bij bot
singen gevallenen financiert en spr. hoort
tot zijn genoegen, dat da organisatie daar
voor reeds zorgt. Voorts is het onjuist
gebleken, dat, de geestelijkheid gewapend
is. Op de vijfde yraag antwoordde spr.,
dat de stakingsleider reeds in vrijheid
is gesteld op grond van de verklaring
van mr Mendels, dat Pieters, die asthma-
lijder schijnt te zijn, frissche lucht niet
kan ontberen en van het feit, dat versto
ring der orde, dans zij het rustige op
treden der marechaussee, niet meer ge
vreesd behoeft te worden.
In zijn repliek verklaarde de heer
W ij n k o o p zich door het antwoord zeer
teleurgesteld. Hij diende twee moties in
beoogende:
le. dat de rijkspolitie onmiddellijk zal
worden teruggeroepen Sn de politie-func-
tionarissen die zich te buiten hebben
gegaan, onmiddellijk zullen warden ont
slagen.
2e. dat de regeering onmiddellijk zal
optreden om de katholieke geestelijkheid
die zich in den strijd gewapend heeft,
te ontwapenen. (Groote vroolijk
heid.)
De twee moties werden slechts onder
steund door den' heer L. de Visser, com.,
en 'konden, daar 5 leden noodig zij'n,, om
een motie in behandeling te doen njemen,
niet in behandelingg komen.
De heer Vliegen, S.-D., verklaarde,
een onderzoek ter plaatse te hebben in
gesteld. De oorzaak van het gebeurde
hgt z.i. in de mentaliteit van vijand
schap tegen de stakende arbeiders. Spr.
diende een motie in, waarin aan de Re
geering wordt gevraagd een onpartijdig
en nauwkeurig onderzoek naar het op
treden der politie in te stellen en een
uitvoerig verslag daarover aan de Ka
mer ui!t 'te brengen.
■De volgends spieker, de beer H. T.
M. Hermans, R.-K,, betoogde, dat de
staking niets te makaa heeft met klassen
strijd en dat, wat de aanvallen op de
priesters betreft, men hisr geen woord
over behoefde te zeggen. Er rijn pries
ters genoeg, die hun loves voor de ar
beiders zouden widen geven es die meer
voor de arbeiders gedaan hebben das alle
communisten bij sikaar. (rumoer.). Is
Maastricht is geen sprake geweest van
klassenstrijd- Spr. wensc.hte de katho
lieke arbeiders tegen den laster te ver
dedigen m gaf ook zijn lezing van de
geschiedenis van het conflict.
Herhaaldelijk weid het rumoerig onder
zijn betoog; het regende interrupties van
de zijde der soc. dem. en communisten.
De voorzitter moest eenige malen
den heer Wijnkoop tot de Orde roepens-
De heer Hermans: het gewapend
zijn der priesters is verzonnen. Het waren
proces si erne-esters, die o.a. stokken dra
gen bij een processie.
De heer Wijnkoop: Dan hadden ze
toch stokken bij zich- (hoongelach bij
rechts).
De Voorzitter tot den heer Wijn
koop: U hebt te zwijgen. U heeft reeds
tweemaal .gesproken (rumoer).
De autoriteiten zijn vo-lgens den heer
Hermans niet tijdig opgetreden en zijn te
aarzelend geweest. Min of meer ernstige
fouten zijn misschien ook do-or de poli
tie gemaakt. Tegen een onpartijdig on
derzoek heeft hij geenbezwaar en daar
om is hij vóór de motie-Vliegen.
De laatste spreker, de heer L. L. H.
dia Visser, comm., gaf ten slotte zijn
lezing van het geval en -noemde hef
op-treden van de Nederlandsche dienaren
van het gezag in Maastricht brutaal on
recht.
De Voorzitter, hamerendDeze uit
drukking kan ik niet toelaten.
De heer De Visser: Is het dan niet
waar, dat de regeering als dienaresse van
het kapitaal de arbeiders liet neerschie
ten.
De Voorzitter kan dit niet toelaten.
De heer De Visser: De misdaden
van het ^neerschieten in Maastricht
(rumoer).
De Voorzitter (anafgehro.ken ha
merend): Als u zoo doorgaat moet ik
u het woord ontnemen.
De heer D e V i s s e rIs bet ge-en mis
daad als men de me-nschen zonder meer
neerschiet? Het antwoord van den minis
ter is nietszeggend. Als voorzitter kon
hij goed met de Kamer werken, maar
als minister brengt hij er niets van terecht
(uitbundige vroolijkheid, ook minister
Ruys lacht hartelijk).
De Minister jjeplioeereoid, verklaar
de. dat waar het volle licht nog niet
over de gebeurtenissen heeft geschenen,
men voorzichtig moet zijn. Hij heeft niet
In de enveloppen-
fabriek „Holland" ta
Venlo heeft een
zware brand gewoed
De hitte was zoo
hevig, dat het met
draadü'zer doorwerk
te glas geheel smolt
en in lappen over
de machines bleef
hangen.
dood. Gister - vermoord door het gepeu
pel van Den Haag. En zijh broer, de
Ruwaard van Putten, ook."
Stom van verbazing waren de vrien
den van Lobith eerst. Dan zeide Jan van
Engelen: „Verdiende loon."
Aart keurde deze .vernietigende uit
spraak! af.
„D i t loon hebben zijl niet verdiend,"
merkte hij op, met afkeuring in zjjnstem.
Luitenant Beekman was van hetzelfde
gevoelen: „Je hebt gelijk, Van Gelderen,
het is een schandelijke bladzijde in onze
geschiedenis. Zij hebben hun land trouw
gediend, al was ik het met hun politiek
niet eens en daarom steeds een vriend
van de Oranjes. Neen, dit hebben ze
niet verdiend."
De jeugdige officier scheidde van het
tweetal, dat, vol gedachten, de tent op
zocht.
Het waren dagen van glorie geweest.
Maar de zwarte kool moest ook gebruikt
worden
HOOFDSTUK XVI.
f
Wegdrjfv endewolken.
Eindelijk dan toch ging de ongekend
strenge winter, die ook de wateren van
den Rijtn soms met een ijsvloer had be
dekt, wijken. In Februari waren eir reeds
zonnige dagen gee west. Wel hadden Maart
en "April hun guur karakter vertoond,
maar toen was Mei in het land gekomen.
En een warme zon deed nieuw leven
uitlokken.
De boer van „Gelrehof" snoof met wel
behagen de frissche lucht in, toen hij het
paard voor het voertuig spande, om zijn
jaarlijkschen tocht naar Dieren te doen,
ditmaal met zijn vrouw.
Wel waren de tijden hachelijk, maar hij
meende, dat het bezoek toch moest plaats
vin-den. Hij snakte er naar, eens met
zijn broer te gaan praten. Bovendien trof
beide gezinnen een zelfde lot: de zoons
waren in het leger van den Prins, of zij
waren dood God alleen wist het.
Sinds hun vertrek van Lobith had geen
enkele tijding hen kunnen bereiken.
Hij kon ook gemakkelijk enkele dagen
van huis gaan, daar de Petersons nog
steeds op Gelrehof" hun intrek hadden.
Aan het opnieuw bouwen van een boer
derij had Klaas Petersen in deze zorg
volle tijden ni-e-t durven denken nog. Alles
was nog zoo onzeker.
Wat alleen jzefcer was, dat was, dat de
Franschen vóór de Hollandsche waterlinie
hun hoofd hadden geetooten. De hoer van
Gelrehof" had nog gevreesd, dat zij over
de versteven wateren zouden gaan, maar
zelfs niet een .gerucht daarvan had Gelder
land bereikt. Het Utrechtschei was vol
Franschen, die door hun koning reeds
lang waren verlaten koning Lodewijk
was naar Parijs teruggekeerd, waar ge
denkpenningen niet meer werden geslagen
doch die niet in Holland (waar de
Prins stadhouder geworden was, dat ge
rucht eerst, maar daarna zeker bericht,
had Lobith wel bereikt), konden door
dringen.
Ja, de toestand was sinds eenige maan
den zeer verbeterd. Maar niemand kon
ook maar met ee-nige waarschijnlijkheid
voorspellen, hoe de toekomst worden zou.
Zoolang de Franschen in het land bleven,
en dat kon nog wel jaren zijn, was
er altijd kans, dat zij tot in het hart van
Hólland kon-den doordringen en dan kon
het nóg met de Repub-liefc gedaan zijn.
Klaas Petersen had er dan ook nog geen
O'Ogenbüfc aan gedacht, zijn afgebrande
boerderij te herbouwen. Hij had kunnen
doen, wat Van Engelen had gedaan: een
ruw in elkaar getimmerd houten gebouw
qp zijn erf plaatsen, dat als noodwoning
dienst deed, maar op steik aandringen der
Van Geldere-ns was hij op „Gelrehof" ge
bleven, achteraf maar blij, daar de Van
Engelems in hun houten huis, luchtig
gebouwd, in den afgeloopen winter veel
koude hadden geleden.
Het kwam nu op „Gelrehof goed uit:
de boer en zijin vrouw konden gemak
kelijk voor enkele dagen de hoeve veria-
persooonlijk ter plaatse eea onderzoeSi
ingesteld, omdat hij zich daarmee op een
buitengewoon gevaarlijken weg zou bega-
ven. Spr, staat .in een ietwat moeilijke
positie, omdat een onderzoek door de
jösiitie aan den gang is en het ligt
voor de hand, dat bij overleg moet plegen
met zijn ambtgenoot van justitie. Het
lijkt spr. sist onwaarschjinlijk, dat de
procureur-generaal bij hst Ilof te 's-H-er-
togenbosch als van zelf de aangewezene
is -om het onderzoek te doen en zon
der -daaromtrent tets te kunnen seggecn
lijkt het spr, niet opwaarechijnlij-k,dat
de Minister van Justitie1 Hij d» begroe
ting, of bij een andere gelegenheid den
uitslag van dit onderzoek zal meededen.
De heer Vliegen vraagt den voor
zitter de motie Vrijdag in stemming te
brengen indien het nog noodig ia. De
Minister kan dan overleg plegen met zijn
ambtgenoot van justitie en wellicht kan
er dan een verklaring gegeven worden,
waardoor de motie kan worden ingetrok
ken.
De Voorzitter antwoordt, dat hot
zijn bedoeling was. de motie Vrijdag in
stemming- te brengen.
De vergadering wordt daarna, te 6.55
verdaagd tot Vrijdag 1 uur.
ALCOHOLGEBRUIK BIJ KINDEREN.
De Zeeuwsche propaganda-commissi-e
van «le Nederlandsche Vereeniging tot af
schaffing van Alcoholhoudende- dranken,
heeft in Juli van dit jaar tot 120 artsen
in Zeeland een schrijven gericht waarin
gevraagd werd-, „Wat is uw meaning over
het gebruik van sterke en aleoholhouden-
de dranken bij kinderen en zo-ogende
vrouwen: A. Als geneesmiddel? B. Als
versterkend middel?
In 't geheel werd van 39 der gevraag-
den antwoord ontvangen.
Daarvan waren er 9 die om verschil
lende redenen bezwaar hadden hunne
meening kenbaar te maken; voorts wa
ren er 8 di-e het „matig" gebruik van
alcoholhoudende dranken niet geheel af
keuren, al zijn -er daar onder die pmctisch
de geheelonthouding bepleiten of althans
zeer nabij komen. De overig-en verklaren
tegenstanders te zijn van hef gebruik'
van alcoholhoudende drank-en voor de
personen in deze vragen bedoeld.
Deze antwoorden- zijn in een keurig
uitgevoerd hoekje opgenomen waarop wij
gaarne de aandacht vestigen. Al is het
aantal positieve antwoorden bafcrekkelijik
gering, ze zijn toch. leerzaam.
Met den wensch van dan rapporteur, dat
ook deze arbeid de drankbestrijding in
Zeeland ten. goede zal komen, gaan wij
gaarne acooord.
Electrificati-e. Uw radiotoe
stel kan ook op het iichtnet werken. L
M. Polderman, Goes. Tel. 129. (Adv.)
Door d© Directie der N.V. PZEM
afdeeling Middengroep te Vlissingen, te
het leveren, monteeren en in bedrijf-
stellen van het Onder- en Bovengrondsch
Laagspanningsnet vo-or de Electrificatie
van de gemeente 'sH. Arendskerke
opgedragen aan het Electro Te-chn. Bu
reau firma Schippers en Nauta te Oost-
buig. t '1;j j
Herbenoemd tot burgemeester van
Westkapelle mr W. J. Wo-ldringh van
der Hoop en van Vrou repolder dhr J.
Louwerse.
Middelburg. Wij meldden reeds, dat na
de openbare Raadsvergadering van
W-o-ensdag j.l. een geheime zitting is ge-
houden. Deze laatste zal nu a.s. Maan
dagavond te acht uur worden voortgezet.
Goes. Aan de oudheidkundige vereeni
ging „De Bevelanden" alhier, is in eigen
dom afgestaan door C. Meijaard te Go-es:
„Een van mijn zoons", door E. H.
Uylings; „Schimmenspel", door Rub-y M.
Ayres; „Dood of levend", door J. Tem-
pleten; „Het Procrustesbed", door A. en
C. Askew.
Van de zijde der Directie van de
P.Z.E.M. deelt men ons de oorzaak mede*
waarom gisteren een deel van den dag
geen stroom is geleverd en pas te half
zes daarmee is begonnen. Op Walche-
tem, omdat Elsje en Aaltje 'an de Pe
tersons gezelschapi hadden. Hoogstens drie
dagen, uit en thuis, zouden zij trouwens
slechts van huis zijn.
Uitgeleide gedaan door de geheele fa
milie reed het voertuig, beschenen door
de Meizon, het erf van „Gelrehof' 'af, om
weldra den weg te volgen, die naar Arn
hem leidde, daar Gerbrand van Gelderen
.er nog enkele zaken had in orde te ma-
Zij- passeerden hei veerhuis. En onwille
keurig kwam het gesprek van man en
vrouw op Jan Peterson, van wien niets
meer gehoord was sinds dien nacht van
verschrikking. Alleen had men den vol
genden dag zijin boot drijvende gevonden.
Het was en bleef onbekend, of hij zich
door verdrinking van het leven had be
roofd of zijn heil in de vlucht had ge
zocht. Zijn vrouw had een onderkomen
bij een familielid in Arnhem gevonden. De
naam van Jan Petersen weid in Lobith
zoo weinig mogelijk genoemd. „Maar in
de geschiedenis van de Republiók", aldus
had Klaas Petersen niet zonder smart
opgemerkt, toen op „Gelrehof" over het
geval gesproken werd, „zal onze naam
met een zwarte kool staan aangeteekend".
En Sanne had het hoofd gebogen
(Wordt vervolgd.)
