No. 7
Dinsdag 8 October 1929
44e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Boes
EERSTE BLAD.
Buitehland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS ËN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALLE
per 1 October vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DiiUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
f)e Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.0S
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 h
Bij abonnement belangrijke korting.
Tegen de pacificatie.
Dat de schoolstrijd nog volstrekt niet uit
is, blijkt behalve uit wat wij gisteren mee
deelden, ook uit het verslag van de alge
meen© vergadering van „Volksonderwijs".
Uit dit verslag krijgt men zeer sterk den
indruk, dat de werkzaamheden van deze
organisatie een in hoofdzaak negatief ka
rakter dragen en dut zij het volksonderwijs
in de eerste plaats zoekt te bevorderen
door de z.g. pacificatie ongedaan te maken
en het bijzonder onderwijs van de hem toe
gekende rechten te berooven.
Het begon al met de openingsrede van
Mr Smeenge, die klaagde dat we hoe lan
ger hoe dieper in het moeras komen, dat
tal van ontoelaatbare practijken worden
toegepast om maar te komen aan het wet
telijk aantal kinderen voor een bijzondere
school, om daaraan dan tce te voegen, dat
in den strijd voor het lager onderwijs ons
volk een van zin moet zijn en dat men niet
tegenover maar naast elkaar moet staan.
Waarmee dan natuurlijk bedoeld is één
van zin vóór de openbare school en naast
elkaar om het hijzonder onderwijs in zijn
ontwikkeling te stuiten.
Verder kwam aan de orde een voorstel
van de afdeelingen Appingedam en Delfzijl
luidende:
„De algemeene vergadering spreekt zich
uit tegen de huidige toepassing der pacifi
catie en draagt het hoofdbestuur op er bij
de regeering op aan te dringen, dat de
noodige wijzigingen worden aangebracht;
en: dat de lijsten met haridteekeningen,
noodig VOor 'het stichten van een bijzon
dere school, eenigen tijd ter inzage moeten
liggen, alvorens rechtsgeldigheid te ver
krijgen.
Voorts een voorstel van de afdeeling
Den Haag, waarin uitgesproken werd, dat
de pacificatie in haar huidigen vorin niet
gehandhaafd kan blijven, „Volksonder
wijs" haar standpunt in deze dient te wij
zigen, en een commissie zal worden be
noemd, welke zal dienen te onderzoeken
welken weg in dezen moet worden ingesla
gen.
En dan was er nog sen voorstel van de
afdeeling Zwolle, om aan het hoofdbestuur
op te dragen, na kennisneming van het
rapport-Rutgers te onderzoeken, welke
maatregelen tegen de huidige toepassing
der pacificatie kunnen worden genomen.
Deze voorstellen, zegt het verslag in de
N. R. Crt., gaven aanleiding tot een le
vendige gedachtenwisseling. Op de toepas
sing der pacificatie werd daarbij felle
c r i t i e k geoefend.
Gelukkig kon de heer Oud namens het
hoofdbestuur bevredigende toezeggingen
doen.
Hij gaf de verzekering, dat het hoofd
bestuur zal blijven waker voor de belangen
van 'het onde rwijs - pardon, voor die van
het openbaar onderewijs en dat zöo
noodig na het verschijnen van het Rap-
port-Rutg-rs een speciaal congres zal wor
den' bijeengeroepen.
Eenig nader commentaar is hierbij
overbodig.
Het is duidelijk als de dag dat het hier
niet gaat tegen misbruiken die mogelijk
hier en daar zijn voorgekomen, maar in
den grond der zaak tegen de gelijkstelling
zelve.
Was dat niet het geval, dan zou men ook
even sterk hebben afgekeurd de verkeerde
practijken die soms worden toegepast om
kunstmatig openbare scholen in stand te
houden en bet pogen van tal van ge
meentebesturen om de pacificatie zoo mo
gelijk ongedaan te maken en het bijzonder
onderwijs de hem toekomen le rechten, te
onthouden.
Maar daarvan werd niet gerept.
Bevordering van het volksonderwijs wil
voor deze organisatie zeggen: bestrijding
van het bijzonder onderwijs; pogen om de
pacificatie ongedaan te maken; en de
steeds meer afbrokkelende openbare
school zoo mogelijk nog weer op het oude
voetstuk te plaatsen.
Het spreekt vanzelf, dat dit een ijdel po
gen is.
Maar toch blijkt uit dit alles, dat het
noodig blijft, ook in de toekomst, te w a-
ken voor de rechten van het
bijzonder onderwijs.
Greinsvetoterkinigen In België.
In de „Soir" stelt majoor Tasnier de
vraag, wat men in België gedaan heeft,
ten opzichte van de versterking van V
lands Oostelijke grens?
In 1927, zegt hij, besloot een militaire
commissie, dat die permanente verdedi-
gingS organisatie v,au de Oostgrens zou
moeten omvatten1: voor den rechter Maas-
Oiever een sterk opi de rivier aanleunend
ibrugenhoofd, ten Noorden en ten Zuiden
van de Luifcsche voorsteden.
Verder, dat "de permanente defensieve
stellingen zich moeten uitstrekken over
de geheede lengte van de Maas stroom- I
afwaarts van Luik; 'zij! moeten rond de
enclave van Maastricht draaien en ver
tafckingen hebben in de streek van Mae-
seycfe.
Het besluit der commissie luidde ver-
der: De oude forten van Luik moeten1 in
bepaalde gevallen gebruikt worden vol
gens de ondervindingen in den oorlog
opgedaan. Zoo zullen de „abris" of.
schuilplaatsen sterk genoeg moeten ge-
bouwd, om aan zware artillerie te kun
nen weerstand bieden.
Anderzijds zullen de garnizoenstroepiec
tegen gasaanvallen .moeten beschermd
worden.
In 1928 werd, zooals destijds gemeld,
een eerste crediet van 10 millioen francs
beschikbaar gesteld, om tot de verwezen
lijking van dit defensief plan ever te
gaan.
Een nieuw crediet, ditmaal van 20
millioen francs, werd in 1929 goedge-
k'eurd ea er werd verder nog een bedrag
van 3 (millioen francs uitgetrokken, vooo
een z.g. veiligheidsbewapeninig van be
paalde Maasforten.
Wat is thans met deze credieten tot
stand gebracht?
Majoor Tasnier, (die een broer heeft,
die in den Belgischen .generalen staf zei-
tol t) meent te weten, dat de forten van
Biarchon, Evegnée en Fléron werden her
steld en dat in 1930 de forten van Chaud-
fonttaine, Embourg, Boncelles en Polities®
zullen hersteld en opnieuw bewapend
werden. Verder zou eön fort worden ge
bouwd ter hoogte van Lixhe, waar men
reeds begonnen is met het onteigenen der
voor dit doel noodige gronden.
De door deze steunpunten geschapen
verdedigingslijn, zal verstevigd worden
met „abris" of schuilplaatsen van beton.
Het versterkte front, dat zal beschik
ken over kanonnen van een draagkracht
van 18 k 20 K.M., zal bezaaid worden
met voorposten, die een gebruskeerden
aanval moeten verijdelen.
In 1928 schatte men het bedrag, dat
noiodig was om de Oostgrens in staat
van verdediging te stellen, op
fr. 30.185.000. Thans wordt algemeen aan
genomen, dat dit bedrag aanmerkelijk zal
verhoogd moeten worden.
EeW vorstelijk legaat.
Een vorstelijk legaat is door den vroe
ger en Spaanschen ambassadeur in Rus
land, graaï Cartagena, aan den Spaan
schen staat vermaakt, n.l. een som van
10 millioen peseta's (ongeveer 3.744.00C
gulden).
Zulk een groot bedrag is nog plmmer
door één persoon aan Spanje geschonken.
De koninklijke academie voor talen
kennis, de academie voor wetenschappen,
geschiedenis, schoon© kunsten en genees
kunde krijigen flinke giften.
De Prad,o-galerij| -ontvangt 300.000 pe
seta's.
Vele studiebeurzen worden gesticht en
door den schenker is bepaald, dat de in
stellingen, die 'bedacht zjjlni, het hun ge
schonken geld niet aan hervormingen of
nieuw.; .gebouwen mogen besteden.
Staking van fiuLvervoftrcIers ta
Ne w=Valk.
Tweeduizend bestuurders van vracht
auto's, die fruit van het spoorwegempla
cement naar de detailverkoopers vervoe
ren, zijn Zaterdag te New-York in staking
gegaan.
Ongeveer 2000 spoorwagons geladen1
niet fruit, worden opgehouden. Die waarde
dezer zendingen bedraagt 5 millioen dol
lar.
De fruitprijlzen gingen zeer omhoog.
De stakers eischen een achturigemi
werkdag ©n uitbetaling van overwerkloon
(50 .pet. extra).
I
Geweldig millioenenverfies.
Blijkens een aan het Amerikaansche
congres uitgebrachte verslag zijn er voor
de Amerikaansche schatkist groote som-
men verloren gegaan hij den verkoop
van regeeringsschep-en Toór de ^Mer
chant Fleet Corporation" in den loop der
jaren.
Driehonderd één en twintig schepen,
ter waarde van meer dan 972 millioen
gulden werden aan onverantwoorde!ijika
maatschappijen overgelaten voor ruim
100 millioen, doch brachten in werke-
lijkheid slechts ruim 36 millioen op.
MacDonald te Washington.
MacDonald en Ho-o-ver zijn om 10.30
nit Rap-idan te Washington teruggeko
men. Vervolgens is de volgendegemeen
schappelijke verklaring gepubliceerd:
„Wij1 hebben eerlijk alle kwesties over
wogen, die aanleiding zouden kunnen
geven tot wijzigingen tusschen onze na
ties- Bevredigende vorderingen zijn ge
maakt en de besprekingen worden voort
gezet."
MacDonald heeft de zitting van het
Huis van afgevaardigden en van den
Senaat bijgewoond. In den Senaat ver
klaard© hij, dat Engeland, noch de Ver-
eenigde Staten van plan zijn een uitslui
tend verbond van welken aard o.ok te
vormen, dat tegen eenigen anderen staat
of groep van staten gericht zou zijn.
Reuter verneemt, dat de uitnoodigingen
van de Brit&che regeering aan de regee
ringen van Amerika, Japan, Frankrijk en
Italië om deel te nemen aan de vloot-
conferentie in de derde week van Ja-
nuari gisteren aan de respectieve ge
zanten te Londen overhandigd zouden
worden-
Het Amerikaansche Departement van
Staat heeft deze uitnoodiging reeds ont
vangen-
Het zeekanaal van Antwerpen 'naar
Zeebrugge.
Wij lezen het volgende in de „Bouw.
kroniek":
Weer wordt een beweging op touw
gezet ten voordeele van een zeekanaal
AntwerpenZeebrugge, ditmaal volgens
een ontwerp van generaal de Selliers de
Moranville- Dit kanaal zou vertrekken
van uit de Schelde te Calloo, eu zoo
over Selzaete, langs- de Holl'andsche grens
gaan uitmonden in d-e zee, tusschen Zee
brugge en. Heij'st. Het zou 80 K.M. lang
zijn (langs de Schelde is de afstand ongo
veer 90 K.M.) en 130 tot 240M. breed
zijn, met een diepte van 13.50 M. De kos
ten ervan worden op iets meer dan 3
milliard frank geschat.
De bedoeling der ontwerpers is, zich
te onttrekken aan de Hollandsche souve-
reiniteit o-ver de ScheM-emonding en 'aan
de nadeelen en gevaren, die d-e scheep
vaart langs de Zeeschelde oplevert, voor
al voor schepen met ^roo-ten diepgang.
Wij heb-ben -ons nooit kunnen %arm
maken voor dat kanaal-ontwerp, waar
van de uitvoering -echt ruineus zou zijn
en de voordeelen zeer problematisch, te
meer wijl de bestaande scheepvaartweg
langs de Schelde met zeer geringe kos
ten kan verbeterd worden.
Verder is er, onzes inzien®, in deze
kwestie, vo-or Antwerpen's welvaart een©
zeer gewichtige -sociaal-psychologisch©
factor, die niet mag over het hoofd ge
zien worden. Wie zou b.v. durven zwe
ren, dat de Antwerps-che haven langs
dit kanaal dezelfde aantrekkingskracht op
de wereldsche-epvaart zou uitoefenen,
als thans langs de Zeeschelde?
Van den anderen kant hoeft het niet
gezegd, boe onze "Noorderburen in hun
vuist zouden lachen, als wij', onze on
betwistbare rechten en rechtmatig-'e
eischen wat betreft de scheepvaart op "de
Zeeschelde prijsgevend, ons gingen arm
bloeden om dit kostbare kanaal te gra
ven, dat wellicht, in stede van Antwer
pen'® voorspoed te bevorderen, geleide
lijk een stagnatie of achteruitgang zou
medebrengen-
De internationale herstel bank.
De met de voorbereiding van de 'hank
voor internationale betalingen belaste oom
missie heeft gisteren haar werkzaamheden
voortgezet en de ingediende ontwerpen
voor de statuten van de bank in behan
deling genomen.
De beraadslagingen daarover zullen
waarschijnlijk vrij lang duren.
Besloten is, de nieuwe hunk den in
het Youngplan voorgestelden naam van
bank voor internationale betalingen te
geven.
Over de kwestie, waar de bank geves
tigd zal worden, is nog niet beraadslaagd.
De busstaking te Londen.
De busstaking blijkt in de Londênsche
voorstad Barking uitgebroken te zijn, vol
gens de chauffeurs om een o-ude, zware
klok die in een garage te gevaarlijk hing,
volgens den directeur, omdat de afdee
ling van den personeelbond de intrekking
van het ontslag van twee man, die hun
plicht hadden verwaarloosd, had geëischt.
Ofschoon het hoofdbestuur van den Lon-
denschen bond" de mannen geraden heeft
weer aan het werk te gaan, hebben ruim
500 man besloten te blijven staken, ten
zij hun eischen voor middernacht zouden
ingewilligd zijn. De garages in Barking
en Ealing waren reeds gisteravond alle
gesloten. <v
Scheepsramp aan de Noorsche kust.
Vele d o o den.
Op de N-oorsche kust heeft gisternacht
e-en scheepsramp plaats gehad, waarbij
vele personen om het leven zijn geko
men- Het kustvaartuig „Hakon VII" liep
Zondagavond te 10 uur bij Floroe tus
schen Bergen en Alestnnd aan den gronjd
en is e-enige minuten later gezonken.
Aan boord bevonden zich ongeveer 70
passagiers. Daar de meesten eerst kort
tevoren aan boord waren gekomen, is het
juiste aantal slachtoffers niet nauwkeurig
>op te geven. Vast staat, dat 54 personen
gered werden, waaronder alle 3e klasse-
passagiers. Van de bemanning worden 7
personen venrüst. De kapitein werd ge
red, d-och hiji iszoo. overspannen, 'dat hij
niet in sitaat is, nauwkeurige inlichtingen
te geven. Hiji bevond zich toen de ramp
plaats bad -op de commandobrug- Heit
schip kreeg een geweldige schok en zonk
onmiddellijk.
Een half uur later kwam het Noorsiche
stoomschip Arufina Jarl" en liep op 500
M. afstand van de plek waar de „Hakon
VII" is vergaan, eveneens aan den grond.
De „Hakon VII" is door zijn toeristen
tochten zeer bekend- Het schip is in 1907
gieb-ouwd en was 1300 ton groot".
Een nader bericht- uit Berg,en meldt,
dat de- Hakon VII, die bij1 Florae op
de rotsen is geslagen en gezonken, leen
passagiers- en goederenboiot was tusschen
Dronthieim en Bergen. Er waren 80 tot
100 passagiers aan boord. Het juiste aan
tal staat nog niet vast, omdat met Ide
dorpjes tusschen beide steden, waar nu
en dan een paar passagiers nit- en in
stappen, nog geen verbinding was ver
kregen. Er zouden echter meer slacht
offers zijn dan in. het -eerste bericht
is -opgegeven. De boot is d-ooï de roitis
als een b-likje opengescheurd.
Volgens latere berichten zouden hiji de
schipbreuk van den kustvaarder Hakon
VII 35 personen omgekomen zijd. De
reederij' koestert nog hoop, dat de-ze
mededeeling niet juist zal blijken te zijn.
Een nader bericht nit Oslo 'meldt, dat
als. vaststaande moet worden aangeno
men, dat er '35 menschen oim-gikomen
zijn, waarvan negen leden der beman
ning.
Het schip liep met een snelheid van
9 zeemijlen op een klip. De s-chiok was
zoo hevig, dat de kapitein, die op de
Binnenland.
De stakingen in Zeauwsch-Vlaanderen.
Relletjes te Sluiskil.
Actie van radiohandetaren tegen Philips.
Kolonel Utabgrove te Middelburg over
leden.
De tndië-Holiand-postvlucht.
Oud-minister Lamh'oo-y wordt burgeimees1-
ter van Hilversum.
Een spoedig einde der landarbeidersstar
king in Grpningen.
Buitenland.
MacDonald in Amerika.
Scheepsramp aan de Noorsche kust.
Een kanaal AntwerpenZeebrugge?
commandobrug sfond, in zee geslingerd
werd.
Verscheidene passagiers hadden zich
reeds ter ruste hegeven, toen de ramp
plaats greep- Het electrische licht ging
dadelijk uit. De passagiers snelden, som
migen in nachtgewaad, naar het dék.
Een der geredde passagiers vertelde,
dat er van een "eigenlijke paniek geen
sprake bon zijn, want alles had zich zon
isnel afgespeeld, dat voor men goed -en wel
besefte, was er gebeurd was, het schip
met uitzondering van het voorschip,
reeds onder water was. De bemanning
en de passagiers sprongen in zee of
kropen naar voren. Het gelukte ten slotte
aan een bootsman om een lijn van hei
schip naar een klip te spannen. Door
middel hiervan bereikten ongeveer vijftig
menschen de klip; waar zij omstreeks
vier uren onder strenge koude moesten
doorbrengen vo-or* zij1 door -een stoom
schip gered konden worden, Er was toen
nog een aantal menschen o-p het voor
schip. In een derde klasse-hut van het
voorschip bevonden zich nog verscheiden
personen, die gelukkig later nog gered
konden worden.
Aan een bekend zakenman uit Bergen
den consul Dan Hunn, die zelf gewond
werd, gelukte het een deur van e'en der
salons o-p-en te rukken toen het schip
slagzij1 gekregen had en ajdus veel men
schen uit het salon te redden. Deze men
schen verzamelden zich toen o-p het voor
schip, waarover toen reeds voor een "deel
de golven sloegen.
Storm.
Uit vele plaatsen van Engeland komen
berichten over schade, die 'de storm,
die gedurende het weekend heeft gewoed,
heeft aangericht. De redding sb-oo-ten van
Dungeness en Swanage redden elk 2
mannen. Ook de reddingsboot van "Wey
mouth 'moest uitvaren. Te Fifshire werd
een jongen door den bliksem gedood.
Te Aberavo-n liep de rivier de Avon
buiten haar oevers1 en overstroomde een
aantal huizen, waardoor 25 personen
dakloos werden. In de haven van Brid
lington veroorzaakten .zware zeeën veel
schade.
Te Falmouth en o-p vele andere plaat
sen werden de telefoonverbindingen ver
broken. Te Strabane ging de storm ver
gezeld van hevigen regenval, waardoor
de -straten overstroomden.
Korte berichten.
Zuid-Afrika i® door een wervelstorm
geteisterd. Vooral twee voorsteden van
johannish-urg heb-ben zeer -geleden. Tal
rijke huizen zijn daar geheel verwoest,
terwijl van ettelijke honderden huizen
de daken afgerukt zijh. Dientengevolge
zijn vele bewoners 'dakloos geworden.
Naar uit het Noordelijk" d'eel van
Ja-pian -gemeld wordt, heerscht aan de
kust n'ébij het -eiland Lucucee een) hevige
storm. De storm heeft in1 zes uren tjjida
1500 woningen; verwoest. 24 motorbooten
zijh gezonken. 12 personen zouden gei-
dood zijh.
Het aantal weikloozen in Frank-