No. 304
Vrijdag 27 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank li.V. 0oe§
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contróle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Een blik in 't verleden
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
ALLE
per 1 October vervallende
COUPONS EN LOSSINGEN
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs?
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers fO.Ot.
Prijs der A d v e r t e n 11 6 n
14 regels f1.20, elke regel meer 30
Bij abonnement belangrijke korting.
Wanneer we een antwoord willen
geven op de vraaf;, of het deelnemen
aan den staatkundigen strijd resultaten
heeft gehad, of het optreden .van de
Anti-revolutionnair© partijl op den gang
van zaken van invloed is geweest en,
of het werk, door hiaar in zwakheid ver
richt, gezegend werd en vruchten heeft
gedragen, dan kunnen we niet beter doem,
dan even terug te denken aan den tijd
toen Groen van Prinsterer de banier van
het Evangelie stelde tegenover de mach
ten van Ongeloof en Revolutie-
Het zag er toen met de toepassing van
de Christelijke beginselen al heel treurig
uit.
In de regeering 'des lands \ye*d met
Gods Woord zoo goed als geen rekening
gehouden en angstvallig werd er voor
gewaakt, dat zij die de Christelijke grond
slagen van ons volksleven wenschten te
versterken en daarop wilden voortbou
wen, op den gang van zaken invloed
kregen.
Géén middel werd onbeproefd gelaten
om ze achteruit te stellen en hun invloed
te verzwakken.
Mannen van positief Christelijke be
ginselen, die den moed hadden voor
hunne belijdenis uit te komen en de ba
nier van Koning Jezus te ontplooien,
kwamen voor geen benoeming van eenige
be teekenis in .aanmerking.
Toen in 1813 te Amsterdam een hoog
leeraar moest worden benoemd werd
B i 1 d e rd ij k opzettelijk gepasseerd, niet
omdat hij' onbekwaam was, integendeel,
maar op grond van zijne beginselen.
En niet anders verging het Da Cost a-
Toen er in 1844 sprake van was, dat
da Costa benoemd zou worden aan het
Amsterdamsch Atheneunr, werd onmid
dellijk een actie op touw gezet om dat te
voorkomen. Aan zijn bekwaamheid viel
niet te twijfelen. Maar als da Costa de
Grieksche en Laitijnsche taal en letteren
ging onderwijzen, dan bestond, zoo meen
de men, het gevaar, dat hij misbruik zou,
maken van het Grieksche Nieuwe Tes
tament. En daarom werd ook da Costa
eenvoudig gepasseerd en als onbekwaam
en ongeschikt ter zijde geschoven.
En zoo ging het over heelde linie.
Bij, 't Bestuur en de rechtspraak kon
men mensehen v.an positief Christelijke
beginselen niet gebruiken. "Zij werden
overal geweerd. Zij waren de paria's, die
niet in aanmerking kwamen als het gold
de benoeming van -burgemeesters, rech
ters, notarissen, enz. Hun invloed moest
op alle manieren worden beperkt.
En dank zij de onrechtvaardige kies
rechtregeling van die dagen, die er op
gericht was .de minderheden den mond
te snoeren, was er ook heel weinig ge
legenheid om in staten en raden en in
bet parlement de Antirevolutionaire be
ginselen te propageeren.
Maar daarbij bleef het niet.
Niet alleen negatief, door de Chris
tus-belijders achteruit te zetten, maar ook
positief werd alles gedaan, wat mogelijk
was om den invloed van de Christelijke
beginselen te breken. Heel het leven
moest verliberaliseerd wonden. Alles
moest een vrij-zinnig stempel dragen.
Aan de Hoogescholen mocht de stem
van hen, dje Gods Woord als bron fan
alle wijsheid en wetenschap erkenden,
met worden gehoord, en uit de Lagere
scholen moest de Bijbel worden geweerd-
Mij behoeven er niet veel van te
zeggen-
Het onderwijs moest „neutraal" zijn
en met kracht en geweld werd ons volk
aan de z.g. neutrale volksschool vast
geklonken.
Dat ging niet altijd even gemakkelijk,
toezenden ouders begeerden voor hun
kinderen Christelijk onderwijs. Zij vroe-
n,n- vriiheid 0111 bunne kinderen een
Christelijke opvoeding te geven en daar
naast kwamen ze op voor hnn recht
raet andere burgers op voet van gè-
"J™eid behandeld te worden.
Maar met hunne wenschen werd niet
gerekend.
De minderheden werden oude r-
Tukt. Niet maar zoo stilletjes, maar
openlijk, ten aanschouwe van heel bet
volk.
Een Minister der Kroon schaamde zich
niet in het openbaar die onderdrukking
te verdedigen, en goed te praten.
Men zegt weieens: nu ja, die school
strijd.
Maar wij zeggen: wanneer er door de
Christelijke partijen niet3 anders bereikt
was, dan dat ruim baan gemaakt werd
voor het Christelijk onderwijs, zoodat
thans een ieder de gelegenheid heeft zijne
kinderen overeenkomstig zijne beginse
len te doen onderwijzen;, dan zon dkt
al reden genoeg zijn om te janken
niet alleen maar ook om te arbeiden
met al onze kracht om de positie vgn
deze partijen en meer in 't bijzonder
van de Anti-revolutionaire partij te ver
sterken.
Wij vinden 'tzoo gewoon, dat vrijheid
en recht gezegevierd hebben.
Maar om te verstaan wat dit beteekent,
moeten we terugdenken aan de dagen
van strijd.
Aan de dagen, toen arme menschen
in den letterlijken ziin het brood uit den
mond spaarden om, nadat ze eerst him
aandeel in de kosten van de openbare
school hadden bijgedragen voor hunne
kinderen Christelijk onderwijs te ver
krijgen.
Aan de dagen toen naast de openbare
schoolpaleizen stonden de primitieve
Christelijke scholen, waarin de onder
wijzers onder de meest ongunstige om
standigheden en voor een veel lager
salaris dan hunne collega's aan de open
bare school hun werk verrichtten.
Aan de dagen toen er gebeden werd
en gesmeekt, toen er geworsteld werd
en tot God geroepen om uitkomst-
Die gebeden werden verhoord.
Het werk werd gezegend.
God heeft met ons volk gehandeld
„boven bidden en denken".
En zonden wij dan mogen vragen:
wat geeft het?
Zouden we dan niet, genoopt tot dank
baarheid, al onze krachten moeten in
spannen om tot verdere toepassing van
de Christelijke beginselen op ons staats
bestuur mee te werken?
De Duitsch-Fransche onthullingen.
Het Havas-agentschap publiceert den
volgenden brief van Rechberg uit Berlijn:
In antwoord op den brief van Poincaré,
dien ik in de bladen las, verzoek ik u het
volgende te willen puhliceeren:
Het is onjuist, dat Poincaré mij in 1928
heeft ontvangen. Ik had de eer, met hem
in het voorjaar van 1929 een onderhoud
te hebben. Ik 'heb hem mijn meening ge
zegd over de politieke gevolgen van de
Duitsch-Fransche kali- en ijzerovereen
komsten van 1926 en 1927. Dezelfde denk
beelden had ik al jaren in de Fransche
bladen geopperd.
Poincaré verklaarde, dat hij1 met en
kele mijner voorstellen volkomen aceoord
ging, doch omtrent andere maakte 'hij
voorbehoud. Tot besluit van ons onder
houd verklaarde hij, dat dergelijke onder
handelingen ten slotte door de officieele
diplomatie moesten worden verwezen
lijkt.
Het antwoord van Rechberg is door
Havas aan Poincaré voorgelegd.
Poincaré bevestigde, dat hij Rec'hberg
begin 1929 en niet einde 1928 had ont
vangen. Hij had echter niet gezegd, dat
dergelijke onderhandelingen ten slotte
door de officieele diplomatie konden wor
den verwezenlijkt, maar deze onderhan
delingen zouden slechts langs officieelen
weg kunnen worden verwezenlijkt en zelfs
voorbereid en voortgezet. Om deze reden
had hij Rechberg niet weder ontvangen.
Havas voegt er aan toe: Het is overi
gens juist, dat Poincaré niet a priori bet
denkbeeld eener toenadering, waarover
hij zich steeds gunstig heeft uitgelaten,
heeft verworpen.
Het ChineeschRussisch conflict.
Het Russische volkscommissariaat van
buitenlandsche zaken overhandigde den
Duitschen Gezant, ter doorzending aan de
regeeringen van Nanking en Moekden,
een verklaring naar aanleiding van de
„voortdurende stelselmatige invallen van
Óhineesche troepenafdeelingen en wit-
gardistische benden in het sovjetgebied".
De verklaring vermeldt 28 gevallen van
schending van het sovjetgebied in den
loop der laatste twee weiken en zegt, dat
een Chineesch commando ook dergelijke
benden naar bet sovjetgebied dirigeert,
waarbij zic'h ook dan gewoonlijk Chinee-
scbe soldaten en officieren bevinden, dié
de vreedzame bevolking uitplunderen.
De nota wijst er verder op, dat de re
geering van Nanking geen enkel der in
de verklaringen der sovjetregeering van
19 Augustus en 9 September aangevoerde
gevallen van schending van het sovjet
gebied heeft tegengesproken, dat noch de
regeering van Nanking, noch die van
Moekden maatregelen heeft getroffen, om
aan deze actie der door de Ghineesche
autoriteiten gevormde ep. door de Ghi
neesche troepen ondersteunde benden
van witte gardisten een eind te maken.
De sovjetregeering stelt de regeeringen
van Nanking en Moekden verantwoorde
lijk voor den geschapen toestand en even-
tueele verdere gevolgen, evenals voor de
in het grensgebied der sovjets aangerichte
schade en besluit, dat het opperbevel der
sovjets ook verder genoopt zal zijn, alle
noodige maatregelen teT beteugeling der
genoemde incidenten te treffen.
Een nieuw amnestievoorstel.
In den loop van November, kort na de
hervatting der parlementaire werkzaam
heden zal 'door de Vlaamsch-nationale
Kamerfractie een nieuw amnestievoorstel
ter vervanging van de huidig geldende
Clementiewet, worden ingediend. Daarin
zullen hoofdzakelijk de volgende punten
worden vastgelegd: wederbenoeming van
alle om politieke redenen uit hun ambt
ontslagen Vlaamsehe ambtenaren, terug
gave van de gerequestreerde goederen;
volledige uitbetaling der staatspensioenen
aan de getroffen ambtenaren; vergoeding
der schade, door de politieke veroordeel
den geleden ten gevolge van plundering en
vernieling hunner roerende en onroerende
bezittingen; benoeming van een commis
sie van Vlaamsehe parlementsleden, be-
hoorende tot de vijf partijen, belast met
het voorbereiden der herziening van de
Vlaamsehe politieke processen en het
vaststellen van een passende en voldoende
schadevergoeding.
Een Kabinet in Oostenrijk gevormd.
Het nieuwe Oostenrijksche kabinet is
gisteravond door den nationalen raad ge
kozen.
Voor dit kabinet werden 84 stemmen,
die der burgerlijke meerderheidspartijen,
dus christelijk-socialen, groot-Duitschers
en landbond uitgebracht, terwijl 69 stem
men, die der sociaal-democraten, tegen
het 'kabinet werden uitgebracht.
Verschillende ministers uit het oude
kabinet zijn in het nieuwe overgegaan.
De zitting van den nationalen raad
werd terstond na. de verkiezing tot heden
verdaagd. Dan zal de regeeringsverklaring
worden voorgelezen.
Het nieuwe kabinet is reeds door den
bondspresident beëedigd.
De droogte In Engeland.
Onder een wol'keloozen. hemel en met
vooruitzicht op een voortduren van droog
weer, brak gisteren over Londen de 35ste
dag zonder regen in -de droge reeks aan.
Het is daar nu langer droog geweest dan
in 125 jaar is voorgekomen.
September beeft zich dan ook -geken
merkt door een record van hooge tempe
raturen.
De boeren te platten lande krijgen hoe
langer hoe meer gebrek aan water.
De burgeroorlog in Afghanistan.
Naar uit Teheran gemeld wordt, wordt
daar het gerucht verspreid, dat 'Woens
dagmiddag de tegenwoordige heersc'her
in Afghanistan koning Habihoellah ver
moord zou zijn. Een bevestiging van dit
bericht is tot nog toe noch van Engelsche
zijde, noch rechtstreeks uit Kaboel ont
vangen.
Volgens andere Perzische berichten zou
in Kaboel een revolutie tegen Habihoellah
zijn uitgebroken, die aangevoerd zou wor
den door den chef van de lijfgarde van
Habihoellah.
De draadlooze verbinding tusschen Te
heran en Kaboel is sinds eenige dagen
verbroken.
Vechtpartij tusschen Communisten en
Nationaal-Socialisten.
In een vergadering, die Woensdag
avond te Chemnitz door de nationaal-
socialistische arbeiderspartij was bijeen
geroepen en in welke een dominee sprak
over het onderwerp „In den strijd om de
waarheid", kwam het tot hevige tumult
scènes, daar de communisten, die in groo-
ten getale in de vergadering aanwezig wa
ren, den spreker telkens in de rede vie
len.
Toen dft steeds erger werd en de na-
tionaal-socialisten trachtten de commu
nisten uit de zaal te werken, kwam het
tot een hevige vechtpartij, waarbij bier
glazen, stoelen en tafels gebruikt werden.
Hét gelukte de politie spoedig een einde
aan het tumult te maken.
Een poging van den spreker om voort
te gaan mislukte en de politie ontruimde
de zaal.
Typhoon in Japan.
Naar uft Tokio wordt gemeld, woedt in
de Noordelijke gedeelten van Japan een
hevige typhoon. De scheepsverbindingen
tusschen Hakodate en het eiland Sacha-
lin zijn dientengevolge verbroken. De Ja
pansche draadlooze stations vangen al
door noodseinen op, afkomstig van sche
pen, die in het typhoongebied in nood
verkeeren. Het Japansche ministerie van
marine heeft order gegeven, dat onmid
dellijk oorlogsschepen zullen uitvaren om
de in nood verkeerende schepen te hulp
te komen. Tot dusverre worden verschei
dene Japansche visschers vermist.
Korte berichten.
De 'koning van Engeland is sedert
zijn verblijf te Sandringham zoo goed in
gezondheid vooruit gegaan, dat hij thans
dagelijks eenige uren kan gaan paard
rijden op zijn lievelingsponey.
Naar Wolff verneemt zijn nog geen
definitieve beslissingen over plaats en
tijdstip van bijeenkomst voor de onder
handelingen over de internationale bank
genomen.
De toestand van Poincaré is nog
steeds weinig bevredigend.
Gisteren hebben voor het eerst
proefgesprekken plaats gehad tusschen
de Vereenigde Staten van Noord-Amerika
en Australië. Hierbij werd gebruik ge
maakt van den trans-Atlantisc'hen 'kabel,
tot Engeland en vandaar van de radio
verbinding op de ultra kortegolf met
Australië.
De banken te Berlijn gaan hun per
soneel sterk besnoeien. Zoo zal de Dis-
korito-Gesellsc'haft tegen bet einde van
het jaar 400 employés gedaan geven, de
Deutsche Bank 200 a 300, de Dresdener
Bank ruim 400, de Berliner Kassenver-
ein 5 pet. van het personeel.
De bond van handels- en kantoorbe
dienden heeft protest aangeteökend tegen
deze ontslagen.
-De firma Krupp te Essen maakt be
kend, dat zij zioh door den slechten toe
stand in de ijzerindustrie genoodzaakt
ziet, een groot aantal harer arbeiders ont
slag aan te zeggen, n.l. ongeveer duizend
man der gietstaa'lfabriek.
Die postvluhhien naar Indië.
Het tweede postvliegtuig is gisteroch
tend 10 u. 17 pl. t. uit Allahabad ver
trokken en om 16 u. 15 pl. t. te Akyab
aangekomen. Aan boord was alles in
orde. Vandaag wordt de réis voortgezet.
Nieuwe moeilijkheden in jde Zaansohe
stalking.
Tengevolge van het feit, dat de boot
werkers in de gisteren gehouden leden
vergadering besloten hebben, bet werk
op 7 Oct. a.s. te hervatten, daar zij wen
schen, dat eerst alle werkwilligen (Spa
kenburgers) naar hun woonplaats zullen
zijn teruggekeerd zijn nieuwe, ernstige
moeilijkheden in de afwikkeling van het
conflict ontstaan, daar de stakende hout-
werkers de door den bond van werkge
vers in bet houtbedrijf gestelde voor
waarden hebben aanvaard, waarbij was
bepaald, dat de werkgevers bun toezeg
ging slechts gestand konden doen, indien
het werk uiterlijk op 30 Sept. a.s. zou
zijn hervat.
In den loop van 'den middag hebben
de hoofdbestuurders der organisaties over
deze aangelegenheid een conferentie ge
had met het dagelijksche bestuur van
den bond van werkgevers in het hout
bedrijf.
In de daarop gehouden bestuursverga
dering van de organisaties, waarbij de
Binnenland.
De staking te Sluiskil.
Gouverneur Fruytier naar Nederland.
De luchtpost AmsterdamBatavia.
Buitenland.
Een nieuw Kabinet in Oostenrijk.
Japan door ©en typhoon geteisterd.
Groote droogte in Engeland.
Het Ch ine esch - R ussisch conflict.
heer de Groot van de R.-K. organisatie
niet aanwezig was, is besloten de leden
vergaderingen van de stakers te doen uit
maken of zij op 30 Sept. dan wel op
7 Oct. a.s. het werk zullen 'hervatten.
De Centrale bond van transportarbei
ders en de Federatie .hebben direct na
de door de besturen genomen beslissing
een vergadering gehouden, terwijl de con-
fessioneelen vandaag hierover zullen
stemmen.
De uitslag van de door de Federatie
en den Centralen bond gehouden stem
ming zal niet bekend worden gemaakt,
vooraleer de Roomsch-katholieken en
Christelijken over dit punt hebben beraad
slaagd en gestemd.
Gouverneur Fruytier naar Nederland.
Naar gemeld wordt, zal de Gouver
neur van Gurapao', Ir. L. A. Fruytier,
zich op 3 October a.s. met het stoomschip
„Venezuela" van. de Kon. Ned. Stoom
boot Mij. naar Nederland begeven. Hij
wordt ongeveer 20 October te Amsterdam
verwacht.
Luchtdienst Amsterdam!
B;atavia.
In verband met het totstandkomen van
een definitieve regeling van de passage,
bagage- en vrachttarieven voor den lucht
dienst Amsterdam—Batavia en tusschen-
liggen.de stations, heeft dei K.L.M. het
vrachttarief AmsterdamBatavia ver
laagd tot f25 per K.G.
D,e gelegenheid wiordt geboden om met
de volgende vliegtuigen, welke achter
eenvolgens 31 Oct., 14 Nov., 28 Nov. en
12 Dec. vertrekken^ vrachtgoed mede te
geven. i
Nederland' ©n België.
Het Belgische nationaal comité voor de
verdediging der Binnenscheepvaart, dat de
geheel© Belgische binnenscheapvaartwe-
reld omvat scheepsbouwers, reeders,
eigenschippers, zefschippers, sleepboot
eigenaars en ischipperspersoneel heeft
in een Open Brief, gezonden aan den Bel
gischen minister van Buitenlands,che Zar
ken zijn bezwaren ontwikkeld togen'1-to
voorgestelde scheeipvaartkanaal tusschen
Rath en Dintelsas. Wiji hebben den inhoud
van dezen brief reeds 'kort vermeld en
lOjitleenen, via het HM., thans aan den
tekst de volgende argumentatie tegen het
Nederlandsche voorstel:
„Een nauwkeurig onderzoek der Ne
derlandsche voorstellen heeft ons den
zeer klaren 'indruk gegeven, dat deze
slechts tot doel hebben op zeer behendige
wijze de aanzienlijkste moeilijkheden der
tegenwioordige verbinding Antwerpen
Moerdijk te behouden', n.l. den doortocht
langs benedan-Scheldie en Hellegat.
„Waar is het, dat 'de Nederlandsche
voorstellen de lengte in kilometers der
tegenwoordige verbinding verkort, doch
dit voordeel, cl a t betaald moet worden1
door honderden millioenen, zou, in grea
ter mate, getemiperd worden! door het tijd
verlies dat zich onvermijdelijk zal voor
dgen aan de sluizen bij1 het uitvaren
der dokken in de Schelde en bijt het
uivaren uit de Schelde in het kanaal.
„Zoo is oo|k de uitmonding te Dintal
zeer slecht gelegen, en se kan waarlijk
slechts daar gekozen zijh, met het doel de
voordeelen te beperken welke d'e scheept
vaart naar onze havens in dan nieuwen
waterweg zou vinden.
„Wjj vreezen dat de mentaliteit, welke
zioh in 'deze voorstellen veropenbaart
