No, 298
Vrijdag 20 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
NEDERLANDSCH-INDIË
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
4V2 0 n Obligatieleening
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUI J, L. Burg. Tel. No. 259.
ïïeZeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersfü.Qf
Prijs der AdvertentiSn:
regels f 1.20, elke regel meer 30 a
Bij abonnement belangrijke korting.
Zij, die zich met 1 October a.s. op „De
Zeeuw" abonneeren, ontvangen de nog in
deze maand verschijnende nummers
gratis.
'is Lands financiën.
D© toestand van 's lands financiën
werd door Minister de Geer in de z.g.
millioenennota gekarakteriseerd als niet
zorgwekkend, maar wel in hooge mate
zorgeischend.
De bedoeling is duidelijk.
De zorgwekkende dagen van 1922 en
1923 toen ontzaglijke tekorten dreigden,
zijn voorbij. Zelfs is het gelukt, dank
zij 'het energiek ingrijpen van Minister
Colijn, den belastingdruk ©enigermate te
verlichten. Dit beteekent echter niet, dat
we er nu. maar op los kunnen leven. D©
financiën blijven -.alle zorg eischen.
Het thans loopende boekjaar zal, naar
de Minister meent, nog wel met een ba
tig saldo sluiten, maar in verband met
verschillende nieuw© uitgaven, o.a. dé her
ziening van de financiëele verhouding
tusschen Rijk en Gemeenten, wordt daar
aan onmiddellijk toegevoegd de opmer
king, dat van verdere belastingverlaging
in den eersten tijd bezwaarlijk sprake
zal kunnen zijn en tevens, dat groot©
behoedzaamheid en zelfbeheersching in
acht genomen gullen moeten worden, om
tegen 1931 aan belastingverhooging te
ontkomen.
En verder wordt dan nog gewaar
schuwd om niet eenzijdig te zien op de
meevallers van ©enige achterliggende ja
ren, maar volle aandacht te schenken
aan de tientallen millioenen,
welke sindsdien aan de debetzijd© van
de budgetbalans een plaats hebben ge
vonden of nog zullen vinden, terwjjl bo
vendien rekening moet worden gehouden
met een tegenslag in de conjunctuur
hier of in lndië.
De minister is dus niet optimistisch
gestemd.
En dat is maar go©d ook. Terugkeer
naar een toestand alls van enkele ja
ren geleden, toen we plotseling stonden
voor een dreigend debacle, moet tot eiken
prijls worden voorkomen.
Bovendien blijft nog altijd het feit dat
de belastingen nu reeds veel te hoog
zijn en dat, zooals in de vorige Millioe
nennota werd opgemerkt, verschillende
verschijnselen, die ten deel© door den
hoogen belastingdruk worden beïnvloed,
o.a. de in .ons land heerschenda duurte,
een bedreiging vormen vqor ons econo
misch leven.
Voorzichtigheid blijft dus geboden.
Toegegeven zal echter moeten worden,
dat de Minister met zijne waarschuwin
gen niet al te sterk staat, gezien de uit
komsten van de laatste jaren.
Zoo werd bv. nog op 10 Sept. 1927
medegedeeld, dat het overschot voor dat
jaar was geraamd op rond 2.8 millioen,
terwijl dat jaar in werkelijkheid een
saldo gaf van 75 millioen.
Een jaar geleden werd in de Millioe
nennota gezegd, dat volgens de geraamde
cijfers 1928 de dienst 1928 een overschot
zou geven van rond 1.7 millioen, terwijl
thans de voorloopige gegevens een over
schot aanwijzen van ruim 53 millioen.
Nu is het wel waar, dat deze gunstige
uitkomst voor een deel een gevolg is van
de wijziging der comptabiliteitswet, maar
dat neemt niet weg dat het verschil tus
schen de. ramingen en de uitkomsten wel
wat heel erg groot is.
Het is wel aardig zulke meevallers,
maar het gevolg is tevens, dat de waar
schuwingen van den Minister aan 'kracht
verliezen en dat een zorgelooze stemming
wordt gekweekt.
Een meer zuivere raming is daarom
voor een goed financieel beleid zeker niet
ongewenscht.
Benoeming wachtgelders.
Ondanks de bezuinigingspogingen van
de laatste jaren vliegen de Onderwijsuit
gaven 'met ©en bijna angstwekkend vaar
tje omhoog.
Stegen de uitgaven voor "dit doel de
laatste drie jaren met iplmi. f 16 millioen,
blijkens de begrooting voor 1930 zullen de
kosten voor het onderwijs alweer men
een dikke f 9 millioen omhoog gaan.
Dat,is geen'kleinigheid.
D© onderwijsuitgaven vormen nu reeds
meer dan 20 pet. van de gewone Rijksuit
gaven en als sommige partijen hun zin
krijgen dan zullen er nog heel wat mil-
lioenen moeten bijkomen.
Dat .er onder deze omstandigheden al
thans getracht wordt de zuinigheid te be
trachten, verdient toejuiching.
Soms echter krijgt men den indruk,
dat :in de eerste plaats bezuinigd wordt
op kleinigheden en dat men dat ook
weieens oip een ietwat Meine manier doet.
Zoo is er een bepaling, dat een school
die een wachtgelder ten laste van het Rijk
bracht, bij eventueel© vacature gehouden
is weer een wachtgelder in dienst te
nemen. 1
Daar is veel voor te zeggen, ook al
worden op deze wijlze de belangen van
het onderwijis weieens geschaad, daar
soms leerkrachten benoemd moeten wor
den, die niet dan met tegenzin een aan
stelling aanvaarden.
Maar al is het stelsel juist, ook hierbij
dient de billijkheid' te worden betracht-
En dat gebeurt niet altijd.
Zoo is het ons bekend dat een school
bestuur dat indertijd een leerkracht had
moeten loozen, een paar jaar later een
wachtgelder benoemde.
Het had dus aan zijne verplichtingen
voldaan. Zoo dacht het althans. Het „De
partement" echter bleek er anders over
te denken en eischt dat opnieuw een
wachtgelder benoemd zal worden, om
dat 'indertijd niet dezelfde leer
kracht die op- wachtgeld werd gesteld
benoemd werd. Had 't bestuur dit wel ge
daan, dan izou de zaak in orde zijtn. Ma,ar
nu het schoolbestuur het Rijk ontlastte
door een anderen wachtgelder te benoe
men, nu. wordt het genoodzaakt nogmaals
uit de Iij'st van wachtgelders een keus
te doen. i
Dit nu lijkt ons onbillijk.
Wil het Departement bezuinigen, uit
stekend. En dan is er heusch nog wel
wat meer te bezuinigen dan een luttel
wachtgeld.
Maar niet oip deze wij'ze.
Ex is geen enkele reden waarom een
school die dank zij de bezuinigingsmaat
regelen een leerkracht op wachtgeld stel
de, tweemaal een wachtgelder zou moeten
benoemen, terwijl andere scholen geheel
vrij zijn in hun keuze.
'Wij gelooven graag dat hier gehandeld
wordt volgens de bij het Departement
geldende regelen. Maar 'dan moet het De
partement zijn regelen maar veranderen
en deze met de billijkheid mieer in over
eenstemming brengen.
Het otifw^pieiniilnigisld'ebat te Genève.
De eerste spreker bij de discussie over
biet voorstel van Cecil was de heer Lou
don ,di© uitdrukkelijk optrad als voor
zitter v,an de commissi© van voorberei
ding voor de ontwapeningsconferentie ©n
biet hls Nederlandsch gedelegeerde.
De resolutie van Cecil dringt in de
eerste plaats aan op spoed bij de voort
zetting der werkzaamheden. Jhr Loudon
verzekerde, dat dit ieders wensch is1. Hij
erkende, dat in de afgeloopen jaren niest
zoo'n vooruitgang bereikt is als menig
een gehoopt had. Intusschen heeft d©
commissie in haar vergadering in April
beseft, dat men om voorwaarts te komen
voorloopig enkele punten moet laten rus
ten, waaromtrent geen eenstemmigheid
mogelijk was. Tegenover de teleurstel
ling, die in dit yerband bö de openbare
meeninjg van sommige landen gewekt is,
wilde 'jhr Loudon in herinnering bren
gen, dat de commissie van voorbereiding
niet werkt om een ontwapeningsconferen
tie tot stand te brengen, 'die terstond het
geheel© vraagstuk zal oplossen, maar aan
d© voorbereiding van een geheel© reeks
ontwapeningsconferenties. Wat vandaag
nog niet te bereiken is, zal welliéht mor
gen mogelijk zijn.
Thans bestaat de ho,op dat eerst Ame
rika en Engeland en daarna pok Frank
rijk, Italië en Japan, 'zich zullen vereeni
gen op ©en gemeenschappelijk plan tot be
perking van de vloot.
Jhr. London constateerde, 'dat als Ce
cil aandringt op spoed, hij zich eeT rich
ten moiet tot de groote zeemogendheden
dan tot de commissie van voorbereiding,
wier bijeenkomst afhankelijk is van het
succes van de besprekingen tusschen de
vijf 'zeemogendheden.
Na deze redevoering van' jhr. Loudlon
heeft de Fransche gedelegeerde Massigji
verklaard, Zich vrijlwel geheel bij de argu
menten van den heer London te kunnen
aansluiten.
Massagli herinnerde er evenals de
heer 'London aan, dat in 'April voor het
eerst op ©enig© punten algemeen© over
eenstemming verkregen is, zoodat enkele
teksten van artikelen definitief konden
worden vastgesteld.
Voor hem is de beslissende overweging,
waarom hij thans niet wil treden in een
beschouwing van de door Cecil ter sprake
gebrachte punten zelf, de afwezigheid in
de volkenbondsvergadering van de Ver.
Staten, dat juist het land was, dat hij de
belangrijke quaestie van de beperking van
het oorlogstuig zoo,'n scherp standpunt
■had ingenomen.
Hierna was het woord aan graaf
Bernstorff (Duitschland) die natuurlijk
een geheel ander geluid liet hooren. Hij
bracht in herinnering dat de Duitsche
regeering verklaard heeft geen enkele
verantwoordelijkheid te kunnen dragen
voor de beslissing, die de voorbereidings
commissie in April genomen had. Hij. was
overtuigd dat de volken in hun groote
meerderheid het Duitsche standpunt dee-
len en volstrekt niet zoo overtuigd zijn als
de heeren Loudon en Massigli dat m
April een vooruitgang in de ontwape-
ningsquaestie is verkregen.
Indien de ontwapeningsconventies wor
den genomen in den geest van de beslis
singen van de commissie van voorberei
ding van April van dit jaar, zal men niet
moeten spreken van een ontwapenings-
conventie, doch van een conventie van
wederkeerigen bijstand tegen de ontwa
pening.
Duitschland wenscht een herziening van
de beslissingen van April. Hij dankte
lord Cecil dat deze aan de commissie
van voorbereiding de gelegenheid gebo
den heeft om op de verkeerde beslissing
van April terug te komen en steunt daar
om gaarne diens motie.
Dé bomaanslagen in Duitschland.
Gisteren heeft de rechter van instruc
tie alle 21 uit Altona naar Berlijn in
verband met de bomaanslagen overge
brachte verdachte personen een verhoor
afgenomen.
Daarna zijln uit de voorhechtenis ont
slagen do chauffeur Markus Lorenz, de
journalist Johann Kuehl, 'de landbouweT
Amandus Vicfc, de 'landbouwer Amandus
Vick Jr., de koopman Gustav Kurze en de
landbouwer Johann Schade.
Tegen de overige vijftien personen is
hevel tot gevangenhouding uitgevaardigd.
Genoemde zes personen' zijn in vrijheid
gesteld, omdat geen gevaar voior ontvluch
ting bestaat. Het zijn meest huisvaders.
De verdenking tegen hen is echter niet
verminderd en het lOpSerzoek tegen hen
wordt voortgezet.
Vermindering der Russisch-Chineesche
spanning.
Volgens een telegram uit Cbarbin is
aan de administratie van den Gost-CM-
neeschen spoorweg medegedeeld, dat de
Sovjettroepen in den sector Mantsjoeli
dit gedeelte der lijn bijna „geheel ont
ruimd hebben. Men meldt ook, dat de
Sovjettroepen te Pogranitsjnaja zich op
Nickolisk zjjn begonnen terug te trekken,
tengevolge van bevelen uit Moskon om
botsingen te voorkomen.
Een bijzondere onderscheiding voor
Mac Donald en Snowden.
De City of London Corporation, het
lichaam, dat 'de City in engeren zin be
stuurt, heeft besloten aan Mac Donald
en Snowden bet eereburgerschap der
City aan te bieden en de oorkonden te
vervatten in gouden doozen. Het besluit
is' genomen, om de waardeering te uiten
voor hetgeen MacDonald in het belang
van den wereldvrede in Washington zal
ondernemen, en als algemeen blijk van
achting voor een man, die zich door
moed en karaktergrooth&id uit een ne
derige positie tot premier van Engeland
heeft weten op te werken. Jegens Snow
den gevoelt het Citybestuur zich voor
al verplicht wegens zijn fiere onbuig
zaamheid in 'Den .Haag, waardoor E(n-
gelands prestige verstevigd is in de in
ternationale wereld.
De taaikwestie in België.
Katholieken, liberalen en fronters heb
ben, elk van hun kant, een vergadering
gehouden, waarin het probleem van de
taalkwestie werd besproken.
Bij de katholieken beperkte de bijeen
komst van Waalsche en Vlaamsche ele
menten zich tot voorlezing en een korte
bespreking van het door dr van Isacier
geredigeerd rapport over de vervlaam-
sching 'der procedure in handels- en ci
viele zaken.
De liberale taalcommissie kwam bijeen
onder voorzitterschap van den heer
Forthomme. Men ging daar uit van het
standpunt, dat een .oplossing van de
Vlaamsche kwestie de eenheid des lands
niet in gevaar mag brengen.
Een 'beslissing over een of andere op
lossing van het probleem werd niet ge
troffen. Doch een lid verkondigde de opi
nie, dat de oplossing der Vlaamsche
kwestie niet zoo urgent is als bijvoorbeeld,
het.fiscaal regiem des landsI
Veertig giftmengsters gearresteerd.
Volgens een bericht uit Boedapest
houdt het parket aldaar zich ernstig be
zig met de vergiftigingsgevallen van
Tiszakürt, Nagyreve en -Okerske. Het be
treft hier een ontzettende reeks van ver
giftigingsgevallen, 'die teruggaan tot
1870.
De officier van justitie te Zsolnok be
weert zelfs, dat, indien de vroedvrouw
Julienne Fazekas zich niet door zelf
moord aan haar straf had onttrokken, zij
voor meer dan 150 moorden zou moeten
terechtstaan.
Doordat de opgegraven lijken voor een
groot deel reeds zijn vergaan, wordt het
onderzoek zeer bemoeilijkt.
Een 'groot gedeelte der slachtoffers zijn
oude, rijke erflaters, die blijkbaar hun
erfgenamen in den weg stonden. Men
wachtte, totdat de slachtoffers teekenen
van seniliteit vertoonden en riep dan den
dokter, die geneesmiddelen voorschreef.
In de plaats van de medicijnen werd even
wel vergif toegediend.
Als de patient daaraan overleed,
schreef de dokter in overeenstemming
met zijn diagnose den dood toe aan na
tuurlijke oorzaken, als ouderdomszwakte,
longontsteking en hartkrampen.
De artsen, die de lijkschouwing heb
ben verricht, worden nu ook door de dis
ciplinaire rechtbank vervolgd.
In. den aanvang werden de misdrijven
slechts op ouden van dagen gepleegd,
doch allengs breidde zich de kring der
slachtoffers voortdurend uit.
Toen door toedoen van krijgsgevange
nen, die in de dorpen waren geïnter
neerd, in vele huwelijken een crisis was
teweeg gebracht, hebben vele vrouwen, op
aanraden van de vroedvrouw Julienne
Fazekas, niet geaarzeld zich door gif van
hunnen minnaar of van hun man te ont
doen.
De moorden werden twee mhanden ge
leden ontdekt door anonyme mededeelin-
gen aan de politie. Verder blijken ook
vele babies vergiftigd te zijn. Op die wijze
ontdeden zich vele moeders van onge
wenscht kroost.
Tot nu toe heeft de politie veertig vrou
wen gearresteerd, die bijna alle reeds
hébben bekend.
Eer» Minister ais handelsreiziger !in[
steenkolen.
Bg zijn terugkomst uit Canada te Li
verpool, verklaarde de Engelsche minister
Thomas, dat hij zeer tevreden was met
b,et resultaat vau zijn overzeesch bezoek.
Ik 'ben, zoo zeida de Britsohei manié-
ter van werkloosheid, overtuigd, dat Car
nada thans kolen en staal uit Enge
land zal betrekken, die tot dusverre door
andere landen werden geleverd. Ik heb
Canada niet gevraagd artikelen van ons
te betrekken, die het land zelf voort
brengt, doch desondanks vond jk, dat ik
wel gerechtigd was enkele eischen te
stellen, 'gezien heit 'feit, dat het moeder
land da grootste afnemer van' vleesch is.
Binnenland.
Gewicht en gehalte -der suikerbieten.
Zeeland en de Waterstaatsbegrootting.
Meerdere steun aan de paardenfokkerij.
Bestrijding mond- en klauwzeer.
Meer land- en tuinbouwscholen.
Buitenland.
De bomaanslagen in Duitsohlatod.
Vermindering der Russisch-Chineesche
spanning.
Vergiftigingsschandaal ini Hongarije.
Het ontwapeningsdebat te Genève.
Koers 961/*
Inschrijvingen worden tot Dinsdag
24 September a.s. aangenomen.
Ik stel mij voior een conferentie van alle
belanghebbende partijen in dit land bij
een te roepen, teneinde mijn pogingen na
der uit te weaken.
Ik weet wel, vervolgd© Thomas, dat het
voor ©en minister ©en ongewone rol is
voor handelsreiziger te spelen, maar het
belang van de zaak eischte het en de
resultaten hebben het gerechtvaardigd I
Bij voeigde er nog aan toe, dat hij zelfs
monsters Engelsche steenkool mee naar
Canada heeft genomen, waarmede ver
schillende proeven rijn genomen, met het
gevolg, dat er vele orders rijin geplaatst.
De voorgenomen „reis naar de maan".
Prof. Oberth heeft, volgens nadere be
richten, nog verklaard, dat hij met den
bouw van zijn eerste raket zoo goed als
gereed is. Hij stelt zich voor, binnen drie
weken den start te doen plaats vinden, en
wel aan de kust der Noord- of der Oosti-
zee. Hij staat reeds in verbinding mét
het departement van marine.
De raket heeft een lengte van 10 M. en
een doorsnee van 50 c.M. In afwijking
met vroegere pogingen zal geen kruit of
een dergelijk explosie-materiaal worden
gebruikt, doch samengeperste lucht.
Korte berichten.
Sedert twee dagen woedt boven
St. Malo (Fr.) een ontzettende orkaan.
Straten zijn opgebroken en onder water
gezet. Alle telefoon- en telegraafverbin
dingen rijn verbraken. Ook van andere
gedeelten van de kust komen berichten
over zware schade door noodweer. Bij
Dinan zijn zeven molens totaal verwoest.
De vrouw van een molenaar 'en haar
zoon zijn door de watermassa's meege
sleurd en later verdronken gevonden.
Een Franscb postvliegtuig, dat on
derweg naar Noord-Afrika was, wiordt
vermist. Aan boiord bevinden zich behalve
de bestuurder 4 passagiers;.
Men vreest, dat het vliegtuig een nood
landing heeft moeten maken en den op
standelingen in Marokko in handen is
gevallen.
Hit Moskou wordt gemeld, dat begjn
van. de volgende week de distributie van
vleesch kan worden ingevoerd. Arbeiders
zullen per dag en per hoofd 200 gram
vleesch, de1 overige bevolking '110 gram
kunnen verkrijgen.
Met ingang vani 1 October zal ook de
melk slechts op kaarten, verkrijgbaar zijn.
Dan' zullen in Moskou alle belangrijke
levensmiddelen weer gerantsoenneerd zijn.
Er is te Londen weer ©en inhech
tenisneming gedaan in verhand met da
noig steeds aanhoudende gevallen van be
krassing van spiegelruiten te Londen.
Woensdag heeft de politie van Bo-
chodt een- uit Duisburg komenden slo
tenmaker gearresteerd, die poogde 5 mark
stukken in omloop te brengen. D© onmid
dellijk gewaarschuwde politie van Bo-
cholt slaagde ©r in in "de woning; van
den gearresteerde een aantal werktuigen
te vinden tot vervaardiging van valsch
geld, benevens ©en aantal valsche 5 mark
stukken,.
Elf jongens, di© in een tuin appels
hadden gastolen, werden door de recht
bank in een der Lomdensohe-voorsteden,
veroordeeld om hedenavond met hun va
ders op het politiebureau té verschijnen,
