Vrijdag 13 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Seref. Kerk te Amsterdam-Zuid
Hendrikse Co's Bank K.V. Goes
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröie
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
5 Obligatiën ÏOO °/0
'{fk onder schidt
■deeling van. het
gercommandant.
L/L-Li/v-ó
te een aardig kijkje
aten of hun perste
ét bcnsinevulleu »A
indenken,
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZU1DEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers f O.Of-
Prijs der AdvertentiSn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30
Bij abonnement belangrijke korting.
Voorzitter Eerste Kamer.
Bij Kon. Besluit is benoemd: tot voor
zitter van de Eerste Kamer, Mr "W. L.
Baron de Vos van Steenwijk, de leider
van de .Chr. Historische fractie ini dit
college.
Voor sommigen is dit misschien een
kleine teleurstelling, omdat ze zich door
deze benoeming een wapen uit de handen
zien vallen. Voor de anti-papistische ele
menten in ons land die in den waan
schijnen te verkeeren dat er op staat
kundig gebied al heel wat bereikt wordt
als maar1 dag aan dag op Rome wordt
afgegeven en de kracht van de rechtschd
meerderheid in de Staten-Generaal zoo
veel mogelijk wordt verzwakt, zoui het
een buitenkansje zijn geweest als een
partijgenoot van den heer van Voort tot
Voorst als diens opvolger was benoemd.
Dat de Regeering een goede keus deed
zal overigens wel vrij algemeen worden
toegegeven.
De heer de Vos van Steenwijk neemt
in de Eerste Kamer een belangrijke po
sitie in en hij heeft steeds blijk gegeven
de groote lijnen te zien en precies te
durven zeggen waarop het staat. Van
kleine politiek, waarvan de staatkundige
geschiedenis van de laatste jaren meer
dere .staaltjes heeft te zien gegeven, heeft
hij een hardgrondigen afkeer.
Hieruit volgt tevens, dat het plaatsen
van dezen man op den eerezetel, vroeger
door zijn vader met eere ingenomen, tot
op .zekere hoogte voor da Kamer een
verlies beteekent.
We zullen voortaan de pittige, altijd
frissche redevoeringen van dezen senator
die zich steeds een warm voorstander
betoonde van samenwerking der recht-
sche partijen moeten missen.
Dit neemt echter niet weg dat wij: zoo
wel den benoemde als de "Eerste Kamer
met deze benoeming van harte kunnen
gelukwenschem
Eeiir moeilijk vraagstuk.
Dat er in verband met het bodemvraeg-
stuk iets niet in den haak is, is dezer dag
gen nog weer aan het licht gekomen in
Overijssel, in de buurt van Staphorst,
waar de ontginningsmaatschappij een
complex gronden gekocht en daarna weer
verkocht heeft.
Deze maatschappij heeft mooi werk ver
richt.
Er heerscbte daar een onhoudbare toe
stand.
In overoude tijden werd het land in
lengtestrooken verdeeld, terwijl de eigena^
ren zich yestigden langp den „dijk", den
tegenwoordigen rijksstraatweg, waarlangs
zich thans over een lengte van pl. m. 10
K.M. een onafgebroken, meestal dubbele,
somtijds drie- a vierdubbele rij van wonin
gen bevindt. Bij de plaats vindende ver
erving werden de lengte-strooken, de z.g.
slag en, steeds smaller, totdat ten slotte
de minimumbreedte werd bereikt en men
overging tot een verdeeling in de breedte.
Waar het de bedoeling was aan allen, die
konden mee-erven, gelijksoortigen grond te
verschaffen, dus grond van dezelfde kwa^
liteit en ongeveer even ver verwijderd van
de boerderijen langs den „dijk", werd hier
bij een geheel slag in vele achter elkaar ge
legen perceelen verdeeld, waarvan a het
eerste stuk kreeg, b het tweede, c het der
de, a weer het vierde, b het vijfde, enz.,
enz. Op deze wij'ze werd het veld in den
loop der jaren in tallooze perceeltjes ver
knipt.
Aldus ontstond een wildernis, waarin
doelmatige productie uitgesloten was.
De ontginnings-maatschappij heeft nu
van deze wildernis, die vele duizenden
H.A. groot is, een stuk pl.m. 260 H.A.
gekocht voor prijzen, die varieeren van
Pl.m. f 500 tot pl.m. f 600 per H.A.
Midden door het komplex heeft ze een
waterleiding gegraven en de hierop uit
mondende kavelslooten in orde gebracht.
Bovendien zijn wegen aangelegd, zoodat
de verschillende kavels het land is op
nieuw verkaveld op een behoorlijke
wijze verbinding hebben met de „buiten
wereld".
fnïlftfta"es vorderde een som van rond
i oO.OOO, zoodat de grond pl.m. f 800 per
A. kostte, tegen welk bedrag de maat
schappij alles zoo spoedig mogelijk heef
verkocht.
Opzichzelf heel mooi.
Maar wat wil nu het geval?
Van deze 260 H.A. zijn naar we vermeld
vonden slechts 30 H.A. in handen van
Staphorsters gekomen, terwijl van de rest
ongeveer de helft kwam in handen van
grondspeculanten.
De rest laat zich raden.
Als na korter of langer tijd de waarde
van die gronden enorm gestegen is en
de Mij. heeft de overtuiging dat dit al heel
spoedig het geval zal zijn dan grijpen
zij die den grond noodig hebben er naast
en moeten ze dien zóó duur huren of pach
ten, dat een behoorlijke exploitatie uitge
sloten is.
Men gevoelt, hier wringt iets.
Nu zijn sommigen met hun oplossing al
heel gauw klaar.
De „gemeenschap", zoo schreef een so
cialistisch orgaan, „had den grond moeten
koopen".
Maar daartegen zijn toch ook heel wat
bezwaren aan te voeren.
Gevraagd kan b.v. of het de taak van de
Overheid is als groot-grondeigenaar op te
treden.
En dan zijn er de practische moeilijk
heden zooals we die kennen bij gemeente-
woningen.
Ook kan 'tals een bezwaar worden ge
voeld, dat de Overheid door in deze rich
ting te gaan een zoo groote macht krijgt.
Wij herinneren slechts aan wat onlangs
te Amsterdam gebeurde toen de eenige
werkelijk bekwame sollicitant naar een
gemeentelijke betrekking gepasseerd werd,
omdat hij Anti-revolutionair was.
Maar hoe dit ook zij, het vraagstuk is
belangrijk voor landbouwers en ook voor
arbeiders, en voor consumenten tevens.
De Engelsch-Amerikaansche vloot-
onderhandelingen.
In officieele Amerikaansche kringen
valt een groote voldoening te bemerken, nu
bekend is geworden, dat MacDonald ten
slotte toch naar de Ver. Staten zal gaan.
Men kan niet ontkennen, dat de onder
handelingen op het oogenblik in een deli
caat stadium zijn gekomen, maar nu men
hier definitief weet, dat MacDonald zal
komen, is men overtuigd, dat twee gerou
tineerde onderhandelaars als Hoover en
MacDonald ongetwijfeld tot een gelukkig
compromis zullen komen, dat aan beide
zijden van den oceaan voldoening zal
schenken.
Reuter verneemt voorts uit vertrouwde
bron, dat de totale tonnage van 340.000
ton voor Engöüand volgens het Engelsch
voorstel, door de Ver. Staten niet volko
men verworpen is, maar dat een compro
mis is voorgesteld.
De moeilijkheid is nu, hoe het verschil
tusschen deze 340.000 ton en de 305.000
ton, waartoe Hoover het Amerikaansche
kruiserproigranxma wi'l verminderen, te
overbruggen.
Naar verluidt zou de moeilijkheid gere
geld worden door de bepaling, dat de Ver.
Stalen een grooter aantal kruisers van
10.000 ton mogen hebben en de totale
Amerikaansche vloot in afmeting der ka
nonnen vergoed zou krijgen, wat zij in
tonnage te kort komt.
Hoe men bommenwerpers vangt.
Over de methode, door de Duitsche ge
heime politie gebruikt, om de deelnemers
van de bomaanslagen in de val te 'laten
loopen, wordt nog het volgende gemeld:
Nadat vele vernuftige pogingen om de
verblijfplaats der heeren op te sporen, wa
ren mislukt, pasten de detectives 'het een
voudige middel toe om automobielen te
observeeren, vooral die, welke door een of
ander verdacht kenmerk haar aandacht
trokken. Deze pogingen werden met suc
ces beloond.
Op belangrijke kruispunten werden po
litiemannen in burgerkleeding geplaatst
langs de wegen in Sleeswijk-Holstein en
speciaal van en naar Hamburg.
De detectives zagen op zekeren dag een
4-persoons Fordauto. Het was de eenige
wagen, die altijd zoo snel reed, dat zijn
nummer niet kon worden opgenomen.
Men besloot middelen toe te passen, om
den wagen tot stoppen te dwingen, zonder
den argwaan van den bestuurder op te
wekken.
Het meest succesvolle middel was wel
dit: Men ensceneerde zoogenaamde her
stelwerken aan de wegen.
Borden werden geplaatst met het op
schrift: „Langzaam rijden; weg in repa
ratie!"
Terwijl de Fordauto langzaam langs de
borden reed, keken de detectives op on
opvallende wijze in den wagen. Zoodoende
zagen zij een verdacht pakket, waarna een
politiebeambte per motorfiets den auto na
zette om den auto goed te observeeren.
Hij kon een nauwkeurige beschrijving
van den auto geven, die wijd en zijd werd
verspreid, met het gevolg, dat de wagen te
Krempe in Holstein werd herkend.
Complot met economische middelen in
Rusland.
De „Ogpoe" te Leningrad heeft volgens
de „Times" bekend gemaakt, dat er een
„contra-revolutionnair complot is ontdekt,
van een omvang als dat van de samenzwe
ring in het Donetz-bekken in 1928.
Negen directeuren van sovjet-scheeps
werven zijn gearresteerd.
In de Ogpoe-mededeeling wordt nog ge
zegd, dat de samenzweerders gepoogd heb
ben, de sovjet-regeering omver te werpen
door economische maatregelen en tot be
lachelijk maken der sovjet-plannen.
De gearresteerden behooren voor het
grootste deel tot scheepswerven te Lenin
grad. Zij worden ervan beschuldigd, het
bouwen der handelsvloot tó hebben gesa
boteerd.
De sovjet-pers zegt, dat deze heeren zoo
danig hebben geïntrigeerd, dat b.v. geen
enkel sovjetschip tot nu toe één enkele reis
kon maken, zonder daarna weer voor een
tijd onbruikbaar te zijn.
De sovjet-autoriteiten zullen de beklaag
den op „voorbeeldige wijze" vonnissen.
Een nieuw Italiaansch ministerie.
Mussolini heeft al zijn ministerporte
feuilles op één na neergelegd en alleen die
van binnenlandsche zaken behouden.
Hier volge thans de volledige samenstel
ling van het ministerie:
Mussolini: premier, binnenlandsche za
ken; Grandi: buitenlandsche zaken; De
Bono: koloniën; Gazerra: oorlog; Sixianni:
marine; Balbo: luchtvaart; Bottai: minis
ter voor de corporaties; Bianchi: openbare
werken; Giulano: „nationale opvoeding"
(openbaar onderwijs); Acerbo: land- en
bosohbouw.
Brand op de Germaniawerf.
Gistermiddag, nadat het werk was ge
ëindigd, is op de Germaniawerf van de
Friedr. Krupp A.G.< te Kiel een ernstige
brand uitgebroken. Alle stedelijke brand
weren werden gealarmeerd. De brand ont
stond in een der onmiddellijk aan de ha
ven gelegen groote hallen, waarin zich
motoren bevonden, nam in korten tijd een
grooten omvang aan en legde het gebouw
volkomen in de asch.
Korte bedchten.
Eergisterenavond is het te Stuttgart
tot communistische opstootjes gekomen,
vooral in de Neckerstrasse. De stoet werd
met gummistokken uiteengejaagd. Daarop
verdeelden de commuisten zich in een
aantal kleinere groepen, die voorbijgan
gers lastig vielen en inzittenden van
auto's en trams bedreigden. De politie
was echter telkens tijdig ter plaatse.
Naar uit Moscou wordt gemeld, ziin
verschillende dorpen in den Noordelijken
Kaukasus geteisterd door regens, die den
omvang van wolkbreuken aannamen, en
gepaard gingen met hagelbuien, waarbij
steenen ter grootte van kippeneieren uit
de luebt vielen. Wijnbergen en aanplan
tingen zijn vernield, terwijl tevens tal
rijke huizen, door dit outzettend bombar
dement verwoest werden. Verscheiden
personen zijn door hagelsteenen gewond.
De sociaal-democraten te Weenen
hebben gisterenavond niet minder dan 115
vergaderingen belegd, om propaganda te
maken voor een organisatie tegen het fas
cisme. De stemming was over het alge-
meen zeer opgewonden.
De herfstmanoeuvres der Duitsche
vloot zijn begonnen en zullen tot 20 Sep
tember duren. Ze worden gehouden in de
Oostzee bij het eiland Ruegen.
In geheel Italië is gisteren feestelijk
het feit herdacht, dat Fiume 10 jaar ge
leden door de Italiaansche vrijwilligers
onder aanvoering van d'Annunzio werd
bezet.
De arbeiders in de lederindustrie te
Weenen en in Neder-Oostenrijk hebben
wegens loongeschillen het werk neerge
legd. Ongeveer 2000 arbeiders zijn daarbij
betrokken.
Het eergisteravond in de electrische
centrale te Merxem uitgebroken defect,
waardoor Antwerpen gisternacht in duis
ternis werd gedompeld en dat gistermor
gen nog niet hersteld was, zoodat tal van
fabrieken stillagen, is eindelijk in den loop
van den namiddag kunnen hersteld wor
den.
Eenige in verhand met de bomaan
slagen gearresteerde personen 'hebben een
bekentenis afgelegd.
De Fransohe ministerraad heeft be
sloten tot bet oprichten van een Graan-
bureau ter bescherming van den graan
oogst.
Eerste Kamer.
De leden van de Eerste Kamer der
Staten-Generaal zijn in openbare vergade
ring bijeengeroepen tegen Dinsdag 17
Sept. a„s. des namiddags te half vier uur,
ter benoeming van tw.ee commissies tot
onderzoek der geloofsbrieiven.
De Eerste Kamer vergadert voorts
Woensdag 18 Sept. des voormiddags te
elf uur. i
Alsdan is aan de orde:
Uitbrengen van verslag door de com
missies tot onderzoek der geloofsbrieven;
beëediging door den voorzitter; voor
stel om de Troonrede met een adres te
beantwoorden; trekking der afdeelingen
en bijieenkomst der afdeielingen tot het
kiezen van voorzitters en ondervoorzit
ters der afdeelingen en van vijf leden
der commissie van redactie van het adres
van antwoord.
Tweede Kamer.
De Tweede Kamer "is bijeengeroepen
tegen a.s. Dinsdagmiddag te drie uur.
Aan de orde is: benoeming der commis
sie voor het onderzoek der geloofsbrieven
en aanbieding van de Rijfcsbegrooting
voor 1930.
De postvlucht naar Indië.
B-ij' de K- L. M. is bericht ontvangen,
dat het postvliegtuig naar Indië gister
middag om 2.10 te Boedapest is aan
gekomen. Alles wel aan boord. Vandaag
wordt de reis voortgezet.
Controle wegenbelasting.
Alö antwoord op het verzoek van het
bestuur der Kon. Ned. Automobielclub' tot
het verleenen van uitstel van den termijn
voor vrijwillige weging van automobielen
onder ambtelijk toezicht is het bericht
ingekomen, van den minister van finan
ciën, dat de termijln van 16 dezer tot
1 Oct. is verlengd'. Daar tevens vermeld
was, dat langer uitstel niet meer zal
worden verleend, wordt men dus ten
steak'ste aangeraden, zijn automobiel vóór
den vastgestelden datum vrijwillig onder
ambtelijk toezicht te laten wegen, om
later oponthoud en moeite te voorkomen.
Een goede noot voor Minister Terpstra.
Woensdagavond zijn de leden van 'het
internationaal congres voor oogheelkunde
door de regeering in de Ridderzaal ont
vangen. Naar aanleiding van de ontvangst
merkt „de Residentiebode" o.m. het vol
gende op:
„Bij die gelegenheid heeft de nieuwe mi
nister van Onderwijs, Kunsten en Weten
schappen Mr Terpstra, die bier namens
de Regeering als gastheer optrad, een no
vum ingevoerd, dat o. i. algemeene toejui
ching verdient.
Tot nu toe was het op deze bijeenkom
sten do gewoonte, dat de minister of bur
gemeester, die zijn internationale gasten
ontving, deze onmiddellijk verwelkomde in
de Fransche taal.
Minister Terpstra heeft dit niet gedaan.
Hij begon zijn rede in 't Nederlandsch, op
die wijze zijn eerbied uitende voor onze
Binnenland.
De Giessen-Nieuwkerksche moordzaak.
Het Haagsche drama.
Groeiend Eindhoven.
Bond van Ned. Schilderspatroons.
De Gouverneur van Curacao naar Neder
land ontboden.
Buitenland.
Russisch-Ghineesche vijandelijkheden.
De bommenwerpers in Duitschland.
Engelsch-Amerikaansche vloot-onderhan-
delingen.
Verkrijgbaar in stukken van
f lOOO.-, I 500.-, f 100- en f 50.- bi]
taal, waarvoor hij als minister van Onder
wijs, op de allereerste plaats heeft op te
komen. En daarna begroette 'hij zijn gasten
in het Fransch. Dit o.i. gelukkige voor
beeld vond onmiddellijk navolging, want
toen daarna de voorzitter van het congres
prof. van der Hoeven, de Regeering dankte
voor de vriendelijke ontvangst, begon ook
hij zijn rede in de Nederlandsche taal, om
later in het Fransch voort te gaan.
Dit alles lijkt ons een gelukkig en waar
dig precedent. Wij hebben reeds verschil
lende van deze internationale bijeenkom
sten meegemaakt en daar begaafde lin-
guisten redevoeringen hooren uitspreken,
waarin zij van het Fransch in het En
gelsch en van deze taal weer overgingen
in het Duitsch, maar de Nederlandsche
taal, hun eigen moedertaal, de taal van
het land, dat de gasten ontving, werd ge
negeerd.
Dat met deze ingeroeste traditie minis
ter Terpstra gebroken heeft siert hem en
bestempelt hem ook als een man van ini
tiatief en durf. En wij zijn er zeker van,
dat hij niemand der aanwezigen met deze
stiïle hulde aan de Nederlandsche taal,
gekrenkt heeft, ook al verstond men deze
taal niet. Trouwens ook elders werd, wat
bij ons de gewoonte was, nooit nagevolgd.
Wij hopen, nu de nieuwe minister van
Onderwijs het ijs gebroken heeft, onze Ne
derlandsche taal, door de Nederlandsche
autoriteiten op internationale congressen
niet langer als Asschepoetster zal behan
deld worden, maar, dat 't voorbeeld gege
ven een gelukkig precedent zal worden
voor een nieuwe en langdurige traditie".
Groeiend Eindhoven.
Gisteren bereikte Eindhoven een zie
lental van 85.000. Op 26 Oct. 1928 werd
het feit "herdacht van de inkomste van
den 75.000sten inwoner. In tien maanden
tijd vermeerderde' het zielental met
10.000, waarmee Eindhoven het record
sloeg in de geschiedenis van stedengroei.
Als het zoo doorgaat zal voor 1 Januari
a.s. het inwonertal 90.000 bedragen.
De staking in het houtbedrijf.
Gistermiddag bad van half 2 tot half
6 tusschen de betrokken partijen in het
houtconflict een conferentie plaats uit
sluitend over de 'liquidatie der staking.
Het bleek, dat er nog steeds moeilijkhe
den blijven bestaan om de liquidatie van
het conflict tot een oplossing te bren
gen. De werkgevers zullen a.s. Zaterdag
in eigen lering opnieuw besprekingen voe
ren. Daarna zal een gemeenschappelijke
vergadering met de werknemers in de In-
dustrieele Club te Amsterdam plaatsvin
den. Djt zal waarschijnlijk de laatste be
spreking zijn Perspectieven omtrent den
afloop der besprekingen kunnen niet wor
den geopend.
o 11 eg e van v i s s c h e r ij e n.
Op verzoek eervol ontslagen als lid
van bet College voor de Visscherijen
jhx mr Cb. J. M. Ruijs de Reerenbrouck.
in verband met aanvaarding van het ambt
van Minister van Binnenlandsche Zaken
en Landbouw.
Raad van Arbeid te Breda.
De "heer A. B. Michi eisen, voorzitter
van den Raad van Arbeid te Haarlem,
is benoemd tot voorzitter van dezen Raad
te 'Breda, als opvolger van minister mr
T. Verschuur.
