No 290
Woensdag 11 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Geref. Kerk te Amsterdam-Zuid
Hendrikse Co's Bank M.V. Goes
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
FEUILLETON
LANGS EEN DIEPEN WEG
Wjj gevoelen, flat de dokter geljjk heeft
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
5 Obligatiën 100
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUI J, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.0?
.Prijs der Advertentifin:
14 regels f1.2Q, elke regel meer 30 1
Bij abonnement belangrijke korting.
De positie van België's Kabinet
De voorgenomen wijzigingen, in de Bel
gische regeering zullen binnen afzienba-
ren tijd doorgezet worden.
Zij komen hierop neer, dat prof. dr A.
Goruvy zal aftreden als minister van bin-
nenlandsche zaken, waar hij vervangen
zal worden door mr Henry Baels, thans
minister van landbouw en van openbare
werken.
Het ministerie van landbouw zal in het
departement van binnenlandsche zaken
worden opgenomen, zoodat minister Baels
daar dus titularis van blijft. Een autonoom
ministerie van openbare werken wordt in
het leven geroepen en daarvan zal minis
ter worden de Vlaamscbgezinde ingenieur
van Gaeneghem.
Naar verder verluidt, zou baron Hou-
tart, aftreden als minister van financiën,
in welk departement hij zou vervangen
worden door minister-president Jasp ar,
die de thans door hem beheerde porte
feuille van koloniën zou toevertrouwen
aan den Waalschen democraat mr P.
Tschoffen, die een nogal gezond inzicht
heeft in de Vlaamsche beweging. Jaspar
beschouwt dit als een troef in zijn handen
om zijn ministerie wat sympathieker te
maken bij de Vlaamsch gezinden en het
van eventueelen ondergang te redden.
De Msb. is echter de meening toegedaan
dat, ondanks deze manoeuvre, de laatste
maanden van het kabinet Jaspar geteld
zijn.
Een belangrijke arrestatie.
In Krempe bij Itzehoe (Duitschland) is
in verband met de bomaanslagen van den
laatsten tijd een persoon gearresteerd, die
naar het heet, vroeger commissaris van
politie is geweest. Zonder eerst verhoord
te worden is hij terstond naar Hamburg
overgebracht. Over zijn persoon wordt het
strengste stilzwijgen bewaard.
De „Graf Zeppelin".
De „Graf Zeppelin" zal hedenavond xus-
echen 10 en 11 uur opstijgen om een vlucht
te maken naar het Rijnsche industriege
bied en misschien nog verder. De reis is
op 18 uur berekend. Hamburg zal ditmaal
niet worden aangedaan, hoewel het aan
vankelijk wel de bedoeling is geweest. De
leiding zal ditmaal berusten bij kapitein
Lehmann.
De eigenlijke Duitschl'and-reis zal eerst
na den terugkeer van dr Eckener plaats
■hebben. Het is de bedoeling dan ook een
tusschenlanding te Berlijn te doen.
Communistische propaganda In da
Kongo-Kolonie.
Ook in Belgisch Kongo rust de commu
nistische propaganda niet. Naar men kan
64)
door
H. ZEEBERG.
III.
Met, zoo het kon, nóg meer belangstel
ling, las Henk dit gedeelte van Trade's
brief, dien hij zooeven ontvangen had:
„Wjj- ontvingen een briefje van dominé
van der Meer, waarin hij' mededeelde, dat
hij a.s. Donderdag ons hoopt te bezoeken.
We konden tusschen de regels door wel
lezen, dat vader zeer verontrust is over
den toestand van moe en dat hij het
er moeilijk onder heeft. Aitae vader I
Natuurlijk stellen wij het zeer op prijs,
dat de dominé, die vader zoo vaak
spreekt, de lange reis er voor over heeft.
."Oppen dan ook eens wat van vader.
Moe's toestand verbetert niet in het
muist. Integendeel, het wordt, helaas, er
ger. Vanmorgen zei dokter Regenmeier
egen ons, dat hij het nog één week
v j aanz'en- Maar als er dan geen
I oonstateeran viel, dan
MkervopneminS een gesticht nood-
verzekeren, legt de werking van Moskou
er zelfs groote bedrijvigheid aan den dag,
dank zij talrijke agenten, die de commu
nistische beweging organiseeren en over
belangrijke fondsen zouden beschikker.
Men heeft reden om te vermoeden dat, on
danks het verbod van communistische bla
den, deze toch in de kolonie worden ge
smokkeld. Bovendien zou te Stanleyville of
in de omgeving een geheime drukkerij
werken, die revolutionaire publicaties en
pamfletten in de taal der inlanders ge
steld, zou afleveren.
Het ministerie van koloniën heeft on
middellijk de noodige maatregelen getrof
fen ten einde deze propaganda te keer te
gaan.
De ziekte van Oostenrijk.
De „Neue Freie Presse" publiceert een
interview dat bondskanselier Streeuwitz
haar correspondent te Genève heeft ver
leend. Streeuwitz zeide 'o.a., dat de mee
ning, die in Europa verbreid is, alsof Oos
tenrijk zou lijden aan een specifiek Oos-
tenrijksche politieke ziekte, onjuist is. Oos-
tendijk heeft behoefte aan dezelfde inter
nationale geneesmiddelen tegen oeconomi-
sche kwalen als alle andere erf stater.
Oostenrijk moet bevrijd worden van den
onbepaalden druk van de materieele oor
logslasten. Er zijn den laatsten tijd vele
onjuiste berichten over Oostenrijk ver
spreid, die uit troebele bronnen komen.
Oostenrijk heeft voldoende middelen om
de orde in 'het land te handhaven, wat dan
ook tot dusver practisch steeds geschied
is. Een verstandig Oostenrijksch bestuur
kan niet met geweld regeeren, doch alleen
met een krachtig vasthouden aan een be-
zadigden middenkoers. De kanselier be
schouwt zich niet als chirurg, maar
slechts als internist.
Noodweer In Japan.
In Japan heeft gisteren een: typhoon
gewoed, di© vergezeld ging van slag
regens, waardoor groote schade werd aan
gericht en overstroomingen plaats had
den. In de lager gelegen wijken van Tokio
zijn 3000 huizen onder water gezet. Ver
schillende botsingen hadden plaats tus
schen auto's, daar de dichte regen het
uitzicht belemmerde, zooidat da chauf-
fams niets konden zien,.
Uit Yokohama wordt gemeld, dat de
telegraaf- en telefoondiensten gedesorgani
seerd zijn, terwijl de veerdiensten over
de straat van Sjimoneseki gestremd zijn.
Door een aardverschuiving te Tsjiba wer
den een moeder en haar kind gedood.
De gemeenteraad van Tokio deelt voed
sel uit aan de arbeiders, die door den
onophoudelijken regen der laatste vijf
dagen werkeloos zijn geworden.
Korte berichten.
In het eerste kwartaal van het nieu
we reken jaar, dat 1 October a.s. aanvangt,
zullen een dertig mijnen van Donoegolj,
Joegostalj enz., met ruim 20.000 arbeiders,
twee hoogovenbedrijven met 3000 arbei
ders, 23 metaalbewerkingsfabrieken (o.a.
de Poetiloffabrieken) met pl.m. 40.000 ar-
Hoe gaarne we moe oofc zouden houden,
wql kunnen het, op den duur, toch niet
volhouden. Het is ontzettend hard, maar,
helaas, het is de werkelijkheid. Dat weet
je trouwens zelf wel van je laatste be
zoek. 'k Hoop niet, dat je langer weg
blijft, dan je dacht. Want ik verlang zoo
naar je.
Dominé Van der Meer schreef ook' nog
mlet een paar woorden, dat hijf met va
der over de zaak had gesproken en er met
ons ,over praten zou, wat vader dacht, dat
bet beste is.
Op het kantoor kwami dezer dagen een
van vaders vroegere leveranciers, die,
naar mij uit de boeken bleek, heel wat
geld moet hebben, "k Was wat ongerust en
wist niet hoe te handelen- Maar 'twas
heeiemaal niet noodig geweest. Want hg
was zeer miet ons lot begaan en zeide,
dat hjj er geen ©ogenblik aan twijfelde,
of alles kwam in orde.
'tWas een .pak van mijh hart. 'k Moet
z,eggen, Henk, dat ik heel wat anders
over de menschen ben gaan denken dan
in bet begin van ons ongeluk, 'k Meende,
dat wiji van allen verlaten waren. Maar
bet was niet goed' van mij, het zoo te
zien. Dominé en Mevrouw Minnaar be
zoeken ons veel. Wij1 durven nu ook
weer over de straat gaan, want nage
staard, tenminste zóó, dat bet opvalt, wor
den we niet meer. En overal worden fwe
vriendelijk en voorkomend behandeld. Na-
beiders, vier electrotechnische fabrieken
en 19 textielfabrieken tot de invoering van
den zevenurigen werkdag overgaan.
Van 1 October af zullen in Rusland
o.m. van de communistische partij het
centrale comité en de centrale controle
commissie en van de regeering de raad
van volkscommissarissen der sowjetunie
en de raad van arbeid en verdediging de
ononderbroken werkweek invoeren.
Naar uit Monforte wordt gemeld, is
een sneltrein, komende van Vigo, op het
station "San Esteban de Area ontspoord
tengevolge van een grondverschuiving,
welke was veroorzaakt door den regenval
der laatste dagen. Menschen moeten bij de
ontsporing zijn omgekomen, doch het aan
tal slachtoffers is nog niet bekend.
Op verzoek van een Osloer, die een
vordering van 3000 kronen op de Noor-
sche communistische partij heeft, is deze
in staat van faillissement gesteld.
Volgens een bericht uit Madrid is in
Zuid-Spanje door onbekende oorzaak een
autobus in brand geraakt met het gevolg
dat 13 personen om het leven kwamen,
terwijl er 4 zoo ernstige brandwonden be
kwamen, dat aan 'hun behoud wordt ge
twijfeld.
Vandaag vertrekken er uit Engeland
'honderd jongemannen, die te Londen zijn
aangenomen voor de Palestijnsche politie.
Het zijn voor het meerendeel jongelieden
van beneden de 25 jaar, van wie 75 per
cent pas uit dienst komt. De meesten heb
ben in de garde gediend.
Aan de 'kust van Norfolk bij het
dorpje Munsley is gisteren een stuk rots
wand, welks gewicht op 40 millioen kilo
geschat wordt, op het strand gevallen, ge
lukkig zonder eenige schade aan te rich
ten.
Christel. Werkgeversvereniging^
Vandaag werd te Utrecht de jaarver
gadering gehouden van de Chr. Werk-
geversvereeniging, onder leiding van den
heer F. L. v. d. Bom te Amsterdam.
In de hedenmorgen gehouden huishou
delijke vergadering werden tot bestuurs
leden herkozen de heeren A. Borst Pz.
en M. J. van Oord, en gekozen de heer
J. Nooitgedacht te IJlst.
In de middagvergadering werden aan
de orde gesteld drie vragen van dezen
tijd: „Pen si o, en, Vacant ie, Kin
dertoeslag". De behandeling werd
ingeleid door de heeren H. Diemer
en Mr Dr A. A. van Rhijn.
Aan de inleiding van den heer Diemer
is het volgende ontleend:
Spr. wil liefst van het z.i. minst be
langrijke deel van zijln taak opklimmen
tot het belangrijkste. Over bet vacantia-
vraagstuk behoeft z.i. thans niet veel
gezegd te worden. De lange warme zomer
komt hem te hulp en de gewoonte welke
een vacantia voorschrijft aan het gan-
tuurlijlk zijn er uitzonderingen, maar op
de hoeveelheid medeleven, die wijl mogen
ondervinden, beteekent dat niets. Gister
bood mej. Mieras zich aan, om ons in
huis behulpzaam te zijn, omdat zij toch
niets te doen had. Ik' vond het lief van
haar, zijl is een goede Christin, maar heb
toch het aanbod afgeslagen, omSat het
misschien voor moe niet goed! is. Ik zal
dit ook aan vader schrijven. Het zal
hem goed doen, het te lezen.
Uit Den Haag, van je moe en 'Gretha
Komen de brieven geregeld. Je weet ze
ker al, dat zij naar Midstad wilden komen
en vroegen, hoe ik daarover dacht. 'kHeb'
nog niet teruggeschreven, maar denk, dat
het beter is van niet. Hoe denk jij! er
over?"
IV.
„Leeft mijh mannetje nog?"
Het was de stereotiepe vraag. Dominé
Van der Meer had die verwacht.
Met zichtbaar medeleden staarde hjj
do vrouw aan, die in da huiskamer in
'haar stoel zat.
'tWas haar nog aan te zien, dat zijl
een forscbe, knappe vrouw was geweest.
Maar daarop lette dominé Van der Meer
niet. Hij zag alleen schier een bouwval.
Diep waren de wangen 'ingevallen. Het
haar was .niet netjes te houden, want
ieder oogenblik streek de ongelukkige met
de uitgespreide vinger» van beide haar
sche personeel, burgert in steeds meer
bedrijven in.
Bij de 'klimmende welvaart gelooft hij,
dat deze zaak zich vanzelf wel regelen
zal. Hier en daar is de wenscheiijkheid
geopperd om de overheid een verplichte
vacantie te doen voorschrijven, doch spr.
meent, dat daar vooralsnog geen reden
voor bestaat, althans zoolang het zoo
zeer den goeden weg opgaat.
De kindertoeslag betreft een veel
moeilijker vraagstuk. Hiermede wordt be
doeld, gezinnen van arbeiders met meer
dere kinderen, per kind boven een be
paald aantal, een toeslag te geven.
Zoo op het oog is dit zeer aantrekkelijk
voor ons. In het algemeen is steun voor
groote gezinnen gewenscht en vindt spr.
het woord fokpremie een allerellendigste
typeering.
Oofc in de kringen waaruit de Chr.
werkgevers voortkomen is geen eenstem
migheid over deze zaak. Prof. Diepenhorst
verklaarde zich voorstander. Dr Ned er-
bracht is er tegen. Er is echter een tijd
geweest, 'dat er voior dit vraagstuk grooter
belangstelling bestond' dan thans. In 'Pier-,
son is er geen woord over te vinden.
Spr. releveert de geschiedenis van dit
vraagstuk en meent met cijfers te kunnen
aantoonen, dat het stelsel thans reeds
minder toepassing vindt dan voor een
klein aantal jaren. Dit geldt zoowel bin
nen- als buitenland.
Bij openbare bedrijven komt de toe
passing meer voor en stuit deze op min
der bezwaren.
In het algemeen kan worden gezegd,
dat het verschilpunt is terug te brengen
tot den strijd tusschen absoluut en
relatief familieloon.
Er zijn nog wel eenigen, die alleen
willen spreken van arbeid als koopwaar,
doch dat zijn louter theoretici. Algemeen
wordt thans erkend, dat de verhouding
tusschen patroon en arbeider anders is
dan tusschen verkooper en kooper.
Absoluut familieloon is het loon waar
van een gezin van gemiddelde grootte
kan leven.
Relatief familieloon wordt vastgesteld
naar gelang van het aantal kinderen.
De voorstanders van dit laatste stelsel
noemen den toeslag geen toegift doch
een integTeerend deel van heit loon.
De groote gezinnen vertegenwoordigen
een gemeenschappelijk belang. En de ar
beider verkoopt niet zijn kracht gelijk
de bakker zijn brood.
De tegenstanders voeren' aan, dat kin
dertoeslag ongelijke arbeidsvoorwaarden
schept. Vaders van groote gezinnen wor
den er door belemmerd in het vinden
van arbeid. Een in het leven te roepen
kinderfonds is een lapmiddel. Wanneer
het Rijk met een fonds te hulp snelt, is
het duidelijk, dat het loonvraagstuk op
hetzelfde oogenblik verlaten wordt.
En eindelijk is de toeslag onbillijk te
noemen tem opzichte van de werklieden
zelf. Vlijt en productie is niet meer maat
staf, doch iets wat feitelijk buiten het
bedrijf om gaat.
Spr.'s conolusie is, dat voor de ge-
banden 'In wilde wanhoop, door de
haren, die niet grijs, maar bijna
wit waren. Haar oogen stonden verwil
derd en staarden angstig naar den be-
zoiefcer.
Mevrouw Meerenidonk had weer een
van haar wilde vlagen, die herhaalde
malen op een dlag voorkwamen. Buiten,
op straat, had de predikant het gegil
al gehoord, juist, zooals de mejsjes het in
hun brieven beschreven.
Ln zijln hart was dominé Van der Meer
dankbaar, dat de arme man, die daan
ginds in Rotterdam worstelde ia zijin cel,
hier niet tegenwoordig was. Deze aanblik
van de vrouw, die hijl liefhad, had h(ji
stellig niet kunnen verdragen
Na ie en kort gesprek met Trude en
Wies, die haar blgdschap over het bezoek
niet verheelden en met begrijpelijke be
langstelling geluisterd' hadden maar zijn
mededeelingen over vader, was dominé
Van der Meer in tegenwoordigheid der
geesteskranke gebracht, wier gegil door
drong tot bet vertrek, waar zijl eerst ge
zeten 'hadden.
Uit bescheidenheid had de verpleegster
die wist wie de bezoeker was, het ver
trek verlaten.
Daarop had' Trude de hand op moe's
schouder „gelegd en gezegd: „Moe, hier
is dominé Van der Meer uit Rotterdam.
Diie 'komt u wat van vader vertellen."
Het scheen, dat de laatste woorden tot
Binnenland.
Jubileum „Hosanna" te Goes.
Vreeselijke scheepsramp op de Wester-
Schelde. t
De Algemeen© vergadering van „Patrimo
nium".
Vergadering van "Chr. Nat. Schoolonder
wijs
De Bond van Nederl. Schilderspatroons.
Buitenland.
Veranderingen in het Belgische kabinet.
Noodweer in Japan.
Verkrijgbaar in stukken van
f lOOO.-, f 500.-, f 100- en f 50.- bi]
dachte der voorstanders heel wat te zeg
gen is, doch dat de tegenstanders zwaar
der geschut aanvoeren. De schaal helt dui
delijk over naar: onuitvoerbaar in
de practijk. Behalve dan bij monopolis
tische bedrijven of wel, waar de overheid
zelf als werkgeefster optreedt.
Het stelsel van gemiddeld loon acht
Spr. het beste, gelijk dit ook de basis
is van de collectieve arbeidsovereen
komst, de zwakkeren gedragen door de
rest.
Wel meent spr., dat er door de werk
nemers in de jonge jaren meer moest
worden gespaard voor de moeilijke pe
riode. In zeer vele gevallen is dit mo
gelijk. Wanneer spr. niet oordeelde, dat
het meer dan tijd is, voorzichtig te zijn
met overheidsmaatregelen, zoo zou hij
bijna het pleit gaan voeren voor spaar-
dwang. l
Overigens is kindertoeslag onbillijk te
genover die honderdduizenden die geen
werkman zijn, de kleine ondernemers,
zelfstandigen enz. Een winkelier met tien
kinderen kan zijn koffie niet duurder
verkoopen dan zijn collega die er fwee
heeft.
Trouwens, bij de stijging van de wel
vaart 7,al het stelsel steeds minder ver
dedigers vinden. In zulk een tijd, als
wij thans weder beginnen te beleven,
heeft de arbeider recht op een goed loon,
vaak op een hoogar loon dan het hui
dige, en zelfs op een hooger percen
tage dan wat hij thans heeft. Dat is een
veel grooter algemeen belang, dan bet
individueele kindertoeslagstelseï.
Wat betreft het pensioenvraagstuk,
merkt Spr. op, dat de maatschappij de
taak heeft, de noodige sociale voorzienin
gen in het leven, van den arbeid te
treffen. Hiervoor zijn organen noodig, om
een en ander uit handen van den Staat
te houden. Samenwerking is dan ver-
eischt tusschen patroons en arbeiders.
den geest van Mevrouw Meerendonk door
drongen. Haar gekrijlsch hield op. En zijl
keek, zij het dan met angst in de oogen,
naar den bezoeker, die nevens haar plaats
nam en haar magere band greep.
En toen kwam de telkens terugkeerende
vraag: „Leeft rrijjin mannetje nog?"
Zij schokte dominé Van der Meer tot
diep in de ziel. Maar hij beheerschte zich
en .antwoordde, met zijln. zacht, sympa
thiek stemgeluid: „Zeker, Mevrouw, leeft
uiw man nog. 'fc Spreek hem vast 'twee
maal in de week. Ik kan u zeggen, dat
hijl het best maakt."
In spanning keken een zestal oogen
naar de aangesprokene: zou zijl er op
reageeren
Er viel niets op te merken.
Maar langzamerhand 'veranderde dat,
toen de bezoeker doorsprak: „Ja, uw
man maakt het best, hoor. Ik irnoet u
zeer van hem groeten. Hij verlangt hakd
naar u, maar kan natuurlijk nog niet
komen. Ais u weer beter is:, dan zal
hij schrjjven en dan kunt u hem terug
schrijven. Hijl heeft er erg mee te doem
dat u ziek is, maar iederen dag opnieuw
bidt hij den Heere, of Hijl u gezond
maken wil. Wij hopen, dat da Heere
ons gebed hooren zal. En dan komt alles
weer in orde. Laten, wjjl maar geduldig en
heel rustig op dien tijd wachten."
(Wordt „vervolgd).
