No. 289
Dinsdag 10 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
FRIESCHE HEERENBAAI
Gerei. Kerk te Amsterdam-Zuid
Hendrikse Co's Bank N.V. Goes
H VOOR FIJNPROEVERS =s
EERSTE BLAD.
Binnenland
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröie
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
V Patrimonium op het platteland.
Birtenland.
Beiangrijkste Nieuws.
5 Obligation 100 /0
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.0?
Prijs der AdvertentiSn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 I
Bij abonnement belangrijke korting.
Ia het jongste nummer van „Patrimo
nium" werd bij eea bespreking van de
nieuwe mogelijkheden, die zich voor deze
organisatie openen, o.m. opgemerkt:
„Er zijn streken ia ons vaderland, waar
wel een Christelijke, een geloovige be
volking woont en waar toch de Christe-
ljjk-sociale beweging weinig of geen in
vloed heeft. i
Wjj denken hier vooral aan sommige
deelen van Zuid-Holland, van Zeeland
en van Gelderland- Hier dreigt een groot
gevaar. Het soclaal-conservatisme der
ouderen, dat in velerlei onkunde en mis
verstand zijn oorsprong vindt, oefent niet
alleen op politiek terrein tijdelijk een
ongunstigen invloed uit, maar stoot ook
wat nog erger is vele jongeren af.
Ook omdat met de eischen eener Christe
lijke opvoeding niet altjjd ernstig wordt
gerekend. Men ziet dan ook nu ïeeds
het droeve verschijnsel, dat in sommige
als „orthodox" bekend staande streken,
de moderne sociale beweging terrein
wint, terwijl de Christelijk sociale actie
nog op allerlei manier wordt tegenge
werkt. De vraag dringt zich op, of Pa
trimonium in de eerstvolgende jaren niet
vooral de bedoelde gedeëlten van ons
land, speciaal moet bearbeiden. Het Ver-
bondsbestuur beantwoordt die vraag zon
der aarzelen bevestigend."
Dit laatste schijnt ons 'juist gezien.
Want het gaat op het platteland jjn
sommige streken althans niet goed.
De arbeidsverhoudingen laten soms
nog heel wat te wenschen over, met
het gevolg, dat het revolutionaire zaad
hier een goeden voedingsbodem vindt.
Wie oogen heeft om te zien, kan dit
waarnemen.
De invloed van de revolutionaire par
tijen neemt blijkens de stemmingscijfers
van de jongste verkiezingen steeds toe.
Maar daarbij blijft het niet. Als iemand
leert de roode candidaten te stemmen,
dan gebeurt er meer. Dan raakt hij op
den duur verloren voor alle Christelijke
actie, dan keert hg' straks de kerk en
den godsdienst den rug toe.
Dit is van temeer belang, omdat het
platteland steeds is geweest de bescher
mer en de bewaarder van het geloof en
de goede zeden.
Maar daarom moet het ook zoo diep
worden betreurd, dat in verschillende
streken, ook in ons gewest, de Christe-
lijk-'sociale beginselen geen of weinig toe
passing vonden, dat niet verstaan wetd,
dat Gods Woord richtlijnen bevat ook
voor het sociale leven-
Indien ergens, dan is het in' zulke
streken noodig, dat „Patrimonium" in
vloed krijgt, dat door patroons en ar
beiders samen getracht wordt de maat
schappelijke vragen te bezien bij het licht
van Gods Woord en de sociale verhou
dingen aan de eischen van dat Woord te
toetsen.
Getracht kan dan worden, misstanden
uit den weg te ruimen.
Gepoogd kan dan worden om 'de po
sitie van^de arbeiders, o.a. wat betreft
het verkrijgen van een goede woning, het
noodige land, het vermeerderen van de
werkgelegenheid te verbeteren.
Er kan door hartelijke samenwerking
van hen die zich voor het Woord van
God wenschen te buigen, zooveel tot
stand worden gebracht. Er kan zooveel
gedaan worden om het arbeidsleed te
vervangen door arbeidsvreugde, om
goede Christelijke verhoudingen te schep
pen, en tegelijkertijd de doorwerking van
den geest van Ongeloof en Revolutie te
verhinderen.
Van harte hopen wjj dan ook, dat het
pogen van „Patrimonium" met Gods
zegen zal worden gekroond.
De scheepsramp in Finland.
Naar over 'het groote scheepvaartonge
luk uit Tammersfors nader gemeld wordt,
heeft men tot Zondagmiddag ongeveer 100
lijken geborgen. Nog steeds drijven lijken
aan land. Daar er zich veel passagiers aan
boord bevonden en er veel vrouwen en kin
deren in de kajuiten waren, kan het aan
tal slachtoffers nog steeds niet worden
vastgesteld.
De kapitein van bet verongelukte schip,
die zich onder de geredden bevindt, ver
telde over het verloop van het ongeluk, dat
verscheidene tot 10 M. hooge golven over
het schip sloegen. De passagiers waren
bang geworden en een deel van ben deed
reddingsgordels en zwemvesten om. Plot
seling bad het schip slagzij gemaakt, wat
misschien nog versterkt werd, doordat bij
na alle passagiers aan loefzijde van het
schip waren geloopen. Het schip helde
heelemaal over. Op het dek en in de ka
juiten ontstond een paniek. Hartverscheu
rende tooneelen speelden zich af op de
nauwe trappen en binnen enkele seconden
zonk het schip. Voordat het s.s. „Tar-
janne", dat zich in de nabijheid bevond,
op de plaats des onheils arriveerde, wa
ren de meesten reeds verdronken.
De droogte in Frankrijk.
De aanhoudende droogte zelfs de on-
weders blijven uit, dreigt voor de land
bouwstreken zeer schadelijk te worden. In
verschillende Fransche diocesen zijn dan
ook door den bisschop gebeden voor regen
voorgeschreven. Er zijn geheele provincies,
waar in langer dan zes weken geen drop-,
pel regen is gevallen. De hittegolf van de
vorige week heeft tal van hoornen al een
herfstaspect gegeven.
Op tal van plaatsen is de drinkwater
voorziening onvoldoende. Parijs schijnt
over voldoende voorraden te bezitten, doc'h
in verschillende gemeenten in de banlieue
heeft men de besproeiing moeten staken en
tot zuinig watergebruik moeten aanspo
ren. De stand der rivieren is buitengewoon
laag.
De Ver. Staten van Europa.
Bij de lunch, welke Briand gisteren aan
de eerste gedelegeerden der Europeesche
Staten heeft aangeboden, is van gedachten
gewisseld over Briand's plan voor de Ver-
eenigde Staten van Europa.
Briand heeft gewezen op de wenschelijk-
heid van een nadere aaneensluiting zoo
wel op politiek en sociaal als pp econo
misch gebied.
Hij 'heeft daarbij de verzekering gege
ven, dat zijn plannen volstrekt niet tegen
andere werelddeelen gericht zijn, dat het
zijn vaste bedoeling is de nadere samen
werking tusschen de Europeesche staten te
houden binnen het kader van den volken
bond en onder auspiciën van den volken
bond.
Alle aanwezigen hebben 'hun toestem
ming gegeven tot het uitgeven van een of
ficieel communiqué, waarin verklaard
wordt, dat de Europeesche staten eenstem
mig sympathie hebben uitgesproken voor
het denkbeeld van een band van solidari
teit (lien de solidarité) tusschen de Euro
peesche staten.
Op de vraag van een der journalisten, of
het de bedoeling was ook de medewerking
van sovjet-Rusland in te roepen, ant
woordde Briand, dat het niet de bedoeling
is van de 27 Europeesche staten om een
stap te ondernemen om Rusland te vragen
of dit land zoo vriendelijk zou willen zijn
zich bij hen aan te sluiten.
Intusschen zou waarschijnlijk wel de ge
legenheid gesteld worden om toe te treden
indien Rusland zijnerzijds zelf daarom zou
verzoeken.
Een reisgezelschap door roovers uit
geplunderd.
In Noord-Griekenland is Zondag eein
reisgezelschap, dat uit ongeveer 100 per
sonen bestond, in de nabijheid van de
stad Trikkalla in een hollen weg door
een rooversbende, onder aanvoering van
den beruchten Balkanroover Tzatzas,
overvallen.
De roovers omsingelden het gezelschap
dat achter elkaar door den hollen weg
trok- "-Na hen totaal te hebben uitgeplun
derd werden een afgevaardigde, een koop
man, en een dokter als gijzelaar mee
gevoerd. De roovers vragen binnen een
week een losgeld van 4 miUioen drach
men.
Het (feit, dat de overval plaats had
onder leiding van den beruchten Tzat
zas, op wiens hoofd een "hooge prijs
stond, verwekt in de omgevfng groote
opwinding. De bandieten zijn ook ditmaal
weer ongehinderd ontkomen.
Stresemann's groote rede.
Stresemann heeft gistermorgen zijn
groote rede in de volkenbondsvergadering
gehouden, waarbij hij begon met enkele
woorden over de Haagsc'he conferentie.
Hij drukte zich hierover erg voorzichtig
uit en verklaarde, dat met het oog op de
groote beangen, die speciaal voor Duitsch-
land er bij betrokken waren, het Duitsche
volk zich nog geen eenstemmig oordeel er
over had gevormd.
Wel echter verheugde iedereen zich zeer
over de a.s. ontruiming van het Rijnland
en onder applaus van Briand drukte Stre
semann de hoop uit, dat daardoor de laat
ste beletselen voor een engere Fransc'h
Duitsche samenwerking zouden worden
weggenomen.
In dit verhand sprak hij ook over 'het
Saargebied.
Het is de eenstemmige wensch van de
Saarbevolking, 'zoo spoedig mogelijk onder
het Duitsche bestuur terug te keeren.
Stresemann hoopte, dat de volkenbond
de besprekingen, die hierover tusschen
Frankrijk en Duitschland zijn aange
knoopt, met sympathie zal volgen.
Met betrekking tot de ontwapening
wenschte Stresemann volledig succes toe
aan de besprekingen tusschen Mac Donald
en generaal Dawes.
Hij hoopte, dat een slot-accoord ook zijn
gunstige werking zal 'hebben op de ontwa
pening 'te land. De uitkomsten van de zit
ting der voorbereidende commissie in
April waren in dit opzicht wel weinig be
moedigend.
Daarna ging Stresemann over tot de be
handeling der minderhedenkwestie.
Hij erkende, dat de hesluiten van Ma
drid een belangrijken vooruitgang ge
bracht hebben in de behandeling der peti
ties van minderheden.
Intusschen is dit slechts één zijde van
het minderhedenprobleem. De volkenbond
heeft ook de verplichting om den toestand
in het algemeen der minderheden na te
gaan.
Tenslotte behandelde Stresemann het
denkbeeld van een nadere aaneensluiting
op economisch gebied, tusschen de Euro
peesche staten.
Stresemann uitte zijn sympathie met het
denkbeeld van Briand in het algemeen,
doc'h de Vereenigde Staten van Europa
zouden nimmer ook maar den schijn mo
gen hebben van een politiek verbond, tegen
andere werelddeelen gericht.
Ook zou Stresemann niet willen mede
werken tot een economische organisatie,
die erop gericht zou zijn, de Europeesche
voortbrenging zoo te regelen, dat Europa
geheel in zijn eigen behoeften zou kunnen
voorzien en niets uit de'andere wereld
deelen zou noodig hebben.
Onder deze twee voorbehouden ver
klaarde Stresemann met sympathie alle
voorstellen van Briand te zullen bestu-
deeren, die ten doel hebben, de handels
betrekkingen tusschen de Europeesche
Staten te bevorderen.
Stresemann's rede, die eindigde met een
beroep om geduldig eu vertrouwvol aan
het Yolkenbonds-ideaal te blijven voort-
arbeiden, werd daverend toegejuicht.
Ook Briand en Loucheur stonden op om,
evenals vele andere gedelegeerden, Strese
mann hartelijk de 'hand te drukken als
teeken van instemming.
Een belangrijke economische rede.
Graham, de Engelsche minister van
handel, heeft gisteren in de plenaire ver
gadering van den volkenbond een belang
rijke en uitvoerige rede gehouden over de
economische politiek der Engelsche regee
ring in den volkenbond.
Deze rede werd met buitengewone span
ning en groote aandacht door de vergade
ring aangehoord en aan het -slot met
stormachtig applaus begroet.
De rede heeft bij alle gedelegeerden een
zeer sterken indruk gemaakt, omdat de
Engelsche regeering tot nu toe nog nooit
haar standpunt ten opzichte van de groote
economische politieke vraagstukken zoo
uitvoerig en openlijk 'heeft uiteengezet.
Graham ging uit van 'het standpunt, dat
de buitengewone verarming van Europa
tengevolge van den wereldoorlog thans in
vollen omvang duidelijk is.
Voorts verklaarde hij, dat de staten de
ratificatie van de door den volkenbond uit
gewerkte economische conventies moeten
bespoedigen.
Nog adviseerde hij, dat de Europeesche
parlementen zich geregeld eenmaal per
jaar uitsluitend zullen bezig 'houden met
de groote internationale economische
overeenkomsten, welke door den volken
bond uitgewerkt zijn.
Vervolgens ging 'hij over tot de twee
groote internationale vraagstukken, die
thans actueel zijn het kolenvraagstuk en
het vraagstuk der Vereenigde Staten van
Europa. Laatstgenoemd vraagstuk noemde
hij eigenlijk 'het vraagstuk van den vrij
handel in Europa. Voor de Europeesche
kolenproducfie moet voor een tijdvak van
1.913 tot 1929 een stilstand worden gecon
stateerd. Van de wereldhandelsvloot ge
bruiken 40 pet. der schepen thans geen
kolen meer, doch olie. Door de rationali
seering van de industrie is het kolenge-
bruik 10 pet. achteruitgegaan. Verder
wordt in verhoogde mate electriciteit in
plaats van kolen gebruikt.
De economische commissie van den vol
kenbond heeft het zeer verstandig voorstel
gedaan om tot aaneensluiting voor de pro
ductie en de distributie van kolen te gera
ken; dit zou een belangrijke stap voor
waarts voor de oplossing van de interna-
Binnenland.
Luchtpost voor Indië.
De ramp te Rotterdam. Tien dooden.
Buitenland.
Briand over de Vereen. Staten van Europa
Redevoeringen ter Volkenbondsvergade-
ring.
Droogte in Frankrijk.
Rusland en Ohina.
Verkrijgbaar in stukken van
f lOOO.-, f 500.-, f 100- en f 50.- bi]
tionale kolencrisis zijn.
Graham stelde voor, dat de tweede com
missie van den volkenhond een motie zal
uitwerken tot het bijeenroepen van een in
ternationale conferentie ter bestudeering
van de arbeidsvoorwaarden en de tegen
woordige moeilijkheden in de kolen-
industrie.
Vervolgens behandelde hij het vraag
stuk van den vrijhandel in Europa, dat
tegenwoordig onder den naam van Ver
eenigde Staten van Europa wordt bespro
ken. Hij wil geen domper zetten op de
geestdrift voor dit vraagstuk, doch
het is beslist noodzakelijk tot practischö
voorstellen te geraken en niet in het al
gemeen grootsche gedachten te bespreken.
De tegenwoordige Engelsche regeering
is niet tegen het denkbeeld van een ver-
eeniging van de Europeesche staten. Zij
verlangt echter dat dan ook alle onder
scheid in de douane-tarieven van de ver
schillende landen definitief zal verdwij
nen. Vooral mogen geen beperkingen of
belemmeringen in den weg worden gelegd
aan den handel in grondstoffen als bijv.
kolen en staal in het verkeer tusschen de
verschillende landen.
Een overeenkomst tusschen de Europee
sche mogendheden is denkbaar, indien de
prijzen en de distributie der grondstoffen
geregeld worden zooals dit bijv. hij de
staaltrust reeds het geval is. Een derge
lijke overeenkomst mag natuurlijk niet
schadelijk zijn voor de 'belangen van de
gebruikers.
De Engelsche regeering wijst iedere ge
dachte aan protectionisme af en is bereid
mede te werken aan een practische ver
betering van den economischen toestand
van Europa.
Korte berichten.
Gisterenmiddag is brand uitgebro
ken in het grootste en modernste hotel
van Belgrado, het Palace Hotel, dat vijf
verdiepingen hoog is. Onder 3e hotel
gasten ontstond een paniek en velen
sprongen nit de vensters. Het gelukte
de brandweer met veel moeite het vuur
te localiseeren, doch de bovenste ver
dieping is uitgebrand.
Door de aanhoudende droogte Is
in verschillende steden het watergebrek
zeer groot, zoodat het stadsbestuur zich
in Aken genoodzaakt zag, ingrijpende
maatregelen te treffen. In alle huizen
werden de badinstallaties verzegeld. Om
het waterverbruik in garages onmogelijk
te maken zijn alle kranen in die inrichtin
gen afgesloten.
Gisteren heerschte in Londen weer
een .bijna tropische hitte met meer dan
30 graden Celsius in de schaduw.
Mr D. Okmia. f
Gisterochtend is te Leeuwarden op 54-
jarigen leeftijd aan "'encephalitis overla
den mr D. Okma, kantonrechter aldafcr
en oud-voorzitter van den raad van ar
beid.
'Die wefhoudersori8ia te Amsterdam.
Namens de Chr. Hist. Raadsfractie
heeft mej. mr C. Frida Katz gistermid
dag den volgenden brief gericht aan den
t
