No 288
Maandag 9 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Gerei Kerk te Amsterdam-Zuid
Hendrikse Cos Bank W.V. Goes
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröie
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
5 Obligatiën 100 /0
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs;
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummers f 0.0?
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 1
Bij abonnement belangrijke korting.
V Politieke beslissingen.
Het Chr. Hist, hoofdorgaan „Do Neder
lander" geeft een beschouwing over „het
veel-verspreide geloof, dat een braaf man,
zoodra hij geroepen wordt een plaats
in te nemen in het Staatkundig leven van
zijn volk, een deel van zijn eerlijkheid en
fatsoen op den drempel van Kamerge
bouw of Ministerie achterlaat".
In verband met sommiger oordeelvel
ling over het optreden van dei Chr. Hist.
Kamerfractie bij het gebeurde in Novem
ber 1925, de Amsterdamsche wethouders-
kwestie en de jongste Kabinetscrisis ver
volgt het blad:
Het is heden slechts ons doel te wij
zen, op het kwaad, dat de politiek
(d.i. de arbeid, om met wijsheid en recht
vaardigheid het volksgeluk te bevorde
ren) vervolgd wordt door het noodlot der
verdenking van bekrompenheid en onop
rechtheid.
Het is opmerkelijk, dat juist de easch
van breedheid en rechtvaardigheid jegens
ieder tot deze verdenking aanleiding kan
geven. Een politieke daad heeft altijd uit
werking naar meer dan één zijde. Wie
in' de politiek eerlijk en trouw wil han
delen, heeft steeds te letten niet enkel op
het eerste èn onmiddellijke gevolg van
eene beslissing, maar ook op de ver
moedelijke gevolgen, 'die verder af liggen
of eerst zich later zich zullen voordoen.
De Savornin Lobman dry'kte het een
maal ongeveer aldus uit: „het kan voor
komen, dat een Kamerlid, schijnbaar enkel
stemmend over den bouw van ©en oor
logsschip, daarmede tevens helpt beslis
sen over een onderwijswet, welker lot
afhankelijk is van het aanblijven van het
Kabinet, dat nu eenmaal meende zijn
leven aan den bouw van dit oorlogsschip
te moeten verbinden."
Dit is het moeiljj'fce van de po--
1 i t i e k, dat de gevolgen van een eenigs-
zins belangrijke beslissing vaak van zeer
onderscheiden aard zijn en dat deze ge-
volgen zelfs voor den meest ervaren poli
ticus dikwijls niet te overzien zijn.
Echter juist het feit, dat alle gevol
gen toch nimmer te overzien zijn want
al wikt de mensch, God beschikt
zal in den regel als de veiligste weg
doen kiezen, de principieele beslissing
over elke vraag, eenvoudig gelijk deze, op
een bepaald oogenblifc en in een be
paalden vorm aan de orde komt. Ech
ter het kan ook anders moeten. Een ieder
zij hierbij, in het eigen gemoed ten volle
verzekerd.
En wie meent in politieke zakeni of over
politieke personen te moeten oordeelen,
bedenke dat beslissingen des te moeilijker
worden, naarmate de belangen, waarover
beslist moet worden, meerderen raken
dieper ingrijpen ook trachtte hij zich
bij zijn oordeel, te laten leiden door dat
vertrouwen, dat hij! zelf, gesteld hjji stond
voor overeenkomstige moeilijkheid, zou
wenschen te ontmoeten."
Met wat 'hier gezegd wordt kunnen
wij ons ten volle vereenigen.
Alleen moet ons hierbij ééne opmerking
van het hart.
Wie, zegt de Nederl., in de politiek
eerlijk ien trouw wil handelen, heeft steeds
te letten niet enkel op1 het eerste en
onmiddellijke gevolg van eene bè-
shssmg, maar ook op de vermoede
lijke gevolgen, die verder af liggen of
eerst laten zich zullen voordoen."
Volkomen juist.
Maar juist daarom is voor ons volko
men onverklaarbaar de houding door de
Chr. Hist. Kamerfractie in November 1925
aangenomen.
Bekend was toch, dat het bij de stem
ming over het gezantschap, niet meer
ging om dat gezantschap alleen, maar
dat het bestaan van het Kabinet op het
spel stond.
Een deel der linkerzijde had verklaard,
er tegen te zullen stemmen, niet omdat
men tegen het gezantschap, bezwaar had,
maar alleen om het Kabinet te treffen
en de rechtsche partijen uit elkaar te
jagen.
De 'fout van de Chr. Hist, is toen
o.i. geweest, dat zij niet voldoende aan
dacht hebben geschonken aan de hierbo
ven aangehaalde uitspraak van Mr de
Savornin Lohman, dat wel op. het onmid-
delijfce gevolg is gelet, üiaar dat de
verder af liggende en toch voor ieder
zichtbare gevolgen uit het oog zijn verlo
ren.
Was toen de door Lohman uitgestipi-
pekle lijn vastgehouden, dan zouden thans
de politieke verhoudingen heel wat zui
verder zijn.
Patrimonium.
Het Nederl. Werkl. Verbond „Patrimo
nium" houdt morgen en Woensdag te
Groningen zijn 46ste algemeen e verga
dering.
De meening wordt wel eens verkon
digd, dat er voor „Patrimonium" na de
opkomst van de vakorganisaties feitelijk
geen taak en geen plaats meer is.
Een meening, die echter door de feiten
weersproken wordt. Telkens weer blijkt
dat er voor een algemeene Christelijke
sociale organisatie als deze nog werk
te over is. Terecht werd in het laatste
nummer van het Bondsorgaan opgemerkt,
dat zich telkens nieuwe mogelijkheden
geven.
„Er moet nog veel meer gedaan wor
den voor de prindpiëelie, de sociale en
de technische scholing van 'onze Chris
telijke arbeiders. Het jeugdwerk breidt
zich steeds uit. In de groote steden niet
alleen, maar ook in vele kleinere plaat
sen wordt behoefte gevoeld aan biblio
theken, aan leeszalen, aan Christelijke
volkshuizen! De zorg Voor de vol'kshuisl-
vesting vraagt niet weinig van een zich
voortdurend uitbreidend aantal afdeelin-
gen."
Zoo is het.
En de agenda over dé te houden jaar
vergadering waar met name ook over
den arbeid door de af deeling en op het
platteland zal worden gehandeld, wijst
er dan ook in niets op, dat we hier met
een stervende organisatie te doen zou
den hebben.
Is er dus voor de toekomst nog werk
te over, bij! het terugzien op bet ver
leden is er voor „Patrimonium" reden
voor blijdschap en dankbaarheid.
In de dagen, dat deze organisatie ge
sticht werd, zag het er pp sociaal ge
bied 'treurig uit.
Zonder overdrijving kon Dr Kuyper bij
de opening van het eerste Chr. Soc. Con
gres spreken van een diepgaanden socia
len nood. En de nood klom nog steeds
hooger en de maatschappelijke tegen
stellingen werden scherper.
En in die dagen scheen het alsof er
geen richter was in ons land. De over
heid trok zich geen van deze dingen,
aan.
Hoe is dat alles veranderd de laatste
jaren.
Terecht mocht Mr Aug. Philips de vo
rige week wijzen op het sterk gestegen
welvaartspeil van den arbeider in de laat
ste tientallen jaren en op de verflauwing
van de al te schrille tegenstellingen op
imaatschappelijk gebied-
Daaraan heeft „Patrimonium" in niet
geringe mate mogen meewerken.
De in eenvoud begonnen, arbeid is
door God rijk gezegend-
Zij dit zoo ook in de toekomst.
Moge God „Patrimonium" zegenen en
het ook verder ten rijken zegen stellen.
GROOTE SCHEEPSRAMP IN FINLAND
Een groot aantal personen verdronken.
Over een vreeselijke scheepsramp wordt
uit het merengebied van Tammersfors be
richt:
Een stoomschip met 150 passagiers aan
boord, is in de nabijheid van Tammersfors
bij storm omgeslagen en binnen een mi
nuut gezonken.
Men vreest, dat minstens 130 'personen
den dood in de golven van het meer heb
ben gevonden.
Een bericht nit Stockholm meldt nader,
dat het scheepsongeluk heeft plaats gehad
op het Naesijaervi-meer in de buurt van
de Finsche stad Tammersfors. Het ver
ongelukte voertuig is het Finsche stoom
schip „Kurü" met 200 passagiers aan
boord. Slechts 20 personen zijn gered en
de overigen, naar men vreest, verdronken.
On'der de verdronkenen bevonden zich
talrijke schoolkinderen, die op weg naar
huis waren.
Omtrent deze ramp worden nog de vol
gende bijzonderheden gemeld:
De ramp, die gisteren op het Netisar-
meer heeft plaats gevonden, is de ernstig
ste van dien aaTd, die ooit in Finland is
voorgekomen. Juist toen de „Kuru" Za
terdagmiddag om halfvier overeenkomstig
de dienstregeling de haven van Mustalati
verliet, had de storm, 'die reeds den gehee-
len dag woedde, zijn hoogtepunt bereikt.
Nauwelijks was het schip buiten de ha
ven gekomen, of de kapitein zag zich door
den geweldigen golfslag genoodzaakt, de
snelheid tot de helft te verminderen. Toen
echter bleek, dat het niet mogelijk zou zijn
door te varen, wendde hij den steven en
stuurde op den vuurtoren van Silinkari
aan, die zich op 2 K.M. ten Zuiden van
Tammerfors"" bevindt. iFensklcps echter
sloeg een zware stortzee over het schip,
die de „Kuru" overstag deed gaan. Het
schip kon zich niet meer uit de golven ver
heffen, doch kapseisde aan bakboordzijde.
Onder de talrijke passagiers, meest
schoolkinderen en kleine boeren uit den
omtrek, ontstond een ontzettende paniek.
"Wegens het ruwe weer bevonden de mees
ten hunner zich in de kajuit, waar zulk
een gedrang naar den uitgang ontstond,
dat het niet mogelijk was de deur open te
krijgen. Vrijwel allen, die zich beneden-
deks bevonden, zijn dan ook in de golven
omgekomen. Het meer is op de plaats des
onheils 18 M. dieR,
Aan den oever speelden zich ontzettende
tooneelen af. Van alle kanten kwamen
ouders en andere bloedverwanten der op
varenden aansnellen, die radeloos heen en
weer liepen zonder iets te kunnen uitrich
ten. Voortdurend spoelden lijken aan, die
veelal zoodanig waren verminkt, dat zij
nog niet geïdentificeerd konden worden.
Dat er niet meer dan 20 opvarenden van
de „Kuru" gered zijn, is ook ten deele een
gevolg van de omstandigheid, dat aanvan
kelijk ook aan boord van de „Tarjame"
een zoodanige paniek ontstond, dat de 'ka
pitein slechts door bedreiging met de re
volver een aantal der mannelijke passa
giers ertoe kon brengan, aan de reddings
werkzaamheden deel te nemen.
Nog een scheepsramp?
Het 3500 ton groote Deensche stoom
schip „Dan", dat Vrijdagmiddag met 25
man equipage en 3200 ton kolen de haven
van Danzig veriaten heeft, om naar Hel-
singfors te stoomen, moet gezonken zijn.
Zaterdagmorgen tegen vier uur kwamen
er kort na elkaar drie S.'O.S.-berichten
van de „Dan" binnen, volgens welke het
schip zich in den hoogsten nood bevond.
'Op een draadlooze aanvrage om aandui
ding van nadere positie heeft het stoom
schip niet meer geantwoord, zoodat aan
genomen moet worden, dat het gezon
ken is.
Een torpedoboot en een vliegtuig zijn
uitgezonden, maar konden niets van het
sChip ontdekken.
Eerste steenlegging Volkenbondspaleis.
Zaterdagmiddag is in het park Ariana
te Genève de eerste steen gelegd voor het
nieuwe volkenbondspaleis.
Om 4 uur heeft mr Eric Drummond de
aanwezigen welkom geheeten, waarbij hij
in het bijzonder het woord richtte tot vier
mannen, die aanwezig waren en reeds in
1919 te Parijs het volkenbondsverdrag
hadden uitgewerkt, n.l. Lord Robert Cecil,
Paul Hymans, Scialoja en Venizelos.
Hij herdacht ook drie groote dooden:
president Wilson, Léon Bourgois en Bran-
ting, terwijl hij het vertrouwen uitsprak,
dat twee mannen, 'die in de eerste jaren
van den volkenbond in de eerste gelederen
gestaan hadden en thans, ofschoon nog
in leven, hier niet aanwezig konden zijn,
toch in hun gedachten bij het feest tegen
woordig waren, n.l. lord Balfour en de
Japansche graaf Ishü.
Vervolgens deelde sir Eric Drummond
mede, dat volgens oude gebruiken in de
steen was ingemetseld een doos met den
volgenden inhoud: een perkamenten acte
over den datum der plechtigheid en de
namen van alle tegenwoordige volken, ter
wijl vertalingen van deze acte in de talen
van alle landen van den volkenbond daar
bij waren gevoegd.
Verder is in de doos een speciaal voor
dit doel gedrukte copie van 'het volken
bondsverdrag neergelegd, terwijl ten slotte
alle hier aanwezige delegaties munten van
haar landen in. de doos hebben neerge
legd.
Sir Eric Drummond sprak het vertrou
wen uit, dat het. op te richten paleis een
waardig monument zal worden ter nage
dachtenis van. hen, die in de eerste veel
bewogen jaren van den volkenhond daar
aan hun krachten gegeven hebben en een
waardig arheidshuis voor de komende ge
slachten.
Na sir Eric Drummond hebben nog tal
van sprekers toepasselijke woonden ge
sproken, waarna dr Guerrero met 'drie
korte hamerslagen de ceremonieele plech
tigheid verrichtte.
De Vereen. Staten van Europa.
Briand heeft alle hoofden der delegaties
uit Europa uitgenoodigd tot een lunch te
gen vandaag.
Hij zal dan een rede houden, waarbij
hij meer in bijzonderheden zal treden om
trent zijn plan over de vereenigde staten
van Europa.
Na de luch zal er gelegenheid tot ge-
dachtenwisseling bestaan.
Van Zwitsersche zijde werd vandaag
békend, dat de Zwitsersche delegatie veel
sympathie voor het denkbeeld van Briand
gevoelt, doch een uitdrukkelijk partij kie
zen zal uitstellen tot na het aanhooren van
Briand's verklaringen.
Aanslag in het Hongaarsche Gezantschap
te Weeneri.
De pers-attaché van het Hongaarsche
gezantschap te Weenen, Von Ziegler, is
Zaterdagmiddag door een Hongaarschen
emigrant Chalupny een ander bericht
spreekt van zekeren advocaat Koloman
Buday uit Fiinfkirchen die zich politiek
vervolgd acht en in Von Ziegler den aan
stichter der vervolgingen ziet, op zijn bu
reau door een revolverschot in de heup
gewond.
De dader, die door den persattaché voor
de behandeling van zijn zaak naar de con
sulaire afdeeling verwezen was, keerde
kort nadat 'hij vertrokken was, op zijn
schreden terug en loste toen drie schoten,
waarvan er één den persattaché trof.
De dader schijnt niet uit politieke be
weegredenen te hebben gehandeld; men
denkt eerder aan een persoonlijk geschil.
Staking In het Weensche melkbedrijf.
Vrijdagavond zijn alle arbeiders der
Weensche melkerij, ongeveer 500 in getal,
buiten medeweten van de vakvereeniging,
in staking gegaan.
Zaterdagmorgen werden alleen de zie
kenhuizen en sanatoria van melk voorzien.
Ongeveer 120.000 liter staat aan de stati
ons en in de lokalen van de Weensche mel
kerij.
De reden van de staking is minder van
economischen dan wel van politieken aard,
daar de sociaal-democratische arbeiders
zich tegen het aannemen van niet-georga-
niseerde arbeiders, van wie zij aannemen,
dat zij Heimwehr-gezind zijn, verzetten.
Thans een koudegolf In Amerika.
Op de ondraaglijke hitte der laatste we
ken is thans in Amerika een van het Zuid-
Westen naar het midden-Westen zich
voortbewegende koudegolf gevolgd, die in
2 dagen tijdis temperatuursveranderingen
van ongeveer 30 graden Celsius 'heeft ge
bracht.
Uit den staat Wyoming worden talrijke
sneeuwstormen gemeld. In eenige streken
is daar 14 duim sneeuw gevallen.
Ook in Nebrasca heerschen vorst-tem-
peraturen.
De vreeselijke toekomstoorlog.
Prof. Leonard Hill, die deze week de
ontdekking van een doodelijk toxine dat
het product van een nieuwen bacil is, he
kend maakte, heeft er nog iets naders over
meegedeeld.
Het veroorzaakt een langzamen dood in
twee of drie dagen, vertelde hij, maar hij
weigerde zich over de identiteit van den
bacil uit te laten. Hij noemde hem bacil X
den onbekende. Hoewel de vergiftigheid
van den bacil zeer groot is, bestaan er
middelen om den mensch tegen den in
vloed ervan immuun te maken. Dit wil
zeggen dat werklieden in een fabriek het
toxine zonder gevaar voor zichzelven wou
den kunnen bereiden.
Prof. Hill zeide verder dat hij niet kon
zeggen hoe of wanneer de bacil ontdekt
was. Dit zou een aanwijzing aangaande
den aard er,van geven. Het eigenlijke doel
waarom bij van de. ontdekking melding
gemaakt had, was dat hij wilde aantoonen
dat alle krijgstoerustingen nutteloos wa
ren, als men door het verspreiden van
zulke toxinen uit vliegtuigen over groote
uitgestrektheden millieonen menschen zou
kunnen dooden.
Binnenland.
Hot Gemeentebestuur van Goes en do
nieuwe belasting in ,„de Breede Wate
ring".
Onze eieren-export naar Engeland.
De opbrengst der wegenbelasting.
Scheepsbrand te Schiedam.
De tramlijn HoofdplaatBreskens ge
opend.
Buitenland.
De tiende Volkenbondsvergadering.
Eerste-steenlegging van het Volkenbonds-
paleis.
Koudegolf in Amerika.
Twee scheepsrampen.
Typhoon in Japan.
Verkrijgbaar In stukken van
f lOOO.-, f 500.-, f 100- en f 50.- bij
Ongeluk met het postvliegtuig van
Engeland naar Britsch-lndië.
Hét postvliegtuig van Engeland naar
Britsch-lndië is te Jask, in Perzië, neer
gestort. De vlieger Woodbridge, de mach-
nicien en een passagier zijn in vlammen
omgekomen, twee anderen werden ge
kwetst.
Het toestel dat in brand vloog toen het
op den grond neerkwam, is geheel ver
nield.
Hoewel de oorzaak van het ongeluk met
het postvliegtuig nog niet uitgemaakt is,
lijkt het waarschijnlijk dat een der lichten
die aan de uiteinden van de vleugels wa
ren aangebracht, een vleugel in brand
heeft gestoken, terwijl de vlieger in den
donker landde. Bijna dadelijk daarop was
het toestel in vlammen gehuld.
De woelingen in Palestina.
Van particuliere zijde wordt uit Jeruza
lem gemeld, dat 25 personen, die «hebben
deelgenomen aan plunderingen, zijn gear
resteerd.
Het wantrouwen blijft aan beide zijden
bestaan.
Lord Melchett, de voorzitter van de Zio
nistische organisatie van Groot-Britannië,
is voornemens, wanneer hij daartoe in de
gelegenheid is, zich naar Palestina te be
geven, teneinde ter plaatse den toestand te
bestudeeren.
Te Jeruzalem heerschte groote beducht
heid toen vernomen werd, dat de groot
moefti een specialen oproep tot de Muzel
mannen van alle districten had gericht om.
in de moskee van 'Omar te komen bidden,
hetgeen een grooten toeloop van Arabieren
tot gevolg had.
De meeste winkels en bureaux werden
gesloten, zoodat alle leven uit de stad ver
dween.
Er werden uitgebreide voorzorgsmaat
regelen genomen; troepen met mitrailleu
ses bezetten de strategische punten en de
poorten der oude stad en de politie en
Britsche vrijwilligers patrouilleerden door
de stad.
De dag verliep echter zonder betreu
renswaardige incidenten.
Afgekoelde treinen In warme dagen.
„Des winters worden de treinen ver
warmd, waarom zouden we ze tijdens de
heete dagen niet afkoelen" beeft de Paris-
Orleans gedacht. En zoo gezegd, zoo ge
daan.
Donderdag, toen Frankrijk den warm-
sten dag kende sinds den heeten zomer
van 1911, zijn de eerste wagens, van koel-
inrichting voorzien, in gebruik genomen.
De thermometer steeg er niet hooger in
dan 22 gr. Celsius, terwijl het buiten in de
schaduw 33 was en in de corridors van de
niet afgekoelde wagonsom te smoo-
ren.
De wagons, voorloopig alleen eerste
klasse wagons, hadden een enorm succes.
Het aspect van 'de wagons was als van de
andere, alleen was een wit scherm als pa
rasol over de kap gespannen, waardoor
reeds een geringe afkoeling plaats heeft.
Doch het eigenlijke koelsysteem is meer
doeltreffend, hoewel weinig gecompli
ceerd. In den wagon zijn aspirateurs aan
gebracht, die versche lucht inzuigen, wel-
