No. 286
Vrijdag 6 September 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Geref. Kerk te Amsterdam-Zuid
Hendrikse Cos Bank N.V. Goes
pBüDD!HG|
IING
EERSTE BLAD.
kapper,
TOIRES
\SSEE
AZIJN
-luizen,
ichine
a
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
Binnenland
(tember
3 raven-
als
MOND.
en goed
markt-
chine,
ricien
iode,
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
smaakt als room
5 Obligatiën 100
zal er voor
ouden wor-
bestaan uit
zal onder
Meisjes,
(lessen
GOES.
7MANN te
om op
bei-1929,
iet veilings-
ar,
>pen
ilburg
Jein Vlaan-
c.A.
ar M 199,
het Stads-
A. 68 c.A,
Schutters-
ot 38 c.A.
aan den
gr. 1.54 A.
Havendijk
rc. 2 voor
0; Perc. 4
Perc.
18 en Don-
ran 10—12
legangsbe-
Drnoemden
ar verdere
:kt.
jSchrijf-
it blad te
ierlamps
compleet
or {165.
ostkapelle.
ten bij
jaar)
PWLAND
tg, Veere.
r 19 Sep-
ken prijs
oordwelle,
gevraagd
oordwelle,
tegen Oct.
trsonen
van goede
letter D
1, Hilver-
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.2Q, elke regel meer 30 I
Bij abonnement belangrijke korting.
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Loonein landarbeiders.
Op het deze week gehouden Landbouw
kundig congres, werd door een der spre
kers, den heer J. Smid, gehandeld over
„de slechte belooning van den landbouw
arbeid".
Wij zijn het lang niet in alles met dezen
spreker, die o.a. het loon bepaald wil zien
door vraag en aanbod, eens, maar dat
neemt niet weg, dat het toch wel zijn nut
kan hebben te luisteren naar wat hier ge
zegd werd.
'Met recht toch kan van de slechte be
looning van den landbouwarbeid worden
gesproken.
Een vergelijking van de loonen van hen
die in den landbouw arbeiden en van hen
die in andere bedrijven werkzaam zijn,
valt bijna altijd in het nadeel van den
landhouwarbeider uit.
Ook als men rekening houdt met de ver
schillende emolumenten.
De arbeidsdag is meestal lang, de arbeid
zwaar en het loon laag.
In verband hiermede werd er door den
inleider op gewezen, dat de verbeteringen
welke in de beschutte bedrijven die de las
ten op anderen kunnen afwentelen, wor
den ingevoerd, ten laste komen van de be
drijven die op hun prijs geen invloed kun
nen uitoefenen.
'Zoo wordt de landbouw de dupe.
Zoo komt het dat de landbouwende be
volking een groot deel van de kosten der
verbetering van den toestand der andere
bedrijven op zich ziet afgewenteld in den
vorm van hooggre prijzen voor levensbe
hoeften en bedrijfsbenoodigdheden. En bo
vendien moeten ze dan nog de kosten van
deze verbeteringen in het eigen bedrijf zelf
betalen.
'Hierdoor staat de landbouwer-werk
gever anders ten opzichte van de loonactie
der arbeiders dan de meeste andere werk
gevers. Bij hem komt elke loonsverhooging
op het verlies van de gekapitaliseerde
waarde van de verhooging te staan en is
dus voor hem vermogenverlies. En naar
mate de landbouw minder kapitaalkrach
tig is, dru'kt de loonsverhooging zwaarder.
In deze redeneering zit zeker een ele
ment van waarheid.
De bedrijven trachten hunne hoogere
lasten af te wentelen. De timmerman, de
smid, de schilder, de kleermaker, enz.
trachten de zwaardere lasten af te wen
telen mede op den boer, terwijl deze met
zijne producten afhankelijk is van de
markt, van de vraag en het aanbod.
Dat maakt de zaak niet gemakkelijker,
al moet ook niet uit het oog worden ver
loren, dat hier nog andere factoren wer
ken.
Maar geven we nu eerst verder het
woord aan den inleider.
Wegein teir verbetering.
De heer Smid verklaarde drie middelen
tot verbetering te zien, n.l.: 1. afwenteling
op den grondbezitter; 2. afwenteling op
den verbruiker; 3. afwenteling op den be
lastingbetaler.
Het onder 1 genoemde middel werd door
spr. ondeugdelijk geacht, omdat men dan
zou moeten treffen hen w.o. tal van
kleine bezitters wier vermogen toevallig
uit grondbezit bestaat.
Sociaal d. i. in vergelijking met an
dere loonen en de daardoor bepaalde kos
ten van het leven zijn de landbouwloo-
nen te laag. Economisch echter zijn ze te
hoog. Dit is de groote moeilijkheid in de
oplossing van het probleem van de onvol
doende belooning van den landbouw
arbeid. In het drukken van de landprijzen
kan echter de oplossing ervan niet worden
gevonden.
Zal er verhetering komen, dan moet de
landbouw in staat worden gesteld, door
stijging van de prijzen zijner producten de
loonsverhooging te verhalen op de ver
bruikers.
Het gevolg hiervan zal echter zijn, dat
het met den betrekkelijk hoogen levens
standaard dien de arbeiders in stedelijke
en industrieele bedrijven de laatste jaren
hebben verworven, gedaan is, omdat hij
hoofdzakelijk berust op onvoldoende beloo-
ning van landbouwarbeid.
Een andere weg is tenslotte dat de land
bouw in een of anderen vorm uit de pu
blieke kassen gesubsidieerd wordt, wat
mede niet aanbevelenswaardig kan wor
den geacht.
Een uitweg werd dus door den inleider
niet gewezen.
De conclusie waartoe hij kwam was, dat
het over het bedrijf loopende sociale stre
ven moet worden ingeperkt, terwijl dat,
wat loopt over de publieke kas, moet wor
den uitgebouwd.
Erg duidelijk schijnt ons dit niet.
Als wij het wel begrepen hebben, dan
zou de sociale actie moeten worden tegen
gegaan, waartegenover dan zou moeten
staan uitbreiding van de publieke armen
zorg.
Men zal moeten toegeven, dat de heer
Smid de zaak weinig verder heeft ge
bracht.
Uit de discussie stippen wij twee pun
ten aan.
Vooreerst werd er op gewezen, dat land
bouwarbeid ongetwijfeld slecht wordt be
loond, zoodat, als er geen verandering
komt, bet resultaat zal zijn een crisis.
En verder werd door een der aanwezi
gen uitgesproken, dat de landbouw zelf
niet met schoone banden voor het gericht
komt, en dat, hoewel onze landbouw in
vele opzichten aan de spits staat, één on
derwerp teveel werd verwaasloosd, n.l. de
bestudeering van den loonarbeid.
Dit laatste schijnt ons juist.
Het vraagstuk is moeilijk.
Alles wat sociaal wenschelijk moet wor
den geacht, zal op dit terrein zeker niet
bereikbaar zijn.
Maar als het loonvraagstuk ernstig in
studie wordt genomen, en als dan door pa
troons en arbeiders gezamenlijk naar een
oplossing wordt gezocht, dan zal het toch
niet onmogelijk zijn belangrijke verbete
ringen aan te brengen.
Die1 Tieimdie Vo Ikeirrb oudsvergadering.
Briand heeft gisteren zijn aangekondig
de groote redevoering gehouden.
Hij begon met er op te wijzen, dat
de volkenbond thans 10 jaar bestaat,
welke tijd zeker niet verloren is gegaan.
De volkenbond heeft het scepticisme, dat
ten opzichte van den bond bestond, over
wonnen en bezit thans het vertrouwen
der volken.
Wat zal de bond met dit vertrouwen
beginnen? Alles wat de volkenbond de
laatste jaren tot stand heeft gebracht,
was slechts door dit vertrouwen mo
gelijk.
Er blijven echter voor den 'vrede nog
groote leemten over, waarin vroeg of
laat moet worden voorzien.
Wij1 hebben den oorlog tot ëen mis
daad gestempeld. Wie kan echter zeggen,
of het werk van den volkenbond daar
door voltooid is. Men moet alles voor
bereiden om den oorlog te vermijden.
Wij1 moeten b ezield zijn met den wil to t
slagen, dan zullen geleidelijk alle moei
lijkheden worden overwonnen, die het
werk van den vrede thans nog in den
weg staan.
Na de conferentie te 's Gravenhage zul
len de laatste 'moeilijkheden verdwijnen,
die tusschen Frankrijk en Duitschland
nog bestonden, wat zonder den volken
bond ook niet mogelijk zou zijn geweest-
Vervolgens besprak Briand het vraag
stuk der ontwapening. Ook hier bestaan
moeilijkheden.
In de eerste' "plaats doet zich' hier
het vraagstuk der veiligheid voor, dat
echter eveneens door samenwerking op
gelost zal kunnen worden. Briand ge
loofde, dat dit vraagstuk door de be
moeiingen van de voorbereidende ont
wapeningscommissie ver gevorderd is.-»
Overigens zullen technische middelen
alleen niet voldoende zijn. In verband
hiermede kwam Briand te spreken over
datgene, wat men met den naam Ver-
eenigde Staten van Europa heeft aan
geduid. "Briand verklaarde, dat hij zich
bij het denkbeeld der Vereenigde Staten
van Europa heeft aangesloten, welk denk
beeld men onvoorzichtig heeft genoemd,
doch dat inderdaad grootsch is. Dit denk
beeld heeft langzamerhand terrein ge
wonnen.
Die woelingen in Palestina.
Heel Palestina hield gisteren een rouw
dag voor de Joden. Het was onmógelijk,
in de synagogen plaatsen te vinden. De
godsdienstplechtigheden waren Indruk
wekkend. Er hadden geen incidenten
plaats.
Ook de Opper-rabbjjn van het Britsche
rijk heeft speciale diensten gearrangeerd
ter herdenking van de slachtoffers der
slachtingen in Palestina.
De diensten zullen op 8 dezer gehou
den worden.
Te Montreal hebben 40.000 Joden in
de straten met zwart omhangen banieren
gedemonstreerd ter herdenking van de
in Palestina gedoode Joden.
De demonstratie eindigde in een mas
sa-vergadering waarin een resolutie werd
aangenomen, waarin strenge bestraffing
weid geëischt van de leiders der aan
vallen, afzetting van de ambtenaren, die
verzuimd hebben een honger percentage
Joden in het politiecorps van Palestina
op te nemen, oprichting van een vol
doende militaire macht en een nieuwe
verklaring betreffende de voornemens der
Britsche regeering om de verklaring van
Balfour inzake Palestina tot uitvoering
te brengen.
1 De ontploffingsiramp te Brescia.
Omtrent de ontploffingsramp te Bres
cia wordt nog nader gemeld, dat het
vuur, dat in de fabriek was uitgebroken,
al spoedig oversloeg naar de munitie-
af deeling.
Tot nog toe (konden 17 lijken en 20
gewonden geborgen worden; de lijken
bonden echter nog niet alle geïdentifi
ceerd worden, aangezien zij door het
vuur vreeselijk verminkt zijn.
Het personeel verliet hals over kop
de fabriek. Sommigen stormden met
brandende kleeren in paniek naar den
uitgang.
De oorzaak kon nog niet worden vast
gesteld, aangezien alle personen, die zich
in het lokaal waar de brand ontstond,
bevonden, dood of zwaar gewond zijn.
Een aantal licht gewonden heeft verhalen
gedaan over de verschrikkelijke toonee-
len, die zich hebben afgespeeld. Men
vreest, dat zich onder de .puinhoopen
nog meer slachtoffers bevinden.
Het aantal slachtoffers dat bij de ont
ploffing het leven heeft verloren, is thans
tot 22 gestegen, daar 5 der zwaargewon
den overleden zijn.
Een gevaarlijk heerschap.
Te Eydtkuhnen zag Woensdagmorgen
een op het land werkende boer zes
mannen uit een boschje den weg op
gaan. Toen zp gezien werden, trokken
de mannen zich in het boschje terug,
hetgeen den boer verdacht scheen. Hjj
waarschuwde de veldwacht, die het
boschje omsingelde en de zes mannen
aanhield.
Het bleken de Litansche emigrantenlei
der Pletschkaitis en vijf zijner vrienden
te zijn. Zn beweerden sedert twee jaar
in Polen te wonen en nu getracht te
hebben over de Duitsche grens naar Li-
tanen te komen om daar hun bloedver
wanten te bezoeken.
Biji visiteering van hun bagage vond
men toen twee geweren, zes revolvers,
zeer veel munitie, zes handgranaten en
zes zware bommen. Het schijnt, dat de
heeren het voornemen koesterden, den
D-trein, waarmede de Litansche minis
ter-president Woldemaras uit Genève zou
terugkeeren, in de lucht te doen vliegen.
Een brutale beroovlng' op 'eeri
ministerie.
Maandagochtend even over achten ver
scheen op het ministerie van hinnenlamd-
sche zaken te Boedapest een jongmensch
dat een gesprek begon met den kassier.
Zij hadden nauwelijk enkele woorden ge
sproken, toen het 'jongmensch een bij
tende vloeistof in het gezicht van den
kassier wierp, die door het bijtende vocht
verblind werd en iifet kon zien, dat de
aanvaller intusschen den inhoud van de
kas roofde ca met den buit ten bedrage
van 7000 pengó er van door ging. Hoe-
Wel op het geroep om hulp in een oog
wenk het geheele ministerie op de been
was, bon de aanvaller toch in het groote
gebouw ontsnappen. De te hulp geroepen
arts constateerde, dat de bijtende vloei
stof een mengsel van aether en scherpe
peper was.
Ernstig tramongeluk in Bohemen.
Gisterenmorgen vond bij Reichenberg
in Bobemen een ernstig tramongeluk
plaats. Een volbezette motorwagen met
bijwagen sprong bij Oberhanichen in volle
vaart int de rails, viel om en werd
nog ongeveer tien meter weggeslingerd.
Het bovenste deel werd van den wagon
weggeslingerd en totaal verhield.
Twee en twintig personen werden voor
het meerendeel ernstig gewond, terwijl
één der passagiers op slag gedood werd.
Een oude vrouw stierf kort nadat zij
in het ziekenhuis was opgenomen, ter
wijl een derde persoon in levensgevaar
verkeert.
Typhoon op de Philippïjnen.
Een typhoon, die sedert Zondag op
de Philippijnen woedt, heeft in de stad
Manilla groote verwoestingen aangericht.
Zeventien personen zijn verdronken, door
dat een bergstroom zich over een rivier
dijk stortte.
In de provincie Bizel zijn zeven per
sonen omgekomen en men verwacht nog
meer slachtoffers te vinden, als de wé
gen en andere verbindingsmiddelen her
steld zullen zijn. De gouverneur vau de
provincie Pampanga schat de in zijn pro
vincie aangerichte schade op twintig mil-
lioen dollar.
De Internationale Bank.
In verband met de komende onderhan
delingen over het plan-Young, die vooral
ook de internationale bank zullen be
treffen, ontleent het „Handelsblad" het
volgende aan een in de „Neue Freie
Presse" verschenen Interview met Dr
Wirth, den Duitschen minister voor de
bezette gebieden, die tot de Duitsche
delegatie ter Haagsche Conferentie be
hoorde.
Op de vraag van den interviewer: waar
komt de internationale bank? antwoord
de Wirth:
„Ik weet het niet. Maar ge hebt zelf
gezien, dat bij; den strijd om de plaats
van de conferentie Den Haag overwin
naar bleef. Nederland is het land, waar
melk en honing vloeien en dat is het
beste voor een bank, als ze uit over
daad scheppen kan. Maar een politicus
kan zich vergissen."
Korte berichten.
De beer en mevrouw Snowden rijn
gisteren op Sandringham aangekomen,
waar zij' tot vandaag zullen blijven 'als
gasten van den Koning en "Koningin van
Engeland. Gemeljd wordt, dat het be
zoek van den kanselier der schatkist
niet-officiëel is en niet in zijn hoedanig
heid van waarnemend premier.
De hittegolf te Londen zette zich
gisteren voort, en bereikte een tempera
tuur in de schaduw van 88 graden. In
een uur tijds steeg de temperatuur met
7 graden.
De plaats Soroki in Bessarabië ig
Woensdag door een brand grootendeels
verwoest. Het gebrek aan water en de
slechte uitrusting van de brandweer
maakten het onmogelijk het vuur ernstig
te 'bestrijden. Meer dan 1000 huisge
zinnen zijn dakloos. Moeders Ioopen met
haar kinderen wanhopig door de uitge
brande straten en zoeken naar familie
leden. De schade is niet te overzien,
docht bedraagt zeker meer dan 40 mfl-
lioen lei.
Uit Riga wordt gemeld, dat een
militair vliegtuig dicht bij deze stad is
neergestort. Het vliegtuig geraakte ïu
brand en de twee inzittenden kwamen in
de vlammen om. Een onderofficier, die
hulp wilde verleeuen, bekwam ernstige
brandwonden.
In Sao Paulo (Brazilië) heeft in eèn
hoogoven een geweldige explosie plaats
gehad, waaraan, naar verluidt, tien men-
echen ten offer zouden zijn gevallen.
Binnenland.
Moord te 's Gravenhage.
Besprekingen Nederland-België.
Alg. Vergadering van den Alg. Ned. Po
litiebond te Middelburg.
Buitenland.
Rede van Briand te Genève.
De woelingen in Palestina.
Typhoon op de Filippijnen.
Verkrijgbaar in stukken van
f lOOO.-, f 500.-, f 100- en f 50.- bij
Volgens „de eerste berichten zou de
schade .ongeveer een millioen dollar be
dragen. I
In de middaguren is eergisteren in
de binnenstad van Wieenen brand uitge
broken in een blok woonhuizen. Ten
gevolge van de droogte en den sterken
wind greep het vuur snel om zich heen,
zoodat de gansche Weensche brandweer
eerst na twee uren ingespannen arbeid,
den brand kon beperken.
Bij het blusschingswerk werden acht
brandweerlieden gewond, waaronder een
ernstig. i j i i
Minister Reymer naar Z.-Limburg.
De minister van waterstaat is voorne*
mens, in de tweede helft van deze maand
een bezoek te brengen aan Zuid-Limburg
ten einde zich ter plaatse van verschil
lende toestanden op dei hoogte te stellen,
in het bijzonder voor zoover het kanaal-
en mijnwezen aangaat, en kennis te ne
men van den voortgang der in uitvoering
zijnde werken.1
Nederland en België.
Het Brusselsche dagblad „Het "Laatste
Nieuws" schrijft:
Naar verluidt, hebben de Belgische mi
nisters in Den Haag onder meer de aan
dacht gevestigd op de inmenging door
sommige „grooLNederlanders" in binnen-
landsche .politieke aangelegenheden, een
inmenging waarvan men zich in Neder
land niet genoeg rekenschap geeft, dat
zij een vriendschappelijke regeling van de
tusschen beide landen aanhangige vraag
stukken in den weg staat.
De correspondent in België van „De
Tijd" bericht, dat blijkens doior hem te
Brussel ingewonnen inlichtingen tijdeus
de conferentie in Ben Haag een ontmoe
ting heeft plaats gehad tusschen de Bel
gische ministers Jaspar en Hymans en
hun Nederiandsche collega's jhr. Ruys
de Beerenbrouck en jhr. Beelaerts van
Blokland. De ministers van buitenland-
sche zaken der beide landen zouden de
besprekingen, welke te 's-Gravenhage zijn
ingeleid, te Genève voortzetten.
Het TCiameirpresidium.
Voortdurend zegt de Maasb. kunnen
we in de laatste dagen in de pers berich
ten lezen over het presidium van de
Tweede Kamer 'en dat van de Kath.
Staatspartij', die .niets anders zijn dan
onderstellingen.
Wat het presidentschap van de Tweede
Kamer aangaat, als dit volgens de usance
doior een lid der sterkste fractie moet
worden vervuld, dan zou daarvoor in de
eerste plaats in aanmerking komen de
voorzitter van deze sterkste fractie, Mgr.
Dr W. H. Nolens.
Eerst als 'deze daar, pm welke reden
dan ook, voor zon bedanken, kan er
s'prafca 'zijn van een der andere leden;
en dat in dit verband de namen genoemd
worden van mr. P. J. M. Aalberse en Mr
J. P. R. H. van Schaik, ligt voor d(
hand, maar zékerheid daaromtrent ba
staat er pp dit oogenblik niet.
Mocht men ©venwel besluiten om het
presidium niet op te dragen aan een lid
van de sterkste fractie in de Tweede
Kamer, dan meenen w© dat de heer II.
Ciolijh daarvoor aan de beurt zou komen,
hoewel hij volgens geruchten heslist voor
