No. 259
Dinsdag 6 Augustus 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
MEMEIJERi
FfflESCHE HEERENBAAI
Hendrikse Cos Bank N.V. Goes
EERSTE BLAD.
BT
15 cU
VOOR FIJNPROEVERS
Buitenland.
1
L*
10 ets
12 di
18 ets
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij hét Bureau voor Oplaag-controle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
i
Pf
W$
V ijj
quw r
pep half ons
pen half ons
o roen j-i
^80? pep ha If ons
(geel i -
pep half ons
KT
ALLE
per 1 Augustus vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs'
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf 0.0'i
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 3(f I
Bij abonnement belangrijke korting.
V Misge'loopen.
Wat gevreesd werd is gebeurd.
Met de Kabinetsformatie is 't mis gfr
loop en'.
Blijkens een aan de bladen verstrekte
mededeeling, eindigden de beraadslagin
gen! van den Kabinetsformateurmet ver
tegenwoordigers der drie rechtsche Ka
merfracties met een, voor het tot stand
komen van een parlementair Kabinet steu
nende op de rechterzijde, ongunstige wen
ding.
Magerder kon het al niet.
Omtrent de vraag di© uit den aard
der zaak het meest belaag inboezemt:
wat de oorzaak is dat de onderhande
lingen mislukten, wordt met geen woord
gerept.'
Wij weten dus niet wie voor dezen
gang van zaken verantwoordelijk is en
welke vraagstukken het waren die een
hernieuwd samengaan van de rechtsche
partijen in don weg: stonden.
Duizenden in den lande zullen het mis
lukken van de beraadslagingen met groote
teleurstelling vernemen.
Ondanks de heftige bestrijding van de
linksche partijen en de brotokelpolitiek
vanl de kleine groepen aan de rechter
zijde, hadden 'toch de rechtsche partijen
gezamenlijk een behoorlijke meerderheid
verkregen.
Wij hebben; dat gezien en velen
met ons als een zegen waarvoor ge
dankt mocht worden.
Niettegenstaande .alle verschil in on-
derdeeleo z.ijn deze partijen het toch eens
in de groote vragen van gezag en gezin
en in het verleden is telkens weer ge
bleken dat er omtrent de vraagstukken
van practischen aard op sociaal- en fi
nancieel .gebied enz. vruchtbare samen
werking mogelijk is.
En toch geven zij nu den hun geschon
ken invloed uit handen en dat met de
wetenschap, dat hier, waar het betreft
de vorming van een parlementair Kabi
net zoo ongeveer de laatste kans was.
Toch ontvingH. M. de Koningin op
haar vraag een parlementair Kabinet te
vormen, en zoo het belang van land en
volk te dienen, een weigerend antwoord.
De vorming van een parlementair Ka
binet steunende op de rechterzijde is niet
mogelijik gebleken.
De vraag wat er nu moet gebeuren,
staat ini nauw verband mat de oorzaken
van de mislukking.
Was het de financieele 'kwestie of de
Koloniale politiek, die hier den doorslag
gaf Of stuitte de samenwerking af op
de houding van de Chr.-Historischen, die
alleen „vrijblijvend" steun wilden ver-
leeaen?
W.ij weten het niet.
En daarom valt het ook moeilijk iets
te zeggen omtrent da richting waarin
thans de oplossing moet worden gezocht
Voor dit ©ogenblik volstaan wij daarom
met onze groote teleurstelling uit te spra
ken over de mislukking van de Kabinets
formatie.
FRANSCH-ZEEUWSCHE WOORDEN.
komst der Franschen in 1795 en de
inlijving bij Frankrijk in 1810 brachten
ook de Zeeuwen in aanraking met Fran
schen, voornamelijk met de bezettingen
en met de ambtenaren vanwege Napo
leon overal been gezonden, niet- alleen
om de bevolking in^ toom te houden,
maar ook om haar voor het Fransch©
bestuur in te nemen.
Over het algemeen, zoo verhaalden
onze grootouders, was de verhouding in
iafusschen 'de burgers en deze
soldaten en ambtenaren nog zoo kwaad
met. Zoo "leerden zjj uit den omgang
et hen tal van Fransche woorden in
eiuCOjVersa^?"^aa* gebruiken.
oeders zeiden tot hunne kinderen,
Z\na" bed moesten: naar de koe-
slapént ^ranscke va te coucher ga
VS "toetmen" was1 de uïtdruk-
w v rul voor »abemaal hetzelfde",
het Fransche tout-même.
*s "Piesonkor", zeide men, wan-
RtT„ 8n een dronken man langs de
en profil z^enreiV bet toppunt van erg,
gerhjk. E,en uitdrukking die aan het
Fransche „pis encore" (nog erger!) doet
denken. I j
Wanneer Grootvader zijn kleinzoon een
werkje opdroeg, waar haast bij was, dan
klonk het: „vooruit, toetswiet". Wie
denkt hier niet aan: „tout do suite",'
spoed je wat!
Vooral 'in stopwoorden en vloeken wa
ren ,'onze grootvaders, op der Franschen
voetspoor, buitengewoon sterk. Herinner
u 'maar: Nonju, Parjen, Parjabel, Sak-
kerjen, Sakkerju, welke doen denken aa,n'
de Fransche vloeken: au nom de Dfeu
(in Godsnaam); Par Dieu (Bij God); Par
diable (voor den duivel); Sacre Dien
(heilige God) en dergelijke.
Moeders noemden schertsend hunne'
kinderen brigands (guiten), welk woord
aan „brigand" herinnert, hetwelk zoo
veel als roover beteekent. Ook schol
den zij een kind dat dom deed „drollig",
een gebruik, afkomstig van het Fran
sche oomme tu es dróle (wat ben je
een sukkel!) i
„Avanceer" doet aan Tiet Fransche
„avancer" maak voort denken.
Bekend is ook het versje, dat wij'
onze grootmoeders hoorden zingen:
Jan toerlezoer, i
de beene, de beene,
Jan toerlezoer,
de beene van de vloer.
radbraking van het Fransche café-cham
tant-versje bij het dansen gezongen:
Chantons toujour»
les belles, les beliefs'
Chantons to ujours
les belles et 1' amour.
Een couplet uit „Robert le Diable" (Ro
bert de Duivel), vertaald: Bezingen wijl,
de mooie (meisjes) en de liefde! Een
liefde, natuurlijik op haar allersmalst ge
dacht I
Vervolgens is het bekende „turf in je
ransel" (soldatenmarsch) een verbaste
ring van wat de Fransche soldaten zon
gen tout pour la Franc© (alles voor
Frankrijk I)
De naam sompetter, een goede halve
eeuw terug aan de Zeemwsche politie
agenten gegeven is ook van Fran
schen oorsprong (de Franschen voerden
het agent de police eu corrumissaire de
police en inspecteur de pblice ia, bene
vens het woord champêtre (veldwachter)
een naam die destijds aan alle politie»-
agenten gegeven wierd).
De overgang van baas tot mijhheer
werd gevormd door sinjeur, het Fransche
seigneur. Alvorens, men tot „mijnheer"
gepromoveerd werd, moest men altijd
eenige jaren „sinjeur" geweest zijh.
„Mamselscholen" heette men dei scho
len voor meisjes uit den goeden stand.
Hier .onderkent men het Fransche „ma
demoiselle". En 't hoofd eener, wat wij;
nu Muloschool zouden noemen heette
Mesjeu (Monsieur) om hem1 te onder
scheiden van zijh collega's, die meesters
genoemd werden.
Als men iemand een oogenbliK moest
laten wachten, vroeg men een ©ogenblik
„patiencie" (het Fransche „patience").
In den loop der jaren zijh dezet tijdger
noioten van de Franschen ten grave ge
daald on zijh met hen oofc de meeste
van dia basterdwoorden verdwenen.
Wat echter niet zeggen wil dat onze
Nedorlandsche spreektaal er mooier op
geworden is. Tal van beschaafden druk
ken zich 't liefst bij! voorkeur in basterd
woorden uit, terwijl de hoorder niet vaak
getroffen wordt door slordigheden in 't
'kiezen en uitspreken van Nederlandsche
woorden.
Schrijfver dezes hoorde eens een be
schaafd Nederlander de opmerking ma
ken: Zij hebben hier gedecideerd
mooie planken gelegen.
Dan hoor ik als ik tenminste kie
zen moest nog maar liever het
geradbraakte Fransch van onze groot
ouders.
Nijmegen.
J. B.
DE TOCHT VAN DE ZEPPELIN.
Ook thans is Br Eokener, de kranige
commandant van de „Graf Zeppelin" er
in geslaagd, den Atlantis-dhen Oceaan
over te steken.
Het is nog niet bekend, welke weder
waardigheden de Zeppelin op deze reis
heeft ondervonden. Te pordeelen haar
de berichten, die wij in de laatste dagen
ontvingen, heeft het luchtschip het bij
de Azoren het moeilijkst gehad.
Het spreekt vanzelf, dat daar ginds in
Amerika de gemoederen tot ©ten hoogte
punt gespannen waren. Overal, waar dé
„Graf Zeppelin" zich vertoonde, liepen
de huizen .en zelfs de steden leeg.
Men heeft de „Graf Zeppelin" een Ame
rikaan sch-groot sche ontvangst bereid.
Dr 'Eckener zag er van af, pm, zoo-
als aanvankelijk zijn plan was, over Phi
ladelphia en Washington te vliegen, doch
stuurde direct op Lakehurst aan. Het
weer was toen mooi en het uitzicht goed.
Om 11 uur 56 M.E.T. werd het lucht
schip van de luchthaven uit. het eerst
gezien. Op het laatste oogenbllk besloot
Dr Eckener niet terstond te dalen, doch'
toch nog over New-York te vliegen, ten
einde af te wachten, of de wind, die
intusschen weer zeer krachtig was ge
worden, wat zou verminderen.
Om half 3 verscheen het luchtschip
weer hoven Lakehurst, waar het tegen
half 4 aan den ankermast werd gemeerd,
teneinde later in de hal te worden ge
trokken.
De Poolreiziger Wilkins was de eerste
passagier, die het schip verliet. Hij ver
klaarde, dat de reis schitterend was ge
weest.
Wat den blinden passagier betreft, Dr
Eckener en. de scheepsofficieren weiger
den zijn naam bekend te maken, omdat
hij niet de onverdiende belangstelling
van het publiek zou trekken.
De inspecteur van het Immigratiewezön
nam hem .terstond een kort verhoor af,
waarna hij direct naar Gloucester werd
gebracht, waar hij in hechtenis blijft om
per eerste scheepsgelegenheid naar
Duitschland teruggezonden te worden.
De komst van de „Graf Zeppelin" bo
ven New-York, werd door duizenden, die
door 'het geronk van de motoren wer
den aangelokt, gadegeslagen. Vooral bij'
Timessquare bleven vele theater- en bi
oscoop-bezoekers ist'aan, teneinde het
luchtschip, dat met de hei-verlichte ka
juiten duidelijk te zien was, en een ël-
Iip's boven de stad in de richting vain
Lakehurst beschreef, gade 'te slaan.
De sirenen der schepen in de havetol
deden zich hooren cn op de daken we
melde. het van kijkers.
Dr Eckener vertelde nog, dat blijkens
de ook op deze rois opgedane erva
ringen de „Graf Zeppelin" tegen alle'
weersomstandigheden bestand is. Boven
dien deelde lhj mede, dat de stemming
aan boord steeds uitstekend is geweest.
Er was amusement voldoende.
De voldoening, die den kranigen com
mandant van het luchtschip in eon uit
stekende stemming bleek .te hebben ge
bracht, was z'óó groot, dat hij verklaar
de, buitengewoon tevreden te' zijn. Indien
thans alles gereed zou kunnen worden
gemaakt, aldus verzekerde Dr Eckener,
zou hij onmiddellijk de wereldreis wil
len aanvaarden en inplaats van naar Frie-
drichshafen, zou hij a.s. Woensdag graag
naar Tokio koers willen zetten.
Bij de landing te Lakehurst hebben
25000 mensehen kans gezien, ondanks)
de bijzonder sterke politie-macht, de af
zetting te verbreken, met het doel, de
landing meer van nabij en daardoor heter
gade te slaan. t
Toen de blinde passagier van de „Graf
Zeppelin" aan de immigratie-autoriteiten
was overgegeven, vertelde hij, dat hij'
per fiets van Dusseldorf naar Friedrichs-
hafen was gereden.
Hij had zich op bet dak van de hangar
van het schip verborgen weten te hou
den -en was bij het vertrek op het omhulsel
van het luchtschip gesprongen. Het blijkt,
dat hij1 gedurende de geheele reis in een
hut is opgesloten geweest en dus weinig
'plezier gehad heeft van zijn waaghalzerij
die het Leven van passagiers en beman-
ning in gevaar heeft gebracht.
Scheepsramp bij! Ostende.
De verdronkenen zijn meestal kinderen
en bejaarde personen.
Volgens ooggetuigen zouden de red
dingsdiensten van de haven ontoereikend
zijn geweest en zou men niet zooveel
slachtoffers hebben te betreuren gehad,
indien deze diensten technisch uitgebrei
der waren geweest.
Onnoodig te zeggen, dat deze ramp' een
ontzettende consternatie in het geheel©
land heeft verwekt.
D© meeste slachtoffers wareni z.g. dag-
jesmenschen, die 's morgens vroeg uit
Brussel en de provincie waren gekomen,
om den Zondag aan zee door te brengen.
De „Jozef Drie", aldus de naam van
het verongelukte schip, zonk binnen vier
minuten.
De Ostendsche visscbers verrichtten
wonderen van dapperheid om zooveel mo
gelijk drenkelingen te redden. Een vis-
scher sprong tot vijfmaal toe in zee en
vermocht telkens een menschenleven te
redden.
Het schouwspel was afschuwelijk. Ge
heels families, die in het water lagen,
riepen elkaar woorden van moed of voor
eeuwig vaarwel toe. Moeders zag men
worstelen, met haar kinderen krampach
tig tegen zich aangedrukt.
De reddingswerken werden bemoeilijkt
door den golfslag van de juist voorbij-
gevaren mailboot Ustende-Dover.
Bij de lijken, die in het iijikhuis te
Ostende zijn geborgen, bevinden zich die
Binnenland.
De Haagscbe conferentie vandaag ge
opend.
„De Standaard" over de kabinetscrisis.
De kafferpokken te Rotterdam.
Kinderverlamming op Walcheren.
Buitenland.
Relletjes jn Zuid-Slavië.
Do ramp te Ostende.
Het Chineesch-Russisch conflict.
De tocht, van ,,'de Zeppelin".
van twee achtjarige kinderen, die elkaar
in uiterste omarming vasthouden.
Gister is getracht de gezonken plezier
boot Joseph II te Ostende, waarvan men
denkt dat zij nog verscheidene lijken be
vat, met touwen op te halen. Dit is
echter mislukt. Later zou een nieuwe
poging worden gedaan.
De kapitein van de aanvarende sleep
boot Rnockei, die na het ongeluk on
vindbaar was gebleven, heeft zich Zondag
avond laat bij de politie aangemeld. Zijn
verklaringen zijn geheel in strijd met die
van den geredden kapitein van de Jo
seph II.
Gister zijn de meeste slachtoffers die
in het Ostends-ohe hospitaal werden ver
pleegd naar huis teruggekeerd.
Het tot nog toe bekende aantal slacht
offers van de ramp bedraagt 11 dooden
en 23 gewonden. Vijf of zes personen
worden nog vermist.
RuslandChina.
De Chineesche en Russische vertegen
woordigers hebben te Mantsjoeli in den
loop van een drietal besprekingen over
eenstemming bereikt over de volgende
pnnten
1. Terugtrekking der troepen, tot op
een zekeren afstand van de .grens.
0. Opening der officieel© conferentie
binnen de eerstvolgende vier weken.
3. Hervatting van het Transsïberisehe
terneer nog vóór de opening der con
ferentie.
De Moekden-regeering heeft bericht ont
vangen van het opperbevel der Chinee
sche troepen te Mantsjoeli, dat een
afdeeling Chineesche soldaten zich ver
broederd 'heeft met de Russische troe
pen. twee .infanterie-bataillons zijn met
wapens en geweren naar de Roode troe
pen overgeloopen. Men schrijft deze ge
beurtenis toe aan de intensieve com
munistische propaganda van den laat-
sten tijd.
Duitsche padvinders aan het Belgische
strand.
Naar Belga seint, heeft zich Zaterdag
namiddag omstreeks vijf uur te Nieuw-
poort het volgende incident voorgedaan.
Ongeveer honderd Duitsche padvinders
verschenen met de muziek voorop, die
Deutschla'nd uber Alles en de Wacht am
Rhein speelde, op het strand. Zij' plant
ten de vlag met de oude kleuren in het
zand en hieven Deutschland uber Alles
aan. Er gingen protesten op qn 'de po
litie kwam tusschenbeide. Zes padvinders
trokken daarop hun dolkmes, maar ten
slotte werd de vlag door de politie weg
genomen. De padvinders vertrokken den
volgenden ochtend uit Nieuwpoort. Aan
het parket is mededeeling gedaan van het
gebeurde.
Beiroeirimg te Serajewo.
Uit Belgrado worden aan de- „Sozial-
demokratische Pressedienst" bijzonderhe
den gemeld over incidenten te Serajewo.
Volgens door de diktatoriale regeering
van Zuid-Slavië verspreide of .gedulde
geruchten zouden de communisten ge
tracht hebben het stationsgebouw te ver
nielen. Dit is evenwel niet juist. Het
doel was niet het stationsgebouw, doen
een. militair depót, dat zich in de huurt
bevindt. De daar opgeslagen voorraad aan
machines en munitie is in brand ger
stoken em gedeeltelijk in de lucht ge-vlo-
