Dinsdag 30 Juli 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Co's Bank N.V. Soes
EERSTE BLAD.
OP VAST ACC00RD?
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen,
ALLE
per 1 Augustus vervallende
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZU1DEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.0'j
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 e
Bij abonnement belangrijke korting.
De groote moeilijkheid bij de Kabinets
formatie schijnt te zijn de onwil van
de Chr. Historischen ,om samen te wer
ken op een vast aceoord.
Door De Nederlander werd in
dit verband betoogd, dat voor het vor
men van een Parlementair Kabinet al
leen noodig is, dat het bekwaam is en
politiek gezag heeft, dat zijn leden ver
staan de dingen, die in hun eigen kring
leven, en dat zij vertrouwen in dezen
kring genieten. Dan kan het kabinet steu
nen op de politieke groepen, die de
meerderheid vormen. De verhoudingen
blijven dan zuiver, evenzoo de bevoegd
heden. De Regeering regeert, en de Ka
merleden uit de parlementaire meerder
heid behouden hun onmisbare vrijheid.
Tegen dit betoog werd door De Maas
bode aangevoerd:
le. dat er op deze wijze geen „meer
derheid" ontstaat. Een meerderheid in
parlementairen zin is niet enkel de rer
sultante van een optelsom. In die meer
derheid moet zijn een band van een
heid. 1
2e. dat in 1932 en 1925 evenzeer over
het concept-Regeeringsprogram met de
drie fracties der Rechterzijde overleg was
gepleegd.
3e. dat, wanneer niet vooraf door den
formateur met de fracties overleg ge
pleegd wordt, over het Regeeringspro-
gram, hij1 ook niet weten kan, of het
kabinet, dat hij formeeren gaat, een meer
derheid heeft, waarop het steunen kan.
Immers geen fractie zal bereid zijn steun
toe te zeggen, althans steun waaraan
eenige waarde valt toe te kennen, aan
een kabinet, waarvan het de samenstel
ling niet kent, noch het Regeerïngspro-
gram.
de. dat het „parlementair" kabinet, dat
De Nederlander op het oog schijnt
te hebben, wonderveel gelijkt op e©n
rechtsch extra-parlementair kabinet.
5e. dat, indien niet meer verkregen
kan worden dan eenige vage, zeer alge-
meene toezegging van steun, met voor
behoud van volledige vrijheid, de po
sitie van. het te vormen kabinet bij voor
baat zoo zwak zal zijn, dat die van een
minderheidskabinet er nog sterk bij zou
kunnen schijnen.
De Nederlander betoogde nader op
historische en psychologische gronden, dat
de redeaeering van de Maasbode voor
al wat het laatste punt betreft, niet juist
is, daar het Kabinet 1918, toen er geen
vast accoord was, sterker bleek te zijn
dan de Kabinetten van 1922 en 1925. Ver
der werd als voorbeeld genomen, de ver
houding in het Christelijk gezin.
„Zou het waar kunnen zijn, dat het
geluk van het huwelijksleven en' de o<]>
voeding der kinderen te beter gewaar
borgd waren, naarmate de huwelijksche
voorwaarden1 en de paedagogische over
eenkomsten te voren uitvoeriger waren
vastgesteld?
Wij gelooven dit niet; en „De Maas
bode" gelooft het ook niet.
Geen ernstige man en vrouw beginnen
hun huwelijksleven, zonder dat eenstem
migheid bestaat, omtrent de groote lijnen,
langs welke men "hoopt te kunnen samen
gaan, en omtrent de beginselen, die do
echtgenooten hopen te handhaven bij de
moeilijkheden, welke elk mensch weet
op zijnen weg te zullen ontmoeten. Maar
voorts moet de eenheid en de kracht
gevonden worden in de onderlinge trouiw
en in den ernst, waarmede elk der echt
genooten het gemeenschappelijk levens
doel inj het oog houdt en nader tracht
te komen.
Zoo 'ongeveer staan ook de zaken bij
de vorming van een parlementair Ka
binet, en hij de toekomstige samenwerking
van dit Kabinet met de partijen, waarop
het steunt; al is, uiteraard, elk beeld
gebrekkig.
Niet de uitvoerigheid der afspraken;
maar de overtuiging, dat er, bij veel
meeningsverschil, niettemin een gemeen
schappelijk beginsel is, dat_ het Kabinet
en de partijen die het Kabinet steunen^
draagt en de ernstige wil, om ge
zamenlijk, op grond van dat beginsel,
voor het Nederlandsch© volk het beste
te bereiken, wat te bereiken ia dia
overtuiging en die wil hebben voor de
kracht van een Kabinet meer beteeke-
nis dan de vaststelling van 50 punten
van een Regeerings-program."
Hiertegenover werd er door De Maas
bode" op gewezen, dat het beroep op de
historie niet opgaat, daar er in 1918
juist wel een zeer uitvoerig tot in onder-
deelen afdalend Regeeringsprogram aan
de fracties werd 'voorgelegd, met welk
program alle drie de fracties, ook de
Chr. Historischen hun instemming be
tuigden.
„Waarom wordt dan thans een ge
heel andere houding aangenomen
waarom weigert men thans zich over
een concept-Regeeringsprogram uit t e
laten, waarom wil men thans volstaan
met een vage toezegging van steun, met
uitdrukkelijke verklaring, dat men vrij
wenscht te bijven?
Het gegeven antwoord: zoo is nu een
maal onze opvatting van een Parlemen
tair Kabinet, gaat niet op, want het wordt
weerlegd door de houding, in 1918, 1922
en 1925 door de Chr. Historische Kamer
fractie aangenomen.
Het eenige, wat De Nederlander
tegen ons aanvoert is, dat zulk een
quasi-parlementair kabinet, dat op de
bonne foi vdtzeilt, best een voorspoedige
reis kan hebben.
Ongetwjfeld, alles is mogelijk, ook dat.
Maar men zal toch niet kunnen ont
kennen, dat een kabinet sterker staat,
wanneer het weet, dat de meerderheid,
waarop het steunt, vooraf zjn program
heeft gekend, en daarmede instemming
heeft betuigd dan wanneer het op
treedt alleen maar in de verwachting,
enkel op een vage, zeer algemeene toe
zegging berustende, dat een meerderheid
wel „steunen" zal.
Dat is volkomen de in zich zwakke
positie van een extra-parlementair
kabinet. Ook dat verwacht wel, dat het
voor zjn voorstellen sfeun zal vinden.
Anders trad het niet op! Maar het
heeft geenerlei recht om op bepaalden
steun te rekenen.
Ziedaar het verschil."
Dat het hier een belangrjfc verschil
betreft bljkt wel uit een opmerking van
de .Maasbode dat wanneer de Ne-
de rl ander de meening van de Chr.-
Hist. Kamerfractie vertolkt en deze op dit
standpunt blijft staan, zonder eeni-
gen twjfel de kans verkeken
is dat er thans een rechtsch
parlementair Minister ie t.ot,
stand komt.
Hieruit bljkt dat de R.K. Staatsparty
in geen geval de reis op goed geldk
wenscht te aanvaarden.
Wat gezien de historie van do laatste
jaren ook zeer bogrjpeljfc is.
Aan Antirevolutionaire zjde zal men
er wel niet anders over denkan.
Wanneer men niet weet dat men op
elkaar kan rekenen en dat party en
waarop het Kabinet steunt niet mee zul
len helpen een spaak te steken in het
parlementaire wiel, dan is het beteir niet
te beginnen1.
Hoezeer te betreuren dit ook zou zjn.
V Mr Die Veer,
Onder de opnieuw gekozen leden van de
Eerste Kamer behoort ook Mr A. A. de
Veer te Middelburg.
Deze herkiezing stemt tot voldoening,
mede omdat de heer de Veer in dit hooge
college het Zeeuwsche element vertegen
woordigt.
Natuurlijk zit hij daar niet om uitslui
tend of in de eerste plaats de belangen van
Zeeland te behartigen.
Mr de Veer ijvert daar allereerst voor
het algemeen belang op grond van de door
hem heieden Antirevolutionaire beginse
len. En hij doet dat op zulk een wijze, dat
naar zijn adviezen met belangstelling
wordt geluisterd. Wanneer de beer de
Veer bij de behandeling van belangrijke
wettsenwerpen aan het debat deelneemt,
dan is hij zeker van een aandachtig ge
hoor.
Hieruit volgt echter niet dat de Zeeuw
sche belangen door hem uit het oog wor
den verloren. Dat is wel gebleken hij de
behandeling van de Rijksbegrootlng voor
1929, toen door hem met name op de be
langen van Zeeuwsch-Vlaanderen de aan
dacht werd gevestigd.
Wij spreken de hoop uit dat de heer de
Veer in staat mag worden gesteld nog vele
jaren in de Eerste Kamer de algemeene
landsbelangen overeenkomstig de A.-R.
beginselen te behartigen en dat de belan
gen van ons gewest daar ook bij den
voortduur in hem een warm pleitbezorger
zullen vinden.
Ontzettende vliegramp in Engeland.
Gisteren is boven Edgwaxe een ontzeit-
tend vliegongeluk gebeurd. Twee lichte
vliegtuigen van het Stag lane-vliegveld, heit
eerste bemand met een, het tweede door
twee personen, vlogen op een hoogte van
300 meter boven1 Kingsbury, toen een
vreeseljk gekraak de aeüsakja uit de
huizen haalde en men tot zijn ontzetting
zag, dat de twee machines met elkander
in botsing waren gekomen. Eerst vielen
er stukken naar heneden en later storten
beide toestellen als steenen ter aarde. Men
snelde naar de plaatst, waar de toestellen
waren neergekomen. Een machina stond
in] brand; helaas kon men er niet in sla
gen den bewusteloozen piloot uit de vlam
men te redden. Hij verbrandde levend.
Het andere 'toestel was volkomen ver
nield; geen stuk was meer heel en' de
beide vliegers waren onkenbaar verminkt.
Men! weet niets over de identiteit van
toestellen en vliegers. In ieder geval zjn
het burgerlijke vliegeniers.
De Zeppelin-reis om de wereld.
Te Eriedrichshafen worden thans d9
laatste toebereidselen getroffen voor den
tocht om de wereld, die de Graf Zeppelin
reeds Woensdag om vijf uur 's morgens
zal ondernemen. Zooals bekend, gaat het
luchtschip eerst naar Lakehurst. Het is
echter niet uitgesloten, dat het sein tot
vertrek eerst Donderdagochtend zal wor
den gegeven. Dit hangt natuurlijk in ruime
mate af van het weer. Het plan bestaat om
opnieuw over de Azoren te vliegen.
De hongersnood in China.
De internationale commissie tot hulp
verleening aan het in hongersnood verkee-
rende gebied in 'China bericht dat, of
schoon de toestand verbeterd is, er nog
vele millioenen menschen honger lijden.
In Cent ral-K wans o e heeft het in geen
vier jaar geregend; de bouwlanden zijn in
een woestijn herschapen; in de steden is
de bevolking aanzienlijk verminderd.
De commissie-leden verklaren dat er
buiten twijfel kannibalisme heerscht. Een
der bestuurders zou hebben getracht straf
fen te stellen op het eten der doode licha
men van de slachtoffers van den hongers
nood, doch hem zou ten antwoord zijn ge
geven, dat de menschen slechts .hetzelfde
als de honden eten.
Het conflict China-Rusland.
Uit officieuze bron verneemt men, dat
de nationale regeering van 'China besloot,
het conflict met Rusland op vredelievende
wijze te regelen. Indien de regeering der
Sovjets de vertoogen der Chineesche re
geering ignoreert, zal China het conflict
aan den Volkenbond ter regeling voorleg
gen. Een telegram voor het secretariaat
van den Volkenhond wordt thans opge
steld. Intusschen is met wederzijdsche toe
stemming een neutrale zone van twintig
mijl in de gevaarlijke zone ingesteld.
De uitsluiting In Engeland.
De uitsluiting in de katoenspinnerijen
van Lancashire (Eng.) is bijna volledig
doorgevoerd, zoodat thans 1800 spinnerij
en stilliggen.
Het ministerie van arbeid, dat zich in de
afgeloopen week veel moeite heeft gegeven
om een vergelijk tot stand te brengen,
houdt zich thans zeer gereserveerd en be
paalde zich nu tot het uitgeven van een of
ficieel communiqué, waarin gezegd wordt,
dat de minister van arbeid een rapport
over de onderhandelingen heeft ontvan
gen, die in de afgeloopen week gevoerd zijn
om een vergelijk tot stand te brengen en
dat de minister den tegenwoordigen toe
stand zorgvuldig bestudeert.
De ontwikkeling van het conflict wordt
door den minister met groote zorg gade
geslagen, doch de minister gelooft, dat het
op het oogenblik niet mogelijk is, dat het
ministerie op eenige wijze in het conflict
nuttig kan ingrijpen.
ïn verband, met deze houding van den
minister van arbeid is de kans, dat de ver
wachtingen, die in 't getroffen gebied ge
koesterd worden, van 'n bemiddeling van
Mac Donald vervuld zullen worden, zeer
gering. m iij.ljj
De werkgevers erkennen, dat het tegen
woordige loon reeds zeer laag is en daar
van nauwelijks nog iets af kan, doch wij
zen er aan den anderen kant op, dat aan
de katoennijverheid voorloopig geen ande
re mogelijkheid overblijft, wil zij niet ge
heel en in betrekkelijk korten tijd geheel in
den put geraken.
De fang-vllegers.
Het vliegtuig „Minnesota", dat reeds
154 uur in de lucht vertoefde en een
poging deed om het duurrecord (met_ ra
vitailleering in de lucht) te verbeteren is
plotseling van 61 M. hoogte op de auto-
renbaan gestort.
Kapitein Orighton werd op slag ge
dood en de andere pRloot zwaar ge
wond. Men had juist even te voren voor
bereidselen getroffen om tot nieuwe'ra-
vitailleering over te gaan. Het is nog
onbekend door welke oorzaak het vlieg
tuig zoo plotseling neergestort is.
De „Robin" het vliegtuig van Jackson
en O'Brien bevindt zich thans reeds 366
uur boven St. Louis in de lucht.
Ffels&oheirü wet traangas gevonden.
In de Barstrasse te Berlijn zijn gaswer-
kers, die op een terrein graafwerk ver
richtten pp een uit den oorlog afkom-
stigen voorraad ïlesschen met gifgas ge-
stooten. Eenige flesschen braken toen
de arbeiders er met bun spaden op stoot
ten en enkele minuten later was de ge-
beele straat met gas gevuld.
Arbeiders en voorbijgangers vluchtten.
Bij degenen, die in de buurt van het
uitstroomende gas hadden gestaan, trad
een hevige ongesteldheid en oogpijn met
gezichtstoring op.
Naar de politie vaststelde is op dezen
grond tijdens de oorlogsjaren gifgas voor
oorlogsdoeleinden vervaardigd en onge
veer 100.000 kleine gasflesschen werden
op dit terrein uitgegraven. Daar de grond
op deze plek door de gaswerkers is los
gemaakt, bestaat het gevaar, dat het gas
nog eenige dagen lang zal wegstroomen.
Het betreft het z.g. traangas, dat geen
doodelijke werking heeft, wanneer het
slechts korten tijd is ingeademd. Het
gas werd in 1915 aan het Duitsche Wes
telijk front gebruikt door het uit de loop
graven te laten vloeien, wannéér de wind
in de richting van den vijand woei. Het
bleek evenwel spoedig dat èen dergelijk
gebruik van het gas onpractisch was
en men ging toen over tot het vervaar
digen van gasgranaten.
De flesschen, die zich in het bedrijf in
de Barstrasse bevonden en welke men
niet kon gébruiken, werden toen eenvou
dig eenige meters diep ingegraven.
De brandweer 'is hezig de aan de op
pervlakte liggende flesschen onschade
lijk te maken.
De bevoegde autoriteiten zijn het er
nog niet over eens op welke wijze de
nog begraven flesschen kunnen worden
vernietigd.
Communistische actie.
De Libre Beïgique verneemt uit Ver-
viers, dat de marechaussee te Spa Zon
dag door middel van luidsprekers van
uit een vliegtuig, dat te Venders aan een
vliegfeest deelnam, bericht kreeg, dat een
communistische bende van uit DuitscJi-
land in België poogde binnen te drin
gen. Inderdaad bleek een Tiende van 50O
communisten, die te Aken niet hadden
mogen betoogen, naar de grens gekomen
te zijn en bij Galamine op Belgisch grond
gebied te willen overkomen. "Zij werden
daar echter verdreven.
De graanoogst In Italië.
Volgens een officiëele mededeelmg van
het centraal instituut voor de statistiek
mag men dit jaar in Italië rekenen op
een graanoogst, die 3 k 400.000 ton
grooter zal zijn dan verleden 'jaar. Het
prachtige weer in het Zuiden en op Si
cilië heeft daar veel toe hijgedragen,
maar de vermeerdering is ook een ge
volg van de betere methoden, die gaan
deweg bq den landbouw ingevoerd Wor
den. Wat de overige producten betreft,
dreigt de droogte de aanvankelijk goede
vooruitzichten te verminderen. Met name
de tweede gewassen op hoog en droog-
gelegen gronden hebben veel van de
droogte te lijden.
Vtte^iuigew fc; de haringvangst.
Volgens berichten uit Reykjavik zou
men rich aldaar dit jaar by de haring
vangst vaa vliegtuigen hebben bediend
Binnenland.
De moeilijkheden bij de Kabinetsforma
tie.
Communistische bedreigingen te Eind
hoven. 1 I
Een infectie-ziekte te Rotterdam.
Verduistering te Amsterdam.
Buitenland.
Communistische actie in verschillende
landen.
De Zeppelin-reis om de wereld.
De uitsluiting in Engeland.
Het Russisch-Chineesch conflict.
en hiermee goede resultaten hebben 'be
reikt. De vliegtuigen kunnen de groote
scholen haring gemakkelijker ontdekken
dan de visschers en dezen dan waar
schuwen. Aan de Oostkust van IJsland
is de vangst hierdoor tweemaal zoo groot
geweest als anders. Bovendien konden
de vliegers pan de visschers alle noo-
dige inlichtingen verschaffen betreffen
de den toestand van het ijs.
Muiterij In een gevangenis.
In de gevangenis van den staat New
York, te Auburn, is Zaterdagmiddag an
dermaal een muiterij uitgebroken, die een
zeer ernstig karakter droeg.
Een gevangene, die enkele voorrechten
genoot, wierp twee oppassers plotseling
ammoniak in hun gezicht, waarna de on
geveer 1600 gevangenen het arsenaal van
de gevangenis bezetten, in verschillende
gebouwen brand trachtten te stichten en
alles in het werk stelden, om te ontsnap
pen.
De electrische leiding werd onbruikbaar
gemaakt, zoodat hij het invallen van de
duisternis geen licht kon worden ontsto
ken.
Politie en soldaten kwamen te hulp en
er volgde een gevecht, dat verscheidene
uren duurde. Daarbij werden 4 oppassers
dood geschoten. Van de gevangenen wer
den er 2 doodgeschoten. Het aantal hun
ner gewonden is nog niet nauwkeurig be
kend. Aan 12 gevangenen gelukte het te
ontkomen.
Later wordt gemeld:
'Zeventien honderd gevangenen zijn in
opstand gekomen. 'Zij maakten zich mees
ter van het wapendepot der gevangenis,
waarin een vijftigtal geweren en vier mi
trailleurs waren. De opstandige gevange
nen stelden zich bij de voornaamste deu
ren op en openden het vuur op de bewa
kers, van wie er vier gewond werden. De
toestand van een dezer is ernstig. Vier ge
vangenen slaagden er in te ontsnappen.
De bewakers beantwoordden het vuur en
doodden twee gevangenen en verwondden
er een. Toen de bewakers versterking had
den gekregen kon de orde worden hersteld.
De strijd tegen de communisten.
De Zondag te Parijs gearresteerde com
munisten hebben een protestbrief gezon
den aan den minister van justitie, waarin
zij verklaren, dat de tegen hen gerichte
beschuldiging inzake het smeden van een
complot uitsluitend ten doel heeft de ar
beidersorganisatie, de communistische
partij en de communistische vakvereeni-
gingen te vernietigen.
Zij' protesteeren tegen hun arrestatie en
weigeren den rechter van instructie te
woord te staan.
Twee vakvereenigingssecretarissen wei
gerden hun cel te verlaten om voor den
rechter van instructie te verschijnen. Deze
heeft daarop de opening der in beslag ge"
nomen en verzegelde documenten in afwe
zrigheid der beschuldigden doen plaats
hebben.
In verband met de massa arrestaties
van communisten te Praag wijzen de bla
den erop, dat uit de in beslag genomen
documenten nu weer eens duidelijk geble
ken is, dat Moskou de revolutionnaircn in
het buitenland met geld steunt.
