No. 242
Woensdag 17 Juli 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Hendrikse Go's Bank K.V. Goes
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
BELGISCH - FRANSCH
DUITSCH - ENGELSCH e. a.
BANKPAPIER
f 0.05
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Oit nummer bestaat uit 2 bladen.
tegen voordeelige koersen.
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie No. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummers
Prijs der Advertentlën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 nr
Bij abonnement belangrijke korting.
V Naar een 'Rechtsch bewind?
In verband met de aan den heer Ruys
de Beerenbrouck verleende opdracht tot
Kabinetsformatie, schrijft het „Utr. Dag
blad":
„Ongeacht de gevolgen van deze op
dracht. meenen wij, dat er reden tot vol
doening behoort te zijn over de richting
waarin de Kroon de oplossing der kabi
netscrisis zoekt.
Er is maar één verlangen in ons volk,
dat js het verlangen naar een parle
mentair bewind.
Dat een parlementaire regeering in de
op het oogenblik aanwezige omstandig
heden alleen mogelijk is op rechtsche
basis, zal niemand weerspreken. Tusschen
Roomsch-Katholieken en Sociaal-demo
craten is nog altijd geen voorbereidend
accoord getroffen, waardoor een regee
ring, steunend op de Roomsche en roode
Kamergroepen, mogelijk wordt.
Bestaat er grooter mogelijkheid ter
rechterzijde? Er zijn daar nog altijd moei-
lijkheden, vooral bij de christelijk-histori-
sché groep, maar er zijn teekenen van
toenadering ook.
Er is voor de rechterzijde reden, zich
te bezinnen. Haar samenwerking of haar
tweedracht zal beslissen over het heil
van hét land. Voortzetting van den toe
stand die onmiddellijk achter onzen rug
ligt, .beteekent voortzetting van de na
tionale afbrokkeling en van de stuurloos
heid van het bewind.
Moge de rechterzijde genoeg christelij-
ken zin toonen, om thans vóór' alles
te denken aan het behoud van het land,
dat van hare hernieuwde samenwerking
afhankelijk is, en n i e t in de eerste
plaats aan de individualistische overwe
gingen van de kleinere belangen der af
zonderlijke partij. Want zelfs indien men
principiëele bezwaren zou hebben tegen
veel van wat rechts begeert, dan moet
men erkennen, dat de eenige mogelijk
heid van politieke reconstructie op dit
oogenblik ligt in hernieuwde .bereidheid
van het dragen van gemeenschappelijke
verantwoording bij de rechtsche partijen,
die veel punten hebben, waarover zij
het eens zijn."
Hier wordt naar het ons voorkomt,
de spijker op den 'kop geslagen.
Op do rechtsche Kamerfracties rust
thans een zware verantwoordelijkheid.
Komen zij niet tot samenwerking, dan
is de kans op een parlementaire regee
ring misschien voorgoed verkeken, dan
wordt de invloed van de Christelijke par
tijen- verzwakt en dan' zal op den duur
ook het vertrouwen van de kiezers in
deze partijen te loor gaan.
Zeker er zijn bezwaren. Er zijn niet
geringe moeilijkheden te overwinnen voor
men tot een accoord kan komen.
Herstel van de samenwerking zal bo
vendien koren zijn op den molen van
de kleine partijen. De heeren Kersten en
Lingbeek zullen niet nalaten daaruit po
litieke munt te slaan. En dat zal hen
wel gelukken ook.
Maar dit mag geen reden zijh om niet
te doen wat in 's lands belang gedaan
moet worden.
Van harte hopen wij dan ook, dat het
aan den heer Ruys, of, indien dat meer
profijtelijk wordt geacht, aan een anderen
Kabinetsformateur gelukken zal de recht
sche partijen bijeen te brengen en de
verbroken samenwerking te herstellen.
Natuurljjk mag dit niet met principi
eels offers gepaard gaan, al spreekt het
ook vanzelf, dat niet iedere partij hare
speciale verlangens bevredigd kan zien.
Dat volgt reeds onmiddellijk uit het
feit, dat er samenwerking moet zijn.
Maar al worden dan niet alle verlan
gens bevredigd, vast staat ook, dat door
samenwerking meer bereikt kan worden,
dan door den stuurstoel door anderen
te laten bezetten om dan zelf des te
beter te kunnen critiseeren.
Wjj voegen hieraan toe den wensch,
dat als het gewenschte resultaat niet
mocht worden bereikt, althans naar bui
ten zal blijken, op welke eischen de
samenwerking is gestrand en wie daar
voor de verantwoordelijkheid draagt.
Daarop heeft ons volk recht.
Maar wij hopen niet, dat het zoover
zal komen.
Het Chineesch-Russis.ch conflict.
Naar Reuter uit Nanking seint heeft de
minister van buitenlandsche zaken aan
den plaatsvervangenden Ghineeschen
zaakgelastigde te Moskou telegrafisch het
antwoord der Chineesche regeering op het
Russisch ultimatum meegedeeld, om het
aan de Sowjet-regeering voor te leggen.
Het antwoord houdt in dat de Chinee
sche zaakgelastigde weldra uit Nanking
naar Moskou zal vertrekken, voorzien van
volmachten om alle hangende geschillen
met het Russische commissariaat van bui
tenlandsche zaken te behandelen.
Voorts zegt de nota, dat 'de regeering en
het volk van China steeds gevoelens van
vriendschap jegens de regeering en het
volk van Rusland hebben gekoesterd, maar
onlangs ontdekten dat Sowjet-agenten op
Chineesch grondgebied communistische
propaganda voerden, welke strekte om de
regeering en het maatschappelijk stelsel
in China in gevaar te brengen.
Ter handhaving van de orde hebben
toen de autoriteiten in Mantsjoerije bezit
genomen van de Chineesche Oösterspoor
en het Sowjet-consulaat te Charbin geslo
ten.
De autoriteiten in Mantsjoerije hebben
gerapporteerd dat de Russische ambtena
ren aan de Oosterspoor de bepalingen der
overeenkomst van 1924 niet nakwamen,
zoodat het optreden van de nationale Chi
neesche regeering niet aan te merken valt
als een schending der bedoelde overeen
komst.
De regeering te. Nanking verzocht dan
de Sowjetregeering:
le. De 'Chineezen, die thans in Rusland
gevangen worden gehouden, vrij te laten;
2e. Dc Chineezen in Rusland afdoende
te beschermen tegen aanvallen en onder
drukking.
De nota besluit met de woorden: „De na
tionale Chineesche regeering zal altijd
Russische burgers en 'kooplieden goed ont
vangen, maar de recente arrestaties van
Russen in Mantsjoerije waren volkomen
gerechtvaardigd, daar zij noodig waren
om de communistische propaganda den
kop in te drukken en om de orde in
Mantsjoerije te handhaven".
Dinsdagmiddag zijn te Moskou opnieuw
groote demonstraties tegen China gehou
den. Duizenden arbeiders en ambtenaren
stroomden uit de fabrieken en bureaux de
straat op en trokken onder het zingen der
internationale de stad door, waarbij ver-
wenschingen aan het adres van Nanking
werden uitgekreten. Aan binnenlandsch e
zaken vreest meD, dat de wit-Russische
gardisten de grens zullen overschrijden en
zoo de sowjettroepen tot verzet zullen
prikkelen. De commissaris van verkeers
wezen, Serebrjakof, die oorspronkelijk
naar China zou vertrekken, blijft voor-
loopig te Moskou.
De ontruiming van hét Rijnland.
In het Engelsehe Lagerhuis vroeg Sir
Frederick Hall den minister van Oorlog,
of aan het hoofdkwartier van het Brit-
s-che leger aan den Rijn instructies waren
gezonden om schikkingen te treffen voor
de ontruiming van de bezette gebieden.
Voor den minister antwoordde de on
derminister Shinwell, dat geen definitie
ve instructies konden worden gezonden
alvorens .een beslissing over d-e ontrui
ming was verkregen. Er moesten evenwel
natuurlijk schikkingen worden getroffen,
en deze waren, gelijk vanzelf spreekt,
doör zijn ministerie met den opperbevel
hebber van het Britsche leger aan den
Rijn overwogen. Sir Frederick vroeg ver
der, wat die schikkingen behelsden, waar
op Shinwell ontwijkend antwoordde, dat
er slechts eenige besprekingen waren ge
houden, doch dat nog niets definitiefs
was overeengekomen.
De taalkwestie In, België.
Uit de Katholieke rechterzijde van
de Belgische Kamer is een commissie
gevormd, bestaande uit Wa.alsche en
Vlaamsche leden, die besloten heeft de
taalkwestie in al haar aspecten te be-
studeeren en een ontwerp gereed te ma
ken, dat te zijner tijd aan "de geheele
rechterzijde ter goedkeuring zal worden
voorgelegd, om, zoo mogelijk, te geraken
tot een eensgezinde oplossing van het
taalprobleem.
De burgeroorlog in China.
Vertraagde telegrammen uit Yunnanfu
geven een sombere schildering van de
straatgevechten, die plaats hadden voor
de noodlottige ontploffing op 11 dezer.
Een groot deel van de stad werd ver
nield, waaronder de Britsche en Fran-
sche consulaten. De Britsche consul werd
gewond.
Het blijkt, dat de troepen van Kwei-
choow, die onlangs Yunnan binnenvielen,
de muren van Yunnanfu hadden bereikt,
dat slechts zwak verdedigd werd
De aanvallers slaagdei de stad
binnen te dringen en er een'hevig
straatgevecht, waarna .itploffing
plaats had.
!De edelgesteenten van den ex-sjah.
Een commissie van Fransche 'en Ne-
derlandsehe juweliers heeft de edelge
steenten getaxeerd, die de ex-sjah van
Perzië, uit zijn land meegevoerd had naar
Parijs. De collectie werd geschat op een
waarde van vijfhonderd millioen gulden.
Daarbij is niet begrepen de waarde van
de Daria-i-Noor, die van te groote afme
tingen en te hooge qualiteit is om te
kunnen worden geschat. De steen is
waard, wat een milliardair er voor geven
wil. De beroemde troon, nog afkomstig
nit de dagen van de Mogol's te Delhi,
werd door de experts geschat op 120
millioen gulden.
De overstroomingen in Turkije.
De overstroomingen bij de kust der
Zwarte Zee in het 'district Trebizonde ne
men volgens berichten uit Constantinopel,
den omvang aan van een catastrofe. Reeds
staan, naar schatting, dertig dorpen onder
water, terwijl vele andere volkomen zijn
verwoest. Er moeten meer "dan 500 doo-
den zijn.
De materieele schade wordt op drie mil
lioen Turksche poiyien geschat.
De stortregens houden nog altijd aan.
Uit Constantinopel wordt nader gemeld,
dat -het aantal personen, dat bij de over-
stroomingên in de omgeving van Trebi
zonde om het leven is gekomen, thans 425
bedraagt. -
Omtrent het lob van tien dorpen staat
nog steeds niets met zekerheid vast, aan
gezien de reddingscolonnes npg niet in de
gelegenheid waren, deze dorpen te berei
ken. Men vreest, dat zij geheel onder water
staan en dat zoowel menschen als dieren
verdronken zijn.
Zuid-Amerikaansche luchtpcstzegels.
Voor de verzending van luchtpostcorres-
pondentie naar Columbia en Ecuador en
van pakketten naar Ecuador moet, zooals
bekend is, het luchtrecht voldaan worden
met de daar te lande geldende luchtpost-
zegels.
Van deze zegels is thans een nieuwe se
rie van tien stuks verschenen in de waar
den van vijf centavos tot vijf pesos, welke
in Nederland verkrijgbaar zijn op de kan
toren der Kon. Luchtvaart-Mij. te 's-'Gra-
venhage.
Schouwburg ie Boekarest ingesiort.
Te Boekarest is gisterochtend de zich in
aanbouw bevindende nieuwe schouwburg
Carmen -Sylva ingestort. Een groot aantal
arbeiders werd onder het puin bedolven.
Op hst middaguur waren reeds elf zwaar
gewonden naar "het ziekenhuis vervoerd.
Men acht het echter mogelijk, dat nog ver
dere arbeiders onder het puin begraven
liggen. De oorzaak van de ramp kon nog
niet worden vastgesteld.
Een groot proces in Polen.
Te Wadowice bij Bielitz eindigde Zater
dag, naar Wolff meldt, een proces, dat ne
gen weken in beslag had genomen, tegen
54 personen, onder wie vele hooggeplaat
ste belastingambtenaren. De voornaamste
verdachte, Frankel, werd wegens verval-
sching van spiritus veroordeeld tot 13 mil
lioen zloti boeten en zes maanden gevan
genisstraf, en wegens belastingontduiking
tot drie maanden gevangenisstraf en
40.000 zloti boete. De bij het proces betrok
ken ambtenaren kregen gevangenisstraf
fen van zes maanden tot een jaar en boe
ten tot 1.8 millioen zloti, de overige ver
dachten straffen van een week tot vijf
maanden en boeten tot A millioen zloti,
terwijl er slechts zes werden vrijgesproken.
Hitte en watergebrek in Engeland.
Al een paar dagen maken de autoritei
ten in Engeland zich ongerust over d9
langdurige droogte, welke een ernstige
schaarschte aan water ten gevolge heeft.
Londen schijnt er nog het best aan toe te
zijn, doch Manchester heeft nog slechts
voor dertig dagen water. Reeds heeft het
gemeentebestuur de watervoorziening ge
matigd ;het besproeien der straten is ge
staakt. In alle bedrijven is het waterge
bruik tot het hoogst noodige beperkt. Het
niveau der waterreservoirs staat lager dan
sedert veertien jaar.
Het dreigendst is de toestand in Ches
hire, waar reeds gebrek heersebt.
Korte berichten.
Het aantal auto-ongevallen op 14 de
zer, den Franschen Nationalen feestdag te
Parijs en omgeving voorgekomen, is groot.
Er zijn 12 personen door auto-ongevallen
gedood en 36 gewond.
Uit Honduras wordt gemeld, dat bij
een excursie met een motorboot elf kinde
ren om het leven zijn gekomen tengevolge
van een ontploffing, terwijl 22 kinderen
werden gewond.
De prins van Wales heeft gistermor
gen officieel de internationale luchtvaart-
tentoonstelling in Olympia geopend. Alle
mogelijke soorten vliegtuigen, ook van bui
tenlandsche fabrieken, zijn aanwezig.
Na buitengewoon moeilijke oprui
mingswerkzaamheden is het Dinsdagmor
gen gelukt de vier slachtoffers van den
brand in de Chatarinamijn te Essen te
bergen. De brand kon inmiddels ge-
bluscbt worden.
Uit New York wordt gemeld, dat in
het Zuiden der Vereenigde Staten een auto
door een plotselinge wolkbreuk werd ver
rast en in een rivier werd gespoeld. De in
zittenden, een gezin van 7 personen, zijn
verdronken.
MOEILIJKHEDEN IN DE CHR. HIST.
UNIE.
(ButlenigeWone vergadering van hét
Hoofdbestuur.
Naar „De Nederlander" meldt, ïs het
hoofdbestuur van de Chr. Hist. Unie 'ter
buitengewone vergadering bijeengeroepen
op Woensdag 24 Juli, des middags pm
1 uur te Utrecht.
Eenig punt van de agenda is de hou
ding van het bestuur der Rotterdamsche
Kamerkring-Vereeniging ten aanzien van
de Kamerverkiezing van dit jaar.
De bezwaren tegen de Rotterdamsche
organisatie worden door „De Nederlan
der" als volgt- geformuleerd:
1. ,Het Rotterdamsche Kamerkringbe-
stuur misbruikte zijne positie in de Uni^
tót bestrijding barer wettig genomen be
sluiten.
2. In, zijne publicatie werd medegedeeld,
dat een man van politiek .gezag in de
Unie met Se Rotterdamsche bewqging
sympathiseerde en deze steunde.
3. Ook een speciaal Comité, onder lei
ding van den heer Van Gybland Ooster-
hoff, steunde deze beweging, en wei met
het uitgesproken doel „versch bloed" in
de Tweede Kamer te brengen.
4. Van de zelfde zijde en door de
zelfde mannen wordt een nieuw week
blad opgericht, niet om weder in nieu
wen kring de invloedsfeer van de Chris-
telijk-Historische Pers uit te breiden,
maar om „een eigen geluid" te geven,
anders dan de andere Christelijk-Histori-
sche Bladen.
5. Onder de medewerkers aan het nieu
we Weekblad bevindt zich weder een man
van politiek gezag, wiens staatkundige po
sitie verbonden is met den naam der
Unie.
6. De organisatie van het nieuwe week
blad is zóó opgezet, dat het geheele
plan gebouwd is op den onderstelden
ondergang van een ander reeds sedert
10 jaren bestaand weekblad en datop
zeer ongebruikelijke wijze, benut worden
onderscheidene gegevens en de ervaring,
welke den ondernemers ten dienste staan,
door hunne positie in de Unie en de af
gebroken relatie met het bestaande week
blad.
„Deze dingen, zegt „De Nederl." zijn
ernstig genoeg. En inderdaad, als het
zóó voort moest gaan, werd het werken
in de ^Unie onhoudbaar.
Dit is ook gevoeld door het Eestuur
der GrcningS'che afdeeling, welks tot hef-
Binnenland.
Waarom een Kabinetscrisis soms zoo lang
duurt.
Moeilijkheden in de Chr. Hist. Unie.
Het 60-jarig bestaan van de H.B.S. te
Zierikzee.
De heer H. Colijn niet naar de Tweede
KameT?
De opbrengst der Rijksmiddelen.
Buitenland.
Het Chineesch-Russisch conflict.
De overstroomipgen in Turkije.
Dagelijksch Bestuur bet verzoek richt
te, de samenroeping eener buitengewone
Algemeene Vergadering te overwegen, een
verzoek; dat nit Leiden met instemming
werd/gesteund.
Wij kunnen ons al deze dingen heg rij
pen. De politiek is zware arbeid. En het
is eenvoudig onmogelijk dezen arbeid te
verrichten met het blok wantrouwen
aan het been. Er moet zijn: onderling
vertrouwen, zucht naar eenheid, loyale
samenwerking en aaneengesloten houding
tegenover derden. Als het op een dezer
punten gaat wrijven of kraken, dan is
het mis, en zijn maatregelen tot herstel
noodzakelijk.
Wij vermanen echter tot voorzichtig
heid en lijdzaamheid. Wij zijh geenszins
bang voor krasse maatregelenals het
moet; maar dat moeten moet dan ook
onherroepelijk vaststaan.
De zeiel van Prof. Lobman in gevaar?
Het is niet onmogelijk, dat deze en an
dere moeilijkheden ooik van invloed zul
len zijn op de verkiezing van leden der
Eerste Kamer.
Onder de medewerkers van het nieuwe
blad, kómt met Dr J. Th. de Visser ook
voor, Prof. B. C. de Savornin Lohman,
lid van de Eerste Kamer, die als nummer
1 werd geplaatst op de Christ.-Hist, can
didatenlijst in de groep Utrecht, Zeeland,
Noord-Brab'ant en Limburg.
In verband met een en ander schreef
de heer 'V. d. Wart, lid van de Staten
van Zeeland, in het „Profc. Zuiden" o.m.
„Waren deze feiten bekend geweest
vóór de vergadering van Statenleden, te
Breda gehouden, dan zou ongetwijfeld de
candidatuur van prof. Lohman aan ern
stige critiek onderworpen zijn geweest.
Want zijn geheele houding schijnt ons
afwijzend te' staan tegenover den geest
'die in 'de Unie leeft ep. zich geop'en-
haard heeft in de candidatenlijst voor
de Tweedie Kamerverkiezingen.
Inmiddels zijn de lijsten voor de verkie
zing van leden voor de Eerste Kamer
ingediend. Een nieuwe vergadering uit te
schrijven is niet meer mogelijk. Vandaar
dat ook deze zaak in1 het openhaar moet
behandeld worden.
En dan wil het ons voorkomen, dat
voor hen die zich kunnen vereenigen
met het organisatorisch optreden van het
Hoofdbestuur, die zich ook, in de groote
lijn althans, kunnen vereenigen met d? u
geest die de Unie kenschetst zoowel in
leiding als door samenstelling van de'
candidatenlijst voor leden van ae Tweede
Kamer, het thans niet aangaat prof. Loh
man weder een mandaat voor de Eerste
Kamer te geven, en dat namens de Chr.-
Hist. Unie.
Adviseeren wie dan wel gekozen moet
worden doen wij niet. Vijf namen staan
op de ingediende lijst. Er is dus keuze.
En wij willen allerminst vervallen in een
euvel dat veel kwaad bloed kan zetten.
Dus propageeren wij (niemand.
Maar komt er geien licht in de hou
ding van prof. Lohman, dan ligt het niet
op den weg van do Christ.-HLst. Staten
leden hem tot lid der Eerste Kamer te
herkiezen."
