i No. 218 Woensdag 19 Juni 1929 43e Jaargang Dagblad voor de Provincie Zeeland De Landbouwdagen te Does. HENORIKSE Co s BANK - GOES EERSTE BLAD- T IWS. Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle Dit nummer bestaat uit 2 bladen. Belangrijkste Nieuws. VAC ANTIE >lven. t te laten voeren, enkele technische hoe groot moet £ens zijn, wat is drinkgoot en hoe zal dit eens uit komen. gemerkt hebben aan een goeden an overtuigd ben, eldig veel narig- en besparen als ,t ik in deze ar- illen maken, n.l. nkwater en voer- |dem van het hok rink en voerbak ing en gij zult r het verlies aan op gaas te zet- voórloopige proe- ngeveer een ver- ïlvoer en graan- Dat lijkt veel op reken nu eens lgende: 100 kui- de eerste weken gram per dag, 100 gram meel. zeg heel erg veel |t is dus ongeveer die manier maar ven houden win- meer, want een een betrouwbaar op den leg con- 50 cent. |k ook binnenkort t, dat we nu in kuikens komen besmetting komt em, of turfmolm gaasverhooging weerstaan, briefkaarten als Mijnheer, ik heb n aan dé diarrhé en dan worden gaan ze dood. [dichtingen over. antwoord als er ntwoord in een herhaal ik nog i' kijker of won een afstand kan keert. Stuur bij renai ts of direct met een toelich- t gij persoonlijk ITE HENNEPE. (betreffende, kuu rden ingezonden, voor antwoord Insdag 19 Juni. 16 uur 1852 M. 11.00—11.30 Kor- 145 Solistencoiicert. concert. 3.005 00 kinderuurtje. 6.00 citeit in onv wo I over de afsluiting |30 Uitzending van Kerk te Kampen, j-jarig jubileum! v. 1.30 Concert. Man ten. 110.00—10.15 Mor aiciaft. 2.00—3.00 Cursus. Maak lover mineralen en lert door hat Om- lezingspraatje v. d. 8.00—8.15 Gra- I v. h. Kurhaus te ptie-orkest. 15 Kerkdienst 11.20 lenconceit. Alt, te Ik. 1.20—2.20 Or- Isiek concert. 5.05 lliaansche liederen. vocaal kwartet, delij'k orkest van It. 10.35 „Norma", |l7.44 M. 1250— 4.05—5.05 Or- ofoonmuziek. 8.55 f>.50 Orkestconcert van Ketelbey. D Irecteur- H oof d redacteur: R. ZUIDEMA. Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes. Tel.: Redactie en Administratie No. 11. Postrekening No. 44455. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. No. 259. Ve Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f3. Losse nummersf0.05 Prijs der AdvertentiSn: 14 regels f1.20, elke regel meer 30 et Bij abonnement belangrijke korting. Zij, die zich met 1 Juli a.s. op „De Zeeuw" abonneeren, ontvangen de nog in deze maand verschijnende nummers gratis. (Vervolg .van heit Tweed© Blad.) Algemeene vergadering der Z. L. M. De algemeene vergadering, die heden morgen in heit Slot Oostende werd gehou den, werd geopend door den voorzitter mr P. Dieleman. Spr. verwelkomde de leden en den griffier van Gedep. Staten, Burg. en \Veth. van Goes, den heer Stof- koper, vertegenwoordiger der Kamer van Koophandel, 4«n heer Hanken (wien Spr. dankt voor het afstaan van het tentoon stellingsterrein), den heer Sneep, voor zitter van de Noord-Brabantsche Mij. van Landbouw, den heer Vereeke, vertegen woordiger van den Zeeuwschen Polder- bond, den heer Gerritsen, rijksland- en tuinbouwoonsulent in Engeland, de eer©- leden, de pers en ten slotte verschillende heeren, wier namen] reeds door ons in het verslag der H.B .-vergadering zijn ge noemd. Spr. herdacht ook nu wijlen baron Col- lot d'Escury en uitte zijn welgemeende wenschen voor het herstel der heeren Van 0 ©veren' en Stoutjesdijk. Ten slotte huldigde Spr. het bestuui van den kring West Zuid-Beveland dei Z..L.M. voor den velen verrichten arbeid, aan deze tentoonstelling verbonden. Spr hoopt, dat een schitterend succes hun werk moge bekronen. Hierna deed Spr. verschillende mededee- lingen over door het H.B. en Dag. Be stuur verrichten arbeid, welke reeds dooi ons zijn vermeld. De rekening over 1928 werd, na gun stig rapport door de commissie van on derzoek, goedgekeurd. De commissie stel de nog voor de subsidie aan de Ned, Landbouwhandelskamer te Den Haag te schrappen. Het H.B. zal dit overwegen. Statutenwijziging. Het voorstel van het ,jï.B. om arti kel 33 laatste zin, luidende: „Voordat de rekening en verantwoording goedgekeurd kan worden, moet eene commissie van 3 personen, benoemd door het bestuur van den Kring, waarin de Algemeene Ver gadering gehouden wordt, daaromtrent rapport uitbrengen", als volgt te wijzigen: „Voor dat de rekening en verantwoording goedgekeurd kan worden, moet eene com missie van 3 personen daaromtrent rap port uitbrengen. Deze personen, waarvan jaarlijks een aftreedt, worden benoemd door de besturen der kringen. De volgorde wordt bjj rooster vastgesteld'„wgrdt door den voorzitter toegelicht. Het \jordt z.h.st. aangenomen. De kwestie der herkiesbaarheid der H.B.-leden komt nu aan de orde. De afdeelingen alg. leden Oostelijk Zuid-Beveland, Wemelctinge, Krabbendijke, Biezelinge, 'Waarde, Klóetinge en Veere stellen voor te bepalen: De H.B.-leden worden benoemd voor den tijd van 3 jaar gn zijn eenmaal direct herkiesbaar en daarna gedurende een zit tingsperiode niet herkiesbaar. Da voorzitter zegt, dat het H.B. geen advies heeft. De voor- en niadeelen zijn door heit Diag. Bestuur objectief uit eengezet. De ,heer P. J. J. Dekker te Wemel- dinge zegt, dat de kring Oostelijk Zuid- Beveland zich alleen heeft laten leiden door heit belang der Mij. Het voorstel wil meer leven en belangstelling in de ZL L. M. brengen. De burgerij vlagt nu en leeft met de Z. L. M. mee. Maar wat het interne leven in de Z. L. M. betreft, daar op is wel wat aan te merken. De herkiesbaarheid van de H.B.-leden tnoet niet door de kringen worden uit- gemjaaikt. Er moet in dezen uniformiteit zijn. De kring Oostelijk Zuid-Beveland heeft waardeering voor het tegenwoordig H.B. Maar het is een feit, dat nu tal van groepen en personen buiten heit werk! van de Z. L. M. staan. Spr. acht het niet verkeerd, dat er in heit H. B. leden zitten^ die van meerdere organisaties lid zijn. Er moet in samen werking kracht worden gezocht. Wij moeten ieders overtuiging respecteeren. Een argument 'is ook,, dat de jongere krachten, de actieve boeren niet zoo veel meeleven. Maar Spr. bestrijdt dit en verwijlst naar het landbouwonderwijs en den gehouden ontwikkelingsdag. Spr. bepleit aanneming van het voorstel. Dhr. Hartog gaat hiermede accoord. Dhr. Blom bestrijdt het betoog van den heer Dekker. Spr. ziet .in het voor stel meer afbreuk aan ophouw der Z. L. M. Wanneer de kringen meenen, dat een H. B.-lid niet meer deugt, moeten ze hem niet meer candideeren. Spr. pleit er juist voor, dat de kringeu zelf al of niet herkiesbaarheid zullen invoeren en adviseert tot verwerping van het voor stel. Vrijheid - blijheid. Dhr. Jac. Welleman noeimt rust en stabiliteit goed voor het bedrijf, maar niet voor de organisatie. Is er geen ver plichte aftreding, dan krijgen ongemerkt de behoudende elementen den boventoon. Dit heeft met leeftijd niets te maken. Het is noodig, dat er in het H. B. nu en dan nieuw bloed komt. De kringen mogen geen verplichte aftreding invoe ren, zoolang de statuten der Z. L. M. her kiesbaarheid voorschrijft. Dhr. Blom: dat moet er qok uit. Dhr. Welleman: dat heb ik U niet hooren zeggen. Alle andere provinciale landbouw-orgar nisatie3 hebben rgeds de verplichte af treding. En het gaat daar goed. De heeren Dekker en Blom r-eplioeeren nog. Hierna komt het wijzigingsvoorstel in stemming. Het wordt verworpen met 54 tegen 43 stemmen. In behandeling komt nu het voorstel om artikel 16, 2e en 3e alinea der star tuten, als volgt te lezen: Een kring met minder dan 600 gewone leden benoemt twee hoofdbestuursleden. Een kring met meer dan 600 gewone leden benoemt voor elke 300 of gedeelte van 300 leden één hoofdbestuurslid tot een maximum van vier leden. Dit wordt zonder discussie of hoofdei, stemming aangenomen. Jaarrede. Daarna hield de voorzitter als gewoonr lijk een jaarrede, waarin hij er allereerst op wees, dat men vergaderde op een aan historie rijken bodem, in het slot van 't Oostende of het Slot Osteade be kend uit het diep der middel-eeuw ei^ ge sticht vermoedelijk door de heeren van Borsselen aan wie het althans lange jaren heeft behoord oorsprong mogelijk van de stad Goes, gelegen aan het stroompje de Gosaha, dat in de Schelde uitliep, aan het oostende van een toen malig eiland. Men zou er boven kunnen schreven van Slot tot boerenherberg. Gansch een rijk verleden doemt hierop, want reeds vanaf 1751 werd het recht geschonken in de resten van het Oude Slot aan de landlieden bier en drank te schenken. Van het eens zoo heerlijke slot is alleen nog over het meer of min der zware fundament, de moerbezieboam. Het was in de 16e eeuw gekomen in handen van de familie van der Goes, maar werd in 1747 aan den Raad van State verkocht en diende tot militair hos pitaal en kazerne om in 1750 aan een particulier te worden verkocht. Rondom het Slot ontstond Goes. Deze stad was van oudsher een gunstig gelegen centrum en had een goede marktplaats, en daarvan en van het land om haar is Goes afhankelijk. Het leed minder dan an dere plaatsen in Zeeland onder den wan gunst der tijden of verzanding van stroo men en verlegging van wateren. Wel zag heit in de 15e eeuw een haven dichtslib- hen, en later ook de tweede afgesloten worden door aanlandingen, zoodat het ha- venkanaal in 1809 moest worden verlengd, maar dit ^alles ^ondermijnde niet haar welvaart. En ook thans nog heeft het een uitgang hj de samenvloeiing van Zaadkreek en Oosterschelde op een dijk, op een plaats, waar een onverschrokken loods der O.-I. Compagnie op zijn ouden dag lichtwachter was en 29 Augustus 1818 stierf. Het was Frans Narebout, de kloeke menschenreddar, wiens assche rust onder da gewelven der schitterende Magdalena- kerk. Sedert 1313 bleef Goes aan de Grafelijk heid en vele vrijheden werden haar voor al door de graven uit het huis van Bedje- ren gegeven. Zoo kwam Jonk vrouwe Jaooha van Bedjeren op het Oude Slot en hield er hof. Nu 500 jaar geleden (1428) ont moette zij daar in den tuin van de Socië teit Van Ongenuchten Vrij voor het eerst Frank van Borselen, die vroeger tegen haar had gestreden. In 1432 huwde zij met hem in het geheim te 's-Gravenhag© en ging wonen op zijn slot te St. Maar tensdijk, doch stierf in 1436 op 36-jarigen leeftijd op het slot Teylingen. Wellicht heeft de edele hertogin-gravin van Zeeland, dame van .Zuid-Beveland, de Schutterkoningin op de Schuttersfees ten, hier op deze plaats haar gelukkig ste 'tijden in haar kortstondig leven door gebracht. Met nog enkele voorbeelden toont spr. aan wat Goes dankt aan het Beiersche Stamhuis en speciaal aan Jacoba van Beieren. Zij heeft mede den grondslag gelegd voor den bloei en de welvaart van het stedeke Goesi, waarin wij ons nu het meer en meer niet alleen een centrum van Westelijk Zuid-Beveland, maar van .geheel Zeeland is geworden, van harte verheugen. Toch is ook die welvaart te danken aan arbeid. Zonder arbeid geen productie. ■Spr. is daardoor gekomen aan het tweede deel zijner rede „Landarbeid en loon© n". Spr. zegt, dat het vraagstuk van den landarbeid en daarmede in verband van de landarbeidersloonen een der belangrijkste van onzen tijd is. Zij, die leiding geven aan het landbouwleven moeten meer stu die maken van de oeoonomie en gezonde denkbeelden en begrippen aan brengen bij degenen, die leiding geven aan het hoogere cultuurleven van ons volk en te veel kijken naar de steden en de industrie. De landbouwers slaan hun han den ineen over den oeconomischen onzin, die werkelijk intellectueel© menschen dik werf voortbrengen wanneer zij regelen willen voorstellen ook voor het leven ten jjlattelande en voor den landbouw. Inzonderheid eischt het loonvraagstuk onze belangstelling, maar dit is bij den landbouw niet hetzelfde als hij de in dustries men kan bij den landbouw het taakloon slechts in beperkte mate toepas sen. Er is minder goed controle mogelijk, en de arbeider heeft te maken met plan ten en dieren, dus met levend organisme, dat toewijding en zorg vereischt. Men is er veel meer van wcers- en bodemge steldheid afhankelijk. Er is minder ar- beidsverdeeling mogelijk. De betrekking in den landbouw is berekend op langeren duur. "De contracten dienen voor min stens een jaar, van oogsttijd tot oogsttijd te worden afgesloten. Het geven van een eigen bedrijfje zal daaraan medehelpen en spr. wijst in deze op het nuttig wer ken der landarbeiderswet. Ook is de per soon van den arbeider bij den landbouw van groot gewicht. Voor verhoogd© prestaties moet bijv. verhoogd loon worden gegeven in dan vorm van ©en aandeel in de producten. Doelmatig toegepast praestatieloon kan hier ook zeker medewerken. Meerdere ra tionaliseering van den arbeid, zoo mogelijk doelmatig geordende uitbreiding van het taakloon en beschikbaarstelling van goede stukjes land behooren tot de belangrijk ste middelen om tot een gezonden land- arbeidersstand te komen en deze te be houden. Men zal een ontvolking van het platteland er door tegenhouden en daar aan moet ook verhooging van het peil van leven van de arbeiders medehelpen door middel van waterleiding, el ectricitsit, goed© transportmiddelen en goede scholen. Men moet komen tot meer praestaties en door goed onderwijs en vakopleiding maken, dat de schrandersten het verder in de wereld kunnen brengen. Spr. ontkent, dat hooge loonen de ka pitaalvorming tegengaan of dat deze hoo gere loonen toch maar worden verteerd. Kapitaal te willen vormen ten koste der loonen, werkt averechts. Te meer waar de arbeiders niet degenen zijn, di<J als regel hun geld in het buitenland verteren. Men moet volgens Nobel de weelde artikelen, die uit het buitenland komen, zwaar belasten en dat geld ten deele besteden om binnenlandscne ondernemin gen te steunen. Aanleg van een goed we gen- en kanalennet is daarvoor een der aangewezen middelen, 'inzonderheid ook omdat b.v. goede autowegen vreemdelinr genbeizoek trekken. Verkeerd is de stel ling, dat door beperking ia de loonen kapitaalvorming moet plaats hebben. De waardeering der arbeidspraestatie uitko mende in de belooning daarvan is van het grootste gewicht. In den feodalen tijd was arbeid een schande, nu is ledigloopen en luiheid een schande en terecht noemde de spreukendichter der Schrift lediggang des duivels oorkussen. Ideaal zou het zijn wanneer de hoogste en zwaarste praestaties ook het hoogst werden beloond en daarnaar moet worden gestreefd. Een collectief arbeidscontract zou dan niet mogenbestaan, er moet zijn loon naar arbeid. Waar een afzonderlijk bedrijf niet al leen het loon zal verhoogen rijst de vraag of een minimumloon dient te worden vast- gesteld, maar spr. meent, dat de wet dit nimmer mag doen. Het beschermt wel den arbeid, .maar kan het getal werkloozen doen toenemen. Toch is z.i. een hoog loon Jte prefereeren. Zulks ook in het belang van den binnenlandschen afzet der producten. De V. S. van Amerika zijn juist rijk geworden door de hooge loonen. Ook Duitschland is eerst wel varend geworden sedert stijgende loonen in binnen- en buitenland een massaver- bruik en daarmede een massaproductie van vele soorten van goederen hebben mogelijk gemaakt. Ieder moet door arbeid in zijn behoef- 'ten kunnen voorzien. Arbeid blijft de grondslag der productie. Het zijn niet de slechtsten onder de arbeiders, die ernaar streven ondernemer te worden en door hooger loon moet daartoe de mogelijk heid bestaan. Maar de strijd was meestal over den grond, den bodem. Die strijd blijft omdat de grond beperkt is en de menschheid toeneemt. De strijd kan oeoonomisch en vreedzaam gestreden worden. De beperkt heid van den bodem doet de vraag naar voren komen, wat beter is: het groot grondgebruik of bet klein-grondgebruik. Groote bedrijven kunnen niet geheel wor den gemist en spreker wijst er o.a. op wat men in Zeeland aan den Wilhelminapol- der en de Bathpolders te danken heeft. Maar ook is bet waar, dat op kleinere bedrijven meerdere personen kunnen le ven en arbeiden en intensiever bemesting meer uit den bodem doet halen. Spr. meent, dat op de boerderij geen ambtenaren moeten regeeren, daarom geen staatsexploitatie. Het privaatbezit of de private exploitatie is voor den landbouw bet meest doelmatig. Spr. meent, dat iedereen het niet zoo aanstonds met zijn Ibesohouwingen zal eens zijn, maar dat is ook niet de be doeling. Doch wat hij zeide is z.i. de moeite van het overdenken en bespreken bijv. op de wintervergaderingen der af deelingen overwaard. Ook de landbou wer kent, gelijk hij het leven zijner die ren kent, als een rechtvaardig man dat zijner arbeiders en terecht liet Ten Kate een Zeeuwsch landbouwer zeggen, dat als hij zijn naasten niet doet leven, zijn land voor tarwe distels moge geven. Hierna kwam spr. tot bet eigenlijke landbouwoverzicht, waarin gewezen wordt op een algemeen zeer gunstige weers gesteldheid, op bet groot economisch ri sico, op *bet nog steeds voortwoekeren der malaise als uitvloeisel van den oorlog, op het hoogtij vieren van protectionisme, op de groote nadeelen der internationale handelsbelemmeringen, op het grondge brek, waardoor meer dan ooit het pacht- vraagstuk in ons land in het teeken der belangstelling staat. Verder op het weg nemen der beste krachten door emigra tie en op de groote belangstelling voor dien tuinbouw. Voor de bijenteelt komt steeds meer belangstelling. De handel in paarden is eerder nog ongunstiger geworden dan ver beterd. Toch blijft de belangstelling voor de fokkerij levendig. De beteekenis der melkveehouderij is in sommige deel en der provincie nog toe nemend. De vetmesterij neemt gestadig in beteekenis af. De fokkerij van varkens was geduren de een groot deel van het jaar niet loo- nend. Ook de resultaten van de mesterij waren gedurende de eerste negen maan den van 1928 ongunstig. Het vereenigings- leven pp "het gebied van ..geitenfokkerij blijft levendig. De boterprijzen waren be duidend hooger dan in vorige jaren. Voor consumptiemalk waren de prijzen gewoon. De resultaten der pluimveehouderij kun nen onverdeeld gunstig worden genoemd. Verder geeft Spr. over tal van: zaken betreffende het landbouwleven, het onder- Binnenland. De landbouwweek te Goes. Het antwoord van de Regeering op de vragen van den heer Colijn. Interpellatie-Colijn over 't gebeurde te Willemstad. Stukken voor de Provinciale Staten. Buitenland. Ernstig spoorwegongeluk in België. Het vliegongeluk boven het Kanaal. Wolkbreuk jn Griekenland. U zijt dan AFWEZIG. Zorg er dan voor dat Uw stukken van waarde AANWEZIG zijn in een Loket van onze brand- en inbraakvrije KLUIS- INRICHTING voor: 1 GULDEN per maand. wijs ein de instellingen der Z.L.M. be langrijke bijzonderheden. Spr. komt dan weer terug op zijn histo risch overzicht van den zoo bij uitstek gunstig gelegen vruchtbaren kring Wes telijk Zuid-Beveland. Spr. wijst er op hoe men reeds in zeer vroege tijden leest van Goes en Beveland. In 776 vindt men de villa ter Gosse en leest men pagus Bevelandus en gewaagt men van van Brumsole (Borsele). In 966 van, drie eilanden: prima Bievelant, seeunda Spie sant, tertia Gersele (d.i. jerseke). Ver moedelijk is de naam Suth Bevelant het eerst genoemd in een charter van 1147 en North Bevelant in een van 1228. De naam van het oude eiland Wolfaartsdijk komt het eerst voor in een stuk van 1105, onderteekend on. door Gisebertus van Wolfgersdike dienstman van den bis schop van Utrecht. Spr. zet dan in den breede uiteen hoe Zuid-Beveland er in de middeleeuwen ge heel anders uitzag dan thans. O.a. wees hij op de afzonderlijke eilandjes Borsse len en Baarland tot in de 15e eeuw. Schorren en slikken waren van het reeds bedijkte gedeelte gescheiden door den arm van den Schenge en van Walcheren door de Lemmel en de Welsinge. Zij waren doorsneden met stroompjes als de Looy Ve., die uitkwam in de Zwake, die de W etst watering aan de Zuidzijde bespoelde en haar weder van de Baarlanden scheidde. Ook gaf spr. een herinnering aart het bedijken van den Lodewijkpolder onder Lodewijk Napoleon, later veranderd in Wilhelminapolder, genaamd naar H.M. Frederika Louisa Wilhelmina, echtgenoote van Koning Willem I. In 1821 liet I. G. J. van den Bosch, toen hij in het huwelijk trad met mej. G. A. Kakebeeke een huis voor zich in den polder bouwen. Zoo kwa men er meerdere benevens eenige hofste den en werd dorp en polder gelijk men ze thans ziet. Zoo ligt daar thans aaneengesloten Westelijk Zuid-Beveland en is Goes daar van meer en meer het centrum geworden; te .belangrijker naarmate de bedijkingen toenamen en Westelijk Beveland een ge heel werd. Het is schier niet te gelooven, hoe een maal de Zeg weg van Middelburg naar Antwerpen ging langs Heinkenszand. Niet te gelooven, voor wie oppervlakkig het land ziet en Zeeland niet kent, dat dit Westelijk Beveland doorsneden geweest is met allerlei stroompjes en bestaan heeft uit tal van eilandjes. Spr. herinnert dan aan verschillende verdwenen kasteelen. Na nog verschillende bijzonderheden over de verschillende dorpen en hun ont staan te hebben medegedeeld, zegt spr. dat het is een schoon, een schitterend land. Van ongekende vruchtbaarheid, rijk dom en weelde, waarvan J. A. v. d. Goes en anderen zongen. Uit schor en slik iis de prachtige pro vincie geboren, die als 't ware goud in den bodem heeft en door krachtige energieke menschenhand onder Hoogeren Zegen is herschapen tot het vruchtbaarst bouw en weiland in het heerlijkst klimaat van Nederland. Een prachtland, geen een tonige vlakte, maar doorbroken met trot- sche djjken, die zich als guirlanden van

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1929 | | pagina 1