No. 202
Vrijdag 31 Mei 1929
43e Jaargaog
Dagblad voor de Provincie Zeeland
NIEMEIJER's
RIESCHE HEEBENBAM
HENDRIKSE Go's BANK - BOES
VOOR FIJNPROEVERS
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
ALLE
per 1 JUNI vervallen
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259,
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG»
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.--
Losse nummersf 0.0r
Prijs der AdvertentlBn:
regels f 1.20, elke regel meer 30 c{
Bij abonnement belangrijke korting.
Geen onbillijke oritiek.
Wanneer men nagaat, welke wenschen
van Anti-revolutionaire zijde op den voor
grond werden gesteld en wat daarvan
verwezenlijkt werd, dian is er voor vol
daanheid weinig reden.
Wie echter billijk is en de zaken nuch
ter beziet zal zich er wel voor wachten,
deze partij daarvan een verwijt te maken.
De zaak is toch deze, dat de A.-R.,
partij hóewei betrekkelijk sterk, alléén
nog weinig te vertellen heeft.
In de vorige parlementaire periode had
zij 16 van de 100 zetels in de Tweede
Kanier bezet en dit aantal is in 1925
geslonken tot 13.
Van een meerderheid is dus geen
sprake.
Eene partij!, die 13 tot 16 zetels beziet
vormt nog een betrekkelijk kleine min
derheid. Én men kan zeker niet ver
wachten, dat zij1 alles naar hare hand
zal zetten.
Wie billijk oordeelt en dat is toch
immers noodig, ook in de politiek
zal nooit smalend mogen spreken indien
volstrekt niet alle wenschen werden in
gewilligd.
Hij zal'zich integendeel hebben te ver
wonderen, dat nog zooveel bereikt werd
en dat nog zooveel dat dreigde te be
zwijken, behouden bleef.
Denk slechts aan den schoolstrijd.
Een kwart-eeuw geleden scheen het
ondenkbaar, dat de vrijheid en het recht
van het Christelijk onderwijs zouden wor
den erkend. En toch is wat onmogelijk
scheen, werkelijkheid, geworden. Dank zij
niet het minst het optreden van de A.-R.
partij1.
Denk voorts aan den strijd tegen de
publieke oneerbaarheid.
Men heeft aan de A.-R'. partij en de
Chr. Hist, vaak hun samengaan met de
R.-K. Staatspartij verweten. Maar zouden
de bekende zedelijk'heidswetten, die zulk
een uitnemende werking hebben, ooit tot
stand zijn gekomen, indien deze partijen
zich hadden bepaald tot het critiseeren
van anderen?
Denk aan de Zondagsrust.
Terwijl overal de ontheiliging van den
Zondag grooter wordt, werd in ons land
de laatste jaren de Zondagsdienst bij de
publieke vervoermiddelen belangrijk be
perkt.
Denk ook aan de handhaving van het
gezag.
In critieke tijden, 1903 en 1918, waren
het Christelijke Kabinetten, die het gezag
wisten te handhaven, en die dat konden
doen, dank zjj' niet het minst het krach
tig optreden van. de A.-R. Party".
En denk dan ook aan wat voorkomen
werd.
Er is een geweldig; drjjVen de laatste
jaren om onze huwéhjksweigeving in on-
Christelijfcen zin te wijzigen. Dè echt
scheiding moet worden vergemakkelijkt.
De grens tusschen wat zedelijk is en on
zedelijk, uitgewischt.
Maar de A.-R. partij heeft zich daar
tegen, evenals de andere rechtsche par
tijen met kracht verzet. En dat verzet
was niet tevergeefs.
Het is waar, lang niet alles werd be
reikt.
Wij zijn volstrekt niet voldaan.
Er is nog genoeg te doen overgebleven.
Maar we willen niet zoo onbillijk zijn,
om daarvan de A.-R. partij de schuld te
geven.
En wiji willen ook niet, omdat nog
niet alles bereikt kon worden, vergeten
het vele goede dat mede door hei op
treden van de A.-R. partij bereikt werd.
Wij willen ook. waardeeren.
En in geen geval willen wij er toe mee
werken dooi- een onbillijke en onbroeder
lijke critiek de A.-R', party te verzwakken
en de revolutionaire partijen gelegenheid
te geyen in de handen te klappen.
Daarom stemmen wiji straks: Anti
revolutionair I
De openbare school neutraal?
De propagandisten voor de openbare
school (men zie de strooibiljetten die o.a.
te Biggekerke en te Vlissingen werden ver
spreid) komen telkens weer aandragen met
de bewering, dat de openbare school de bij
uitstek Christelijke school is.
Natuurlijk is dat een dwaasheid.
Een school waar van de beginselen van
het Socialisme niet mag worden gespro
ken, kan nooit de bij uitstek Socialistische
school zijn. En zoo kan ook de openbare
school, die neutraal heet te wezen, ook niet
zijn de Christelijke school bij uitnemend
heid. Dat gevoelt een ieder.
Die neutraal heet te zijn.
Maar de openbare school is niet neu
traal, kan het niet zijn.
Dr H. F. R. Hubrecht, een vrijzinnig
man, die veel voor het onderwijs deed,
heeft dit indertijd gevoeld toen hij schreef:
„De Staat kan niet schoolmeesteren, wijl
hij noch godsdienstige belijdenis, noch
paedagogische beginselen heeft en daarom
een neutraliteit moet najagen die practisch
op de bevoorrechting van het modernisme
en bestrijding van het Christendom uit
loopt".
In de „Volksschool" van 5 Sept. 1900
kan men lezen: „Zij (de sociaal-democra
tie) acht het vanzelf sprekende plicht der
partijgenooten, de kinderen op te voeden
in den geest der socialistische wereld
beschouwing".
Hoe dat kan gebeuren werd aangegeven
door den heer J. G. van Kuykhof, vroeger
openhaar onderwijzer te Amsterdam, in
deze woorden: „De socialist zal thuis en in
den kring waar hij invloed heeft, zijn le
vensbeschouwing laten spreken in zijn
daden, in zijn uitingen, in zijn lessen. Hij
zal niet de waarde-theorie van Marx, noch
de ijzeren loonwet van Lasalle doceeren,
doch hij zal op v o ed en in s.oc i a 1 i s-
t i s c h e richting, ook zonder het woord
te behoeven te noemen. Onze bedoeling is
toch de jeugd op te voeden tot
Socialisten, tot klassenstrijders".
Wenscht men nog een staaltje?
De schrijver A. M. de Jong, voorheen
openbaar onderwijzer, schreef indertijd
onder den schuilnaam Frank van Wezel
over zijn militairen dienst in mobilisatie
tijd.
Hij vertelt daarin, dat de recruten Va-
derlandsche liederen leerden, <f.a.: ,,'tls
plicht dat ied're jongen", en merkt daarbij
o.m. op: „Frank van Wezel kende het
maar al te bitter-goed. Hoe dikwijls had
hij zich op school niet gemelijk geërgerd
als hij z'n klas dit vervaarlike vaderlandse
onzin had moeten leren zingen. Nooit had
hij kunnen laten er nijdige stekelijkheden
over te zeggen en de jongens een ideetje te
geven van de barre, de waanzinnige op
schepperij van het malle rijmsel, de opge
schroefde toon, de daverende onnatuur
van zoo'n zot product, het gebrek aan.
ernst dat de man al aanstonds tot een ezel
stempelde, die jochies tot het oorlogswerk
zou willen opzwepen I"
Hier wordt dus de openbare school door
hare eigen voorstanders geteekend als een
inrichting die de jeugd drijft in de rich
ting van het modernisme of ze opvoedt tot
Socialisten en klassenstrijders.
Onder het. mom der neutraliteit.
V* Groote varwaohtlnpn,,
De liberalen hebben van de komende
verkiezingen igroote verwachtingen.
In -een te Rijswijk gehouden vergadering
voorspelde de heer Boon, de secretaris
van de Liberale Staatspartij, dat de Soc.-
Democraten op 3 Juli geklopt zullen wor
den en dat do rechtsche partijen geen
meerderheid zullen halen,® m.a.w. min
stens 5 zetels zullen verliezen.
En dat, ondanks dei stemmenversnip-
piering, waarvan naar de heer Boon zelf
verklaarde met name de Liberale Staats
partij te lijden heeft, terwijl de groot©
partijen daarvan profiteered
Moed geeft tien vooruit zegt het spreek
woord.
Maar ©en ander spreekwoord zegt, dat
men aan vogels in de lucht bitter weinig
heeft.
Hoe dit zij, uit deze optimistische voor
spellingen blij let wel dat er van verschil
lende kanten hard gewerkt wordt en dat
het dus ook voor ons zaiak is om niet
achter te blijven.
Vooral aan het stille werk zal de
grootste aandacht geschonken moeten
worden.
Huisbezoek, systematisch huisbezoek
waarbij hef geheele terrein wordt afgie-
vischt, is noodzakelijk.
De Antirevolutionaire beginselen moe-
ten worden gepropageerd, de Antirevolu
tionaire .politiek verdedigd en de naam
van onzen eersten oandidaat, (Jen heer
J. J. C. van Dijk, naar allo kanten
uitgeklonken.
DE VERKIEZINGEN IN ENGELAND.
Wiinst der arbeiderspartij!, verlies der
conservatieven.
De verkiezingsdag zette gisteren in met
prachtig weer. De meeste werkgevers heb
ben hun personeel in de gelegenheid ge
steld om tijdens, de werkuren ter stembus
te gaan.
Het aantal kiezers bedraagt 28 millioen,
waarbij 7 millioen nieuwe kiezers, waar
van1 meer dan 5 millioen vrouwen, die
voor de eerste maal stemmen. Dit aantal
is zo© groot, doordat ook vrouwen het
kiesrecht, op '21-jarigen leeftijd kregen.
In totaal is het aantal vrouwelijke kie
zers ongeveer anderhalf millioen grooter
dan het aantal mannelijke.
Het was iets. heel natuurlijks, een agent
van politie een zestal babies in hun
kinderwagens buiten het stembureau te
zien bewaken, terwijl de moeders haar
stem uitbrachten.
Er was voor deze verkiezing in Enge
land weinig animo-. De grootste oorzaak
van de lauwheid, van het publiek is hierin
te vinden, dat het zich maar heel weinig
meer interesseert voor de- parlementaire
partij-politiek, en alleen wanneer een zeer
duideljjlfc tot zijn recht komend, actueel
nationaal belang op het spel staat, maakt
het zich warm voor verkiezingen.
Dat deze onverschilligheid een gunstig©
factor is voor lie labourpaxtij1, spreekt
vanzelf. Het zijn steeds, d.e socialisten,
die het trouwst naar de stembus, trekken,
en ziji profiteeren bij iedere verkiezing van
de laksheid der anderen.
Bij het kennis nemen van de uitslagen
diene .men het volgende te bedenken:
In Engeland komt op ieder district
een afgevaardigde, in overeenstemming
met het oude stelsel der enkelvoudige
kiesdistricten. Deze zijtn zeer ongelijk be
volkt. Het gemiddelde aantal kiezers per
district bedraagt thanls ongeveer 30.000
doch er zijn districten met 15.000 en
andere met 60.000 'kiezers.
Er bestaat dus. steeds een volslagen
wanverhouding tusschen de totalen van
de op elk der partijen uitgebrachte stem
men en het aantal door elk harer verover
de mandaten. In het laatste parlement
hadden de conservatieven ruim 200 zetels
meer dan de liberalen èn de socialisten te
zamen; ziji vormden ongeveer twee derden
van het lagerhuis. En toch hadden zij
bij de verkiezingen in 1924 nog niet
de helft van-het totaal der uitgebrachte
stammen op zich vereenigd. Bovendien
onderscheidt het kiesstelsel in Engeland
zich van het oude stelsel in Nederland,
doordat direct een caudidaat, die eeqp
relatieve meerderheid heeft, gekozen
wordt verklaard. Herstemmingen worden
niet gehouden.
Worden in het meerendeeil der districten
meer dan twee candidaten gesteld, dan zal
dus een z.eer groot aantal personen, die
minder stemmen gekregen hebben dan
de gezamenlijke tegencandidaten, in het
lagerhuis komen.
De uitslag is natuurlijk nog niet vol
ledig bekend, daar de uitslagen van de
meerderheid der graafschappen, waar de
conservatieven over het algemeen het
sterkst zijn, nog niet bekend zijn.
De uitslag van vannacht half twee was:
Arbeiders 46
Conservatieven 34
Liberalen 7
Onafhankolijiken 4
De arbeiders winnen 22 zetels, de con
servatieven verliezen er 25.
(Men zie verder onder Telegrammen.)
Rede van President Hoover.
President Hoover heeft gisteren bijl de
plechtigheid tot herdenking van de in den
oorlog gevallenen een rede gehouden,
waarin hij! zeide, da,t de overlevenden
hun dank tegenover de gevallen broeders
moeten bewijizen, door een vermindering
van de bewapening en de bevordering
van den vrede.
Ondanks de aanvaarding van het Kel-
logg-pact tot uitbanning van den oorlog,
gaan de natiefe voort, ha ar bewapening
ter zee te versterken, zoodat de wed
strijd in de vlootbewapening nog steeds
voortduurt. Het wantrouwen tus'schen de
volken zal niet verdwijhen zoolang aan de
zen wedstrijd geen einde is gemaakt.
Daarom heeft do Amerikaansche regee-
ring een nieuw programma tot beperking
van de bewapening voorgesteld. De V.S.
willen weten of 'het, Kellogg-pact als een
politiek' feit kan .worden beschouwd, of
dat men tot een verdere bewapening ver
oordeeld blijft.
Ook in andere opzichten moeten de vol
ken hun onderhandelingen in een geest
van rechtvaardigheid voeren.
De Belgische regeering en het Viaamsche
vraagstuk.
Uit Brussel wordt gemeld, dat de mi
nisters in hun jongste bijeenkomst vrij1
langdurig, over het bijl de verkiezingen
van Zondag 1.1. door de Viaamsche Na
tionalisten behaalde isucoesi hebben g©-
siproken.
In den vooruitgang dezer partij! z.ien zij'
een gevaar voor het behoud van den
huldigen statu;© van het Belgische Konink
rijk, aan welk gevaar sommige leden van
't Kabinet-Jaspar tot dusver weigerden te
gelooven.
De regeer tag was dan. ook eensgezind
oim ia te zien, dat met de oplossing
Binnenland.
De Landbouwtentoonstelling te Goes.
Ingebruikneming nieuwe Geref. Kerk te
Vlissingen.
Een drama te 's Gravenhage.
Vergadering Chr. Boeren- en Tuinders-
bond.
De Nederl. Christen Vrouwenhond.
Veel aardbeien in Kennemerland ver
wacht.
Buitenland.
De verkiezingen in Engeland.
President Hoover over de ontwapening.
v.an het Viaamsche vraagstuk niet langer
meer mag worden getalmd. De Viaam
sche ministers maakten van 'deze gelegen
heid gebruik om aan te dringen op de
toepassing van de bestaande Taalwetten
in afwachting dat deze nog verder worden
aangevuld.
De herstel-besprekingen.
In verband met de bereikte overeen
stemming inzake de herstelkwesti© wordt
van Duitsche zijde het volgende medege
deeld.
Het plan-Dawes blijft van kracht tot
1 Sept. a.s., op welken datum het door
het plan-Young in zijn nieuwen vorm
.vervangen wordt.
Een overgangstijdperk maakt het moge
lijk tegemoet te komen aan de behoeften
die ontstaan bij het overgaan van het
eene stelsel naar het andere. Ten aan
zien van dit overgangstijdperk heeft een
speciale afrekening plaats.
De getroffen regeling houdt in hooge
mate rekening met den politieken toe
stand. Dit zal in het rapport der des1-
fcundigen ondubbelzinnig tot uiting ko
men. 1
ken koestert algemeen de hoop, dat
men in de eerstvolgende dagen tot over
eenstemming zal 'komen ook voor de
nog hangende kwesties.
De „Times" meldt uit Parijs, dat d e
overeenstemming tusschen de deskund
gen berust op de voorwaarde, dat he..
Rijinland per 1 Sept. a.s. ontruimd zal
worden, zoodat na dit tijdstip geen verdere
onkosten voor bezettingstroepen noodig
zjj'n.
De Engelsche regeering heeft de Fran-
sche regeering medegedeeld, dat de Brit-
sche troepen in elk geval voor den be
paalden tijid uit het Rijnland zullen wor
den teruggetrokken.
De overeenstemming tusischen de des
kundigen berust op de vervroegde ont
ruiming van het Rijnland en hangt nog
af van het vraagstuk der vergoeding aan
België voor de Duitsche bezetting egel-
den.
'Natuurlijk zijn het de regeeringen, die
tot de ontruiming van het Rijnland moe
ten besluiten. De huidige stand v'an zaken
maakt een slagen van de conferentie der
deskundigen, ook volgens de meening van
vooraanstaande deskundigen .zelf, zeer
waarschijnlijk.
Korte berichten.
Tengevolge van de hittegolf die
langs een gedeelte van de kust van den
Atlantischen Oceaan in Amerika heerscht,
zijn twee personen overleden. In de ste
den zouden nog meer slachtoffers van de
hitte gevallen zijd.
De definitieve cijfers over 'de onder
steunende werkloozen in Duitschland
op 15 Mei 1929 tonnen, dat de werkloos
heid in de eerste helft van Mei weer
aanzienlijk is verminderd en wel van
1.126.000 tot 927.000, d.i. 17 pet.
De Koning van Engeland is weer
ongesteld geworden en moet te bed blij
ven.
Uit 'Gharleville wordt gemeld, dat
er in de Ardennen verschillende gevallen
van pokken zyta voorgekomen. Alle voor
zorgen zijln genomen.