No. 186
Zaterdag 11 Mei 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
DEHDRIKSE Co's BAKK - GOES
Belgisch Geld
EERSTE BLAD.
C- Joosse9Goes
Buitenland.
A. C. van der Rest, ass. Apotheker
BANK VOOR ZEELAND N.V., GOES
ALLE BANK- EN EFFEGTENZAKEN.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 3 bladen.
WELKE SCHOOL KIEST GIJ?
LICHTE M ARYLAN D BA Al
CT. IN PATENTVERPAKKING
KLOKKEN - KLOKKEN
St. Adriaanstraat.
DE
MEEST UITGEBREIDE ZAAK TE GOES
tegen voordeelige koersen
D i recteur- H oof d redacte ur
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259,
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersfO.OF
Prijs der AdvertentiSn:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 c(
Bij abonnement belangrijke korting.
Met de openbare school schijnt het er
dan maar slecht voor te staan in Zee
land.
Onlangs hebben we melding gemaakt
van een circulaire die te Groede verspreid
werd om zoo mogelijk de stichting van
een bijzondere school tegen te gaan en
van groote ongeteekende aidvertentiën in
de „Yliss. Crt." waalrin propaganda get-
maait werd voor d© openbare school.
Nadien ontvingen we nog ©en tweetal
circulaires, één uit Vlissingen, ondertee
kend: „Het comité voor de openbare
school" en één afkomstig Vain den kring
Walcheren van „Volksonderwijs".
Wanneer men dergelijke geschriften
leest, dan gevoelt men 'dat er toch zoo
een en ander veranderd is de laatste
jaren.
Er is een tijd geweest en die tijd
ligt nog niet zoo heel ver achter ons
dat de openbare school met macht en
geweld aan d© natie gehecht werd. Die
ouders, althans het meerendeel, werden
eenvoudig gedwongen hunne kinderen
te zenden naar de openbare school.
D© openbare school was het troetel
kind, de bijzondere het stiefkind.
Het beste was voor de openbare school
niet te goed, ©n het slechtste werd voor
de bijzondere nog te goed geacht.
Maar ook van het Christelijk onderwijs
gold: hoe meer het verdrukt werd, hoe
meer hot wies. Al de pogingen1 om de
Christelijke school dood te drukken mis
lukten. Het groeide tegen den druk in.
En het eind van 'den langen en hangen
schoolstrijd is geweest dank zij mede
de samenwerking van de rechtsche par
tijen op politiek gebied dat vrijheid
en recht zegevierden.
De Christelijk© scholen kregen gelegen
heid zich in vrijheid te ontwikkelen en
vanaf dat oogenblik was 't met den groei
en den bloei van het openbaar zooge
naamd neutraal onderwijs gedaan..
Het is nu zoover gekomen, dat de
openbare school moet vechten voor haar
bestaan.
Erkend moet worden, dat zip die in dien
strijd vooraan staan niet in da meest
gunstige cönditie verkeeren'.
Er zijn toch niet zoo weinigen die
de openbare school zóó liefhebben, dat
ze geneigd zijn die school dood te druk
ken, met het gevolg dat ze vaak tegen
hare eigen vrienden, moet worden be
schermd.
Als daialr toch zijn onderwijzers die alle
gezag verwerpen, voor wie Vaderlands
liefde en liefde tot ons Vorstenhuis on
bekende zaken zijn, die bezwaar maken
om met de kinderen ons oude Wilhel
mus te zingen en die zichzelf geweld
moeten aandoen om de kinderen van onze
schoone en rijk© historie te verhalen^,
dan is 't geea wonder dat vele ouders de
schrik om 't hart slaat en dat ze zeggen:
alles liever daln zulk een Böhool waar
zulk onderwijs wordt gegeven.
Dat maakt de positie van de propagan
disten voor de openbare school niet ge
makkelijker.
En daarbij komt dan nog deze moei
lijkheid, dat 7.a blijkbaar geen behoor
lijke argumenten hebben 'en dat ze er
geen begrip van hebben, wat er op dit
gebied te koop is.
Dat blijkt al heel dikwijls uit de cir
culaire die te Vlissingen verspreid
werd.
Het is blijkens den aanhef „een_ ernstig
woord" aan de ouders en 't begint met
uit te spreken, dat nu de tijd van aan
gifte voor de school weer nadert, maar,
zoo heet het dan verder „niet waar, tot
nu ,tce "had u da,ar niet zoozeer over
nagedacht".
Hier wordt dus verondersteld, dat de
ouders pas tegen den tijd dat ze hunne
kinderen moeten aangeven, gaan nadenken
over de vraag naar welke school zij hunne
kinderen zullen sturen.
Welk een dwaasheid.
Alsof de ouders die met deze dingen
ernst maken niet reeds bij den doop van
hun kleine lievelingen over deze vraaig
hadden nagedacht en beslist tevens.
Verder wordt gevraagd en dat is
tevens bedoeld als een waarschuwing te
gen de Christelijke school
of „dan
reeds aan de prille jeugd ingeprent moet
worden, dat zij beter zijn dan alle andere
kinderen, omdat hiin kinderen in de
„ware" leer gelooven".
Men gevoelt dat hier iemand aan het
woord is die over het Christelijk onderwijs
spreekt en oordeelt als een blinde over de
kleuren.
Dat blijkt ook verder als het heet dat
de openbare school dienstbaar wordt ge
maakt aan hunne opleiding tot alle Chris
telijke en maatschappelijke deugden.
En dat terwijl onlangs nog met zooveel
nadruk in een liberaal blad betoogd werd
en welke socialist en communist zal
dat niet gaarne onderschrijven dat
een vrijzinnige, al weet hij dan in de
Christelijke .zeden veel te waardeeren, nu
eenmaal geen vaste normen b.v. ten op
zichte van huwelijk en gezin kan erkennen.
In de openbare school zoo heet het
verder wordt de ware leer van Jezus
in praktijk gebracht: „Hebt uw naasten
lief als u zeiven".
Wij willen bij dit „ernstige woord" waar
in zoo hoog wordt opgegeven van liefde
en verdraagzaamheid niet aan boos opzet
denken, en we spreken dus ook niet van
opzettelijke verminking van het woord van
den Heere Jezus.
Maar dan moeten we constateeren, dat
„het Comité" hetwelk hier spreekt van
„de ware leer van Jezus" zoo weinig
met deze dingen op de hoogte is, dat het
niet eens weet, dat onze Heiland iets
heel anders heeft gezegd n.l.Hebt GOD1
lief boven alles; dat het eerste en
't voornaamste en dan als gevolg daar
van „en uw naasten als u zeiven".
Ja, maar zal „het Comité" misschien
zeggen: dat eerste gedeelte moeiten wij
wei verzwijgen omdat de openbare school
neutraal moet zijn.
Zeer juist.
Maar daarmee heeft het dan ook het
geheel© ,met zooveel zorg opgebouwde
kaartenhuis onderstboven geworpen en on
bedoeld en ongewild een pleidooi geleverd
voor de Christ el ij k© school.
Ruime keuze. - Voordeelige prijzen.
Langdurige garantie.
De so'hftdevergoedlnflskWe®tle.
Groot is de ontstemming, die in En
geland is gewekt, toen het bekend werd,
dat de heer Owen Young in zijn bemid
delingsvoorstel inzake de Duitsche ver
goedingsbetalingen, waaromtrent hij het
met den Duitschen gedelegeerde dr
Schacht eens was geworden, ook een
wijziging had opgenomen van het inder-,
tijd doo.r de „geallieerden" te Spa vast
gestelde plan voor de verdeeling der
Duitsche betalingen over de verschillende
rechthebbenden. Volgens dit plan zou het
aandeel van Frankrijk in de Duitsche oor
logsschatting 52 proc. bedragen, Engeland
zou 22 proc. krijgen, Italië tien, België
acht en Zuid-Slavië, Roemenië, Japan,
Portugal en (Griekenland samen ook acht
proc.
Als men nu echter bij een definitieve
regeling van het vergoedingsvraagstuk de
door Duitschland te betalen bedragen zou
vaststellen volgc-ns de .door den heer
Owen Young gedane en door de Duitsche
delegatie aanvaarde yoo-rstellen, zouden
de Duitsche anuïteiten belangrijk lager
zijn,- dan die welke de geallieerden over
eengekomen waren te verlangen. Zij zou
den dus allen iets minder verkrijgen en
Frankrijk, dat op het leeuwendeel der
vergoeding recht heeft, zou natuurlijk het
zwaarste die verlaging der annuïteiten
te gevoelen krijgen.
Om aan dit laatste tegemoet te komen
ontwierp de heer Young ook een wijziging
in het verdeelingsplan van Spa. Frank-
rijks aandeel zou 'iets grooter worden,
Engelands aandeel iets lager.
Nauwelijks echter werd dit bekend of
in GENEESMIDDELEN, VERBANDSTOFFEN, BANDAGES,
INSTRUMENTEN, VERPLEGINGSARTIKELEN, enz., is die van
Lange Kerkstraat 42 - Telefoon 188.
Aparte, welverzorgde, afdeeling TOILETARTIKELEN.
er ging in Engeland een storm van pro
test op.
De verontwaardiging was groot, zoo
wel tegen de Fransdien als tegen de
Amerikanen, die zelf niet de minste tege
moetkoming toonen en alles maar wil
len afschuiven op den rug van de En-
gelschen.
Zoo is het dan ook niet te verwon
deren, dat Churchill in het Lagerhuis de
door de .pers gepubliceerde voorstellen
in zake de Duitsche vergoeding voor En
geland onaannemelijk heeft ver
klaard.
Als de regeling der Duitsche vergoe
ding offers noodig maakt, zullen deze
door alle rechthebbenden moeten worden
gebracht.
Bij den reusachtigen boschbratid in
Mexico, waardoor ook het dorp Xochilapa
in den staat Guerrero werd geteisterd,
zijn 40 kinderen en 20 volwassenen om
het leven gekomen. Bij het aanbreken
van den dag hadden de vlammen reeds
het geheele dorp aangetast. De meeste
.slachtoffers verbrandden terwijl zij te bed
lagen.
De cholera te Calcutta 'breidt zich
uit. Dagelijks worden ongeveer 90 nieu
we patiënten ,in de ziekenhuizen opge
nomen. Het zijn meestal Indiërs. 'De Euro
peanen hebben zich algemeen tegen de
cholera laten inenten.
Men verwacht, dat de staking in
de katoenspinnerijen te Bombay vandaag
Kantoor Groote Markt 21
Telefoon 74 (2 lijnen)
EnnBlige ontploffingen.
In de chemische fabriek van de Solvay
Process Cy te Syracuse in den staat New
York is een groote gashouder ontploft,
die 9000 gallons chloorgas bevatte. Het
hoofdgebouw, waarin deze gashouder ge
plaatst was, is door /le ontploffing ge
heel vernield. Het gas verspreidde zich
in den omtrek en veroorzaakte bij 30
mensehen verschijnselen van gasvergif
tiging. Twee hunner zullen wel ten doode
gedoemd zijn. Onder de bevolking ont
stond een paniek, die nog versterkt werd
doordat Juist op het oogenblik van de
ontploffing het luchtschip Los Angeles
boven de stad kruiste en verscheidene
menschen dachten, dat men met een
aanval uit de lucht te doen had.
Te Elizabethtown in Tennesee is het
huis van een gewezen arbeider van de
fabriek van Bamberg in de lucht gevlo
gen tengevolge van een ontploffing. De
politie meent, dat de ontploffing veroor
zaakt moet zijn door nitroglycerine, dat
een onbekende onder den. vloer van de
woonkamer moet hebben gelegd. De ar
beider was op het oogenblik van de
ontploffing juist naar een vergadering,
waardoor hij aan een wissen dood ont
komen Is.
Te Hannover in Massachusetts' heeft
zich in een vuurwerkfabriek ©en viervou
dige ontploffing voorgedaan, 'waarhij' drie
menschen gedood en verscheidene ge
wond zijn. De heeie stad trilde van de
ontploffingen.
Te Brooklyn is een vernisfabriek, die
drie verdiepingen hoog was, door een
ontploffing vernield. Daarbij zijn; 4 (mem
'schen gewond.
Korfe berichten.
Dezer dagen werd gemeld, dat in het
Parijsch ziekenhuis vier kinderen na' het
gebruik van gecondenseerde melk ondeT
ernstige vergiftigingsverschijnselen zijn
overleden. Blijkens een nader bericht is
het aantal slachtoffers nog met een ver
meerderd, 'daair een zuigeling van nog
geen maand oud onder deizelfde verschijn
selen is gestorven. Het gerechtelijk en
medisch onderzoek is nog niet geëindigd.
In zijn rapport over zijn bezoek
aan de door de aardbeving in Perzië
geteisterde districten verklaart de gou
verneur van Khorass-an, dat talrijke dorpen
tusschen Kuchan en Sjirwan in puin lig
gen. De menschen, die aan den dood ont
snapten, zijn zonder onderdak en voedsel.
De stad Sjirwan is geheel verwoest; de
bewoners verblijven ia het open veld.
zal eindigen. In de kringen der werkge
vers verwacht men, dat de arbeiders het
werk in den loop van heden algemeen
zullen hervatten.
Het gebied van Wilna wordt tenge
volge van den misoogst van verleden
jaar door een hongersnood gedreigd. Aan
gezien de door de regeering beschikbaar
gestelde middelen niet voldoende zullen
blijken ,en een bevolking van 130.000
zielen door den hongersnood wordt be
dreigd, publiceeren ,d© bladen te War
schau een oproep om steunverleening
door particulieren.
Uit verschillende deel en van
Duitschland komen berichten over zware
onweersbuien en bevigen regenval. Eenige
personen zijn door den bliksem gedood.
BOND VAN JONGELINGS-VEREEN.
OP GEREF. GRONDSLAG.
Bovengenoemde Bond heeft op Hemel
vaartsdag te Arnhem vergaderd. Het aan
tal bezoekers was overweldigend groot.
In de huishoudelijke vergadering van
Woensdag kwam een pijnlijke kwestie aan
de orde, n.l. het royement van twee ver-
eenigingen, die zich hadden gesteld on
der toezicht van Dr Geelkerken's kerke-'
raad, en in een conferentie met het be
stuur nader hadden gepreciseerd, dat zij
ook diens dogmatisch standpunt onder-
schreveln en onder de Gereformeerde
Kerken in Nederland verstonden de ker
ken in Hersteld Verhand. Tweeërlei stroo-
ming over den grondslag kon niet wor
den geduld.
Na breede bespreking werd de houding
van bet Bondsbestuur goedgekeurd.
Besloten werd den volgenden Bojrdsdag
in Utrecht te houden.
Voor de Donderdag gehouden verga
deringen was de belangstelling zoo groot
dat twee groote zalen in beslag genomen
moesten worden.
In de morgenvergadering, werd na de
openingsrede van den voorzitter de beer
de Lange met overgroots meerderheid
tot bestuurslid herkozen.
Verder behandelde de heer Lod. Kooij-
mans een onderwerp van practischen
aard, n.l. de inrichting onzer feestelijke
vergaderingen.
In de middagvergadering trad als spre
ker op, de heer J. J. C. van Dijk, lid
van de Tweede Kamer, met het onder-
Binnenland.
De Bondsvergadering van den Ned. Bond
van Jongel. Vereen, op Geref. Grond
slag.
Uitkeeringen uit de wegenbelasting voor
Zeeland.
Buitenland.
De schadevergoedingskwestie.
Ontploffingen in Amerika.
Ernstig vliegongeluk op de lijn Praag
Rotterdam.
bij
werp De jonge man en de poli
tiek.
Het gaat dus, zoo ving Spreker aan,
niet over „De jongeman in de politiek",
want men moet niet oogsten in den zaai
tijd en het jongelingsleven is de tijd van
de studie, terwijl later eerst die studie
toegepast kan worden in de practijk.
Het 'kennen en belijden van de begin
selen legt den grondslag voor dien strijd
op laiter leeftijd en dat is niet alleen
nuttig, maar ook noodig. Straks moet
weer een geslacht gereed staan om de
banier van de ouderen over te nemen.
De beginselen blijven dezelfde waar de
omstandigheden en de practische poli
tieke omstandigheden zich wijzigen.
Spr. zet uitvoerig uiteen, dat men wel
moet onderscheiden tusschen de principia
in de politiek en de practische toepas
sing daarvan. Steeds zullen wij trachten
de practijk zooveel mogelijk te doen aan
sluiten op bet beginsel.
Wanneer we zeggen, dat op de jonge-
Kngsvereeniging de principiëele politiek
moet worden behandeld, dan wil dit niet
zeggen, dat 'de practijk ons niets te zeg
gen zou hebben. De geschiedenis van
ons staatkundige en politieke leven is
vol leering ook voor de principiëele poli
tiek. Beginsel zal echter steeds tegenover
beginsel moeten worden gezet en wij
mogen het waardeeren wanneer pok onze
'tegenstanders beginselpolitiek voeren en
zich niet inlaten met groeps-egoïsme.
Principieel gaat deze worsteling alle
eeuwen door om deze machtige vraag
of we uitgaan van den mensch en de
menscbelijke rede of van de souvereini-
teit van. God Almachtig.
Met een citaat uit „Liberalen en So
cialisten" toont Spr. aan, hoe dit aan de
overzijde ook wel wordt gevoeld.
Maar keeren wij ons tegen de begin
selen van socialist en liberalist, meer
nog moeten wij in vlam en geestdrift ge
raken over onze eigen beginselen, het be
ginsel van alle eeuwen: Christus onze
Koning, Christus onze Wetgever, Christus
onze Rechter.
Dat is ons richtsnoer, niet alleen in
de kerk, maar ook op het maatschappelijk
en 'sociaal terrein. We leiden er uit af
taak en roeping van de overheid en ook
van onderdaan. Souverein in eigen kring
willen wij zijn, we strijden voor vrijheid
en recht, maar dan moeten we onszelf
eerst gebonden weten aan Gods Woord,
dan moet het: Ik geloofI de grondslag
zijn voor al ons handelen. Maar dan kan
dat niet beperkt worden tot de kerk en
tot de binnenkamer, dan mag ook niet
op het terrein der politiek het laatste
woord zijn aan de menschelijlae rede,
want het menscbelijfc gezag op den troon
dat is in beginsel de revolutie.
De strijd, de groote strijd der eeuwen,
ze was er, ze is er en ze zal er zijn tot
den laatsten dag, ze zal zelfs in hevig
heid toenemen. Groot is onze verant
woordelijkheid indien we ons er niet ge
noeg toe voorbereiden. Het gaat ook in de
politiek om hooge dingen en het was Dr
Bavinck, die het volmondig erkende, dat
de .politiek niet js karakter-bedervend,
maar een heerlijke en heilige kunst.
De ernst der tijden roept ons. Het past
ons de banier van het beginsel te ont
plooien en we moeten gegrepen worden
door de geweldige gedachte, dat we ook
in de politiek mogen zijn: mede-arbei
ders Gods. Strijdt dan reeds nu met die
