No. 174
Vrijdag 26 April 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HENDRIKSE Co's BANK - fiOES
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
alle"
per 1 Mei vervallen
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 »1
Bij abonnement belangrijke korting.
Bietenbijslag en bescherming.
Een V8h de grondstellingen van den vrij
handel is, dat elk artikel moet worden ge
teeld, gekweekt, voortgebracht en geprodu
ceerd, waar dit op de meest voordeelige
wijze, d. i. met de minste productiekosten
geschieden kan.
Wanneer b.v. Amerika of eenig ander
land het graan, ondanks de kosten van
transport, assurantie enz. voordeeliger
kan leveren in Nederland, dan Nederland
zelf, dan moet men niet door kunstmidde
len als bescherming Nederland zijn eigen
graan doen eten, maar doet Nederland het
best, het graan in het buitenland te koo-
pen.
Het is dit beginsel, zoo heeft men ge
zegd, hetwelk bepaalt, dat wijn zal worden
verbouwd in Frankrijk en Portugal, dat
graan zal worden geteeld in Amerika en
Polen en dat metaalwaren en andere goe
deren zullen worden gefabriceerd in En
geland.
Zoo is de theorie.
Maar wat is nu de practijk?
Daaromtrent heeft de heer Bierema, de
eenige vrijzinnige in de Tweede Kamer die
het over zijn hart kon krijgen voor het ont
werp tot steun aan de beetwortelsuiker
industrie te stemmen, o. m. het volgende
gezegd:
„Het klimaat en de bodem van Neder
land zijn buitengewoon geschikt voor de
verbouwing van suikerbieten. Wij verbou
wen in Nederland gedurende 60 a 70 jaren
suikerbieten en ik meen gerust te mogen
zeggen, dat in geen enkel jaar de verbouw
van suikerbieten is mislukt.
Dat komt in andere landen als Duitsch
land, Tjsecho-Slowakije en Polen wel
voor tengevolge van groote droogte. Ik
herinner mij, dat in het droge jaar 1911,
toen ik in Duitschland studeerde, de sui
kerbietenteelt daar absoluut mislukte, ter
wijl in hetzelfde jaar Nederland een re
cord-oogst had.
De natuurlijke omstandigheden in Ne
derland zijn voor den verbouw van suiker
bieten buitengewoon gunstig".
Stelt men zich dus op het vrijhandels
standpunt, dan zou daaruit volgen, dat de
suikerbietenteelt juist in Nederland moet
worden gehandhaafd en zelfs uitgebreid.
Maar het tegendeel is het geval.
„De toestand, aldus de heer Bierema, is
zoo, dat door de verschillende maatrege
len, die andere landen hebben genomen, de
teelt in ons land met V» achteruitloopt,
terwijl ze in Duitschland en Tsjecho-Slo-
wakije op peil blijft of wordt opgevoerd.
In Engeland, waar de natuurlijke om
standigheden voor den bouw lang niet zoo
gunstig zijn als in Nederland, waar de
arbeidende bevolking lang niet zoo goed
op de hoogte is met de te verrichten werk
zaamheden, werden verleden jaar ver
bouwd 175.000 acres. Dit jaar zal het wor
den opgevoerd tot 231.000 acres.
Wij hebben dus dezen zonderlingen toe
stand, dat in het land, waar de natuur
lijke omstandigheden buitengewoon gun
stig zijn, de teelt met 1A moet worden in
gekrompen, terwijl in een ander land,
waar die omstandigheden op zichzelf
daarvoor minder gunstig zijn, de produc
tie tengevolge van de Regeeringsmaatrege-
len met Va wordt uitgebreid. Ik ben zoo
vrij, dat te noemen de economie op den
kop zetten".
Van vrijhandelsstandpunt bezien inder
daad een zonderlinge toestand.
En men had dan ook mogen verwachten,
dat met name de dogmatische vrijhande
laren gaarne;, zouden hebben meegewerkt
om hierin verbetering te brengen en den
bietenverbouw in ons land, waar de na
tuurlijke omstandigheden zoo buitenge
woon gunstig zijn, op de been te houden.
Maar zij deden het niet.
De heer Bierema was bij de stemming
de eenige witte eend in de vrijzinnige bijt.
En dat, terwijl juist in dit geval van hen
die met de beginselen van den vrijhandel
dwepen, steun verwacht had mogen wor
den.
Hef adres Kapelle-Blezelinge.
Wij hebben in een der vorige nummer3
melding gemaakt van een adres uit Ka-
pelle en Biezelinge aan de Tweede Kamer
inzake de uitvoering van de Leerplichtwet.
Het bezwaar betreft het feit, dat leer
lingen die de 7e klasse der lagere school
doorloopen hebben en nog niet den 13-
jarigen leeftijd hebben bereikt, gedwongen
worden nog gedurende een jaar een school
te bezoeken, terwijl toch voor een achtste
leerjaar geen leermiddelen beschikbaar
zijn.
Op deze zaak is ook reeds in de afdee-
lingen der Tweede Kamer de aandacht ge
vestigd.
De Minister bleek echter niet bereid
hierin verandering te brengen.
Vooreerst merkte hij op, dat „gedurende
een jaar" niet juist is, omdat het kind in
den loop van dat schooljaar of dien
schoolcursus 14 jaar oud wordt en dan
vrij van leerplicht wordt, zoodat de geval
len dus liggen tusschen één dag en een
jaar minus één dag.
En hij voegde daaraan nog toe:
„Inderdaad moet, naar het oordeel van
den ondergeteekende, het slot van het der
de lid van art. 3 der Leerplichtwet zóó
worden verstaan, dat een leerling, die de
hoogste der klassen, die samen een leertijd
van 7 jaren omvatten, heeft doorgemaakt,
doch bij het einde van het schooljaar nog
niet 13 jaar was, die hoogste klasse nog
eens geheel doorloopen. Het zou z. i. niet
in overeenstemming zijn met de bedoeling
van de slotwoorden van art. 3, derde lid,
der wet, zoodanig kind bij het bereiken
van den 13-jarigen leeftijd vrij te stellen
van de leerverplichting, omdat het ten vo-
rigen jare, toen het nog 12 jaar oud was,
de zevende klasse reeds had doorloopen.
Om vrij te zijn van leerplicht moet zooda
nig kind inderdaad voor de tweede maal
de zevende klasse doorloopen hebben. Die
is in overeenstemming met het arrest van
den Hoogen Raad van 21 Mei 1907".
Deze uitspraken laten aan duidelijkheid
niets te wenschen over.
Met de practijk, wordt geen rekening ge
houden.
Of een kind na het bereiken van den 13-
jarigen leeftijd nog bijna een vol jaar de
school moet blijven bezoeken ook al is er
geen achtste leerjaar, zoodat in vele ge
vallen heel wat tijd zal worden verlum
meld, doet alles niets ter zake, de betrok
ken kinderen blijven zooal niet léér- dan
toch schoolplichtig.
De wet eischt het en daarmee uit.
Hopen we dat het adres Kapelle-Bieze-
linge succes mag hebben.
RIJK EN GEMEENTEN.
De Tweede Kamer houdt zich thans
onledig met de behandeling van het wets
ontwerp regelende de financiëele verhou
ding tusschen Rijk en Gemeenten. Gis
teren kwam men met de algemeene be
schouwingen gereed en werd met de
artikelen begonnen.
Het is een ingewikkelde materie.
Het ontwerp zelf is reeds tamelijk in
gewikkeld, maar de zaak wordt nog heel
wat erger doordat de Regeering telkens
komt met nota's van wijziging en dat
van alle kanten amendementen worden
ingediend, die de zaak niet overzichte
lijker maken en waarvan de gevolgen
soms niet zijn te overzien.
Door verschillende Kamerleden .en
'tzijn waarlijk niet de slechtsten werd
dan ook al geklaagd gisteren, dat het
niet bij te houden was.
Een kort overzicht van de resultaten
der gisteren gevoerde debatten laten wij
hier volgen.
Een vijftal artikelen werd reeds aan
genomen.
Daarmee is vastgesteld: de instelling
van een gemeentefonds; de vaststelling
van de bedragen, die daaruit aan gemeen
ten worden uitgekeerd ter tegemoetko
ming in de belooning van burgemeester
en secretaris; de fonnule volgens welke
berekend wordt, hoeveel aan Iedere ge
meente moet worden uitgekeerd uit het
gemeentefonds; en de procedure der ver
deeling.
Hierbij is het ontwerp op twee pun
ten gewijzigd. In de eerste plaats werd
aangenomen een amendement-Kampschoer
dat f 700.000 ongeveer zal kosten. Had
de regeering willen uitkeeren 50 pCt.
der jaarwedden van burgemeester en
secretaris tot een maximum van f 2500,
nu wordt het 75 pCt. tot een maximum
van f3000. Voor de plattelandsgemeenten
beteekent dit een belangrijke verbetering.
De beroemde „t'ooverformule", ook wel
aangeduid als „berekeningsmechaniek"
onderging een wijziging, doordien aan de
gemeenten wordt overgelaten te bepalen
in welke klasse zij worden gerangschikt.
Hetgeen de belasting in een gemeente
ten gevolge van haar rangschikking in
een hoogere klasse meer opbrengt dan
zij volgens het tarief van de eerste klasse
zou hebben opgebracht, zal niet in het
gemeentefonds worden gestort, doch
rechtstreeks ten goede komen aan de
gemeente van aanslag.
Een amendement L o v i n k, dat onder
kosten voor het lager onderwijs alleen
die verstaan mochten worden voor zoover
deze als verplichte uitgaven door
de Lager-Onderwijswet 1920 op de ge
meenten worden gelegd, werd fel bestre
den vooral van socialistische zijde. Door
dit amendement toch zouden niet mee
gerekend mogen worden de boventallige
onderwijzers, de assistenten, het voorbe
reidend onderwijs en tal van andere za
ken. De Kamer was echter zoo verstan
dig het amendement aan te nemen.
Vooral voor de groote gemeenten, waar
men de bezuiniging op onderwijs-uitgaven
van 1923 niet heeft toegepast, beteeken-
de aanneming van bet amendement een
streep door de rekening. Er werd zelfs
gefluisterd, dat voor Den Haag het be
drag met 1 millioen zou verminderen.
Een ingewikkeld debat werd gevoerd
over artikel 6 met de daarop ingedien
de amendementen. Dit artikel regelt de
garantie en limiet voor de uitkeering per
inwoner. Het is na verschillende wijzigin
gen zoo geworden, dat gegarandeerd
wordt een uitkeering uit het fonds tot
zoodanig bedrag, dat die uitkeering te
zamen met de hoofdsom der Personeele
belasting volgens de wettelijke tarieven,
zal opleveren tenminste 60 pCt. van de
gemeentelijke inkomstenbelasting. En de
limiet wordt, dat de uitkeering tezamen
met de hoofdsom der Personeele belas-,
ting niet meer bedraagt dan 85 pCt. van
de gemeentelijke inkomstenbelasting.
Bij dit artikel heeft de Minister over
genomen: le. een amendement-Oud om
de garantiebepaling en limiet voorloo-
pig slechts te doen gelden voor het eer
ste 5-jarig tijdvak; 2e. een amendement-
De Wilde, dat in hoofdzaak beoogde om
bij de bepaling vair garantie en limiet ook
de opbrengst van de gemeentelijke op
centen op de vermogensbelasting, waar
die geheven worden, te laten meetellen.
En dan is er nog een amendement-Ter
Laan, dat de garantie wil behouden, maar
de limiet laten vervallen.
De Minister heeft zich hiertegen met
kracht verzet. Vandaag zal wel blijken
met welk resultaat.
Prof. Terllnden over het Scheidevraagstuk
Daartoe uitgenoodigd heeft burggraaf
prof. Ch. Terlinden, voor de leden van
de „Société d'Economie politique de Bel-
gique", een lezing gehouden over: „De
toekomst der haven van Antwerpen en
de internationalisatie der Schelde-
monden".
Wat oud-minister Segers reeds zeide
in den Senaat betreffende de Wester-
schelde, namelijk dat deze voor Neder
land niets, voor België alles beteekent,
werd door prof. Terlinden herhaald. Spr.
voegde er aan toe, dat ook voor Frank
rijk, waar zij nochtans ontspringt, de
Schelde geen ..belang heeft.
Voorts had prof. Terlinden het eerst
over het verdrag van Munster, vervol
gens over de verdragen van ,1839 daar
bij de gewone Belgisch thesis huldigend,
dat Nederland zich steeds aan de ver
plichtingen van onderhoud en verbetering
der voor België van belang zijnde water
wegen zou hebben onttrokken. Het is on
gehoord, aldus spr., dat Nederland te
beslissen heeft over de vraag of som
mige werken al dan niet zullen wor
den uitgevoerd. Thans is de toestand
van dien aard en hier beklom prof.
Terlinden het 'spookachtige stokpaardje
van zijn vriend Hervy-Cousin dat,
binnen twintig jaar, de schepen met veel
diepgang, Antwerpen niet meer zullen
kunnen bereiken.
Ten slotte maakte spreker weer een
zwenking in de richting van minister
van staat Segers' rapport en verklaarde
ook hij geen andere mogelijke oplossing
van het vraagstuk der Belgisch-Neder-
landsche waterwegen te zien dan de
internationalisatie van het Schelde-Maas-
Rijn-delta. Niets verzet zich daartegen.
Antwerpen is een cosmopolistische stad
waar de belangen van vele staten elkaar
ontmoeten. De Fransche en Engelsche
openbare opinie blijkt voor een dergelijke
oplossing gewonnen te zijn en het is
dan ook de taak van alle goede Belgen
overal en altijd de internationalisatie te
eischen van dit vraagstuk dat heel wat
verder gaat dan de particuliere en egoïs
tische belangen der Noorderburen van
België.
Ernstige arbeidsconflicten te Frankfort.
In het district Frankfort a. d. Main zijn
ernstige arbeidsconflicten uitgebroken. De
tuinlieden hebben den arbeid neergelegd,
daar zij geen loonsverhooging hebben ge
kregen. In de chemische industrie dreigt
een staking, die nauwelijks schijnt te kun
nen worden vermeden, tenzij de industri-
eelen zich alsnog tot bepaalde concessies
bereid mochten verklaren. Bij een staking
in de chemische industrie van Frankfort
en omstreken zullen ongeveer 25.000 ar
beiders betrokken zijn. Daarbij komt, dat
de tot nog toe gevoerde onderhandelingen
in de metaalindustrie geen resultaat heb
ben opgeleverd en dat ook het Frankforter
spoorwegpersoneel zich voor de staking
heeft uitgesproken. Sinds een week treft
men reeds de noodige voorbereidingen
voor den strijd. Indien de metaalarbeiders,
het spoorwegpersoneel en de arbeiders der
chemische industrie den arbeid neerleg
gen, zullen alleen te Frankfort ongeveer
180.000 menschen op straat komen te
staan.
Ernstige ontploffing in een poiloodfabriek.
Gistermiddag tegen drie uur vond op de
derde verdieping van de potloodfabriek
Mars-S taed tier te Neurenberg door tot nog
toe onbekende oorzaak een hevige ontplof
fing plaats. In een oogenblik stond de
derde verdieping van den westelijken vleu
gel van het reusachtige fabrieksgebouw in
brand. Ongelukkig slaagde men er niet
meer in, de in dit gedeelte van de fabriek
werkende arbeiders en arbeidsters allen
te redden. Tot nog toe zijn 5 volkomen
verkoolde lijken gevonden. Talrijke ge
wonden zijn reeds te voorschijn gebracht.
Tegen vier uur was men het vuur weer
meester.
Nader wordt gemeld, dat het aantal
dooden reeds tot zeven is gestegen. De
slachtoffers zijn allen jonge fabrieksmeis
jes. In het ziekenhuis bevinden zich nog
zes zwaar- en vijf licht gewonden, terwijl
de vrees bestaat, dat de doodenlijst nog
stijgen zal. Op het terrein van de ramp
stroomen zeer veel belangstellenden toe,
die met spanning het verdere verloop der
opruimingsmaatregelen volgen.
De tocht van de Zeppelin.
Na de Golf van Lyon te zijn overgevlo
gen vloog het luchtschip Graf Zeppelin
op een hoog'te van 1000 meter gistermor
gen te acht uur in de richting van de Ri
viera. Cannes en Nice werden gepasseerd
en Monaco was eveneens waar te nemen.
De passagiers hadden een prachtig uit
zicht over de heele Cöte d'Azur, tot aan
het zonnige strand van San Remo toe.
De tocht langs de Riviera is achter San
Remo afgebroken. De terugtocht had
plaats op zeer geringe hoogte boven de
tuinen en villa's langs de kust. Het dal
van de Rhone werd bij Avignon weer be
reikt. Om 16 uur was het schip boven Va
lence.
Verder volgde het luchtschip een noor
delijken koers en volgde het Dal van de
Rhone, 's Middags 5.30 u. kruiste het op
geringe hoogte bij prachtig weer boven
Lyon.
Na een ononderbroken vlucht van 57
uren is de Graf Zeppelin met zwakken
N.-O. wind en betrokken lucht gisteravond
om 10,24 's avonds vlot geland.
Hef ontwapeningsvraagstuk.
De ontwapeningscommissie te Genève is
gisteren werkelijk begonnen met de tweede
lezing van het ontwerp-conventie van
1927.
Men is begonnen met de bespreking van
de luchtvloot.
De commissie heeft zich vereenigd met
het beginsel, dat in 1927 reeds was aange
nomen, dat de conventie voor ieder land
het totaal aantal vliegtuigen en luchtsche
pen en eveneens het totaal aan paarde-
krachten van het totale aantal vliegtuigen
en luchtschepen zou moeten vaststellen.
De langste discussie werd gevoerd over
de kwestie of de conventie een onderscheid
zal maken tusschen de luchtvloot ten dien
ste van het moederland en die ten dienste
van de koloniën. Het werd opnieuw een
Binnenland.
De Tweede Kamer over de financieele ver -
houding van Rijk en Gemeenten.
Het liberale „Vaderland" oordeelt dat Jhr
de Muralt niet als Eerste-Kamerlid kan
worden gehandhaafd.
Vragen omtrent het encephalitis-vraag-
stuk.
Vergadering Breede Watering bewesten
Ierseke.
Buitenland.
De ontwapeningscommissie aan het werk.
Baldwin over de vermindering der bewa
pening.
Arbeidsconflicten te Frankfort.
Een hevige ontploffing te Neurenberg.
vrij scherpe woordenwisseling tusschen
Frankrijk en Italië.
Frankrijk wenscht, dat de conventie
tusschen de luchtvloot voor het moeder
land en die voor de koloniën uitdrukkelijk
onderscheiden zal. Blijkbaar hoopt Frank
rijk daarin een motief te vinden ter recht
vaardiging van de handhaving van een
groote militaire luchtvloot, daar het dan
er op kon wijzen, dat een groot deel van
zijn luchtvloot noodig is voor zijn koloniën.
Dat is natuurlijk juist de reden, waarom
Engeland uit soortgelijke overwegingen
Frankrijk ondersteunde, terwijl Italië
daarentegen stokstijf vasthield aan de in
1927 getroffen regeling dat niet gesproken
zou worden over eenig onderscheid.
Ten slotte bleek generaal de Morinis
echter bereid tot eenig compromis, mits de
conventie alleen een afzonderlijke tabel
zou inrichten voor dat gedeelte der lucht
vloot, dat werkelijk op verren afstand van
het moederland in dienst is.
Vandaag zal de discussie voortgezet
worden.
Opmerkelijk was nog het groote onge
duld waarvan de Amerikaan Gibson blijk
gaf, doordat hij verschillende malen in de
discussie ingreep om een verkorting der
debatten tot stand te brengen.
Gibson verlangt blijkbaar er naar, dat
de onderwerpen betreffende de vlootbeper-
king zoo spoedig mogelijk aan de beurt
zullen komen.
Baldwin over het voorstel van Gibson.
Te Bristol heeft Baldwin het woord ge
voerd met luidsprekers voor een menigte
die op 40.000 man geschat wordt. Hij had
het over de belangrijke verklaring, in de
voorbereidende ontwapeningscommissie
afgelegd door Gibson in naam der Ver.
Staten. De eerste-minister zei: „De Brit-
sche regeering, evenals de regeering der
Vereenigde Staten, wenscht niet enkel een
beperking maar een vermindering van
oorlogsschepen van alle klassen. Wij zul
len eerlijk met de Ver. Staten samenwer
ken om dit doel te bereiken. Wij ontvan
gen met. hartelijkheid de nuttige en aan
moedigende voorstellen die door Gibson
zijn gedaan. Vooral stellen wij den verlich
ten geest op prijs, in welken Hoover dit
moeilijk probleem heeft aangevat en wij
hopen, met de hulp der Vereenigde Sta
ten, een basis te vinden voor een prakti
sche oplossing".
Deze verklaring van Baldwin werd met
geestdriftige toejuichingen ontvangen.
Korte berichten.
De ongeldigverklaring van de jongste
verkiezingen voor den Saksischen Land
dag heeft nog een onvoorzienen toestand
in het leven geroepen. Krachtens een be
sluit van den vroegeren voorzitter van den
Landdag moeten de afgevaardigden de
hun reeds in Maart vooruitbetaalde pre
sentiegelden voor April terugbetalen.
De ^jarige mej. Smith, die eergis
ter een „duur"-record heeft gemaakt door
op het Rooseveld-vliegveld bij Nieuw-York
28 uur en 21 minuten in de lucht te blij
ven, heeft groote plannen. Zij wil nog de
zen zomer van New-York naar Rome
vliegen.
Ofschoon er gisteren 8 nieuwe geval
len van pokken in de Londensche zieken-