No. 174 Vrijdag 26 April 1929 43e Jaargang Dagblad voor de Provincie Zeeland HENDRIKSE Co's BANK - fiOES EERSTE BLAD. Buitenland. Belangrijkste Nieuws. COUPONS EN LOSSINGEN Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle Dit nummer bestaat uit 2 bladen. alle" per 1 Mei vervallen worden verzilverd door Directeur-Hoofdredacteur: R. ZUIDEMA. Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes. Tel.: Redactie en Administratie no. 11. Postrekening No. 44455. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259. De Zeeuw VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post, f3. Losse nummersf0.05 Prijs der Advertentiën: 14 regels f1.20, elke regel meer 30 »1 Bij abonnement belangrijke korting. Bietenbijslag en bescherming. Een V8h de grondstellingen van den vrij handel is, dat elk artikel moet worden ge teeld, gekweekt, voortgebracht en geprodu ceerd, waar dit op de meest voordeelige wijze, d. i. met de minste productiekosten geschieden kan. Wanneer b.v. Amerika of eenig ander land het graan, ondanks de kosten van transport, assurantie enz. voordeeliger kan leveren in Nederland, dan Nederland zelf, dan moet men niet door kunstmidde len als bescherming Nederland zijn eigen graan doen eten, maar doet Nederland het best, het graan in het buitenland te koo- pen. Het is dit beginsel, zoo heeft men ge zegd, hetwelk bepaalt, dat wijn zal worden verbouwd in Frankrijk en Portugal, dat graan zal worden geteeld in Amerika en Polen en dat metaalwaren en andere goe deren zullen worden gefabriceerd in En geland. Zoo is de theorie. Maar wat is nu de practijk? Daaromtrent heeft de heer Bierema, de eenige vrijzinnige in de Tweede Kamer die het over zijn hart kon krijgen voor het ont werp tot steun aan de beetwortelsuiker industrie te stemmen, o. m. het volgende gezegd: „Het klimaat en de bodem van Neder land zijn buitengewoon geschikt voor de verbouwing van suikerbieten. Wij verbou wen in Nederland gedurende 60 a 70 jaren suikerbieten en ik meen gerust te mogen zeggen, dat in geen enkel jaar de verbouw van suikerbieten is mislukt. Dat komt in andere landen als Duitsch land, Tjsecho-Slowakije en Polen wel voor tengevolge van groote droogte. Ik herinner mij, dat in het droge jaar 1911, toen ik in Duitschland studeerde, de sui kerbietenteelt daar absoluut mislukte, ter wijl in hetzelfde jaar Nederland een re cord-oogst had. De natuurlijke omstandigheden in Ne derland zijn voor den verbouw van suiker bieten buitengewoon gunstig". Stelt men zich dus op het vrijhandels standpunt, dan zou daaruit volgen, dat de suikerbietenteelt juist in Nederland moet worden gehandhaafd en zelfs uitgebreid. Maar het tegendeel is het geval. „De toestand, aldus de heer Bierema, is zoo, dat door de verschillende maatrege len, die andere landen hebben genomen, de teelt in ons land met V» achteruitloopt, terwijl ze in Duitschland en Tsjecho-Slo- wakije op peil blijft of wordt opgevoerd. In Engeland, waar de natuurlijke om standigheden voor den bouw lang niet zoo gunstig zijn als in Nederland, waar de arbeidende bevolking lang niet zoo goed op de hoogte is met de te verrichten werk zaamheden, werden verleden jaar ver bouwd 175.000 acres. Dit jaar zal het wor den opgevoerd tot 231.000 acres. Wij hebben dus dezen zonderlingen toe stand, dat in het land, waar de natuur lijke omstandigheden buitengewoon gun stig zijn, de teelt met 1A moet worden in gekrompen, terwijl in een ander land, waar die omstandigheden op zichzelf daarvoor minder gunstig zijn, de produc tie tengevolge van de Regeeringsmaatrege- len met Va wordt uitgebreid. Ik ben zoo vrij, dat te noemen de economie op den kop zetten". Van vrijhandelsstandpunt bezien inder daad een zonderlinge toestand. En men had dan ook mogen verwachten, dat met name de dogmatische vrijhande laren gaarne;, zouden hebben meegewerkt om hierin verbetering te brengen en den bietenverbouw in ons land, waar de na tuurlijke omstandigheden zoo buitenge woon gunstig zijn, op de been te houden. Maar zij deden het niet. De heer Bierema was bij de stemming de eenige witte eend in de vrijzinnige bijt. En dat, terwijl juist in dit geval van hen die met de beginselen van den vrijhandel dwepen, steun verwacht had mogen wor den. Hef adres Kapelle-Blezelinge. Wij hebben in een der vorige nummer3 melding gemaakt van een adres uit Ka- pelle en Biezelinge aan de Tweede Kamer inzake de uitvoering van de Leerplichtwet. Het bezwaar betreft het feit, dat leer lingen die de 7e klasse der lagere school doorloopen hebben en nog niet den 13- jarigen leeftijd hebben bereikt, gedwongen worden nog gedurende een jaar een school te bezoeken, terwijl toch voor een achtste leerjaar geen leermiddelen beschikbaar zijn. Op deze zaak is ook reeds in de afdee- lingen der Tweede Kamer de aandacht ge vestigd. De Minister bleek echter niet bereid hierin verandering te brengen. Vooreerst merkte hij op, dat „gedurende een jaar" niet juist is, omdat het kind in den loop van dat schooljaar of dien schoolcursus 14 jaar oud wordt en dan vrij van leerplicht wordt, zoodat de geval len dus liggen tusschen één dag en een jaar minus één dag. En hij voegde daaraan nog toe: „Inderdaad moet, naar het oordeel van den ondergeteekende, het slot van het der de lid van art. 3 der Leerplichtwet zóó worden verstaan, dat een leerling, die de hoogste der klassen, die samen een leertijd van 7 jaren omvatten, heeft doorgemaakt, doch bij het einde van het schooljaar nog niet 13 jaar was, die hoogste klasse nog eens geheel doorloopen. Het zou z. i. niet in overeenstemming zijn met de bedoeling van de slotwoorden van art. 3, derde lid, der wet, zoodanig kind bij het bereiken van den 13-jarigen leeftijd vrij te stellen van de leerverplichting, omdat het ten vo- rigen jare, toen het nog 12 jaar oud was, de zevende klasse reeds had doorloopen. Om vrij te zijn van leerplicht moet zooda nig kind inderdaad voor de tweede maal de zevende klasse doorloopen hebben. Die is in overeenstemming met het arrest van den Hoogen Raad van 21 Mei 1907". Deze uitspraken laten aan duidelijkheid niets te wenschen over. Met de practijk, wordt geen rekening ge houden. Of een kind na het bereiken van den 13- jarigen leeftijd nog bijna een vol jaar de school moet blijven bezoeken ook al is er geen achtste leerjaar, zoodat in vele ge vallen heel wat tijd zal worden verlum meld, doet alles niets ter zake, de betrok ken kinderen blijven zooal niet léér- dan toch schoolplichtig. De wet eischt het en daarmee uit. Hopen we dat het adres Kapelle-Bieze- linge succes mag hebben. RIJK EN GEMEENTEN. De Tweede Kamer houdt zich thans onledig met de behandeling van het wets ontwerp regelende de financiëele verhou ding tusschen Rijk en Gemeenten. Gis teren kwam men met de algemeene be schouwingen gereed en werd met de artikelen begonnen. Het is een ingewikkelde materie. Het ontwerp zelf is reeds tamelijk in gewikkeld, maar de zaak wordt nog heel wat erger doordat de Regeering telkens komt met nota's van wijziging en dat van alle kanten amendementen worden ingediend, die de zaak niet overzichte lijker maken en waarvan de gevolgen soms niet zijn te overzien. Door verschillende Kamerleden .en 'tzijn waarlijk niet de slechtsten werd dan ook al geklaagd gisteren, dat het niet bij te houden was. Een kort overzicht van de resultaten der gisteren gevoerde debatten laten wij hier volgen. Een vijftal artikelen werd reeds aan genomen. Daarmee is vastgesteld: de instelling van een gemeentefonds; de vaststelling van de bedragen, die daaruit aan gemeen ten worden uitgekeerd ter tegemoetko ming in de belooning van burgemeester en secretaris; de fonnule volgens welke berekend wordt, hoeveel aan Iedere ge meente moet worden uitgekeerd uit het gemeentefonds; en de procedure der ver deeling. Hierbij is het ontwerp op twee pun ten gewijzigd. In de eerste plaats werd aangenomen een amendement-Kampschoer dat f 700.000 ongeveer zal kosten. Had de regeering willen uitkeeren 50 pCt. der jaarwedden van burgemeester en secretaris tot een maximum van f 2500, nu wordt het 75 pCt. tot een maximum van f3000. Voor de plattelandsgemeenten beteekent dit een belangrijke verbetering. De beroemde „t'ooverformule", ook wel aangeduid als „berekeningsmechaniek" onderging een wijziging, doordien aan de gemeenten wordt overgelaten te bepalen in welke klasse zij worden gerangschikt. Hetgeen de belasting in een gemeente ten gevolge van haar rangschikking in een hoogere klasse meer opbrengt dan zij volgens het tarief van de eerste klasse zou hebben opgebracht, zal niet in het gemeentefonds worden gestort, doch rechtstreeks ten goede komen aan de gemeente van aanslag. Een amendement L o v i n k, dat onder kosten voor het lager onderwijs alleen die verstaan mochten worden voor zoover deze als verplichte uitgaven door de Lager-Onderwijswet 1920 op de ge meenten worden gelegd, werd fel bestre den vooral van socialistische zijde. Door dit amendement toch zouden niet mee gerekend mogen worden de boventallige onderwijzers, de assistenten, het voorbe reidend onderwijs en tal van andere za ken. De Kamer was echter zoo verstan dig het amendement aan te nemen. Vooral voor de groote gemeenten, waar men de bezuiniging op onderwijs-uitgaven van 1923 niet heeft toegepast, beteeken- de aanneming van bet amendement een streep door de rekening. Er werd zelfs gefluisterd, dat voor Den Haag het be drag met 1 millioen zou verminderen. Een ingewikkeld debat werd gevoerd over artikel 6 met de daarop ingedien de amendementen. Dit artikel regelt de garantie en limiet voor de uitkeering per inwoner. Het is na verschillende wijzigin gen zoo geworden, dat gegarandeerd wordt een uitkeering uit het fonds tot zoodanig bedrag, dat die uitkeering te zamen met de hoofdsom der Personeele belasting volgens de wettelijke tarieven, zal opleveren tenminste 60 pCt. van de gemeentelijke inkomstenbelasting. En de limiet wordt, dat de uitkeering tezamen met de hoofdsom der Personeele belas-, ting niet meer bedraagt dan 85 pCt. van de gemeentelijke inkomstenbelasting. Bij dit artikel heeft de Minister over genomen: le. een amendement-Oud om de garantiebepaling en limiet voorloo- pig slechts te doen gelden voor het eer ste 5-jarig tijdvak; 2e. een amendement- De Wilde, dat in hoofdzaak beoogde om bij de bepaling vair garantie en limiet ook de opbrengst van de gemeentelijke op centen op de vermogensbelasting, waar die geheven worden, te laten meetellen. En dan is er nog een amendement-Ter Laan, dat de garantie wil behouden, maar de limiet laten vervallen. De Minister heeft zich hiertegen met kracht verzet. Vandaag zal wel blijken met welk resultaat. Prof. Terllnden over het Scheidevraagstuk Daartoe uitgenoodigd heeft burggraaf prof. Ch. Terlinden, voor de leden van de „Société d'Economie politique de Bel- gique", een lezing gehouden over: „De toekomst der haven van Antwerpen en de internationalisatie der Schelde- monden". Wat oud-minister Segers reeds zeide in den Senaat betreffende de Wester- schelde, namelijk dat deze voor Neder land niets, voor België alles beteekent, werd door prof. Terlinden herhaald. Spr. voegde er aan toe, dat ook voor Frank rijk, waar zij nochtans ontspringt, de Schelde geen ..belang heeft. Voorts had prof. Terlinden het eerst over het verdrag van Munster, vervol gens over de verdragen van ,1839 daar bij de gewone Belgisch thesis huldigend, dat Nederland zich steeds aan de ver plichtingen van onderhoud en verbetering der voor België van belang zijnde water wegen zou hebben onttrokken. Het is on gehoord, aldus spr., dat Nederland te beslissen heeft over de vraag of som mige werken al dan niet zullen wor den uitgevoerd. Thans is de toestand van dien aard en hier beklom prof. Terlinden het 'spookachtige stokpaardje van zijn vriend Hervy-Cousin dat, binnen twintig jaar, de schepen met veel diepgang, Antwerpen niet meer zullen kunnen bereiken. Ten slotte maakte spreker weer een zwenking in de richting van minister van staat Segers' rapport en verklaarde ook hij geen andere mogelijke oplossing van het vraagstuk der Belgisch-Neder- landsche waterwegen te zien dan de internationalisatie van het Schelde-Maas- Rijn-delta. Niets verzet zich daartegen. Antwerpen is een cosmopolistische stad waar de belangen van vele staten elkaar ontmoeten. De Fransche en Engelsche openbare opinie blijkt voor een dergelijke oplossing gewonnen te zijn en het is dan ook de taak van alle goede Belgen overal en altijd de internationalisatie te eischen van dit vraagstuk dat heel wat verder gaat dan de particuliere en egoïs tische belangen der Noorderburen van België. Ernstige arbeidsconflicten te Frankfort. In het district Frankfort a. d. Main zijn ernstige arbeidsconflicten uitgebroken. De tuinlieden hebben den arbeid neergelegd, daar zij geen loonsverhooging hebben ge kregen. In de chemische industrie dreigt een staking, die nauwelijks schijnt te kun nen worden vermeden, tenzij de industri- eelen zich alsnog tot bepaalde concessies bereid mochten verklaren. Bij een staking in de chemische industrie van Frankfort en omstreken zullen ongeveer 25.000 ar beiders betrokken zijn. Daarbij komt, dat de tot nog toe gevoerde onderhandelingen in de metaalindustrie geen resultaat heb ben opgeleverd en dat ook het Frankforter spoorwegpersoneel zich voor de staking heeft uitgesproken. Sinds een week treft men reeds de noodige voorbereidingen voor den strijd. Indien de metaalarbeiders, het spoorwegpersoneel en de arbeiders der chemische industrie den arbeid neerleg gen, zullen alleen te Frankfort ongeveer 180.000 menschen op straat komen te staan. Ernstige ontploffing in een poiloodfabriek. Gistermiddag tegen drie uur vond op de derde verdieping van de potloodfabriek Mars-S taed tier te Neurenberg door tot nog toe onbekende oorzaak een hevige ontplof fing plaats. In een oogenblik stond de derde verdieping van den westelijken vleu gel van het reusachtige fabrieksgebouw in brand. Ongelukkig slaagde men er niet meer in, de in dit gedeelte van de fabriek werkende arbeiders en arbeidsters allen te redden. Tot nog toe zijn 5 volkomen verkoolde lijken gevonden. Talrijke ge wonden zijn reeds te voorschijn gebracht. Tegen vier uur was men het vuur weer meester. Nader wordt gemeld, dat het aantal dooden reeds tot zeven is gestegen. De slachtoffers zijn allen jonge fabrieksmeis jes. In het ziekenhuis bevinden zich nog zes zwaar- en vijf licht gewonden, terwijl de vrees bestaat, dat de doodenlijst nog stijgen zal. Op het terrein van de ramp stroomen zeer veel belangstellenden toe, die met spanning het verdere verloop der opruimingsmaatregelen volgen. De tocht van de Zeppelin. Na de Golf van Lyon te zijn overgevlo gen vloog het luchtschip Graf Zeppelin op een hoog'te van 1000 meter gistermor gen te acht uur in de richting van de Ri viera. Cannes en Nice werden gepasseerd en Monaco was eveneens waar te nemen. De passagiers hadden een prachtig uit zicht over de heele Cöte d'Azur, tot aan het zonnige strand van San Remo toe. De tocht langs de Riviera is achter San Remo afgebroken. De terugtocht had plaats op zeer geringe hoogte boven de tuinen en villa's langs de kust. Het dal van de Rhone werd bij Avignon weer be reikt. Om 16 uur was het schip boven Va lence. Verder volgde het luchtschip een noor delijken koers en volgde het Dal van de Rhone, 's Middags 5.30 u. kruiste het op geringe hoogte bij prachtig weer boven Lyon. Na een ononderbroken vlucht van 57 uren is de Graf Zeppelin met zwakken N.-O. wind en betrokken lucht gisteravond om 10,24 's avonds vlot geland. Hef ontwapeningsvraagstuk. De ontwapeningscommissie te Genève is gisteren werkelijk begonnen met de tweede lezing van het ontwerp-conventie van 1927. Men is begonnen met de bespreking van de luchtvloot. De commissie heeft zich vereenigd met het beginsel, dat in 1927 reeds was aange nomen, dat de conventie voor ieder land het totaal aantal vliegtuigen en luchtsche pen en eveneens het totaal aan paarde- krachten van het totale aantal vliegtuigen en luchtschepen zou moeten vaststellen. De langste discussie werd gevoerd over de kwestie of de conventie een onderscheid zal maken tusschen de luchtvloot ten dien ste van het moederland en die ten dienste van de koloniën. Het werd opnieuw een Binnenland. De Tweede Kamer over de financieele ver - houding van Rijk en Gemeenten. Het liberale „Vaderland" oordeelt dat Jhr de Muralt niet als Eerste-Kamerlid kan worden gehandhaafd. Vragen omtrent het encephalitis-vraag- stuk. Vergadering Breede Watering bewesten Ierseke. Buitenland. De ontwapeningscommissie aan het werk. Baldwin over de vermindering der bewa pening. Arbeidsconflicten te Frankfort. Een hevige ontploffing te Neurenberg. vrij scherpe woordenwisseling tusschen Frankrijk en Italië. Frankrijk wenscht, dat de conventie tusschen de luchtvloot voor het moeder land en die voor de koloniën uitdrukkelijk onderscheiden zal. Blijkbaar hoopt Frank rijk daarin een motief te vinden ter recht vaardiging van de handhaving van een groote militaire luchtvloot, daar het dan er op kon wijzen, dat een groot deel van zijn luchtvloot noodig is voor zijn koloniën. Dat is natuurlijk juist de reden, waarom Engeland uit soortgelijke overwegingen Frankrijk ondersteunde, terwijl Italië daarentegen stokstijf vasthield aan de in 1927 getroffen regeling dat niet gesproken zou worden over eenig onderscheid. Ten slotte bleek generaal de Morinis echter bereid tot eenig compromis, mits de conventie alleen een afzonderlijke tabel zou inrichten voor dat gedeelte der lucht vloot, dat werkelijk op verren afstand van het moederland in dienst is. Vandaag zal de discussie voortgezet worden. Opmerkelijk was nog het groote onge duld waarvan de Amerikaan Gibson blijk gaf, doordat hij verschillende malen in de discussie ingreep om een verkorting der debatten tot stand te brengen. Gibson verlangt blijkbaar er naar, dat de onderwerpen betreffende de vlootbeper- king zoo spoedig mogelijk aan de beurt zullen komen. Baldwin over het voorstel van Gibson. Te Bristol heeft Baldwin het woord ge voerd met luidsprekers voor een menigte die op 40.000 man geschat wordt. Hij had het over de belangrijke verklaring, in de voorbereidende ontwapeningscommissie afgelegd door Gibson in naam der Ver. Staten. De eerste-minister zei: „De Brit- sche regeering, evenals de regeering der Vereenigde Staten, wenscht niet enkel een beperking maar een vermindering van oorlogsschepen van alle klassen. Wij zul len eerlijk met de Ver. Staten samenwer ken om dit doel te bereiken. Wij ontvan gen met. hartelijkheid de nuttige en aan moedigende voorstellen die door Gibson zijn gedaan. Vooral stellen wij den verlich ten geest op prijs, in welken Hoover dit moeilijk probleem heeft aangevat en wij hopen, met de hulp der Vereenigde Sta ten, een basis te vinden voor een prakti sche oplossing". Deze verklaring van Baldwin werd met geestdriftige toejuichingen ontvangen. Korte berichten. De ongeldigverklaring van de jongste verkiezingen voor den Saksischen Land dag heeft nog een onvoorzienen toestand in het leven geroepen. Krachtens een be sluit van den vroegeren voorzitter van den Landdag moeten de afgevaardigden de hun reeds in Maart vooruitbetaalde pre sentiegelden voor April terugbetalen. De ^jarige mej. Smith, die eergis ter een „duur"-record heeft gemaakt door op het Rooseveld-vliegveld bij Nieuw-York 28 uur en 21 minuten in de lucht te blij ven, heeft groote plannen. Zij wil nog de zen zomer van New-York naar Rome vliegen. Ofschoon er gisteren 8 nieuwe geval len van pokken in de Londensche zieken-

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1929 | | pagina 1