No. 171
Dinsdag 23 April 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Spaarbank
HEiRIKSE&Co'sBANK-QOES
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Opiaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
GODSDIENST EN POLITIEK.
Buitenland.
KIMC pepermunt
blijft U de aangename,
krachtige smaak in her.
innerinc
Belangrijkste Nieuws.
a 4 °/o rentevergoeding.
Binnenland
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
Ve Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco r-6r post, f3.
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertentiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 ct
Bij abonnement belangrijke korting.
De heer Roodhuyzen schijnt wat de
komende verkiezingen betreft, minder op
timistisch gestemd dan zijn partijleider
Mr Fock.
Heeft de laatste nu reeds een en an
dermaal gewaagd van groote overwin
ningen van de liberale Staatspartij en
van een stellige nederlaag der rechtsche
partijen, de heer Roodhuyzen daaren
tegen houdt zich voor de zooveelste maal
bezig met het optreden van een eventueel
rechtsch Kabinet, waarvan z.i. de heer
Colijn de leider zal zijn.
In dat geval kan, naar hij meent, ver
wacht worden, dat het een Kabinet zal
zijn, dat de Christelijke beginse
len in ons staatsleven wenscht te hand
haven en te verdedigen.
En dan geeft de heer Roodhuyzen een
breed betoog, om aan te toonen, dat daar
mede toch allerminst de anti-these is
gesteld.
Want, zoo gaat hij voort, velen van
Links, althans de liberalen, hebben niet
de minste neiging om de Christelijke
grondslagen van ons volksleven te ont
wrichten, tenzij men met het Christen
dom niet anders bedoelt dan eigen kerk,
om dan met deze meditatie te eindigen:
„Laten wij er mee tevreden zijn, dat
van onze maatschappij de grondslagen
inderdaad Christelijk zijn. Thorbecke heeft
het indertijd zoo juist en schoon ge
zegd: „De stille werking van 'het Chris
tendom boven verdeeldheid van geloof,
is oneindig algemeener en grooter dan
hetgeen men in de kerkelijke sfeer met
oogen ziet. Het Christendom heeft onze
wetgeving en ons bestuur, onze samen
leving en onze zeden doortrokken; maar
dat is niet het bijzónder ^Christendom van
een bepaalde kerk. Het is het ééne licht,
waarvan de onderscheidene geloofsbelij-
nissen stralen zijn; het is het Christen
dom boven kerkelijke afzondering, ge
lijk het menschdom is boven alle volken
en ze alle omvat, gelijk de wetenschap
is boven alle vormen en stelsels, waar
in ieder, naar de mare van zijn inzicht,
de wetenschap zoekt te naderen of haar
tracht uit te drukken."
Dat werd meer dan 70 jaar geleden
gezegd, maar het verdient nog wel eens
herhaald te worden; dat L het Christen
dom der liefde, welks deugden zelfs voor
den Israëliet aanvaardbaar zijn; A. C-
Wertheim gaf daarvan blijk, toen hij het
voorzitterschap van de Maatschappij tot
Nut van het Algemeen accepteerde.
En op dat Christendom zal geen enkel
vrijzinnige een aanval doen, omdat hij
weet, dat hij een klinkend metaal of lui
dende schel zou zijn geworden, als hij
de liefde niet had, zelfs al sprak hij
de talen der menschen en der Engelen."
Het is niet recht duidelijk, welke be
doeling de politieke hoofdredacteur van
„Het Vaderland" met dit alles heeft.
Vermoedelijk wil hij trachten aan te
toonen, dat voor de handhaving en be
vestiging van de Chr. grondslagen in ons
volksleven een rechtsch kabinet aller
minst noodig is.
Maar dan zal hij toch moeten toegeven,
dat zijne redeneering van een zekere oj>
pervla'kkigheid toch niet is vriji te pleiten.
Om te beginnen is een z.g. Christendom
boven geloofsverdeeldheid, d.w.z. een
Christendom dat zelfs voor den Israëliet
aanvaardbaar is, omdat het den Christus
verwerpt, een onding.
Maar bovendien het is ook' beslist on
juist, dat het liberalisme de Christelijke
grondslagen wil bevestigen en handhaven.
Het Handelsblad heeft nog onlangs
zeer terecht betoogd, dat het liberalisme
nog wel de Christelijke normen die in
ons volksleven zijtn vastgegroeid als histo
rische producten 'kan erkennen, maar dat
het die normen niet kan handhaven of
verdedigen, omdat hetwazen van h et
Liberalisme ligt in de erkenning van
gestadige evolutie. Objectieve normen, zoo
Werd daaraan toegevoegd, 'kunnen door
het Liberalisme niet worden aanvaard,
iwant dan zouden zij niet 's menschen
wil, maar Gods wil als agens moeten
erkennen ock in het Staaikund g Leven.
k£n dat wil het Liberalisme
niet.
De opvatting dat men in de Staatkunde
alleen behoort tehandelennaar
de Rede, dat men in de politiek elk
geloof buiten spel moet laten, is, zoo
schreef nog kort geleden de beer Elout,
gemeengoed van alle liberalen.
De heer Roodhuijizen zegt feitelijk pre
cies hetzelfde-.
Maar met andere woorden.
Zóó, dat het den indruk zou kunnen
maken, dat ook het Liberalisme in de
Staatkunde een plaats zou willen inrui
men voor den Godsdienst.
Maar dat js toch inderdaad niet bet
geval.
En voor de zuiverheid van de politieke
verhoudingen is het noodig, dat dit dui
delijk wordt uitgesproken en dat zulks
den kiezers helder en klaar voor oogen
staat.
Propaganda-lectuur.
Onlangs hebben we melding gemaakt
van de verschijning van twee propagan
da-blaadjes, n.l.„Ter wille van gees
telijke waarden" door H. Colijn en „Rood
boerenbedrog" door Chr. v. d. Heuvel.
Thans zijn met medewerking van de
Dr A. Kuyperstichting, opnieuw twee pro-
paganda-geschriftjes verschenen, ditmaal
bij de Drukkerij „De Rotterdammer",
Goudsche Singel 105, Rotterdam, resp.
over „De Sociale Wetgeving, Ds Ker
sten en wij" en „Sluit de gelederen",
beide geschreven door Ds M. van Grie
ken, Ned. Herv. predikant te Rotterdam.
Van het laatste hebben we gisteren reeds
een gedeelte overgenomen. In het eer
ste wordt aangetoond, dat de houding
door de S. G. P. ten opzichte van de
sociale wetgeving aangenomen niet ver
dedigbaar jjs. De conclusie, waartoe Ds
van Grieken komt, is„Ook om der
wille van de sociale wetgeving: sluit de
•gelederen en stemt Antirevolutionair."
Gaarne vestigen wij op deze propa-
ganda-geschriften, die voor een klein
prijsje verkrijgbaar zijn, de aandacht.
GIBSON'S VERRASSEND VOORSTEL
TE GENEVE.
De vlootbeperking.
De eerste dag der tweede week van de
voorbereidende ontwapeningsconferentie
te Genève heeft heel wat betere vooruit
zichten geopend dan die, welke bestonden
toen de eerste week eindigde, schrijft de
„Msb."
De verdienste daar.'an komt geheel toe
aan den Amerikaan Gibson, die, gelijk ge
meld, in een hooggestemde rede het denk
beeld aan de hand deed, dat de commissie
de besprekingen inzake het vraagstuk van
de vlootbeperking weer zou hervatten.
Twee jaren lang was de stagnatie in
zake de vlootbespreking 'n reden geweest
om ook voor de land- en luchthewapening
vrijwel niets te doen, en het geheele ont-
wapeningsvraagstuk te laten rusten.
Gibson heeft nu de bereidwilligheid van
de Amerikaansche regeering.verklaard om
opnieuw hierover te spreken, zoodat men
mag aannemen, dat men over het doode
punt is heengekomen.
Voor den volkenbond is het hoogst in
teressant, dat Gibson beeft voorgesteld, dat
de vlootdiscussies zullen gehouden wor
den binnen den kring van deze, door den
volkenbond bijeengeroepen ontwapenings
commissie, die eerst alleen over de metho
den van vlootbeperking zal hebben te spre
ken, waarna dan later op dë ontwape-
nings-conferentie zelf over do cijfers zal
onderhandeld worden.
Dit is precies het systeem dat de vol
kenbondsvergadering steeds beeft bepleit,
't standpunt ook, dat de ontwapenings
commissie steeds voor oogen heeft gehad,
totdat de plotseling door Coolidge te Ge
nève bijeengeroepen conferentie van de
drie zeemogendheden in den zomer van
1927 de vlootbeperking uit den boezem van
de commissie weghaalde en ze tot een on
derwerp van afzonderlijke behandeling
maakte.
Gibson, die natuurlijk de éigen ideeën
van Hoover precies heeft weergegeven, wil
de zaak nu weer geheel in de handen van
deze commissie leggen.
De voorbereidings-commissie heeft het
thans dus geheel in eigen macht, of de ont
wapeningsbesprekingen heelemaal bij
haar geconcentreerd zullen blijven.
Men mag zeker wel aannemen, dat de
groote meerderheid der leden met graagte
het aanbod van Gibson zal aannemen om
de vlootbesprekingen weder te hervatten.
Intusschen hangt er natuurlijk veel af
van de Engelsche regeering.
Lord Cushendun kon niet veel meer
zeggen dan dat de Engelsche regeering de
nieuwe Amerikaansche denkbeelden met
de grootste welwillendheid zou bestudee-
ren en dat de rede van Gibson op den gang
van zaken in de ontwapenings-commissie
van grooten invloed zou zijn. Dit werd ook
nog onderstreept -door de gedelegeerden
van Frankrijk, Italië en Japan en ook door
den voorzitter Loudon.
Intusschen neemt men aan, dat de En
gelsche regeering waarschijnlijk er de
voorkeur aan zal geven, dat de besprekin
gen over de Amerikaansche voorstellen
niet onmiddellijk zullen aanvangen, doch
dat deze eerst na de Engelsche verkiezin
gen zullen gehouden worden.
Lord Cushendun vreest blijkbaar, dat
een nieuwe mislukking der besprekingen
bij de Engelsche verkiezingen zeer uitge
buit zal worden tegen de regeering en dat
Amerika, hierop speculeerend, ook hoopt,
dat Engeland daardoor tot meer conces
sies bereid zal zijn dan onder normale om
standigheden. Daarom zal Lord Cushen
dun wel trachten de zaak op de lange baan
te schuiven.
Boodschap van Koning George aan zijn
volk.
De Engelsche koning heeft de volgende
boodschap aan het volk gericht:
Mijn hart is vol dankbaarheid voor de
wonderlijke bekwaamheid van mijn ge
neeskundigen, chirurgen en verpleegsters.
Uit een andere bron gewerd mij hulp uit
de zorg vol liefde die zich overal open
baarde en de koningin en mij omringde
Deze openbaring behoort tot de treffendste
ervaringen van mijn leven. Het was een
onbeschrijflijke aanmoediging te voelen,
dat mijn duurzaam en vurig verlangen
het vertrouwen en de genegenheid van
mijn volk te winnen, verhoord was. Ik wil
gelooven, dat de ondervinding, welke de
mijne was, ongewoner zal schijnen wan
neer de nationale zorgen van alle volke
ren ter wereld gevoeld zullen worden als
de gemeenschappelijke bron van mensche-
lijke sympathie en een gemeenschappelijke
reden zullen vormen voor de menschelijke
vriendschap.
Ik ben nog niet in staat de vermoeienis
sen van een openbare plechtigheid te door
staan, maar ik ben gelukkig mij bij mijn
volk hier en overzee te voegen om God te
danken.
Een standbeeld van Columbus.
In het kleine Spaansche havenstadje
Palos van waaruit Columbus zijn tocht
naar Amerika is begonnen, werd gister
middag in tegenwoordigheid van Primo
de Rivera, den Infante Carlos, den Ame-
rikaanschen gezant te Madrid en een af-
deeling Amerikaansche matrozen, een zes
meter hoog Columbus-standbeeld onthuld,
dat door Amerika ten geschenke was ge
geven. De gezant las een boodschap van
president Hoover voor, waarin gewaagd
werd van de hartelijke betrekkingen tus-
schen Spanje en de Vereerdgde Staten.
Weer eein schip mei pokken besmet.
Het Engelsche passagiersschip „Masho-
ba" is Zondag uit Britsch-Indië te Ply
mouth aangekomen. Aan boord waren
onder de bemanning pokken uitgebro
ken en bij drie patiënten, die onderweg
te Marseille aan land werden gebracht,
hadden de Fransche autoriteiten de ziek
te geconstateerd.
Veertien reizigers kregen, nadat zij him
naam en adres hadden opgegeven, zoodal
zij zoo noodig onder geneeskundig toe
zicht konden blijven, verlof zich naar
hun bestemming te begeven. D.e anderen
zouden te Tilbury aan wal gaan. Het
schijnt dat alle passagiers' Vóór hun ver
trek uit Indië of aan boord reeds inge
ënt zijn.
De verkiezingen voor den Senaat.
Zondag is de Griekscbe Senaat ge
kozen.
Nadat de verkiezingen om allerlei re
denen telkens uitgesteld waren, zijn zij
Zondag eindelijk gehouden. Zij geschied
den in volmaakte kalmte. De uitslag, die
bepaald wordt volgens het stelsel van
evenredige vertegenwoordiging; heeft voor
Venizelos 70 zetels opgeleverd en 22 voor
de oppositie, zoodat de regeering in elk
geval van een flinke meerderheid ver
zekerd is.
Na hat proeven van
WbTill
a crown
Orkaan boven Japan.
Bijna geheel Japan werd Zondag door
een orkaan geteisterd. Er zijn vele dooden
en gewonden en er is groote schade aan
gericht. Een aantal visschersschepen en
andere vaartuigen is gezonken.
De Noord-Westkust had het meest van
het noodweer te lijden. Vooral de stad
Niigata was er erg aan toe. Daar werden
acht personen gedood en 67 gewond. Hon
derden huizen werden verwoest en meer
dan drieduizend liepen groote schade op.
Twee watervliegtuigen gingen met een
bemanning van vier koppen op de kust van
Korea verloren.
Drie zeelieden sloegen over boord van
een torpedojager en verdronken.
Koning Amanoellah tot „ketter"
geproclameerd.
Habiboellah, heerscber van Kaboel,
heeft een proclamatie uitgevaardigd,
waarin Amanoellah als ongeloovige en
ketter wordt gekwalificeerd en beschul
digd wordt -van het veroorzaken van den
moord op zijn vader en verscheidene be
kende beambten.
De proclamatie somt een aantal ketter -
sche daden van Amanoellah op en zegt: hij
stond aan de koningin toe, ongesluierd
door de straten te rijden en liet zijn baard
scheren zoodat hij er uit ziet als een vlin
der.
Korte berichten.
Te Konstantinopel heeft de politie
een groot aantal communisten in hech
tenis genomen, die ervan verdacht wor
den, een geheime organisatie gesticht te
hebben, welke ook vertakkingen had in
de provincie. De politie, vermoedt, dat
deze geheime organisatie door commu
nisten in het buitenland met geld ge
steund werd.
Te Visp in het kanton Wallis zijn
in 'de electrische centrale Lonza twee
gebouwen ter fabricage van organische
oplossingsmiddelen door een ontploffing
vernield. Vijf arbeiders zijn gewond.
Nabij Hilfikon is een auto met 4
inzittenden verscheidene malen over den
kop geslagen. De handelsredacteur van
de Neue Züricher Zeitung werd gedood,
de drie anderen hebben ernstige ver
wondingen opgeloopen.
Uit de mededeelingen in de bladen
over den stand van het loonconflict bij de
Duitsche spoorwegen 'blijkt, dat Donder
dag te Berlijn een groote vergadering van
alle leiders van de vakvereenigingen ge
houden zal worden om een definitieve be
slissing te nemen inzake een eventueele
staking.
De- boschbranden in Spanje duren
nog steeds voort. Verscheiden dorpen in de
Pyreneeën zijn geheel afgebrand. Talrijke
grensbewoners verlaten hun huizen uit
vrees, dat de brand nog verder om zich
heen zal grijpen.
Voor de eerste maal in de Engelsche
geschiedenis zullen morgen vertegenwoor
digers van de Engelsche werkgevers- en
werknemersorganisaties in een gemeen
schappelijke conferentie bijeenkomen ter
bespreking van gemeenschappelijke belan
gen in de Britsche industrie.
De studenten van het hooger lan'd-
bouwinstituut van Gemhloers (België) heb
ben een „staking" van acht dagen uitge
roepen, om te protesteeren tegen de goed
keuring, door het parlement, van een wets
ontwerp op de academische graden, waar
door de studenten in 'kwestie zich veron
gelijkt voelen. Het is niet uitgesloten, dat
de landbouwstudenten van Leuven en van
1 Gent eveneens in staking zullen gaan.
De pianist Geza Ledofsky te Weenen
1 heeft Zondag tegen middernacht het we-
relduurrecord voor pianospelen verbeterd,
j Hij had toen meer dan 75 uur onafgebro
ken gespeeld.
Binnenland.
Groote fabrieksbrand |e Utrecht.
Memorie van antwoord over de wegenwet.
De moordenaar van de vier politiemannen
te Grootegast voor de rechtbank.
De kerkelijke kwestie te Tienhoven.
Buitenland.
Knoeierijen met doctoraten te Brussel.
Een boodschap van Koning George aan
zijtn volk.
De ontwapeningsdebatten te Genève.
Orkaan in Japan.
Het luchtschip „Graf Zeppelin" ligt
klaar voor de tweede Middellandsche zee
vaart. De weerberichten luiden echter zoo
ongunstig, dat aan opstijgen voorloopig
nog niet te denken valt.
Het tweede IndiëLonden mailvlieg
tuig is gisteren te Croydon aangekomen
met 16.000 brieven aan,boord. Het verliet
Karachi Zondag voor een week.
Het telefoonverkeer.
Het Tweede Kamenid Bulten heeft den
minister van Waterstaat de volgende vra
gen gesteld
1. is de minister bereid, om, waar
de denkbeelden omtrent verzorging van
het telefoonverkeer op korten afstand uit
een oogpunt van tarifeering en van tech
nische inrichting van de netten nog niet
vaststaan, te gelijk met het onderzoek
naar de mogelijkheid van de streeknetten
in hun bestaanden vorm te handhaven
en nieuwe te formeeren, in het bijzonder
te doen onderzoeken, of deze streeknet:
ten niet het gemakkelijkst en doeltref
fendst mogelijk zijn bij behoud van het
bestaande stelsel van vast abonnement?
2. Is de minister bereid om een on
derzoek te doen instellen naar de moge
lijkheid om bij de bestaande streeknetten
en bij het inrichten van nieuwe streek
netten, onder handhaving van het vaste
abonnementssysteem van de aangeslote
nen, een recht van keuze te geven tus-
schen een abonnement voor locaal en
een abonnement voor streeknetverkeer,
waarbij elk dier tarieven in principe ge
bouwd is op de gemiddelde kosten der
aansluiting
3. Is de minister bereid het te dezetr
zake uit te brengen rapport aan 'de Ka
mer mede te deel en en te publiceeren?
Gemeenfe-financiën.
De heer Van Gijn heeft .op het wets
ontwerp'tot herziening van de financiëele
betrekkingen tusschen rijk en gemeenten
drie amendementen ingediend.
Het eerste strekt om buitenlandsche
belastingschuldigen, die daarvoor in aan
merking komen, in de fondsbelasting te
doen bijdragen.
Het tweede strekt om de gemeenten
in staat te stellen, het tarief voor de
heffing naar de huurwaarde progressief
te maken, zonder daartoe haar toevlucht
te nemen tot het heffen van progres
sieve opcenten.
De derde groep van amendementen
strekt om den gemeenten de bevoegdheid
te geven, behalve naar de 7 in de Wet
op de personeele belasting genoemde
grondslagen, ook te heffen naar andere
grondslagen, die kunnen geacht worden
een maatstaf van uiterlijken welstand te
zijn.
Het Zuidcrzeefonds.
Verschenen is de memorie van ant
woord op het voorloopige verslag over
de suppletoire begrooting van het Zui-
derzeefonds 1928. Ook de minister be
treurt daarin de overschrijding der ra
ming van kosten van den afsluitdijk. Dat
