No. 168
Vrijdag 19 April 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Spaarbank
HENDRIKSE Co's BANK - GOES
EERSTE BLAD.
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
a 4 rentevergoeding.
Binnenland
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259,
1Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der AdvertentiBn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 cl.
Bij abonnement belangrijke korting.
De rechtsche samenwerking.
De heer Colijn heeft in zijne Deputatan-
rede, ook hel vraagstuk van de samen
werking der rechtsche partgen ter sprake
gebracht.
Na er op gewezen te hebben dat heit
voor de doorwerking van onze begin
selen van zoo overwegende beteekenis
is, dat we een Regeering hebben die
zich aan de ordinantiën Gods, aan de
eeuwige begiuselen van Gods Woord ge
bonden weet kwam hij vanzelf tot het
probleem der samenwerking met andera
partijen, die van min of meer gelijke
grondbeschouwingen als wij uitgaan.
De A.-R. partij zelf gaat niet veel bo
ven de 10 pCt. van het zeteltal in de
Tweede Kamer uit.
Zullen we dus iets van onze staat
kundige beginselen tot gelding brengen,
dan zijn we op zulke saamwerking aange
wezen. Alleenstaand zijn we daartoe on
machtig.
„Uit dat besef, zoo vervolgde de heer
Galijn, is voortgekomen de saamwerking
die geboren werd in de tachtiger jaren;
hernieuwd in 1901; voortgezet eerst van
19081913 en nader van 1918 tot eind
1925, om toen weer uiteen te vallen.
Het zou onredelijk zijn niet te erken
nen, dat die saamwerking ons veel
goeds gebracht heeft.
Het volksdeel, dat wij het onze noe
men is uit den staat der vernedering,
waarin het eertijds verkeerde, opgeheven;
het telt thans weer mee onder het volk
van Nederland.
Inzake het onderwijs is aan het on
recht der 19e eeuw een einde geimaakt,
ook al hebben wij niet alles nog bereikt.
Op het stuk van de vrijlating van den
Dag des Heeren is er onmiskenbare voor
uitgang vergeleken met een goede kwart
eeuw geleden. Met de vrijheid der
consciëntie wordt ook op ander terrein,
meer dan voorbeen rekening gehouden.
Op sociaal terrein is niet weinig tot
stand gekomen, dat strekken kan om de
maatschappelijke verhoudingen beter aan
de beginselen van Gewis Woord te doen
beantwoorden."
Wie de zaken objectief beziet, zal de
juistheid van dit betoog moeten toestem
men.
De saamwerking der rechtsche partgen
heeft veel goeds gebracht.
Er is veel bereikt, wat een halve eeuw
geleden onbereikbaar scheen.
Is er dus reden tof dankbaarheid, ge
heel voldaan zgn wg over de resultaten
der saamwerking toch niet.
„Het valt niet te ontkennen, aldus weer
de heer Colijn, dat onder ons óók een
gevoel van teleurstelling bestaat over de
schraalheid van den oogst op het stuk
der wenschen, die ons meer in het bij
zonder eigen zgn.
Men heeft dat gedragen zoolang de
saamwerking bestond, omdat men opzag
tégen de verbreking er van, wetend, dat
bij andere constellatie voor onze beginse
len niets beters te verwachten viel en
zelfs de parlementaire kracht ontbreken
zou om het optreden van een Kabinet
met eigen politieke overtuiging mogelijk
te maken.
Maar nu de saamwexking eenmaal ver
broken is, mag niet verzwegen worden,
dat herstel alleen m o g e 1 ij k is, in
dien door de vroeger saamwerkende groe
pen de ernst van den huidigen politieken
toestand wordt verstaan; de nadeelen
daaruit voor onze constitutioneel© instel
lingen en voor de gewichtigste volksbe
langen word en begrepen.
We zouden zeker niet kunnen vragen,
"dat alles wat in ons beginselprogram
of in ons uitvoerig stembusprogram van
dit jaar voorkomt, ons zou worden in
gewilligd. Maar evenmin zal men van
andere zjjde over het hoofd mógen zien,
dat wg mogen verlangen, dat er met
onze levensbeginselen worde gerekend."
Dit is inderdaad een billijke eisch.
Wanneer verschillende partijen saam-
werken, kan niet worden verwacht, dat
het program van een der partij en zal
worden uitgevoerd.
Dat ware een onbillijke eisch. Maar
wel mag worden geëischt, dat, zooals
het in den beschrijvingsbrief van*!!© De-
putatenvergadering werd uitgedrukt, waar
borgen worden verstrekt, dat met de in
ons Beginselprogram en program van ac
tie uitgedrukte wenschen op redelijke
wrjze rekening worden gehouden.
HET SUIKERWETJE.
Het initiatiefvoorstel van de heeren v. d.
Heuvel c. s. inzake het verleenen van
steun aan de Suikerindustrie is gisteren
door de Tweede Kamer aangenomen.
Behalve de geheele linkerzijde, met uit
zondering van den heer Bierema, hebben
tegen gestemd de 'heeren Kersten en
Zandt, en 5 leden- van de Chr.-Hist. fractie,
n.l. Mej. Katz en de heeren Schokking,
Snoeck Henkemans, Van Boetzelaer en Ti-
lanus.
Voor het voorstel stemden de Antirevo
lutionairen, de R.-Katholieken, 5 Chr.-
Historischen en de heer Bierema, liberaal.
De vraag is nu wat de Eerste Kamer zal
doen en dan, hoe de Regeering zich tegen
over dit ontwerp zal plaatsen. De moge
lijkheid bestaat, dat het zal gaan als met
het wetsontwerp-Zijlstra, dat hoewel door
de beide Kamers aangenomen, door de
Regeering eenvoudig ter zijde werd ge
schoven.
Uit een uitlating van Min. de Geer zou
men kunnen opmaken, dat deze bewinds
man bezwaar heeft, de uitgaven met een
bedrag van pl.m. f 4 millioen te verhoogen,
maar daar staat tegenover, dat naar ver
luidt Minister Kan tegen het ontwerp geen
bezwaar heeft.
Dat de N. R. G r t. over de gevallen be
slissing ten zeerste ontstemd is, wekt geen
verwondering. Het spréékt van „vermomd
protectionisme", van een „lichtzinnig vo
tum", dat men moet maar durven
door „een luchthartige meerderheid" aan
vaard werd.
De tegenstemmers daarentegen krijgen
een pluimpje. Met name de heeren Ker
sten en Zandt en de medestanders van Dr
Schokking krijgen van dit liberale orgaan
een eervolle vermelding.
Het Handelsblad, hoewel gematig
der, is eveneens ontstemd en acht de be
slissing vooral bedenkelijk als antecedent.
„Nu deze bres is geschoten in -de ves
ting, zullen natuurlijk andere bedrijfstak
ken in het gedrang met nieuwen moed
gaan probeeren, oude zonden van beleid te
verhalen op de schatkist."
De Maasbode toont zich verheugd,
dat het voorstel tenslotte werd aangeno
men, en wijdt voorts nog eenige aandacht
aan de grove wijze, waarop door den heer
Kersten de partijpolitiek in dit voorstel
werd gehaald.
„Hij kon zijn stem aan het voorstel niet
geven, omdat er op de suikerfabrieken ook
op Zondag gewerkt wordt. Dat is natuur
lijk volkomen onlogisch, want dit wets
voorstel verandert aan den bestaandein toe
stand niets. Ook al wordt de premie niet
toegekend, dan wordt er in den campagne-
tijd toch 's Zondags gewerkt. Het is dan
ook zeer begrijpelijk, dat de heer Heems
kerk, die zich overigens als oud parlemen
tariër niet gauw boos maakt, zich bij een
dergelijke bestrijding de uitdrukking liet
ontvallen dat dit een' lafheid was. Deze
kwestie stond geheel buiten het ontwerp,
dat thans aan de orde was. De be
schouwingen van den heer Kersten
in hoeverre een aandeelhouder ver
antwoordelijkheid draagt voor het wer
ken van een industrie op Zondag, hadden
voor ons wel eens van belang kunnen zijn,
maar waren dat thans door hun opper
vlakkigheid heelemaal niet. Men kon mer
ken dat de verkiezingen in zicht zijn en
dat de heer Kersten bezig is wapens te
smeden om de anti-revolutionairen te be
strijden. Eerlijke wapens zijn het intus-
sc'hen niet."
In denzelfden geest spreekt ook het libe
rale „Vaderland", dat er op wijst, dat het
incident-Kersten een voorproefje geeft van
de wijze waarop deze den verkiezingsveld
tocht van zijne partij zal leiden.
„Het Volk" roept spottend uit: „de
boeren hebben overwonnen". En het voegt
er aan toe dat de soc.-democrafcen zich
verzetten tegen pogingen van het kapita
lisme om staatssteun machtig te worden.
Alsof alle bieten-verbouwende boeren
kapitalisten zrjnl
En alsof ook de arbeidersbelangen1 bg
deze zaak niet ten nauwste zijn betrok
ken I
HET SPOORWEG-ONGELUK BIJ HALLE.
Gisterochtend was men nog niet er
in geslaagd met zekerheid uit te maken
of de, een heelen zak vullende, be
bloede en vermorzelde lichaamsdeelen,
gisteren in het ziekenhuis te Halle ge
bracht, als de overblijfselen van den elf
den doode kunnen worden beschouwd,
dan wel of zij voortkomen van de an
dere reeds geïdentifieerde slachtoffers.
Bevestigd wordt, dat de machinist van
den Parijschen sneltrein niet zoo erg ge
wond is als eerst was gedacht en dan
ook op bevel van het Brusselsche par
ket naar de infirmerie der gevangenis
te Vorst (Brussel) is getransporteerd,
waar hij nu als preventieve gedetineerde
verblijft.
De nationale vakvereeniging van spoor
wegpersoneel, die door haar gedelegeer
den ter plaatse een onderzoek liet in
stellen, deelt mede, dat, volgens de ver
klaring van den machinist en den stoker
van den Parijschen trein, het signaal, dat
zich op 850 meter van de plaats der
ramp bevindt open stond. De wissel
wachter te Halle verzekert dit signaal, dat
hij niet alleen wegens den zwaren mist,
maar ook in gewone omstandigheden ten
gevolge van een bocht der spoorlijn niet
kan zien, te hebben gesloten en het is
dan ook zeker, dat hem geen schuld treft.
Maar uit het onderzoek zou zijn gebleken,
dat het signaal zelf slecht onderhouden
was en hoofdconducteurs en machinis
ten herhaaldelijk reeds den verkeerden
stand van dit signaal rapporteerden.
Franséh stoomschip gestrawd1.
Het Fransche stoomschip Paris1 van
Havre naar New-York vertrokken, is gis
teren hij Eddystone, de rots en vuurtoren
in het Engelsche Kanaal, Plymouth, ^ten
gevolge van mist gestrand.
Het stoomschip Paris, metende 34.569
ton bruto en 15.333 ton netto, is in
1921 te St. Nazaire gebouwd.
De schadeloosstelling doqj- Duitschlan'd
te betalen.
Het bekend worden van de Duitsche
tegenvoorstellen, welke 37 annuïteiten
van 1650 millioen M- omvatten, heeft
in de Parijsche .pers een storm1 van ver
ontwaardiging verwekt.
Het meest gematigd is nog de Temps,
die constateert, dat het aanbod van dr
Schacht alle schuldeischers heeft teleur
gesteld. Het beteekent weliswaar nog niet
het afbreken der onderhandelingen, maar
men moet thans geheel opnieuw aan
vangen.
De Petit Parisien rekent evenals andere
bladen uit, dat de totale waarde van het
Duitsche aanbod berekend op heden, 26
milliard bedraagt. De waarde van de
eischen der geallieerden bedraagt echter
39 milliard, zoodat het Duitsche aanbod
13 miliard minder is. Weliswaar worden
door het Duitsche 'tegenvoorstel de schul
den der geallieerden gedekt, evenals de
amortisatie van het Dawes-plan en de
Amerikaansche aanspraken op vergoeding
der bezettingskosten, maar dr Schacht
laat geen centiem over voor de eigen
lijke herstelwerken, die in het memoran
dum der geallieerden op ongeveer 13
milliard .worden geschat. Het is begrij
pelijk, aldus de Petit Parisien, clat een
dergelijk belachelijk voorstel, na negen
weken moeizaam onderhandelen, in ge
allieerde kringen groote teleurstelling
hééft gewekt.
De subcommissie-Revelstoke heeft giste
ren, na twee zittingen te hebben _gehou-
den, haar werkzaamheden ge
staakt, zonder tot een resul
taat te zijn gekomen.
Na afloop van de tweede zitting werd
officieel bekend gemaakt, dat de Duitsche
delegatie geweigerd heeft, het door haar
gedane voorstel tot betaling van 37 annuï
teiten elk van 1650 millioen goudmark te
verhoogen. Dientengevolge zullen de Duit
sche gedelegeerden niet meer deelnemen
aan de werkzaamheden der schadevergoe
dingsconferentie.
Volgens berichten uit Rerlijin heeft
Owen Young, voordat de beraadslagingen
afgebroken werden, nog het voorstel ge
daan, om voorloop'ig slechts over een
yoiorloopige regeling, hetzg! voor een tijd
vak van 5, 10 of 15 jaar te onderhande
len.
Van Amerikaansche zijde is men daar
bij van de gedachte uitgegaan, waarvoor
ook van Duitsche zijde werd gevoeld, dat
het feitelijk boven het menschelijke ver
mogen .gaat, om een land voor een tijd
van 37 jaar tot zulke ontzaglijke betalin
gen te verplichten.
Het Amerikaansche voorstel vond de
sympathie der Engelsche gedelegeerden.
Het schijnt, dat men van Fransche zijde
niet op een voorloopige regeling wenschte
in te gaan.
Van Duitsche zijde wo-rdt nog gemeld:
De Duitsche gedelegeerden hebben al
leen verklaard, dat zij niet in staat zijn,
om op eigen gelegenheid hoogere annu-
iteiten aan te bevelen, tenzij voorstellen
aan 'do hand worden gedaan, waardoor
het Duitsche betalingsvermogen zal toe
nemen.
Onder deze omstandigheden heeft de
subcommissie vastgesteld, dat zij niet tot
overeenstemming is kunnen komen.
De Sohelde-regeling.
De Belgische regeering overweegt vol
gens de Times op dit oogenblik de quaes-
ties aangaande de internationale controle
op de Schelde en heeft daartoe besloten
aan het Ministerie van Buitenlandsche
Zaken toe te voegen een Schelde-commis-
sie, samengesteld uit hooge ambtenaren
van de ministeries van Buitenlandsche
Zaken, Marine en Openbare Werken. Ook
heeft de Regeering besloten een raad
gevende commissie in te stellen voor
de scheepvaart-aangelegenheden op de
Schelde.
Vreeselijke toestanden.
Zondag werd te Chicago een schooljon
gen van 16 jaar gedood, terwijl hij een
auto bestuurde na den nacht met drinken
en dansen te hebben doorgebracht. - Als
gevolg hiervan werden Woensdag te Chi
cago 56 moeders en vaders gearresteerd
onder beschuldiging van verwaarloozing
hunne ér kinderen. 33 hunner kregen boete
twee gevangenisstraf.
De jury van den lijkschouwer, die een
onderzoek instelde naar den dood van
den jongen, bestond uit verscheidene be
kende opvoeders en hoogleeraren. Zij
hoorde schoolmeisjes als getuigen, die
verklaarden, dat het haar gewoonte was,
op al haar partijtjes tot twee uur 's mor
gens alcoholische dranken te gebruiken.
„Ieder neemt tegenwoordig een flesch
drank in een heupzak mee naar elke
partij", verklaarde een meisje van 14
jaar, „en een meisje, dat niet drinkt,
wordt niet meer gevraagd."
Professor Steele, de voorman van de
jury, betoogde dat de volwassenen moe
ten worden gelaakt wegens het tegen
woordige gevaarlijke spel der jeugd. En
op de ouders moest volgens hem de
blaam worden gelegd voor toestanden
die voortkomen uit hun eigen laksheid.
iDe crisis In Oostenrijk duurt voort.
Het wil met de oplossing van de regee-
ringscrisis, veroorzaakt door het optre
den van dr Seipel nog niet vlotten. De
onderhandelingen tusschen de burgerlijke
meerderheid en de soc. oppositie over
een program zijn zelfs afgebroken, daar
men het niet eens kon worden over een
regeling van de kwestie der huurwetten.
Voor den opvolger van dr Seipel wor
den allerlei namen genoemd; eerst scheen
het, dat een gematigde figuur, wiens «op
treden een toenadering tusschen beide
kampen mogelijk zou maken, de erfenis
zou kunnen overnemen; daarna heette
het weer, dat een vechtkabinet zou
komen.
Thans wordt weer de naam van den
gouverneur van Vorarlberg, Ender, die
indertijd gepleit heeft voor een afschei
ding van Vorarlberg en toevoeging daar
van bij Zwitserland op den voorgrond ge
schoven, hetwelk wellicht bedoeld is als
een middel om de soc. tot het aannemen
van een mildere houding te brengen.
Waarschijnlijk zal de crisis than3 wel
sleepende blijven tot na afloop van den
soc. partijdag en de gemeenteraadsver
kiezingen a.s. Zondag in Graz en Inns
bruck.
De pokken-gevallen in Engeland.
218 pokken-patiënten zgn thans te Lon
den onder behandeling. Woensdag was
het aantal 202.
In het Lagerhuis heeft de Minister van
Volksgezondheid verklaard, dat er zich
onider de passagiers en de bemanning
van het stoomschip „Tuscama", dat uit
Imiië kwam, 45 gevallen Tan pokken heb
ben voorgedaan.
Zeven patiënten waren overleden.
Binnenland.
Het wetsvoorstel-v. d. Heuvel tot siteun-
verleening aan de suikerindustrie door
de Tweede Kamer aangenomen.
De Eerste Kamer over Indië.
Nadere bijzonderheden over den gewel
digen brand te Amsterdam.
Gemeenteraad van Goes.
De Goesche winkeliers-stoep-etalleurs ont
slagen van rechtsvervolging.
Buitenland.
De besprakingen over de herstelbetalin
gen van Duitschland vastgeloopen.
De zaak Ward Hermans.
Pokken in Engeland.
Onmiddellijk waren krachtige maatrege
len genomen, om uitbreiding van de
ziekte te beletten. Die maatregelen big-
ken afdoende te zijn geweest.
Het gevaar voor uitbreiding dezer ern
stige epidemie is thans geweken.
Het blijft echter mogelijk, dat er zich
nog meerdere gevallen van pokken voor-
loopig zullen voordoen.
De zaak Wand' Hermans.
Naar de Msb. verneemt, zal het niet
tot een proces-Hermans komen. De Bel
gische justitie was reeds voor den terug
keer van Hermans tot dit besluit geko
men. Vandaar ook, dat Hermans reeds
eenige dagen ongemoeid in België kon
verblijven alvorens hg zich zelf bg de ju
stitie ging aanmelden, maar werdafge
wezen. Durft men in België een openbare
behandeling der zaak niet aan?
Korte berichten.
Uit Lissabon wordt gemeld, dat de
menschen, die, terwijl zg een geheime
bijeenkomst hielden, in hechtenis zgn ge
nomen, weer op vrije voeten zijn gesteld.
Te Siedlec (Polen) is de directeur
van het postkantoor in hechtenis geno
men, onder verdenking van verduiste
ringen. Voor zoover tot dusver viel na
te gaan, is er een tekort van 90.000 zloty
Dinsdagnacht is te Rybczyno in het
district Wilna een boerenhoeve in brand
geraakt. De brand sloeg over op andere
huizen van het dorp en er werden bg
elkaar zestig boerenwoningen in de asch
gelegd.
Te Sewastopol heeft een sneeuw
storm gewoed gepaard gaande met een
plotselinge daling van de temperatuur.
Sinds dertig jaar heeft het om dezen
tijd van bet jaar in Sewastopol niet meer
gesneeuwd.
Naar uit Meskou gemeld wordt, is
in de Noordelijke IJszee een Engelsch
walvischvaarder met een bemanning van
12 koppen vergaan.
Naar uit Moskou gemeld wordt, is
bij' Charkof de Dnjepr buiten zijne oevers
getreden. Een deel der stad is over
stroomd. In het district Dnjepropetrowsk
heeft de overstrooming groote verwoes
tingen aangericht. In de onder water
staande dorpen zijn vele huizen verwoest.
Het beroemde Peterhof-paleis te
Leningrad zal ter gelegenheid van de
aangekondigde komst van een groot aan
tal toeristen te Leningrad worden ver
bouwd t,ot een internationaal toeristen
centrum. Een vleugel van het voormalige
paleis, die onder het tsaren-regime in
gebruik was als verblijfplaats voor de
hofdames zal worden verbouwd tot ëen
eerste rangs hotel, en met het meest
moderne comfort worden ingericht.
Neidlerlandéöhe Automobiei-fabrlcage.
De studie-commissie voor een Neder-
landsehe Automobielfabricage is door den
voorzitter der KNAC geïnstalleerd, waar
na zij met haar werkzaamheden een aan
vang maakte.
