No. 163
Zaterdag 13 April 1929 43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
ttROSSEM" ZEEPAARD I5ct
HENDRIKSE Co's BANK - SOES
EERSTE BLAD.
HET ADRES
A. WIL KING
Buitenland.
KLOKKEN - PENDULES
Binnenland
Staten-Generaal.
Belangrijkste Nieuws.
COUPONS EN LOSSINGEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
DE TAAK DER OVERHEID.
C. JOOSSG, St. Adriaanstr. GOCS
ALLE
per 1 April vervallen
worden verzilverd door
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259,
2Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.
Losse nummersf0.05
Prijs der AdvertentiSn:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 ct.
Bij abonnement belangrijke korting.
Wij hebben reeds meermalen de aan
dacht gevestigd op de Deputatenrede
van den heer Oolijn, welke rede naar wij
hopen niet alleen geprezen, maar ook ge
lezen en bestudeerd zal ,worden.
Van belang in deze rede is ook, wat
gezegd wordt van wat ons beginselpro
gram in positieven z;in ons zegt om
trent de taak van de Overheid.
De Overheid heieft, als regeerende bij
de gratie Gods, tot taak het Koninkrijk
Gods op aarde 'te bevorderen. Maar ze
beeft dat te doen op haar eigen wijze en
dus niet als zou haar taak dezelfde
zijn als die der Kerk.
Onderscheiding tusschen beider levens
sfeer is hier noodig. Maar die o n d e r-
scheiding mag niet zoo worden opgevat,
dat zij op niets dan scheiding zou
uitloopen en waardoor de Staat zou wor
den gemaakt tot een atheïstische volks
gemeenschap.
De vraag is nu, waar hier de juiste
grens ligt.
Groen van Prinsterer heeft er op ge
wezen, dat de Souverein der wet Gods tot
richtsnoer zijher daden en verordeningen
moet stellen, zoover zijln rechtmatig
gezag strekt.
En bij de beantwoording van de vraag
hoever dat rechtmatig gezag gaat,
geeft ons Beginselprogram eenige aanwij
zing als gezegd wordt, dat de Overheid
in de consciëntie een grens heeft
te erkennen van haar macht.
Maar ook daarmee is de zaak nog
niet opgelost.
Want de heer Colijh herinnert verder,
dat in de in 1916, onder Kuyper's leiding,
tot stand gekomen wijziging van dit
artikel het voorbehoud is gemaakt, dat die
uitspraak der consciëntie met name
geen afbreuk mocht doen aan de hand
having van 's lands onafhankelijkheid.
Hier wordt dus de mogelijkheid gesteld,
dat de consciëntie der Overheid den
voorrang hebbe over de consciëntie van
den enkelen burger.
Om op dit zoo moeilijke terrein den
juisten weg te kunnen vinden, wilde de
heer Oolijn op tweeërlei zien gelet.
In de eerste plaats dat de Wet Gods
tot de Overheid niet komt op dezelf
de w ij z e, met precies dezelfde eischen,
als ze tot den enkelen persoon of tot
de Kerk des Heeren komt, wat b.v. dui
delijk blijkt uit wat de HeideJbérgsche
Catechismus zegt aangaande de heiliging
van den Dag des Heerein, en omtrent het
zesde gebod, waarin ons niet alleen voor
gehouden wordt alle nijd, haat, toorn en
wraakgierigheid achterwege te laten, doch
ook, dat wij den naaste zullen liefhebben,
jegens hem geduld, vrede, zachtmoedig
heid zullen bewijzen, zijne schade zullen
hebben af te wenden en onzen vijanden
goed te doen.
Hier is een breiede Move tusschen wat-
God van ons verlangt en wat de Over
heid afdwingen kan.
Maar dan, aldus de Deputatemredë', is er
in de tweede plaats- ook nog Groien's
reserve: zoover het rechtmatig ge
zag der Overleid strekt.
Daarbij is te rekenen met verschil in
land en regeexingsvorm; ook met verschil
in tijd en omstandigheden en vooral met
de sociale structuur van het volk waar
onder zijl optreedt.
„Het is niet hetzelfde of men leeft
in de 16e of in de 20e eeuw, omdat de
functie der Overheid ingrijpende wijziging
onderging door het verloren gaan van
de geestelijke uniformiteit der maat
schappij.
Het is niet hetzelfde of men leeft
in de 16e of in de 20e eeuw, omdat
de sociologische omstandigheden en
daaronder valt ook de gedeeldheid der
Christelijke Kerk in den loop van
vier eeuwen zulke ingrijpende wijzigingen
ondergingen.
Het is niet hetzelfde of men leeft
in een land waar de meerderheid der
bevolking of een zeer sterke minderheid
van het geloof is afgevallen, dan wel
in een land waar het volk in zija groote
meerderheid nog wenscht te buigen voor
het gezag van Gods Woord.
Het is niet hetzelfde of men leeft
in een tijd van rust en vrede, of wel
in een periode waarin een wordende of
zelfs reeds gevestigde Staat om ;zijn be-
staan een kamp op leven of dood moet
voeren.
Kortom, het rechtmatig gezag der
Overheid de door Groen gegeven
grenslijn is niet een begrip van vas
ten en onveranderlijken inhoud
en daarom komt men tenslotte altijd
weer uit bij de omschrijving van art.
3 van ons Program, dat in ons land en
in onzen tijd het Staatsgezag in de con
sciëntie van Overheid en onderdaan
beide aan de ordinantiën Gods, aan de
eeuwige beginselen van Gods Woord be
hoort gebonden te zijn.
Maar daarom is het dan ook voor
de doorwerking van onze beginselen van
zoo overwegende beteekenis, dat er zulk
een Regeering zij en dat de Overheids
personen voortdurend den ernst van dien
eisch in hunne consciëntie gevoelen.
Want wel kan men en wel moet men,
bij een volk als het onze, dat historisch
onder den invloed der christelijke religie
ontstond; waar het volksgeweten nog
luistert zooal niet naar alle dan toch
naar vele eischen der Christelijke zéde-
leer, zelfs aan ongeloovige Overheids
personen den eisch voorhouden om in
hun regeerbeleid met Gods Wet te reke
nen, maar wie niet, als Hans-kijk-in-de-
lucht, met het hoofd in de wolken ver
keert, weet dat die eisch voor de practijk
der Staatkunde in 'dat geval geen verder
gevolg heeft dan in zooverre ook 'zulke
overheidspersonen zich niet geheel ont
trekken kunnen aan de zedelijke voorstel
lingen, die nog 'in het volk blijken te
leven."
voor Manufacturen
Dames- en Kinderconfectie
Tapijten - Gordijnen
Bedden - Ledikanten en
aanverwante artikelen Is
GOES
HULST
Een post-ezeT.
Te Rijsel, de groote stad in Noord-
Frankrijk, meent de overheid een vlotte
bestelling van de poststukken het best
te verwezenlijken door een ezel. Neemt
men in andere gemeenten, in andere lan
den de proef met brieven-bestellers, wien
bij het uitoefenen van hun functie een mo
torfiets ten dienste staat, te Rjjtsel heeft de
directie der posterijlen den post-ezel in
dienst gesteld. De eerste viervoeter, die
moet meehelpen brieven en drukwerken
i)ond te brengen, heet Jean. Hij! wordt
beladen met zware postzakken en naast
hem gaat de besteller, dien hij! gedwee
volgt, trottoir op, trottoir af, tot zelfs
in 'de portalen der huizen toe.
Bankkraeh in Zweden.
Acht spaarbanken hebben haiar betat
lingen gestaakt, daarmee hebben tusschen
tachtig en negentig duizend menschen
hun spaarpenningen gedeeltelijk' verloren,
als de staat niet bijspringt.
Dan schijnt het mogelijk om de inleg
gers 75 pet. terug te kunnen betalen.
Bij deze bankroeten zijd verschillende
ziekenkassen en organisatie-kassen betrok
ken. Verschillende der inrichtingen zijn
socialistische spaarinrichtingen, door de
vakorganisaties gesteund. Men vreest voor
meer banfcluitingeu, waarbij1 een boeren
leenbank. Zweden is tot dusverre voor
dergelijke droevige gebeurtenissen ge
spaard gebleven; men legt de schuld op
de beheerders- der banken, die vermoe
delijk gerechtelijk vervolgd zullen worden.
De toestand van den Engelschen koning.
Het is waarschijnlijk, hoewel nog niet
zeker, dat de koning van Engeland in
staat zal zijn op 10 Mei zelf de cere
monie van de ontbinding van het par
lement te verrichten. Het zou iu dat ge
val niet noodig zijn een wetsontwerp
tot regeling van het regentschap te doen
GROOTSTE SORTEERING
LAAGSTE PRIJZEN
Uitsluitend eerste klas fabrieken
Aanbevelend.
aannemen, of andere stappen te doen
voor het overdragen van de koninklijke
macht. De koning zou dan begin Mei van
Bognor naar Windsor, en vandaar later
naar het Buckinghampaleis vertrekken.
Nieuw polifie-schandaal te Londen.
In Scotland Yard is opzien verwekt
door het bericht, dat de hoofdcommissa
ris, lord Byng, en andere hoofdambtena
ren bezig zijn, een nieuw politieschandaal
te onderzoeken. Naar vernomen wordt,
zijn er ernstige beschuldigingen in
gebracht tegen bepaalde ambtenaren van
de speciale politieke afdeeling, welke toe
zicht houdt op vreemdelingen, de leden
van het kabinet bewaakt en nauwlettend
de communisten en dergelijke politieke
lichamen in het oog houdt.
Er is huiszoeking gedaan Lij twee po-
litie-officieren van hoogen rang fen met
veel dienstjaren. Er zijn documenten in
beslag genomen, die worden onderzocht.
Een later bericht uit Londen jneldt,
dat de in staat van beschuldiging ge
stelde politieambtenaren door indiscretie
gewichtige inlichtingen aan de openbaar
heid hebben prijsgegeven.
Teveel aan artsen.
Sinds 1924 is het aantal artsen in
Oostenrijk toegenomen met 13 pCt., in
1928 bedroeg het aantal geneesheeren
globaal 8000. Dit is een geneesheer op de
820 inwonèts.
Te Weenen is er 1 geneesheer op de
420 menschen, in beneden-Oostenrijk één
op de 560, in Stiermarken één op de 930.
Het ergste is het in Burgenland gesteld,
waar reeds op de 117 bewoners een ge
neesheer is.
Een interview over de ontwapening.
Een vertegenwoordiger van Reuter
heeft lord Cushendun geïnterviewd bij
diens vertrek naar GenèVe ter bijwoning
van de voorbereidende ontwapeningscon
ferentie. Lord Cushendun zeide, dat hij
geen officiëele inlichtingen had omtrent
denkbeelden of voorstellen van de Ver-
eenigde Staten in de richting van vloot-
heperking.
Hij voegde er aan toe dat de vooruit
zichten der ontwapeningscoriferentie iet
wat ongunstig leken voor overeenstem
ming maar hij wanhoopte er niet aan,
dat er vorderingen zouden worden ge
maakt. 1
Iedereen betreurt volgens hem de ver
traging en de moeilijkheden ten aanzien
van het bereiken van overeenstemming.
Allen wenschen ontwapening maar nie
mand ziet hoe het kan gebeuren. Men
moest evenwel bedenken, dat ex pas twee
jaar waren verloopen sedert de voorbe
reidende commissie voor het eerst bijeen
kwam, hetgeen een korte tijd is met het
oog op de geweldig groote doeleinden die
men wil nastreven.
Economisch Comité van den Volkenbond.
De Zitting van het Economisch Volken-
hondscomité is gesloten. Dr Trendelen
burg deelde mede, dat de conventie-Colijn
op de afschaffing der in- en uitvoerver
boden vermoedelijk wel in den loop der
eerstvolgende maanden door een vol
doend aantal staten geratificiëerd zal wor
den om de inwerkingtreding ervan in het
najaar mogelijk te maken. Over het steen-
koïenvraagstuk zal een voorloopig rap
port worden uitgebracht aan den Volken-
bondsraad.
Korte berichten.
Op last van de justitie zijn te Har-
burg de expediteur Walter Dierke en
zijln procuratiehouder Pries iu hechtenis
genomen, die ervan beschuldigd worden,
de „Teutonia" voor groote bedragen, naar
verluidt, in het gehleel voor 1,5 miillioen
mlark, opgelicht te hebben.
De laatste telling der Emgelsche
b elasting-ambtenaren toont aan, dalt er
in Groot-Brittannië 500 a 600 million-
nairs zijn. 299 Personen bezitten volgens
officieele cijfers een inkomen van onge
veer een millioen gulden 's jaars.
Ondanks het verbod van optochten
hebben de communisten te Berlijh Don
derdagmiddag tot driemaal toe getracht
de politie te overrompfeien door in ver
schillende deelen "der stad straatbetoo-
gingen te houden. Bij het uiteenjagen
van de betoogers, waarvan negen zijn
gearresteerd, zijln twee politiemannen
neergeslagen en gedood.
Gisternacht is te Treptow bijl een
spoorkruising een buurttrain in een ploeg
arbeiders gereden. Eén arbeider werd gei-
dood, twee gewond. De arbeiders moeten
da waarschuwing van den opzichter niet
gehoord hebben.
In een ertsgieterij te Milaan droegen
vijf arbeiders een ketel met vloeibaar meL
taai. Daarbij gleed een der arbeiders, uit,
zoodat een gedeelte van het vloeibare
erts -over hem heen gulpte. Hij werd
zoo zwaar gewond, dat hij' spoedig daarop
stierf. De rest van de metaalmassa kwam
terecht in een ketel met water, dat door
de hitte onmiddellijk tot stoom werd,
waardoor de vier overige Arbeiders ern
stige brandwonden bekwamen.
Officiëel wordt gemeld, dat de ont
ploffing aan boord van een mijnenleg-
ger bij Jakosoeka 52 menschenlevens
heeft geëischt. De mijnenlegger werd ge-
heel vernield. Verondersteld wordt, dat
het ongeluk is veroorzaakt door het in
brand geraken van een - mijn.
In Michigan 'is gisteren een djjk,
die versterkt werd, ten gevolge van het
snelle stijgen van het water, dat gezwol
len was door .slagregens, doorgebroken.
Er worden vier arbeiders vermist en
twee zijn verdronken.
Te Naumburg a. d. Saaie raakte
een kat in de hoogspanningsleiding ver
ward. Het dier bleef dood aan den draad
hangen. Hierdoor ontstond kortsluiting,
tengevolge waarvan de stad in diepe duis
ternis werd gehuld. De storing kon spoe
dig worden ^verholpen.
In België zal in den nacht van
20 op 21 April, te 2 uur, de zomertijd
weer in toepassing treden en zullen al
de klokken 60 minuten moeten worden
vooruitgezet.
Eerste Kamer-verkiezingen,
Het Partijbestuur der S. D. A. P. heeft
volgens de soc. bladen den Partijtaad
voorgesteld de groslijst voor de Eerste
Kamer voor de provincies N.-Brabant Zee
land, Limburg en Utrecht als volgt te
doen luiden: 1. P. Moltmaker, 2. G. F.
Lirudeijer, 3. Chr. v. d. Bilt, 4. J. F.
(AnJkersmit, 5. P. G. Gruijs, 6. J. H.
Paris, 7. L. Onderdijk.
Academisch gevormde
accountants.
Naar wij vernemen is op de jongste
algemeene vergaderingen van het Neder-
landsch Instituut van Accountants en van
de Nederlandsche Organisatie van Ac
countants besloten, de statuten zoodanig
te wijlzigen, dat de academisch gevormde
accountants tot leden dier vereenigingen
benoembaar zijin. Bij den Nederlandschen
Bond van Accountants was een statuten
wijziging daarvoor niet noodig, aangezien
die toelating reeds mogelijk was.
EERSTE KAMER.
In de vergadering van gisteren werd
voortgezet de behandeling van de begroo
ting van arbeid, nijverheid en handel.
De heer Westerdijlk, V.D., klaag
de over de te strenge eischen, welke
men stelt aan de reiniging van afvalwa
ter. De industrie wordt daardoor bena
deeld.
De heer Reymer, R.K., bestreed den
heer Wibaut, waar deze den minister
achteruitzetting van den volkswoning
bouw verweet. Ons land maakt te dien
opzichte vergeleken bijl andere landen
Binnenland.
De Eerste Kamer nam de begrooting van
Arbeid aan.
De kantonrechter te Goes behandelde de
kwestie der stoep-uitstallingen.
Belastingfactor te Vlissingen.
Buitenland.
Pessimisme over de ontwapening.
De toestand van den Engelschen koning.
Politie-onregeimatigheden te Londen.
Bankkraeh in Zweden.
geen slecht-figuur. Spr .waarschuwt te
gen commissie-manie die de verantwoor
delijkheid verplaatst.
De heer Van dor Hoeven, C.H.,
kwam er nog eens tegen op; dat de
overheid bij onteigening van grond
taxeert naarmate de bestemming en drong
aan op wijziging van de onteigeningswet.
Minister Slot e maker de Brui-
n e verdedigde zijh beleid tegenover de
verwijten van den heer Danz, die ver
zuimde de oeconomische gevolgen na te
gaan van de door hem gewenschte sociale
maatregelen. De grondgedachte der mede
zeggenschap en bedrijfsorganisatie juicht
spr. toe, doch de zaak is nog niet rijp
voor wettelijke regeling. De minister is
votorts van oordeel, dat verdere invoe
ring van de Arbeidswet voorzichtig moet
plaats hebben. Dat dit geen uitvlucht
is om noodzakelijke maatregelen uit te
stellen bewijst sprekers aandringen op
behandeling der ziektewet, die millioe-
nen op het bedrijf zal leggen.
Indien blijken zal dat de Staten-Gene
raal geen gelegenheid hebben de winkel-
sluitingwet af te handelen, dan zal spr. in
werkingtreding van het werktijdenbesluit
voior winkels bevorderen vóór hij' démis-
sionair wordt, zoodat het op 1 Januari
1930 in werking kan treden. Op dien
datum zullen ook in werking treden het
transportarbeidersbesluit en de algemeene
maatregel betreffende de toonkunstenaars
in bioscopen.
Ook zal spr. de landbouwarbeidswet
indienen.
Spr. is niet van plan een wijlziging
voor te stellen in de samenstelling van
den Hoogen raad van Arbeid. Eén zetel is
toegekend aan ieder der voornaamste vak
centrales; de rest der zetels is verdeeld
naar evenredige vertegenwoordiging.
De minister begrijpt niet het verwijt van
den heer Danz,, dat de conventie van
Washington niet zou geratificeerd worden
omdat de werkgevers een voorsprong wil
len behouden. Nooit heeft spr. uit werk
geverskringen gehoord, dat Nederland wat
den arbeidstijd betreft een voorsprong
heeft.
Het is voor spr. nog niet zeker, dat
Duitschland zal ratificeeren. Het lidmaat
schap van den Volkenbond brengt niet
mede, dat men alles moet ratificeeren w,at
in Genève wordt vastgesteld.
Den heer Westerdijk antwoordt de minis
ter, dat er "andbouwkringen zijn,
die de Kamers van Koophandel zeer waax-
deeren.
Den heer v. S. Hoeven antwoordt spr.
dat het vraagstuk van den invloed, dien
het uitbreidingsplan oefent op de ont
eigeningsprocedure niet zoo gewichtig is,
dat- het dadelijk z.ou moeten worden ge
regeld in een afzonderlijk wetsontwerp.
Deze kwestie wil spr. regelen in een
wijziging van de woningwet, waarvan het
voorontwerp vertraging heeft ondervon
den. 1 rj(, i
Spr. bestrijdt met kracht het betoog
van den heer Wibaut. De normen heeft
spr. verruimd, de mimmumkosten ver
hoogd. Het beginsel van den heer Wibaut
is, dat de overheid den arheider een
toeslag moet geven voor zijto. woning.
Spr. denkt daar anders over. De overheid
mag niet suppleeren wat de arbeider
aan loon te kort komt.
De begrooting werd vervolgens z.h.st.
aangenomen.