No. 120
Woensdag 20 Februari 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
HEN0R1KSE Co's BANK- GOES
EERSTE BLAD.
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws.
IBANK-
EFFECTEN-
ASSURANTIEZAKEN
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contróle
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
V W«t Mr Treeislr» zegt
ALLE
D trecteur- H oof dredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3.-
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertcntiën:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 d
Bij abonnement belangrijke korting.
Da kern van hef Socialisme.
Er wordt in daze dagen door de
S.D.A.P. met kracht gearbeid om ook
de Chr. arbeiders tot zich te trekken.
Mocht die actie slechts voor een deel
slagen, dan is hot pleit gewonnen. Van
daar de buitengewoon felia propaganda
die gevoord wordt.
Meestal doet mon dat niet door van
de beginselen van do S.D.A.P. te spreken.
Neon, men zoekt meer zijn kracht in
wat Mr Troelstra genoemd hoeft hot gc
voelssocialisme, door mot sch il e kleu
ren de maatschap p' lijko misstanden te
teekenen en door hot prodikon van den
haat tegen het z.g. kapitaism-o, dat voor
al die misstanden verantwoordelijk wordt
gesteld.
Des te moer is het daarom noodig
Steeds meer te wijzen op de kern van hel
soc'.a.Lme, op do aocialis ischo beginse
len.
Wjj willen dat ditmaal doon, door een
paar roede voormannon te laten spieken.
In 1918 schreef Dr H. Gor er over
„de zede en de zedelijkheid" o.m. hot
volgende:
„Er is een stem in ons, dio dikwijls
onmiddellijk zegt, wat goed of kwaad
is. Het leven om ons heen, de harde
workolijkhcid, leert ons dat niet. Van
daar dat do menschheid zoo langon tijd
achtereen don oorsprong der zodewet in
het bovennatuurlijke h eft gezocht. Ze
meende, dat de zedelijke geboden van
de Godheid afkoms i' waren. Maar hier
in vergis.e zo zich. Do hoogste zedelijke
eboden zijn eerst recht in hun wezen
oor Darwin en in hun werking doer
Marx verklaard. Zij zagen in, dat do
zodewet van dierlijken oorsprong is. De
zodewot moet a.ge.eid uit de soc.aie drif
ten"
Hjj voegdo hieraan nog toe, dat van
eenig zedelijk gebod alleen sprake kan
zijn binnen de eigen klasse; tegenover
do andere klasse geldt het hoogste ze
delijk gebod evonmin als tegenover don
vijand".
Het is duidelijk dat hier de Christe
lijke zodolcer zonder meer overboord
wordt gezet.
De wet des Hoeren wordt verworpen;
de zedewot is van dierlijken oorsprong
Niet minder duidoljjk dan Dr Gorter
sprak Mr Troelstra zich uit, toen hij
naar aanleiding van een schandelijk ze
denmisdrijf in 1895 te Leeuwarden ge
pleegd schroef:
i 1 I'
„Acht de liberalo bourgeoisie zich ge-
rcch ted, e :n mensch die tegen de zeden
handelt, daarvoor te straffen, het soda-
lis.ische proletariaat zal zich niet as ze-
derechtcr ovor zijne medemenschen op
werpen. Treedt volgens het bestaande
strafrecht de staat nog steeds min of
meer als zaakwaarnemer dor Godheid
op, om aanranding van diens wetten te
s. raff en, het socialisme laat g- en wre
kend rechter too, sluit elk eigenlijk ge
zegd „s-ra!"-recht buiten en erkent al
leen den plicht dor gemoonschap, om
zich tegen f--i lelijke aanrandingen van
hare burgers te beveiligen."
Nader commentaar kan hier achter
wege blijven.
De tegenstelling met wat Gods Woord
ons leort is hier voor ieder tastbaar.
De Goestcbs schoolkwestie.
W|j hebben gisteren melding gemaakt
van wat Groen van Prinsterer schreef
over de moeilijkheden waarmoe de op
richting van een Christel jke school te
Goes in 1831 gepaard ging.
Door eenigo huisvaders was onder lei
ding van don heer C. C. van don Bosch
verlof gevraagd op oigoa kos en een Chr.
school te mogen oprichten, wolk vor.of
ochtor door B. on W. word gewoigord.
Groen van Prins oror had toon in de
Kamer op do plagerijen van, do liberale
po ontaat,e3 do aandacht govojfgl.
Het volgend jaar, 3d Sept. 18.2, kwam
hjj nogeens op deze zaak terug.
„Ik onderstel, zoo zeido hij toen, dat
meer dan één lid nieuwsgierig is, hoe
het met den bloei dezer school is. De
school is niet opgericht. Onze vrienden
worden nog door fraaie in erpretatiën
Ier bestaande verorde ïingen gekweld. Zij
hebben niets .gevraagd dan hetgeen in
elke andere provincie zoo ik meen, ver
gund is. Eerst was het: cene school
moogt ge hebben, maar voor de kinderen
enkel der oprichi ers; toengjj vraagt
een g zindhcidsschocl daa^a
gjj vraagt een godsdienstige school;
nu, ee.ngo maanden go.ede t, ii de Ko0eo-
ring to Goes op het denkbeeld geko
men, om autorisatie te verleenen met
dien verstande, dat het bestuur "hun
ner elg-.-n school aan de adressanten
worde ontzegd. En waarom? Omdat de
verordening, waar zij het bestuur ann
de oprich ers toeken', enkel scholen, die
in 1893 reefs waren opgeri-chbedoelt.
Ei, men zal de vindingrijkheid van he.
plaatselijk bestuur op waarde weten te
schatten. Ik moot er bj voegen dat, zoo
ik wel onderrigt bon, de ad ecsanlon zich
voor meer dan maand aan den Mi
nister hebb n gewend en tot nu tee geen
antwoord hebben ontvangen."
Hot had in die dagen dus hooi wat
voe.cn in de aarde eer men, gehool uit
eigen middelen, een school kon oprich
ten.
Er was niets dan tegenwerking.
Deze historie geeft ons oen indruk
van het dwangs.s'o.m toen ter tijd door
de liberalo nuca.hub~ors gevo ga.
Maar zij leert ons ook, van hoe ont
zaglijke be.eokenis de strjd op poll.iek
gebied is geweest.
Er zijn nog wel eens menschop, die
vragen: ,.wat geeft het". En dan bedoe
len zo cigenljjk„ho, geeft toch niets".
Maar zij hebben hot mis.
In en door den poli iekoa strijd heefi
ons volk de v r ij h e i d gekregen.
Het dwangjuk is verbroken.
Laten we zorgen, dat het niet door
onze schuld ons volk opnieuw op de
schouderen wurdt gelogd.
He! Dultsche Kabinet en Tro'skl.
Het rj'kskabinet ral zich mot het ver
zoek van Trotski om zich in Duits-hland
te mogen vestigen, eerst bezighouden,
nadat men te Berlijn van don Duitschen
consul te Pera be< es i ing -a' h bbcn ont
vangen, dat Trotski de hiervoor noodige
pasvisa heeft aangevraagd. De kwestie
is trouwens reeds in een vorige zitt'ng
van het rijkskarinet behandeld maar voor
zoover bekend, wa-en d3 meeste min!s-
tere er tegen aan Trotski gastvrhaid te
verleenen. Ze vreesden namelijk, dat
zulks aanleiding zou kunnen geven tot
complicaties en eventueel zelfs tot con
flicten me' do sovjpt"egnoring.
Later woodt gemeld: Trotski herit aan
den Duitschen consul te Stamboel het
officiëele verzoek gericht hem de n odige
pasvisa voor Duitschland te verstrekken.
De communistische radiograp.
De officier van justi'ie te Berlijn heeft
requisitoir gewezen tegen de drie com
munisten, die in October 1928 den redac
teur van de Vö warts, Schwarz, hebben
ontvoerd, toen deze een voordracht voor
de radio zou gaan hn-ud<m. Tegen elk
van hen is wegens vr'Jheidsberooving een
gevangenisstraf van drie maanden ge-
eischt, tegen twee beklaagden bovendien
een geldboete van 25 mark, wegens het
onbevoegd in beril hebben van wapenen.
Twee der beklaagden zijn ve-oorde- ld
tot drie maand n gevangen'sst~af te wijl
de derde vier maanden heeft gekregen,
benevens een boete van 20 mark.
Ovorstrooming in het Braziliaansch
koffiegebied.
De rivier de Tiete, eon zijrivier van
do Parana, is, midden in het koffiecul-
tuurgebied in Brazilië buiten haar oevers
getreden en hoeft het land mijlen ver
onder water gezet.
Niet minder dan vijfduizend huizen
staart onder water; 250JJ personen zijn
dakloos. Er is ernstige schade aange
richt. Het is de grootste overstrooming
sedert veer.ig jaar.
Da vorst In Europa.
De sterke vorst on do buitengewone
sneeuwval hebben in de provincie Slees-
wijk— Holstein weer veie verkeersmoei
lijkheden cn ongevallen veroorzaakt.
In Friedrichstadt moes'.en tengevolge
van kolen- en watergebrek de scholen
en badinrichtingen gcslo en worden.
Tengevolge van de koude zijn Jicht-
gasleid.ngen te itzcnö en Lagerdorf lek
geworden. Dit veroorzaakte een gasver-
giftlg'ng bij twaalf personen. Alle ver
gif igden 1 ggen nog ziek.
In Schwarzenbek "hoeft men op het
kerkhof in eonige gevallen graven moe
ten delven met behulp van springpatro-
ncn.
Gisteren had te Coblenz een "bespre-
king van allo be rokken au'or'te'ton p'aats
waarin de geva en b j een eventue 1
plotseling loskomen van het ijl op den
Hijn en zijn zijrivieren werden over
wogen.
De vertegenwoordigers der autorite:ten
bespraken allo maa!ragden, die in geval
van gevaar ge'ref en zul en worden.
Samenwerking der autorite ten tot het
vcrleoncn van hulp aan dc bedreigde be
volking is verzekerd.
Hevige sneeuwstormen hrb'on in 7-
Slavië opnieuw een ontreddering in het
spoorwegverkeer to weeg gebracht.
Fcincaré en Briand ziek.
Ministerpresident Poincaxó, die gister
morgen de zit ing van den Ministerraad
nog kon bijwonen, he ft wegens een aan
val van griep de Kamerz t.'ng van gis-
tormiddag niet waargenomen. Ook mi
nister Briand moet zjjn kamer nog
houden.
Kernen de catacomben aan het Valicaan?
Men verneemt, dat op grond van hot
gesloten concordaat ale tot nu toe ont
dekte catacomben onder beheer van het
Vatlcaari zul'on komen, m'sschien zelrs
wol tof een bcpaaldo hoogte in het bezit
van hol Valicaan zullen overgaan. Tot
nog toe werd hot onderzook jn de cata
comben gedaan door de Paus rijke com
missie voor Christelijke Archeologie.
Twee zonnen aan den hemel.
Maandag heeft zich te Rome een merk
waardig natuurverschijnsel voorgedaan.
Er vorschenen n.l. twee zonnen aan den
hemel in p'aats van een. Dit schijnt een
gevolg te zijn geweost van de koude
waardoor dc in de lucht hang-nde dam
pen gedc 1 c ijk bevroren en de zon weer
spiegelden, zoodat het leek, alsof oen
tweede zon boven don horizon was op
gegaan. ln'ussrhen was do lich'kracht van
hot onechte exemplaar zoo groot, dat men
er niet zonder pijn in de oogen in kon
kijkon.
Een noodbegrooting.
Daar het thans vasts aat, dat de rijks
bogrootlng voor 1029 niet meer vóór 1
April door don Duitschen Rijksdag af
gedaan kan worden, is een machtig'ng
van do rijksregering noodig goworden
voor een noodbogrocting.
Naar uit pariomen aite kringen wordt
vornomen zal de noodbegrooting midden
Maart bij don Rijksdag Ingeliend wor
den, zoodat zij onmiddellijk na het par
tij ongros van de sociaal-democraten, om
streeks 20 Maart, in het parlement be
handeld kan worden.
De overslroomtngen In Griekenland.
De Grieksche minister van verkeerswe
zen die naar Thracië en Macedonië is ver
trokken, heeft aan de regeering geseind,
dat het water daalt, dat echter de oogst
is vernield en vrijwel de geheele veestapel
verloren is gegaan. Te Athene heeft zich
onder leiding van de vrouw van den pre
sident een hulpcomité gevormd. Ook ir.
eenige deelen van West-T'hracië daalt het
water. Eenige dorpen zijn uit hun isole
ment verlost. Duizenden hebben in den
stroomenden regen twee dagen en nachten
in de open lucht of op de daken van hun
huizen doorgebracht. Uit Saloniki zijn
extra-treinen met levensmiddelen vertrok
ken. De staat krijgt minstens 2000 dakloo-
zen te verzorgen. Bij 't vallen van het wa
ter is gebleken, dat kilometers straatweg
zijn weggeslagen. Nieuwe overs troornin-
gen worden in het Wardar-gebied ge
vreesd, daar de rivier elk uur onstuimiger
wordt.
De huwbare leeftijd in Engeland.
Lord Buck master heeft gisteravond in
het Engelsche Hoogerhuis een initiatief- I
ontwerp ingediend om den minimum-leef-
tijd waarop een huwelijk kan gesloten wor-
den, op zestien jaar te bepalen. Onder de
tegenwoordige wet kunnen jongens van 14
eventueel met meisjes van 12 jaar trouwen
en spr. deelde mee, dat in de laatste tien
jaar nog 300 huwelijken waren gesloten,
waarbij een der partijen slechts 15 jaar
was, 28 van slechts veertien en zelfs drie
allen meisjes van slechts dertien
jaar. Spr. achtte een voortduren van dezen
toestand ongewenscht en nadat hij 'n paar
voorbeelden had gegeven, waaruit bleek
dat van die huwelijken niets terecht geko
men was, nam lord Salisbury namens de
regeering het ontwerp over, zoodat de
tweede lezing onmiddellijk kan plaats heb
ben.
Het minisleris-Poincaré bijna gestruikeld.
Bij do behande'ing van de wot op de
hervorming der rechtsspraak d enden g's-
toten do radicalen in do Franscue Kamer
een amendement in, dat lijnrecht tegen
do bedoo ingen van ministor Barihou in
ging cn dus al'een diendo om het mi
nisterie ten val te brongen. Minis'er Bar-
thou doorzag don toeleg en stolde on
middellijk de kwestie van vorirouwon.
Onder groote opwind'ng bleek, dat het
amondemont slcch's mot eon meerderheid
van 6 stemmen, 2)1 togen 235, verwor
pen was. Met do radicalen en socialisten
stemde een doel dor ropublikeinsche lin
kerzijde togen.
Korte berichten.
Te Mormont in de province Luxem
burg zijn na oen bewogen jacht twee
wolven gedood. Een der deelnemers aan
de ja h', een Belgis h of iricr werd door
den tweeden wo'f, die eerst slechts licht
gotrof.'en was, vrij erns ig gewond.
Ton gevolge van de folie koude
is de locomotief van don snelire'n Rijs-
selGenl, waarvan sommige toevoerbui
zen waren bevroren, in hot station Kort-
rjjk ontploft. Gelukkig is niemand ge
troffen.
Gisternacht zijn e'f verpleegden in
een nacl tasj I in de Rue Tocqucville (Fr.)
tongevolge van een defoct aan de gas
leiding gestikt.
Uit Djjon wordt gemeld, dat gister-
nmorgon hij Aucy-le-I ranc een aanslag
is gedaan op een postauto. De bo duur
der werd later bowuscloos in een bloed
plas gevonden. De aanvaller heeft twee
postzakken geopend.
Nabij hot station Georaardsbergen
(Bolgië) is een personentrein in botsing
gekomen met een goederen rein, tongo
vo go waarvan 2 relz g.rs gedood en ve
len gewond werden.
In de Krim woedt een ernstige
sn-ouwstorm. Op vele plaa'sen ligt de
sneeuw M. hoog. Hot spoorwegverkeer
is one roken.
D3 Koningin.
Gemeld wordt, dat do Koning'n zoo
ver hersteld is van een lichte ongesteld
heid, dat zij gisteren eenige audiënt es
heeft verleend. Het diner, dat do Kon ngin
en de P.jrts voornemens waren Maandag
aan to bi.d n aan de hoofdon van. buiten -
landsche missiën en zaakgelastigden met
hun cchtgenooten, is uitgesteld tot 22
Februari a.s.
Eran-dgevaar tn Raadhuizen.
Het lid der Eerste Kamer, de heer
Polak, heeft aan den Ministor van Binnqiu
landscho Zaken en Landb. de volgende
vragen gesteld:
I. Acht de minister heit niet noodig.
cn is Z. E. bereid te onderzoeken, oif de
wijzen van verwarming en verrichting in
raadhuizen van geschieikun lige cn 'of
bouwkundige waarde, als bijvoorbeeld die
te Middelburg, BolswarJ, Nijmcg.n, Haar
lem, Maastricht, Zierikzoo, Bruu.worshor
ven, De.'ft, Veore, 's Gra.enhago, enz. van
zoodanigen. aaxd zijn, dat ge aar voer
brand geacht mag voorden zoo goring to
zijn, als mogelijk is?
li. Indien zu.ks in ó:n of moer gcvaV
len niet aldus mocht zjn, is de minister
dan in staat en bereid to bevorueron,
dat ten opzichte van zulke gebouwen
zoo,lange maatregelen genomen wcrlen,
dat, m^nsche-ijkoiwijz e gesproken, een
ramp, als die, welke on3 laai run een
zoo kostelijk bezit as het Leidsche stad
huis beroofde, niet weder sal kunnen
voorkomen?
Binnenland.
Ernstige gevaren bij intredenden dooi.
De Tweede Kamer behandelt de wijziging
der invalidi'tei swet.
Buitengewoon dijkgeschot voor den Pol
der Walcheren.
Vliegtochten naar ge'soleerde eilanden.
Brandgevaar in stadhuizen.
Buitenland.
Het Fransche kabinet bijna gestruikeld.
In sommige landen n g strengo vo st en
sneeuw, in andere oveistruomingen.
De plannen van Trot'.ky.
Do burgemeester van Sleen.
Het lid der Tweede Kamer, do heer
Bij'eveld, heeft aan den minister van
Binnenlandsche Zaken on Landbouw ge
vraagd of het door den minister ter ver
gadering van de Twcorie Kamer van 15
November 1928 toog z:gle nader onder
zoek omtrent de g idragingen van den
burgemeester van Steen tegenover be
stuur en hoofd der Christelijke school te
Schoonoord reeds is beëindigd en zoo ja,
tot welk resultaat dat onderzoek heeft
geleid-
De verdoeling van den radio-
zendtijd.
Een van de oers e da lea van don Ra-
dioiaad io geweest aan de bestaande om-
roop-organi:.a ies te vorz e en haar var-
langen s keabaar te maken be roffeade do
vordeeling van dan zandtijd.
Naar wij in „Voorw." lozen, heeft hof
bestuur van de V.A.R.A. in antwoord
hierop medegedeeld, dat naar zijn oordeel
de V.A.R.A. als vertegenwoordigster van
S.D.A.P. en N.V.V., welke tezamen onge
veer con vierde deal van ons volk om
vatten, ook een vierde deel van den
in ons land momen eel beschikbaren zend
tijd, dat is drie en een halve dag toe
komt. i 11 J
Bespoediging van den brug.
houw.
De Bond van Bedrijfsautohouders in
Nederland heeft d8n Minister van Wa
terstaat verzocht hot tem, o van den brug-
bouw zooveel mogelijk te bespoedigen,
aLhans zooveel, dat het tomoo, aangege
ven in de Memorie van Too'.ichring van
de begroo ing van inkomsten ei uitgaven
van he. Wegenfonds, minstens wordt ver
dubbeld.
Adressant meent, dat uit een technisch
en economisch oog unt do mogelijkheid
beslaat om een zoodanig tempo te vol-
gen, dal in plaats van 1, 2 bruggen per
jaar gereod komen.
Begrafenis ir. W. P. S. von Stein
C a 11 e n f e I s.
Gislernamiddag he-ft op Oud Eik en
Duinen te 's-Gravenhage de begrafenis
plaa s gohad van het stoffelijk overschot
van ir. W. P. S. von Stein Callenfels,
in leven hoofdingenieur van het irriga
tie departement van Siam.
Tal van b oems ukken dokten de baar.
Bij den grafkelder voerde ir. Ramaer
het woord als eerste chef van den ont
slapene. Spr. schetste de bekwaamheid,
eerlijkheid en trouw van den overledene,
die na eenigen tijd hier te lande werk
zaam te zijn geweest, in Siam een prach-
tigen werkkring had verkregen.
Vervolgens heeft ds v. d. Beke Callen-
fels in enkele gevoelvolle woorden da
be.eokenis van den ontslapene en het
verlies, dat do fami ie thans moet lijden,
geeche st. Ir Mon.jjn bracht als vriend
een laa.sten groet. Generaal von Stein
Callent'els, vader van den overledene,
dank.e voor de betoonde bolangstelling.
De verbetering van de Maas.
Ingediend is een ontwerp tot wijziging
der Waterstaatbegrootlng.
De voorgosÉjldo aanvulling beoogt eon
eersten post op de begrooting te bren-
