No. 119 Dinsdag 19 Februari 192f 43e Jaargang Dagblad voor de Provincie Zeeland HENORlKSE&Co's BANK-GOES m Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contróle Buitenland. i Binnenland Belangrijkste Nieuws. ALLE IBANK- EFFECTEN- ASSURANTIEZAKEN O Irecteur- Hoof dredacleur: R. ZUIDEMA. Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes. Tel.: Redactie en Administratie no. 11. Postrekening No. 44455. Bijkantoor te Middelburg: Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259. VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG. Abonnementsprijs: Per 3 maanden, franco per post. f3.— Losse nummersf 0.09 Prijs der AdvertentiSn: 14 regels f 1.20, elke regel meer 30 d Bij abonnement belangrijke korting. V Een herinnering uit 1851. Daartoe gedrongen door wat de heer D. Hans in „Da Vrijheid schreef ovar het zondenrcglster der liberalen op on derwijsgebied, hebben wij de vorige week in het licht gesteld, dat het niet het liberalisme was, dat de vrijheid verde digde, maar dat het integendeel als een dwingeland is opgetreden en een on duldbare tirannie uitoefende. In dit verband moge ook nog herinnerd worden aan wat Mr Groen van Prinsto- rer schreef in zjjn „Nederlandsche Ge dachten" van 27 Sept. 1871 over het optreden van het Gemeentebestuur van Goes, dat in 1831 weigerde vergunning te verleenen voor de stichting van een Christelijke school. li. „Eenige huisvaders, aldus Groen, wien de gemengde school niet gevalt, wensch- tcn, op eigen kosten, hunne kinderen te doen opvoeden, overeenkomstig het ge loof der Hervormde gezindheid, in de waarheden welke aan alle protestantsche gezindheden vo'gens de aangenomen kerk leer, gemeen zjjn. Dit was herhaaldelijk geweigerd. De openbare school was, vol gens burgemeester en wethouders, chris telijk genoeg. In die ditgen waren deze en de Gedeputoerde Staten de keurmees ters der christelijkheid. Voor onze ge- loofsgonooten te Goes kwam ik in de Tweede Kamer op. Het wekte 'nilariteit. Een uitstekend redenaar voerde mij tege moet: „gij verstaat de kunst de faire mousser les choses, dat is, om aan het geen niets beduidt een schjjn van veel beduidendheid to hechten". „De geachte spreker vergeet", zeide ik, „dat dikwijls in een schijnbaar kleine zaak zich een geheel systema concen treert. Zoo is het te Goes. Daar komt het systeem van onverdraag zaamheid, waarover ons beklag loopt, aan hot volle licht. Niet alleen is en b'ijft de wederpartij in het openbaar on- dorwijs meesteres, ook in het bijzonder onderwijl wordt, bij voortduring, een waarborg zelfs tegen vexatoire toepas sing van bestaande verordeningen ont zegd; en na den strijd, jaren achtereen gevoerd, na al hetgeen er, van gouver- nementswege, en ook in deze Kamer, omtrent vrijheid van onderwijs gezegd is, zal in 1.831, het genoegzaam-christe- lijke eener voor alle gezindheden zoo het heet, ingerigte openbare school, bij resolutie van Burgemeester en Wethouders of van Gedeputeer de Staten worden gedecre- teer d". Ij, Waartoe deze herinnering? Omdat in 1924, dus eenige jaren na f de paeitica ia do woordvoers.or der libo- I rale partij Mej. Westerman het systeem I van onverdraagzaamheid in eere wensch- I te te herstellen. Zij diende, gesteund door niemand m'in- I der dan Mr Dresselhuys bij de Tweede I Kamer een voorstel in, volgens hetwelk medewerking lot stichting van een bij- zondere school geweigerd kan worden, wanneer binnen 4 K.M. op een school van „verwante richting" plaats is. In zoodanig geval, zou zelf3 samen voeging van bijzondere scholen, dus op- hefting van een bijzondere school door Ged. Slaten kunnen worden gelast. En in de toelichting van dit voorstel zeide Moj. Weslerman o.m.: „Ik wil hieraan toevoegen, dat, wan neer men spreekt van subtiele schakee ringen, deze ook wel kunnen bestaan tusschen een Christelijke school en een openbare; dat zal van den geest der openbare school afhangt. Is dat verschil sub.iel, welnu, dan behoeft er naast de openbare, ook geen Chris.elijke school te worden opgericht." Een herhaling dus van wat in 1851 gebeurde. I Niet de ouders, maar Gei. Staten zou den over het genoegzaam Christelijke van de openbare school hebben te oor- deelcn. Maar het ergste komt nog. Aan dit ongrondwettige van onver draagzaamheid ge uigende voors'el heeft de gansche linkurzyde haar s.oun gege ven. Er is dus heusch geen aanleiding om het voor te stollen alsof do vryhoiu van het Christelijk onderwijs by de liberale party veilig zou zjjn. De vaart op Antwerpen. Hel scheepvaartverkeer op de S"helde was tot Zaterdag nog zoo geregeld, dat slechts in één richting werd gevaren. Naar Antwerpen kon gevaren worden tij dens den vloed en naar zee tijdens de eb. Aldus werd vermeden, dat de schepen elkaar op de Schelde moesten voorbij varen. De toestand is nu echter slechter ge worden; thans ligt het verkeer zoo goed als geheel stil. Zaterdagavond is het laatste schip, het Duitsche s.s. „Alister" uit Antwerpen naar zee vertrokken. Zondag heeft geen enkele zeeboot het gewaagd, de rivier op of af te varen. Verscheidene schepen, voor Ant werpen bestemd, zuTen naar andere ha vens gezonden worden. De haven van Antwerpen biedt het beeld van een troostelooze verlatenheid. De werkloosheid neemt schrikbarend toe. Gashouder te Berlijn ontploft. Zondagochtend om halfdrie is een groo- te gashouder van de Berljjnsche gemeente lijke gasfabriek in het noorden der stad, in de lucht gevlogen. Door de ontploffing werd het dikke muurwerk van het gebouw geheel verbrijzeld. De steenen werden hon derden meters ver geslingerd. Het huis stond onmiddellijk in brand. Hoewel zeer spoedig talrijke wagens van de brandweer ter plaatse waren, viel van het gebouw niets meer te redden. Er bestond ook ge vaar, dat een tweede gashouder zou ont ploffen, zoodat de brandweer de grootste moeite had om uitbreiding van den brand te voorkomen. Door den luchtdruk zijn in de omgeving van de gasfabriek honderdpn vensters verbrijzeld. Zes personen werden gewond, twee hunner zeer ernstig. De oor zaak van de ramp kon nog niet worden vastgesteld. Ware de ontploffing overdag geschied, dan zouden zeker vele menschenlevens te betreuren zijn geweest. De vernielde gebouwen bevatten niet minder dan 29,000 kub. M. gas. De ont ploffing heeft in de nabijgelegen volkrijke buurt van Berlijn Wedding een geweldige opschudding verwekt. In de omliggende huizen vluchtten vele personen, die zich haastig hadden aangekleed, de straat op. Overal hoorde men hulpkreten. De politie moest ten slotte de omliggende straten met geweld ontruimen. Weer spoedig een ontwapenings conferentie? Een-vertegenwoordiger van het Japan- sche ministerie van Marine heeft ver klaard, dat het te wenschen zou zijn de volgende conferentie tot beperking der be wapening ter zee reeds vóór 1931 bijeen te roepen en betoogd, dat Japan bereid is zijn toestemming te geven voor een verdere vermindering van tonnemaat en geschut op voorwaarde dat de overeenkomst op wederkeerigheid berust. Thans meldt men uit Tokio, dat de re geering haar gezanten te Washington, Londen, Parijs en Rome heeft opgedragen stappen te doen, teneinde op 27 Mei te Genève een conferentie voor de ontwape ning ter zee bijeen te roepen. Japan zal waarschijnlijk op deze conferentie verte genwoordigd worden door zijn minister van Marine, Okada, en den admiraal Kato. Een telegram van Trotskl. De voorzitter van den Duitschen Rijks dag, Loebe, heeft een telegram van Trotski te Pera ontvangen, waarin deze hem ver zoekt zijn voorspraak te zijn om een ver- blijfvergunning in het Duitsche rijk te- verkrijgen. Loebe heeft dit verzoek vergezeld van enkele woorden van aanbeveling aan het rijkskabinet doorgezonden. In verband met de tegenstrijdige ge ruchten over Trotski, zegt een belangwek kend bericht uit Moskou, dat het Russi sche publiek thans door de pers is inge licht, dat „bij besluit van den specialen Raad van State, Trotski uit de Sovjet republiek verbannen is wegens anti- sovjettistische bedrijvigheid. Een ramp in Griekenland. In geheel Griekenland zijn stroomrnde regens gevallen, die de sneeuw snel hebben doen smelten. Reeds hebben overstroomin gen zooveel schade aangericht, dat een buitengewone ministerraad bijeen is geko men, welke besloot den minister voor so ciale aangelegenheden en voor verkeers wezen naar Macedonië te zenden, om daar de leiding van het herstelwerk persoonlijk ter hand te nemen. De Stroema is buiten haar oevers getre den en heeft groote stukken land onder water gezet. Het district Djoema is vooral zwaar getroffen. De meeste steden zijn van alle verkeer afgesneden, daar een groote brug is weggeslagen. In Cavalla stroomt het water door de hoofdstraten. De Ma- ritsa heeft de geheele vlakte van Hebrotis overstroomd. Honderden stuks vee zijn daar verdronken. Afdeelingen militairen hebben veldkeukens opgesteld en trachten de bevolking der geïsoleerde dorpen van voedsel te voorzien, waarvoor de regeering alle beschikbare motorbooten heeft gemo- bliseerd. De gouverneur van Thracië -heeft geseind, dat de geheele schade niet bij be nadering valt aan te geven. Alleen al in het gebied van Suffli, dat geheel ontruimd is, beloopt zij minstens 5 millioen drach men. Behalve dat een groot aantal dorpen onder water is gezet, waarbij ook men schenlevens verloren zijn gegaan, wordt Herakleia bedreigd. Korte berichten. De politie te Lissabon schijnt een nieuwe samenzwering tegen de dictatuur te hebben ontdekt. Zij heeft een klein ar senaal gevonden, waarin 9 bijzonder sterke bommen, handgranaten en vuurwapens werden bewaard. 5 personen zijn in ver band met deze ontdekking in hechtenis genomen. Een militair vliegtuig is in een tuin gevallen te South Godstone (Eng.) en in brand gevlogen. De bestuurder werd ver koold. Naar uit Moskou gemeld wordt, is de thermometer te Jakoetsk (Sib.) tot 70 graden onder nul gedaald. Volgens offi- ciëele berichten zijn 25 personen dood gevroren. In geheel 7witseriand is het weer aanmerkelyk zachter geworden. Communisten hebben in de provin cie Kwangtoeng, nab:j de stad Singan. een munitiedepot in de lucht laten vliegen. Honderd Chineesche officieren en sol daten zjjn onder de puinhoopen bedolven. Volgens een bericht uit Moekden, moet in Mantsjoerije een communistische samenzwering zijn ontdekt. Drie Russen en vier Chineezen allen lid van commu nistische vereenigingen, zijn in hechtenis genomen. Nederland en Belglü. De correspondent van het „Hdbl." te Brussel meldt: Do „Ving iïmo Siècle" schrijft, dat twee punten uit de memorie van ant. woord inzake do BelgischNederland sche onderhandelingen de aandacht trek ken: lo. dat de wensch wordt uitge drukt, dat de toekomstige regooring volle aandacht aan de quaes lie zal wij don, waar uit het blad opmaakt, dat de t genwoor- dige regeering de zorg voor de oplos sing van de quaeslie pp den rug der regeering, die na de verkiezingen aan het bewind zal komen, wil schuiven; 2o. dat de quaestie opgelost moet worden builen toezicht en inmenging van derden. Dit slaat, meent do „Vingtiïme Siècle", op de kabinetten te Londen en te Parijs, die op de hoogte van den stand der onderhandeling ;n worden gehouden en die, al verklar en zij, dat do Sche'do-quaes- tie vooral Nederland en Be'gii aangaat, toch het internationale karakter van het vraags'uk erkennen. Daarom hebben beide regecringen, aldus schrijft het katho'iek- fascislische blad, zeer beslist Den Haag laten weten, dat het hun wensch is, dat de onderhandelingen eerlang tot een aan neembare oplossing zullen leiden. Londen noch Parijs wensch' n druk uit te oefenen op de Nederlandsche regee ring, maar hebben zich zeer beslist uit gesproken ton gunste van de eischen van Be'g'ë, en Nederland zal he, moei ijk val len, met dit feit geen rekening te hou den. Opbrengst Rijksmiddelen. De opbrengst der Rijksmiddelen be droeg: o-vor de maand Januari ruim f45 millioen of ruim f2 millioen moer dan ia dezsl'tde maand van hat vorige jaar. Het nieuwe jaar zet du3 nicit kwaal in. Natuurljjk mag; aan deze cijfers niet te veel waarde worden toegekend. Het trekt toch de aandacht, dat de gewone belas tingopbrengst niet, of 3.I hans niet bedui dend hooger is dan het vorig jaar, maar dat deze vooruitgang, in hoofdzaak te danken is aan de Registratierechten, waarvan de opbrengst een kleine f3 mil lioen hooger wa.s dan het vorige jaa.r Ten bate van het „Leeningfonds 1914" werd ontvangen f7.7 millioen. De op brengst der wegenbelasting] bedroeg f414.601.71. Sohoolgelden L. O. In verband met het wetsontwerp tot wijziging van de bepalingen der Lager Onderwijswet 1920 be rebende het school geld (O. B. 4 Aug. 1927 en 23 Mei 1928) heeft de min. van Onderwijs, K. en W een staat overgelegd betreffende de fi- nancieele gevolgen, welke het ontwerp voor de gemeenten zal hebben. De door de gezamenlijke gemeenten de3 Rijks te verwachten mindere ontvangst aan school geld L.O. en U.L.O. is f 1.564.701.321/2- Aangezien de verzamelde gegevens hem geen aanleiding geven tot wijziging van het wetsontwerp, h-eeït de minister ver zocht het weder op de agenda te plaat sen. De S. D. A. P. bereid in een Kabinet zitting te nemen. In het Zaterdag en Zondag gehouden congres van de S.D.A.P. is ook aan dc orde gekomen de bereidverklaring om in een eventueel Kabinet zitting te nemen. Het partijbestuur st.lie voor deze vraag onder zekere voorwaarden toestemmend te beantwoorden. De heor F. van derGoes verklaar de zich absoluut niet te kunnen ver eenigen met het uitgesproken standpunt, n.l. dat onder bepaaldo omstandigheden de S.D.A.P. bereid zal zijn mode te wer ken tot het tot stand komen van een socia'istisch burgerlijke regoering. De ver houding is ongeveer der.ig tot zeventig en zo g deze verhouding zoo is, kan er dc eon parlementaire combinatie nooit ie.s bereikt worden; dit kan eerst het geval zjjn, als aan do werkelijke machtsverhoudingen in hot land eon ein de is gemaakt. Daarom zou spr. willen zeggen „Wacht nog wat, tot dat werke lijk de meerderheid is bereikt." Want wanneer wij blijven doorageeren op het totstandkomen van oen socialis- tisch-burgerljjke rceeering, dan zou het kunnen gebeuren, dat de stroom, die ons nu onophoudelijk toestroomt, ophield. (Applaus.) „Versper don weg naar het verderfelijke minis eria'isme; dit heeft in meer dan één land ellende gobracht." Want het groote nadeel vanhetminisle- riaüsme is, dat op het eind het ontzag voor de partijleiding verloren gaat en dat de leden der party maling krijgen aan het parlementarisme, er afkeerig van wor den. Daarom herhaalt spr.: Schrap de betreffende alinea's uit hot verkiezings program en blijf don weg versperren tot net verderfelijk ministerialisme." (Luid applaus.) v De heer Franken uit Amsterdam voert aan, dat er geen enkele reden is zich telkens op het standpunt te plaatsen van bereidheid tot mede regeering. Te meer daar er steels van katholieke zijde een botte afwijzing komt. Dit is de fier heid van de pariij te kort gedaan. De heer De Vries, Amsterdam, ge looft niet, dat de R.K. Staatspartij ooit van plan zal zijn samen te gaan in een rood zwarte coa.i ie. Hot is verkeerd, de partijleden langzamerhand rijp te maken voor de idee van samenwerking. Ook de heer Van der Kieft uit Bussum vindt dat de rijpheid tot samen werking niet in overeenstemming is met de trotsche houding van de S.D.A.P. in het politieke leven. Zij moot afwachten tot zij sterk genoeg is om voor te schrij ven. De heer De Roode ontkende ten sterkste, dat het partijprogram een coa- liiieprogram zou zijn. De S.D.A.P. wil met de Christenen regeeren als ze maar ten volle de macht over de conservatie ven in handen hoeft. Dat het ooit tot samenwerking met de katho leken komen zal, gelooft spr. zoo gauw maar niet. De heor D u y s namens hot partijbe stuur het woord voerende, vinlt er niot3 togen om te zijner tijd zitting te nemen in een socialistisch burgorlyko rogeering en wel ondor de leuze „waar ik zit, zit geen anior". Mea dient steeds .drie sakea ia het Binnenland. Zorg voor de werkloozen, o.m. op Zuid- Beveland. De rijksmiddelen in Januari. De S.D.A.P. en de kabinefsvorming, IJs- en scheepvaartberichten. De boofdienst NeuzenHoedekenskerka stopgezet. Buitenland. De vaart op Antwerpen. Gashouder te Borijjn ontploft. Spoedig een ontwapeningsconferentie? Wil Trolzky naar Duitschland? Overstrooming in Griekenland. oog te houden, en wel in de eerste plaats dat het een verouderd principe is, dat een kabinet steeds homogeen moet zijn. Bovendien zullen door zilJng te nemen socia'istische mini ters ook in den ministerraad invloed kunnen uit- oelenen. In de tweede plaats is de vrees dat de vertegenwoordigers der partijen, eenmaal zitting genomen hebbende, steeds zouden blijven zitting houden, volkomen ongegrond. Elk volk heeft de regeering die het verdient en wanneer de ver egen- woordigors dus niet meer zouden vol doen, dan ligt het maar aan de partij om zo van hun plaatsen te verwijderen. Wanneer bovendien, in de derde plaats, de arbeiderspers nog krachtiger wordt, is geen invloed van de verkesrd voorlich tende burgerlyke pets te vreezen. "Voor een groot deel, zoo betoogt spr, hangt verder alles a.f van de personen, die door de partij gekozen zijn. Dit zu len moeten zijn, flinke, krachtige persoon ijkhedon. De heer W. H. Vliegen voerde als tweede spreker namens het'partijbestuur het woerd over de coalitie-quaestie. Reeds meermalen is het besluit genomen dat de S. D. A. P. zich bereid zou verklaren om aan de regeering deel te nemen, indien de omstandigheden daar toe aanleiding zouden geven. Waar blijft, vroeg spr., wanneer het congres thans een andere houding aanrieemt, de vast® l(jn? Onder de gegeven omstandigheden is het .plicht "de reactionaire regeering weg te jagen en te vervangen door een de mocratische regeering- Een party, die een- vierde van het volk vertegenwoordigt, eon doel van de arbeidersklasse vormt, heeft de verantwoording te dragen, 'die de begeerten van deze klasse vordert. Zjji hooft deze rechten en "begeerten op te eischen. Spr. hoopt, dat het congres de bereidverklaring met groote meerde:heid zal' willen aanvaarden. (Langdurig ap plaus). Bij handopsteken worden de betreffen de paragraven, nadat daarin enkele wij zigingen zijn aangebracht, met groote meerderheid aangenomen. Slechts 2.i afge vaardigden verklaarden zich ertegen. Deze paragraven luiden: Indien na afloop der verkiezingen en op grond van haren uitslag in de nieuwe Kamer een meerderheid aanwezig mocht fcijn, bereid en in staat om met een parlementair kabinet de wetge ing en het bestuur des lands te leiden in democra tische banen, dan verklaart de S. D. A. P. zich in beginsel bereid tot samenwerking op duidelijk te omschrijven voorwaarden met andere democratische e'ementen. De vraag of de omstandigheden, de vooruitzichten en de voorwaarden van dien aard zijn dat de partij aan zulk een kabinetsvorming kan dee-'nenen, zal alvorens een definitieve stap daartoe wordt gedaan na overleg met de vakbe weging ter bes'issing worden voorgelegd aan een buitengewoon congres der partij. Wijziging Invaliditeitswet. De heor Sn o eek Henkemans heeft een amendement ingediend op het we'sont- worp tot wijziging van de Invaliditeits wet. Dit amendement strekt o n een nieuw artikel XVIII a ia te roegen, lui dende als volgt:

Krantenbank Zeeland

De Zeeuw. Christelijk-historisch nieuwsblad voor Zeeland | 1929 | | pagina 1