No. 109
Donderdag 7 Februari 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Het huisje aan den zeedijk
Buitenland.
Belangrijkste Nieuws.
IBANK-
EFFECTEN-
ASSURANTIEZAKEN
S
Binnenland
nl
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
"feuilleton-
alle
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per posL f3.—
Losse nummersf 0.09
Prijs der AdvertentiBn:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 cf
Bij abonnement belangrijke korting.
V De leidende gedachte.
Tusschen de „Maasbode" (R.-K.) en de
„Nederlander" (G.-H.) is dezer dagen een
polemiek gevoerd, die voor de beantwoor
ding van de vraag of straks een parlemen
tair Kabinet, steunend op de drie recht
sche partijen mogelijk moet worden ge
acht, niet zonder belang is.
De „Nederlander", en dat schijnt ons in
de gegeven omstandigheden juist gezien,
meent dat in dit verband niet moet worden
gesproken van coalitie of bondge
nootschap, maar van samenwer
king.
Na zijn bedoelen met een voorbeeld te
hebben verduidelijkt, vervolgt bet Ghr.-
Hist. orgaan:
„Juist zóó is het gegaan bij de kabinets
formatie na 1917 en zoo zal bet weder
moeten gaan in 1929, zal er sprake kun
nen zijn van een krachtig bewind, door
een parlementair kabinet.
De door de Koningin aangewezen kabi
netsformateur (ontwerper) zal zich heb
ben te wenden tot de leiders der Kamer
fracties, bij wie hij eenige sympathie on
derstelt voor zijn leidende gedachten. De
groepen, van welke bij vooraf weet, dat zij
de oplossing der staatkundige en maat
schappelijke vraagstukken zoeken in
ganscb andere richting, zal hij uiteraard
voorbijgaan. Kan de kabinetsformateur,
met de eerstgenoemde Kamerfracties, die
een meerderheid vormen, tot overeenstem
ming komen omtrent den te volgen weg,
zoodat deze hem medewerking en steun
toezeggen, dan ontstaat er, via dien kabi
netsformateur, zekere samenwerking,-ook
tusschen deze Kamerfracties.
Maar niemand zal dan spreken van
staatkundig bondgenootschap tusschen
deze groepen; het blijft bij een indirect con
tact, met den kabinetsformateur als ver
bindend middelpunt.
Zóó, en niet anders, zal, zoo lang wij be
waard blijven voor terugkeer tot het dis
trictenstelsel, elke politieke samenwerking
(tusschen welke groepen ook) moeten wor
den aangevat, om te' komen tot een parle
mentair kabinet. Elke andere vorm van
contact zou de samenwerkende groepen
komen te staan op verlies van haar zelf
standigheid. Maar dan moet men het aan
vaarde contact ook noemen met den juis-
ten naam, d. i. samenwerking en
moet men niet bezigen den naam coalitie
of bondgenootschap, die niet zou passen
op de werkelijkheid".
Dit betoog schijnt ons juist, al moet men
het ook weer niet al te letterlijk opvatten.
Want de Koningin zal natuurlijk maar
niet een willekeurig persoon aanwijzen om
een Kabinet te vormen, maar een verte
genwoordiger van een of andere fractie,
van wien verwacht kan worden, dat hij
een regeeringsprogram kan ontwerpen dat
steun vindt bij een meerderheid in de
Kamer.
Zulk een formateur zal, het ligt voor de
hand, overleg plegen met de partijleiders,
die op hun beurt hun fracties zullen raad
plegen, en het gevolg zal dan kunnen zijn
samenwerking van verschillende partijen,
wat ongetwijfeld iets anders is dan een
coalitie of bondgenootschap.
door
HUGO KINGMANS-
46)
„Dat weet ik, Lia," hoorde zij* haar
tante zegden. „Het spijt mijl, dat het
niet zoo is. Maar je bent er ons niet
minder om. Je bent altijd welkom, als je
de kinderen maar geen dingen vertelt, die
niet goed voor ze zijn. Wij zijin gewoon,
anders te leven, dat heb je bij Grootmoe
aer wel gemerkt. Als je je daar in kunt
schikken, dan zul je van 'ons geen last
hebben."
„Ik schik mij er in, tante, al is het alles
zeer vreemd. Thuis was ik dat niet ge
woon."
Er volgde geen rechtstreeksch ant
woord.
„Je zult het bij ons best kunnen vin
den, hoor. Ik twijfel er geen oogenblik
aan. En ik ben blij, dat Grootmoeder
nu den heelen winter gezelschap hebben
zal. Zij heeft het zoo eenzaam. Ik wilde
zoo gaarne, dat zij hier kwam, al was het
dan alleen maar in den winter. Maar
Alleen we zouden hier aan toe willen
voegen, dat men, als eenmaal tot samen
werking is besloten, ook op elkaar moet
kunnen rekenen.
Men neemt niet eikaars program over.
Dat kan niet.
Een Antirevolutionair zal niet het R.-K
program onderschrijven, evenmin als een
lid der Ohr. Hist. Unie dat zal doen en
omgekeerd.
Er zal, bij alle partijen, verschil blijven
en in sommige opzichten zelfs diepgaand
verschil.
Maar daar gaat het ook niet om.
De vraag is of er, zooals de „Nederlan
der" terecht zegt, omtrent de leidende
gedachte overeenstemming bestaat.
Met de partijen der linkerzijde is dat
niet het geval.
Die gaan een andere richting uit. Al zijn
er soms punten van overeenkomst, hun
leidende gedachte is een andere dan die
van de rechtsche partijen.
De rechtsche partijen daarentegen, gaan
in vele opzichten in dezelfde richting.
Daarom is het zeer goed mogelijk, dat
zij het, voor een bepaald tijdperk, over de
leidende gedachte eens worden.
Maar is dat het geval, dan moet men
ook aan die gedachte vasthouden, dan
moet men op elkaar kunnen rekenen.
Dan moet wat de R.-K. betreft, de S. D.
A. P. niet den koers bepalen, dan moeten
de Antirevolutionairen en de Ghr. Histo-
rischen zich niet door dissidente groepen
die hun weg kruisen laten leiden, maar
dan moet men het gemeenschappelijk doel
ook gezamenlijk willen bereiken.
Anders krijgen we een herhaling van
1925.
Toen was het in hoofdzaak gegaan, zoo
als de „Nederlander" zich de zaak denkt.
Maar inplaats van toen de leidende ge
dachte in het oog te houden hebben, zoo
wel de R.-Kath. als de Chr.-Hist., zich
laten beheerschen door groepen, die geen
ander doel hadden dan de leidende ge
dachte op den achtergrond te dringen.
We behoeven slechts te herinneren aan
de houding van de Vrijz. Democraten, die
door een politiek spel van den eersten rang
te spelen, twee van de drie samenwerkende
groepen op een zijweg wisten te brengen,
waarbij de leidende gedachte uit het oog
werd verloren.
Samenwerking goed.
Wij hopen dat het er toe komt.
Maar dan zoo, dat men op elkaar aan
kan, en dat men zijn marschroute niet door
anderen Iaat bepalen.
Mfoilsterorisls in Duitschland?
De nieuwe pogingen van den rijkskan
selier om toch nog de groote coalitie tot
stand te doen komen, zijn mislukt. Von
Guerard, de tot het centrum behoorende
minister van verkeerswezen, heeft zijn
ontslag aan den rijksminister aangeboden.
Wat hu moet gebeuren is nog1 een'
raadsel; waarschijnlijk zal het riykskabinét
eerst bijeenkomen ter bespreking van den
toestand. Men vermoedt in goed ingelichte
wjj kunnen haar met geen stok uit haar
huisje krijgen."
„Ja, Grootmoe is er verbazend aan
gehecht," zei Marie, die tot nu geluisterd
had.
.„Zij heeft er te veel in dóórgemaakt,
Marie. Dat is de zaak."
„Wat wordt het al donker. Hoe laat
is het, tante? Ik moet weg, wil ik vóór
de avond valt, weer bij Grootmoeder zijn.
„Weg? Geen sprake van. Het is pas
half vier. Een boerenbezoek duurt altijd
lang. Je blijft hier natuurlijk eten. Dat is
zoo de gewoonte."
„Maar, tante, Grootmoe zal ongerust
zijn."
„Weineen, Lia. Zij zal het wel begrij
pen hoor."
„En hoe moet ik dan thuis komen?
'kHeb geen licht."
„Ik zal je wel' thuisbrengen met het
rijtuig. Je fiets kan dan wel hier blijven
Die kan misschien ook wel mee. Dat komt
alles wel in orde. Maak je maar n'iet
ongerust. Je moet hier maar doen of je
thuis bent. Overal waar je komt in het
dorp. En dan zul je eens zien, dat het
op het land nog zoo kwaad niet is.
Ik zou voor geen geld in een stad willen
wonen."
„Nu, dan blijf ik," zei Lia wie de
idee wel aanlokte. „Maar," lachte zij,
kringen, dat het kabinet zal besluiten
aan het bewind te blijven en de verdere
ontwikkeling van den parlementairen toe-
istand af te wachten.
Tegen de bevuiling der rivieren.
Vóór den oorlog reeds werd herhaal
delijk en scherp geklaagd over de toene
mende verontreiniging der Be'gische ri
vieren en kanalen, vooral in het Vlaam-
sche land en het industrieele gebied van
het Walenland, maar sedert den oorlog
zijn al deze klachten nog: bitterder gewor
den. De talrijke visschers van de dorpen
langs de Beneden-ScheTde, tusschen Den-
dermonde en Antwerpen, zagien zich ver
plicht elders een broodwinning te zoeken,
daar de palingvangst, welke vroeger een
paar milliocn trancs per jaar 'opbracht,
evenals de ellft- en spieringVangst, thans
geheel tot het verleden is gaan behooren.
Ook de gewone hengelaars zij'n zeer on
tevreden over de bevuiling: der rivieren
en de daarmede gepaard gaande verdwij
ning van de visciï en hebben nu besloten
onder de auspiciën van het verbond der
lijhvisschers van de Schelde en -IJzer-
bekkens, op 12 Mei a.s. een groote be-
tooging te Brussel te houden.
Strenge vorst.
Een ongewoon .strenge vorst heefscht
in Europeesch Rusland. Te Moskou daal
de de thermometer tot 35 en "38 gra
den onder het vriespunt. Het tramverkeer
moet, daar de rails geheel' bevroren zij'n,
jgjrootendeels rusten.
Alle treinen komen met vertraging ter
bestemming: aan. Te Jaroslaf en 'Nisjni
Nowgorod zijn de scholen geslóten, daar
aldaar een koude van 37 graden heersclit.
In de ziekenhuizen zijn talrijke personen
met bevroren ledematen opgenomen.
In Bulgarije heerschen nog steeds tem
peraturen tot 24 gpraden onder nul. De Do-
nau is op sommige plaatsen dichtgevro
ren. Het verkeer tusschen Bulgarijie en
^Roemenië gaat over het ijs.
In het geheele land komen talrijke ge
vallen voor van dood door bevriezing.
In Sofia zijn de scholen wegens de bit
tere koude gesloten.
Aan de kust van de Zwarte Zee heer
schen hevige sneeuwstormen, die het ver
keer volkomen onmogelijk maken.
Een nieuwe koudegolf is uit Rusland
over Duitschland gekomen, zoodat de tem
peratuur ten Oosten van de Elbe weer ge
daald is.
Te Berlijn vroor het gistermorgen 11,
te Koningsbergen 27 'graden.
Aan den Rijn is het weer echter mild
en wijst de thermometer 1 graad bo
ven het nulpunt aan.
Het vlootprogram der Vereenigde Staten.
De Amerikaansche senaat heeft he.t
vlootprogram aangenomen met 68 stem
men tegen 12 stemmen. Volgens het pro
gram zullen thans tot 1931 jaarlijks 5
kruisers gebouwd worden.
In de senaatsdebatten betreffende het
vlootprogram verklaarde senator Borah
o.a., dat de wereld op' het oogenblik
belangrijk zwaarder gewapend was dan
in 1914. Ieder program ter vermindering
der bewapeningen was derhalve wensche-
„als ik hier thuis moet raken, zou ik
de boerderij toch wel eens willen zien."
„Zullen wij direct gaan?" vroeg Marie
levendig.
,,'k Zou het maar doen, Marie, vóór
het heelemaal donker wordt."
De beide meisjes verlieten het ver
trek, gevolgd door Evert.
„Hier, Evert," zei de boerin.
„Mag ik niet mee, moeder?"
„Neen, jongen op een andere keer"
Vrouw Blankert vond dat de meisje?
maar eens alleen moesten zijn. Dan korf
den ze eens praten en zou het ijs wel
heelemaal breken.
Zij had niet verkeerd gezien.
Want een half uur later kwamen Lia
en Marie, druk redeneerend, terug.
„Tante, ik heb nooit geweten, dat het er
op een boerderij zóó uitzag," zei Lia
geestdriftig. „En wat is het overal zinde
lijk."
De boerin was gestreeld.
yJa, maar het is een heel onderhoud
Wij hebben met ons drieën de handen vol,
niet waar, Marie?"
„Dat zal waar wezen, moeder. Maar
dat is niet erg."
Lia dacht er aan, wat een ontzettend
leeg leven zij altijd had geleid. Deze
vrouwen waren gewoon de handen uit de
mouwen ta steken. En zij waren de te-
lijk, aangezien het grootste deel' der belas
tingen voor bewapening werd besteed. Het
is plicht aldus Borah alle middelen
aan te wenden om een nieuwen oorlog
te vermijden.
De griep-epidemie.
Naar de correspondent van de N. R. C.
te Brussel meldt, is het aantal 'griepgeval
len, waarvan sommigen met doodelijken
afloop, sedert een paar weken, het heele
land door weer aanzienlijk toegenomen.
Te Brugge is ongeveer een derde der be
volking bedlegerig en moesten twee katho
lieke middelbare scholen worden gesloten.
Ook het militaire hospitaal ligt vol zieken.
Nader wordt gemeld: Ook de lessen aan
de Nederlandsohe school te Brussel zijn
geschorst.
De kerstboom in Rusland.
Zooals bekend is, voert de Sovjetregee-
ring een voortdurenden strijd tegen de
Christelij'k|e feesten en tracht zij op> alle
mogelijke manieren de Christelijke kerk
te bemoeilijken. Eenige weken geleden
heeift zij een krachtige actie gevoerd te
gen de viering' van het Kerstfeest. Een
van de heeren van "het Departement van
onder verklaarde bij de opening van
de an.i oligieuse Universiteit te Moskou,
dat men de viering van het Kerstfeest
onder geen voorwaarde zou dulden. Er
modest een einde "komen aan Tiet verkoo-
peii van Kerstboomen en men moest fees
ten invoeren, die een uitsluitend, revo
lutionair karakter dragen.
Uit de berichten uit Rusland blijkt,
dait in den Kerstnacht 350 kerken te Mos
kou de klokken hebben geluid, zoodat de
boodschap der geboorte van Christus aan
dej geheele stad werd verkondigd. Ook
hdd men van tevoren alles zoo geregeld,
dat in de 310 kerken diensten zouden
worden gehouden voor al de geloovigen.
Een massa menschen was overal samen
gestroomd om de diensten bij te wonen.
Wanneer men zulke berichten leest,
beseft men weer, wat daar in Rusland
eigenlijk 'gebeurt en ziet men hoe de
Hussische 'kerk in het vuur wordt be-
roefd, om er straks des te krachtiger
eer uit te voorschijn te 'komen. Wie
weet, wat er in Rusland nog wordt ge
boren?
Korte berichten.
In de nabijheid van Kaap Finisterre
lis door zwaren storm groote schade aan
gericht in het bijzonder in de haven van
Corbucion. Verscheidene voor anker lig
gende schepen zijn vergaan; 20 matrozen
worden vermist en worden als verloren
beschouwd.
Mej. Anita Borms, dochter van den
activistischen leider Dr August Borms,
zal voor de a.s. verkiezingen candidaaf
zijn op een fronterslijst te Gent.
De sneeuwstorm, die te Konstanti-
nopel woedde, is bedaard. Het spoorweg
verkeer is echter nog niet hervat. De
stadswijk Ejoeb ligt als het ware onder
de sneeuw begraven. Tal van huizen
zijn ingestort. De overheid heeft 20.000
T.P. onder de arme bevolking verdeeld.
vredenheid zelf. Nooit, nooit zou zij zoo
worden.
En wat een leuke dienstbode hebt u!
Dat is een type. Die is net zoo oud
als u, tante?"
„Een jaar jonger. Zij heeft nog bij mijn
ouders gediend, maar wilde persé met
mij mee. Ze is nu al twintig jaar hier."
„Weer anders dan bij ons in de stad,"
zei Lia. „Mama en ook onze kennissen
hebben soms vier dienstboden in één
jaar."
„Vier dienstboden in één jaar!" riep
Marie verbaasd. „Maar clan ken je ze
nauwelijks."
„In een stad kennen de menschen el
kaar toch niet. Dat van die dienstboden
heb ik ook wel eens gehoord. Ze vliegen
net in en uit. 'tls een groot verschil
bij vroeger."
„Ze willen geen dienstboden meer zijn,"
meende Lia, en dacht aan de ellenlange
gesprekken en 'die reeks van klachten, die
kennissen in de stad hielden en uitten.
„Dat is best mogelijk," merkte tante op.
„Maar ik vrees, dat zij ook niet goed be
handeld worden."
„Zij krijgen toch goed loon, tante. Onze
keukenmeid heeft vierhonderd en vijftig
gulden, het binnenmeisje drie honderd
vijl' en zeventig. En dan nog veel verval'.
Maar 1 is nooit goed."
Binnenland.
De Eerste Kamer over de begroetingen
van buitenlandsche zaken en arbeid.
De Gemeenteraad van Axel en de Z.-
Vlaamsche Waterleiding.
Het nieuwe lotingstelsel bij de militie.
Wetsontwerp- tot regeling van het aan
vullend onderwijs.
Buitenland.
Het Amerikaansche vlootprogram.
Vreeselijk drama te Antwerpen.
Ministercrisis in Duitschland.
Een ultimatum van Rusland aan HaJbib-
Oellah.
Hevige koude in sommige landen.
Gistermorgen is te Zimdorf (Beie
ren) in de Brouwerij Zimdorf een wat met
kokende teer ontploft. Twee arbeiders,
die aan het teeren waren hebben ernstige
brandwonden opgeloopem. Er is ernstige
matcrieele schade aangericht.
Een hevige brand brak uit in het
warenhuis van Aubervilliers bij Parijs.
De brand nam geweldige afmetingen aan.
Er zijn verscheidene gewonden. De oor
zaak van de ramp is nog onbekend.
Te Kowno heeift de politie groote
hoeveelheden bonbons in beslag: genomen,
die in communistische pxopagandapapier-
tjes verpakt waren. De dader Is zoek.
Tengevolge van een brand in de
de electrische centrale, die gistermorgen
tien uur te Parijs uitbrak en pas twee
uur later bedwongen was, zijn de l'ichtlei-
dingen zoodanig beschadigd, dat de stad
Parijis voor het grootste gedeelte om zes
uur gistermiddag nog volslagen in het
donker zat. Winkels en particulieren be
hielpen zich met kaarsen en gas, maar
de geheele straatverlichting op de boule
vards was uit en het verkeer ondervond
daardoor ernstige vertraging.
Burgemeesters.
Naar de „Rotterdammer" verneemt,
zou er alle kans bestaan, dat binnen
kort de benoeming zal afkomen vah den
heer H. Stulemeijer, burgemeester van
Bergen op Zoom, tot burgemeester van
Schiedam.
Bij Kon. besluit van 5 Februari is aan
J. P. J. H. M. Brouwers, op zijn verzoek,
met ingang van 1 Maart, eervol ontslag
verleend als burgemeester der gemeente
N o o r b e e k.
,,'tZit niet altijd in het loon, Lia.
Frans heeft tweehonderd en zij is meer
dan tevreden."
„Ik begrijp er niets van," zeide Lia,
met oprechte verbazing. „Waarom noemt
u haar Frans?"
„Zij heet Francina. We korten haar
naam af. 'tls nooit anders geweest. Maar
misschien zul je het wel' begrijpen, als
je hier geregeld komt. Een dienstbode
moet lid van het gezin zijn. Zij moet
niet alleen geduld worden. Dan deugt
het niet. En dat is nu juist in een
stad zoo vaak."
Maar de dienstmeisjes zijn ook niet
voor de poes, tante," zei Lia.
,,'k Geloot het gTaag. De schuld zal
wel aan beide kanten zitten."
Het werd een gezellig gesprek over al
les en nog wat. Lia was blij, dat zij
gegaan was en voelde zich geheel' op haar
gemak. Alleen zag zij er nog wat tegen
op, dat oom Adriaan straks komen zou.
Dat kon ieder oogenblik zijn, had tante
zooeven gezegd.
Het was vijf uur geweest, toen over
den hardbevroren weg een rijtuig kwam
aanrollen. Stemmen werden vernomen.
Lia herkende alras de zware uitspraak
van oom, dien zg nog niet goed aan
schouwd had.
(Wordt vervolgd.)
