No. 106
Maandag 4 Februari 1920
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
BESTEVAER
N.V. Veevoederfabriek „Zeeland"
Krachtvoeders
Crond noten koekjes
In hei brandpunt
GOES
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contröle
Buitenland.
verwerking
Belangrijkste Nieuws.
GEMEENTE DEVENTER
Binnenland
Telefoon 162
Telefoon 162
ALLE SOORTEN
SPECIALITEIT IN
Directeur-Hoofdredacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
De Zeeuw
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post, f3.—
Losse nummersf 0.05
Prijs der Advertent i Sn:
14 regels f1.20, elke regel meer 30 d
Bij abonnement belangrijke korting.
i» "*i
Ziet naar Frankrijk.
In het vorig nummer hebben wij uit
„De Standaard" overgenomen een arti
kel, waarin werd aangetoond, hoe in
Frankrijk het radicalisme in naam van
de vrijheid, de kerken in boeien heeft ge
klonken.
De Kerk is niet vrij.
Maar zoo vervolgt het blad, ook de
Christen zucht in deze slavernij.
„Het is, dus zegt Louis Lafon, aan
eiken Franschman verboden, deel uit te
maken van een congregatie ten behoeve
van het onderwijs.
Het is aan eiken geestelijke. Roomsch
of Protestant, verboden in de catechi
satie maar even te raken aan datgene,
wat 'behoort lot het lager onderwijs. Als
hij1 het zou aandurven een weinig ge
schiedenis te geven, een weinig aardrijks
kunde, of een weinig van de Fransche
taal te onderwijzen aan zijn catechisanten
hij zou zich aan ernstige straffen bloot
stellen.
Het is bij de wet verboden aan een
onderwijzer of onderwijzeres, deel te ne
men aan de godsdienstoefening, anders
dan haar gewoon bij te wónen. Het is den
onderwijzer verboden het orgel te be
spelen in de kerk, deel uit te maken van
een kerkelijk koor. Doet hjj zulks, hjj stelt
zich bloot aan straf.
Het is den ouderB verboden aan den
geestelijke, predikant of pastoor, op te
dragen onderwijs in den godsdienst te
geven in de openbare school, buiten de
gewone schooluren. De geestelijke mag
de school niet binnentreden. Hij wordt er
geschuwd, als ware hij melaatsrih.
Maar de ouders zijn wel verplicht hun
kinderen te zenden naar de neutrale
school want vrije scholen zijn er niet
overal en hun kinderen dus over te
geven aan onderwijzers, die spotten met
den godsdienst en zich beijveren den kin
deren de moraal en het geloof der Bolsje
wisten te leeren en te trachten hen onge-
loovig 'te maken, zooals zijzelf zijn.
Het is aan den Franscben burger ver
boden, anders dan op het kerkhof, op
eenige publieke plaats, bijv. aan den naar
den openbaren weg gekeerden gevel van
zijn huis een religieus embleem aan te
brengen, bijv. een kruis, of het beeld
der heilige Maagd of zooals de Huge
noot sche voorvaderen dit gaarne deden
een woord uit de Heilige Schrift. Let
wel, dat. is verboden. Wie het aandurft
stelt zich bloot aan straf volgens de wet.
Het is misdaad.
Wij gaan, zegt de schrijver, niet ver
der. Maar dan vervolgt hij: wij moeten
zonder ophouden protesteeren tegen zulk
een dwang, wij moeten eischen, dat de
vrijheid van religie een werkelijkheid
worde in ons land, wij moeten vragen
voor den "beh'ider van den Christus de
zelfde vrijheden, die de ongeloovige be
zit. Wij zjjn allen Fransclien en allen
moeten dezelfde rechten hebben. Zoo
wordt' dus het Protestantsche volk in
Frankriik opgeroepen om te strijden voor
de rechten van de Christelijke Kerk en
van den Christelttken burger".
„Ziet naar Frankrijk", schreven wjj hier
boven.
Want wat daar gebeurt, is ook in ons
land mog'Slijk.
Er zijn ook in ons land velen, die
meenen, dat er slechts één vijand is:
Rome. Als de Roomschen maar worden
getroffen, en in hunne vrijheid beperkt,
dan meenen zij, dat al veel bereikt is.
In den strijd tegen Rome wordt gaarne
de hulp van het ongeloof aanvaard.
Zoo is het ook in Frankrijk geweest.
Toen daar het radicalisme den strijd
tegen Rome aanbond, werd zulks door
vele geloovige protestanten toegejuicht.
Maar zij vergaten, dat de strijd niet
alleen en zélfs niet in de eerste plaats
tegen Rome ging, maar tegen den
godsdienst, en dat met Rome de ge-
heele Christelijke kerk in haar bestaan
werd bedreigd.
Daarom: Ziet naar Frankrijk.
Felle koude in het buitenland.
Er heerscht in sommige landen een
buitengewoon felle koude.
Sinds jaren is het te Berlijn niet meer
zoo koud geweest, als dezer dagen. Gis
ter daalde de thermometer tot 18 graden
in de buitenwijken zelfs tot 23 graden
onder het vriespunt.
In Silezië is het ook erg koud. Uit Bres-
lau werd Zaterdagochtend een koude van
25 graden, in het Reuzengebergte zelfs
van 32 graden gemeld. Zonderling genoeg
is de koude in Europecsch Rusland op
het oogenblik minder hevig dan in
Duitschland.Te Petersburg daalde het
kwik zelfs tot 2 graden onder nul; uit
Moskou wordt echter een koude van 20
graden gemeld.
Te Frankfort daalde de thermometer
tot 20 gr. Celsius onder nul, het laagste
punt in dezen toch al strengen winter.
De weerkundigen nemen aan, dat nog
één ct twee dagen met sterke vorst te
rekenen valt. Daarna zal het warmer wor
den, zonder dat dooi zal intreden.
In den Rjjn en de Moezel komt weer
veel drijfijs voor. De scheepvaart op de
Moezel moest weer wordpn gestaakt. De
Lahn is op vele plaatsen toegevroren.
De temperatuur te Warschau is tot 25
graden onder het vriespunt gedaald.
In Weenen daalde Vrijdagmorgen de
temperatuur tot 16 graden onder nul,
steeg overdag tot 7 graden en daalde in
de avonduren weer tót 10 gr. onder nul-
In Tsjecho-Slowakjje werd een tempe
ratuur genoteerd van 2431 graden on
der nul. De laagste temperatuur, in Fe
bruari in Praag voorgekomen, werd in
1893 genoteerd. Ze bedroeg toen 23.4
gr. C. onder nul.
Uit Kopenhagen wordt gemeld:
De Groote en Kleine Belt zijn vol ijs,
zoodat de scheepvaart er vrijwel geheel
onmogelijk is geworden.
Zelfs in 'Britsch India is het koud ge
worden.
Uit Bombay wordt gemeld, dat het daar
plotseling zou koud is geworden, als in
geen 32 jaar het geval is geweest. Men
schen in tropische Ideeren loopen te ril
len, iets wat te Bombay onbekend is.
Aardbeving.
In Centraal-Azië is een aardbeving
waargenomen, waarvan het centrum in
Tadschikistan lag. De aardbeving duur
de twee minuten.
In de steden Taschkent, Kohand en
Samarhamd, waar de aardbeving bjj
sterkte 4 slechts twintig seconden duur
de, scheurden vele gebouwen.
In Tadschikinslan werden verscheidene
dorpen totaal verwoest.
Hef Vatioaan en Italië.
Volgens een bericht uit Rome zou thans
tusschen het Vaticaan en de Italiaansche
regeering een overeenkomst tot stand zjjn
gekomen.
De Italiaansche regeering erkent den
Paus als souverein en doet territoriale
concessies zoodat de Taus langs een bjj-
zonderen weg Rome kan binnenkomen
en in de kerk van St. Jan van Late-
ranen de mis kan celebreeren.
De financiëele regeling brengt de "uit
betaling van 11 millioen pd.st. aan het
Vaticaan mee.
De souvereiniteit van den paus zal
erkend worden over de huidige bezittin
gen van het Vaticaan, d.w.z. het Vati
caan zelf, detuinen yan het Vaticaan,
de St. Pieter, en al de kerkelijke palei
zen in Rome, als" de Propaganda Fide,
het Seminario Romano, welke sedert 1807
eigendom waren van den Italiaanschen
staat en waarvan alleen het gebruik aan
de kerk gelaten was. Voortaan zullen
al deze paleizen en instellingen deel uit
maken van den kerkelijken staat.
De Paus zal nu met dezen weg, die
buiten Rorne om loopt, van de St. Pieter
naar het Lateraan over eigen grondge
bied kunnen komen.
Wandaden -der Communisten in China.
De stad Fusjun in de provincie Sjensi,
is door communisten overvallen, bij wel
ke gelegenheid de burgemeester en de
gansche gemeenteraad werden doodge
schoten.
Van de openbare gebouwen werd de
roode vlag uitgestoken.
De .communisten hebben eerst de bij
kantoren der Chineesche staatsbank be
roofd en vervolgens de stad aan de sol
daten ter plundering prijsgegeven.
De helden noemen zich de eerste di
visie van het Chineesche roode arbeiders-
leger; zjj schijnen onder bevel van Rus
sische officieren te gtaan en in het bezit
te zijn van Russische machinegeweren.
De Chineesche regeering heeft terstond
strenge maatregelen genomen, teneinde
de stad te ontzetten.
Hef paradijs voor voetgangers.
Sinds 1 Januari is Spanje het paradijs
voor voetgangers geworden.
Primo de Rivera heeft voorgeschreven,
dat iedere chauffeur dadelijk in arrest
moet worden gesteld, als hjj een voetgan
ger omver rjjdt. Is de laatste gekwetst,
dan kan de aanrjjder tot niet minder dan
zes jaar gevangenisstraf worden veroor
deeld. Rijdt de chauffeur iemand dood,
dan wordt hjj veroordeeld tot 12 jaar ge
vangenisstraf.
Sinds Nieuwjaarsdag heeft er te Madrid
nog geen aanrijding plaats gehad.
Een opzienbarende onthulling.
Een belangwekkende episode, welke
een merkwaardig licht werpt op de rol,
door koning George van Engeland ge
speeld, bij de politieke vrijmaking van
Ierland^ wordt door de „Star" vermeld.
Het "is vrjj algemeen bekend, zoo zegt
het blad, dat de koning en de leden
der koninklijke familie, zoowel als hun
persoonljjke vrienden, de sterke overtui
ging hadden, dat zekere bestuursdaden,
in Ierland „in naam des konings" ver
richt, niet te rechtvaardigen waren.
De koning kreeg een gelegenheid om
zjjn afkeuring daarover te uiten. Deze
gelegenheid deed zich voor in Juni 1921,
toen het ontwerp der troonrede, welke
bij de opening van het parlement van
Noord-Ierland zou gehouden worden, hem
werd voorgelegd. De „Star" .zegt hier
over:
„Het ontwerp wjjs een bloeddorstig do
cument, dat neerkwam op een oorlogs
verklaring tegen Dail Eireann pn de Ier-
sche vrjjwilligers.
De koning geloofde, dat hjj de verkla
ringen in de troonrede vervat, niet moest
voorlezen. Hjj ontbood generaal Smuts,
die zich toentertjjd in Engeland bevond,
en de Zuid-Afrikaansche staatsman ,was
het er mee eens ,dat de voorgestelde
rede zeer ongelukkig was."
Daarop noodigde de 'koning Smuts üit,
een rede te willen schrjjven, zooals hjj
die van pas achtte, wat Smuts deed. De
vorst keurde het door hem opgestelde
ontwerp góed.
Een vermakeljjke zjjde kreeg de ge
schiedenis nu door de volgende omstan
digheden. Smuts werd als lid van het
rijks-oorlogskabinet naar een ministerraad
geroepen, waar hjj hoorde, dat een „con-
slitutioneele crisis" van geweldige draag-
wjjdte aanstaande was.
De kroon had nameljjk, zoo werd hem
verteld, de regeeringspolitiek in een zaak
van het grootste belang, eenvoudig „ka
pot geslagen".
De koning had immers, naar gebleken
was, niet alleen de rede, welke voor
hem was opgesteld om in Belfast ge
houden te worden, niet goedgekeurd en
geweigerd hem uit te spreken, maar had
zelfs een ander ontwerp, door hemzelf
opgesteld, ter tafel gebracht.
Generaal Smuts verried natuurljjk
geenszins dat hjjzelf het ontwerp des
konings had geschreven. Hjj betoogde met
klem, dat de koning in zjjn recht was
en dat zijn ministers ongeljjk hadden,
en tenslotte werd na lang aarzelen en
veel gediscusiëer, besloten, de nieuwe
rede met eenige kleine veranderingen
goed te keuren.
Er kan geen twjjfel over bestaan, ver
volgt. de „Star", dat de actie des ko
nings den heelen loop der gebeurtenissen
in Ierland wijzigde. Zijn verstandig en
moedig optreden deed definitief de ba
lans overslaan ten gunste van de daar
opvolgende onderhandelingen, die met
bet bekende vredes-verdrag eindigden.
Korte berichten.
Beloetsjistan wordt op het oogenblik
door een buitengewone koude en honger
snood bezocht. Te Karachi zijn ongeveer
5000 menschen uit de verschillende pro
vincies aangekomen, om bescherming te
gen deze beide plagen te zoeken. Het
aantal sterfgevallen, tengevolge van de
koude, moet zeer belangrijk zijq.
Uit New-York wordt gemeld, Lat
bij een brand in Buckhannon in West-
Virginia een gezin van 10 personen om
het leven is gekomen. Slechts de schoon
zoon is gered. Hjj had echter ernstige
brandwonden bekomen.
Volgens een bericht uit .Buenos
Ayres is het bestuurbare Argentijnsche
luchtschip La Plata jtjjdens een hevigen
storm, die boven San Fernando woedde,
vernield. De La Plata was een der twee
óen heerlqk zachte öeuriqe melange
tabakken.
vblrtjpe
Ay.pBlQGELAAR>^OaS, ROOSENDAAL
pgp v» pond,
luchtschepen, die Italië in Augustus 1920
aan Argentinië heeft verkocht.
Het verbond van werkgevers in de
linnenindustrie te Lausitz heeft besloten
per 12 Februari a.s. het werk op te zeg
gen aan alle bjj het collectieve looncon-
tract betrokken arbeiders. Daardoor wor
den ongeveer 27 k 28 duizend arbeiders
getroffen.
Het gemeentebestuur van Gent heeft
besloten in de z.g. Neermeerschen nabij
de Leie, een .stadion te bouwen met
20.000 plaatsen.
Tengevolge van de griep-epidemie
die te Brussel weer op groote schaal
heerscht, zjjn verschillende 'scholen voor
onbepaalden tijd gesloten.
Volgens berichten uit 'New-Londen
in den staat Connecticut is een reddings
boot van de sleepboot „Seiner", die sinds
eenige dagen met zjjn bemanning van
22 koppen vermist werd, aan land ge
bracht .Daar de waterdichte schotten lek
geworden waren, neemt men aan, dat
de schepelingen verloren zjjn.
Naar verluidt is de Amerikaansche
vice-president Dawes van plan na afloop
van zjjn ambtstjjd een reis door Europa
te maken. Dit plan wekt met het oog
op de a.s. herstel-onderhandelingen veel
belangstelling.
Op de spoorlijn naar Dalmatië werd
een personentrein door een lawine be
dolven. Een hulptrein kon door de groote
sneeuwmassa's niet naderbij komen.
Binnenland.
Het luchtverkeer in Indië.
Wijziging Krankzinnigenwet.
Buitenland.
Overeenkomst tusschen het Vaticaan
en Italië.
De Koning van Engeland en de Ier-
sche politiek.
Felle koude in 't buitenland.
Aardbeving in Azië.
Uitgifte van
4V» °/o Obligation a 99l°/o
in stukken van flOOO.—
tot Woensdag 6 Febr. 1929
In den nacht van 'Donderdag op
Vrijdag woedde boven Ragusa (Dalmatië)
een orkaan, die talrijke boomen ontwor
telde, daken afrukte en veel huizen be
schadigde. De orkaan was zoo sterk, dat
alle verkeer onmogelijk werd. Naar ver
luidt, zouden 4 menschen het slachtoffer
van den storm zijn geworden.
Het luchtverkeer in lirdië.
Gedurende de maand December heeft
de K. N. I. L. M. op Java verv|oerti:
van Batavia naar Bandoeng 278 perso
nen, van Bandoeng; naar Batavia 279 per
sonen, van Batavia na.ar Semarang 75
personen, van Semarang naar Batavia
70 personen.
Dat de transportcijïers tusschen Ban
doengPat a via vice-versa zooveel hoo-
ger zjjn dan op de andere ljjn, moet
worden toegeschreven aan het feit, dat
op deze route verschillende extra-vluch
ten werden ingelascht.
Radio-telefoondienst NederlandNederl.
Indië.
Gedurende het tijdvak van 11 tot en.
met 16 Februari a.s. worden de dienst
uren van den radiotelefoondienst Neder
landNed.Indië bepaald op 13.30 tot on
geveer 16.30 uur (Amsterdamsche tijd).
Wijziging Krankzinnigenwet
Ingediend is een wetsontwerp tot wij
ziging der wet tot regeling van het Staats
toezicht op 'krankzinnigen en aanvulling
van art. 39 der Armenwet.
Het heeft geen principieele wijziging
van de Krankzinnigenwet tot grondslag.
De voornaamste wijziging' betreft het
ontsl'ag van verpleegden.
Naar geldend recht kunnen alleen de
genen op1 wiens aanvraag de opneming
geschied of het verblijf in het gesticht
het laatst verlengd is, en eventueel andere
bloed- of aanverwanten, het ontslag ver
zoeken, niet ook de verpleegde zelf. Daar
in wordt thans verandering gebracht.
Ook de verpleegde zal zijn ontslag kun
nen verzoeken.
De gang van zaken zal in al deze geval
len aldus zijn: het bestuur van het ge
sticht vraagt naar aanleiding van het
verzoek om ontslag het advies van den
gestichtsgeneeskundige. Luidt het advies
