No. 84
Woensdag 9 Januari 1929
43e Jaargang
Dagblad voor de Provincie Zeeland
Orgel
HENDRIKSE&Co's BANK-GOES
EERSTE BLAD.
gen.
rg-
Aangesloten bij het Bureau voor Oplaag-contrdle
en Koe,
aarskalf
iano- en
ndel,
Middelburg.
NNING.
e Knecht,
snoodigd,
BODE.
ienstbode.
Huishouding,
9
Dit nummer bestaat uit 2 bladen.
4 l
Buitenland.
Binnenland
Belangrijkste Nieuws,
Coupons Effecten
Deposito's
Credieten Wissels
Spaarbank a 4 pCt.
Ierland.
E-
li-era.
I
E
•seille.
pass. 5 Berim.
itschappij.
Idense, pass. 7
men.
D irecteur- H oof d redacteur:
R. ZUIDEMA.
Bureau: Lange Vorststraat 70, Goes.
Tel.: Redactie en Administratie no. 11.
Postrekening No. 44455.
Bijkantoor te Middelburg:
Firma F. P. DHUIJ, L. Burg. Tel. no. 259.
VERSCHIJNT ELKEN WERKDAG.
Abonnementsprijs:
Per 3 maanden, franco per post. f3.—
Losse nummersf 9.05
Prijs der AdverfentiSn:
14 regels f 1.20, elke regel meer 30 d
Bij abonnement belangrijke korting.
:N 1
leumkachels.
7 75. Haar-
Kolenkitten.
OON,
(Vluijnck.
Middelburg,
oorrad ig.
Een zware
in, 5 jaar. mak
is aanstaanden
iorradig puike
Ifd en aan rek.
N DEN BERG
elburg.
prima kwaliteit
ette Lappen en
.G.
enhouwerssingel
cening.
scheweg, Mid-
ïtkalf. of kwart
A. WILLEM-
isters (w. o.
oeden staat,
1150.—
r keuze.
tn Kruide-
k en Sigaren.
erend. Brieven
Vliss. Courant",
OP:
twagen met
y met tuig.
ran dit blad te
laart of Mei
aanwezig, door
"REN te
K o r t g e n e.
met Mei
aar, bij
iUI/SE, Noord-
IDDELBURG.
s invoering van
'0
stbode.
DER VLIET te
jt met Mei a.s.
een eenvoudige,
w e
Zich te vervoe-
178 ben., Mid-
*;r
Liberals verwachtingen.
Het is nu ongeveer een jaar geleden,
dat de nieuwe leider van den Vrijheids
hond aan zijne hooggestemde verwachtin
gen voor de toekomst van het liberalisme
uiting gaf.
Hij kon niet ontkennen, dat de liberale
partij de laatste jaren in stemmental ach
tergebleven was, maar bij zijne tochten
door het land hal hij kunnen waarnemen,
dat er thans bij de liberale mannen en
vrouwen g:oote geestdrift haerschte, dat er
was grooite werkiust en werkkracht om
de positie van de liberale partij te ver
sterken.
Op grond van deze waarnemingen
meende Mr Fock te mogen profeteeren,
dat de liberale partij nog een groote
toekomst heelt en dat van haar nog veel
te verwachten is.
Hoewel naar buiten van deze groots
geestdrift weinig te bespeuren viel wa
ren er het bleek op de gehouden
landdagen ook anderen die deze hoog
gestemde verwachtingen deelden.
Ook het „Vaderland" is nog vol goe
den moed.
De tijden lijken wel slecht, zegt dit
orgaan, maar ze zijn het niet. De libe
ralen zijn langzamerhand bekneld geraakt
tusschen het socialisme en het verbon
den clericalisme, maar zoo luidt de
profetie die twee muren die ons be
knellen staan op vallen. Waar de so
cialist op het kussen komt daar leert
hem de practjjk zich als een doodgewoon
liberaal te gedragen, terwijl wat rechts
betreft, van den gemeenschappelijken ge-
loofswortel door den antipapistischen
storm uit den Chr.-Hist. hoek op 11 Nov.
1925 de laatste vezels die er nog van
over waren (zjjn) weggevaagd."
De tijd heet dan ook niet ver meer
te zijn, dat het hoofdbeginsel van de
liberalen, weer zal zegevieren.
Dat zijn voor het liberalisme blijde pro-
fetiën.
En tooh de blijdschap is niet on
vermengd.
Daar is om te beginnen het ietwat ver
ontrustende .getob om een parlementair
leider te vinden. Eerst is er geweest de
histori©- Posthuma. Men herinnert zich hoe
de heer Posthuma a's politiek leider door
een wel gericht schot nit Utrecht werd
afgemaakt, op hetzelfde oogenblik dat hg
als zoodanig op het schild werd verheven.
En thans komt het „Vaderland" onthul
len, dat nu weer de naam genoemd wordt
van iemand, die hoe knap in eigen vak
ook, niet kan bogen op eenig staatkundig
inzicht of kennis van onze parlementaire
geschiedenis en die daarenboven „den
'zestigjarigen leeftijd reeds heeft overschre
den".
Wij wisten niet dat dit laatste een be
zwaar kan zijn, maar' in liberale kringen
scliijnt men er misschien onder den
indruk van de zich overal openbarende
geestdrift anders over te denken.
Maar dan is er nog iets anders.
Terwijl de partijleider Mr Fock en di
verse organen gewagen van de te ver
wachten overwinningen, komt het liberale
„Handelsblad" verklaren, da,t het lach
wekkend zou zijn zich te buiten te gaan
aan grootspraak omtrent te verwachten
overwinningen, maar om er dadelijk aan
toe te voegen, dat de ergste vij,and van
het liberalisme niet is de staatkundige
tegenstander, maar het gebrek aan ge
loof in de mogelijkheid van verbreiding
en toepassing der liberale gedachte in
eigen geiederen.
En 'het „Vaderland" dat eerst zoo en
thousiast deed neemt dit met instemming
over met de opmerking, dat het groota
élan van de liberalen in den lande zooals
men dat gaarne zou wenschen, er nog
niet is.
Het staat er met de liberale partij, dus
niet zoo schitterend voor als men het aan-
vanke.ijk deed voorkomen.
Want wat geeft het als men al consta
teert dat er voor het liberalisme nog
wel een toekomst is, als tegeajkerüjd ge
constateerd moet worden, dat er is ge
brek aan geloof in de mogelijkheid
van de toepassing der beginselen?
De nieuwe toestand In Servië.
Naar de Weensche Neue Freie Presse
schrijft, moet op den staatsgreep van
koning Alexander vooral het feit van in
vloed zijn geweest, dat zoowel Parijs als
Londen ernstige waarschuwingen naar
Belgrado hadden gezonden, waarin zij den
raad gaven een einde te maken aan de
kritieke betrekkingen tusschen de Ser
viërs en de Eroaten. Zelfs Engeland, dat
zich anders zelden in Balkan-aangelegen
heden mengt, had zijn gezant te Belgrado
opdracht gegeven bemiddelingspogingen
aan te wenden. Voor deze wenschen kon
koning Alexander het oor niet sluiten,
daar Servië het crediet in het buitenland
te hard noodig heeft. Ook met Italië moet
het land tot overeenstemming komen.
Voorts merkt het blad op, dat Servië
de achtste Europeesche staat is, die onder
dictoraal bewind is gebracht.
Italië, Spanje, Turkije, Polen, Rusland,
Litauen en Portugal zijn het voorgegaan-
De Liberté ziet in de gebeurtenissen
te Belgrado een nieuw bewijs, dat het par
lementarisme afgedaan raakt.
Dë prestatie van het Vraagteeken.
Nu de Question Mark, het Amerikaan-
sche legervliegtuig, te Los Angeles bijna
151 uur aan een stuk in de lucht js
geweest, en zonder groote moeilijkheid
leefkost en brandstof heeft ingenomen uit
andere vliegtuigen in de hoogte, acht dg
directeur van den marine-luchtvaartdienst
het maken van reizen om de- wereld per
vliegtuig zeer veel gemakkelijker gewor
den. Er zal niet telkens meer onderweg
behoeven Te worden geland.
'Griep en oor-ontsteking.
Bij- een lijkschouwing heeft Dr Holiday
een van de chirurgen van het London
Hospital, Zaterdag verklaard, dat de griep
welke op het oogenblik te Londen heer
schende is, dikwijls middenoor-ontste
king aan een of twee kanten tot gevolg
heeft.
De secretaris van een keel-, neus- en
oorl^'ders-ziekenhuis deelt mede, dat ei
van de 93 patiënten, die er verpleegd
worden, 60 p'Cl- aan middenoor-ontsteking
lijden.
Hevige koude.
In Polen heerscht sinds enkele dagen
strenge vorst; de thermometer daalde tot
21 graden onder het vriespunt. Door
hevige sneeuwstormen wordt het verkeer
naar Oost-Europa ernstig bedreigd. In
Polen zijn 85.000 arbeiders uitgestuurd
om de spoorbanen van sneeuw te reini
gen. In verschillende deelen van het land
zijn rnenschen het slachtoffer geworden
van de groote koude- Te Sowalki zijn 4
en te PrmeBle zijn twee menschen dood
gevroren.
Ook is strenge vorst opgetreden in
Amerika en wel in de Staten van het
Midden-Westen. De laagste temperatuur
werd waargenomen in Minnesota, waar
twintig menschen door de koude omge
komen zijn. Ook in het Westen van den
Atlantischen Oceaan is hevige koude in
getreden en de Mauretania liep gisteren
26 uur te laat en geheel met ijs bedekt
te New-York binnen.
Leerlingenstaking.
Een groot aantal leerlingen van de hoo-
gere staatsschool voor machinebouw
electrotechniek en scheepsbouw te Ham
burg heeft gistermorgen ostentatief de
school verlaten, omdat de leiding van de
staatsonderwijs-inrichtingen het lidmaat
schap van studenten-vereenigingen ver
boden had. De directeur heeft bepaald,
dat degenen die morgen niet op t'jd aan
wezig zijn, van school gejaagd zullen
worden. De andere staatsscholen doen
aan de staking niet mee.
Sneeuwstormen langs de Oder,
Langs de Oder is in de laatste dagen
veel sneeuw gevallen. Herhaaldelijk moes
ten auto's uit dikke lagen sneeuw wor
den uitgegraven- Het bezorgen van kran
ten per auto naar het platteland moest ge
deeltelijk worden gestaakt.
Op de spoorbaan bij Mittelwalde ont
spoorden door opgewaaide sneeuw twee
wagens van een goederentrein.
In de omgeving van Liebau had de
wind in do hooger gelegen dorpen om
eenige boerderijen de sneeuw zoo hoog
opgewaaid, dat de bewoners door het
venster moesten klimmen om- buiten te
komen.
Een eiland verdwenen.
Het expeditieschip „Norwegia", dat in
December 1927 naar het Eouvet-eiland
voer om dit voor Noorwegen te laten be
zetten en welk vaartuig zich thans weer
in den Zuidelijken Oceaan bevindt, meldt
draadloos, dat het Thamson-eiland, een
klein eiland dat tegelijk met het eiland
Bouvet aan Noorwegen werd overgedra
gen, niet meer te vinden is. De geheele
omgeving werd afgezocht, doch het eiland
schijnt verdwenen te zijn.
Ontploffing.
Gistermorgen beeft in de ijzergieterij
„Tafel" te Neurenberg een ontploffing
plaats gehad. In een van de groote hal
len lag wegens één storing het bedrijf
stil- De 27-jarige arbeider Schlepf ver
wijderde uit een 1 meter diepen put het
daarin binnengedrongen water, toen uit
een waterstofgasbuis, welke door dien
put liep, gas ontsnapte, waardoor S.bet
bewustzijn verloor. Toen men hem reeds
tot aan den rand van den put had opge
haald, had een hevige ontploffing plaats
De arbeiders deinsden in hun eersten
schrik terug en lieten den bewustelooze
weer 'in den put vallen, waarin hij om
het leven kwam. Drie andere arbeiders
liepen lichte verwondingen op.
Over de i or zaak der ontploffing tast
men in het duister. De raateriëele schade
is gering.
De overstroomingen in Vlaanderen.
Niet alleen particulieren, leden van de
Nederlandsche kolonie in "België, maar
ook Nederlandsche vereenigingen hebben
steun toegezegd en ook reeds verleend,
aan de 9030 slachtoffers der overstroo
ming in Vlaanderen met dezelfde spon-
taniëteit als welke de Vlaamsche bevol
king indertijd bezielde bij het vernemen
van de ramp ie Borculo-
Zaterdag 12 Januari richt de Vereeni-
ging Neerlandia te Gent een feestavond
in, waarvan de opbrengst geheel ten
goede zal komen aan de zoo zwaar be
proefde bevolking der dorpen Hamme,
Moerzeke, Grembergen, terwijl 19 Januari
te Brussel in het Théatre Lyrique door
een comité van Vlaamsche vereenigingen
met de medewerking der plaatselijke af-
deeling van het Alg. Ned. Verbond even
eens een feest voor hetzelfde doel zal
worden gehouden.
Korte berichten.
Naar Central News aan de Impcro
ontleent, zou Mussolini voornemens zijn,
krachtige maatregelen te nemen tegen hen,
die zich schuldig maken aan beperking
van geboorten. Met name zouden wel
gestelde vrouwen, die weigeren kinderen
te krijgen, door deze maatregelen getrof
fen worden- Zij zouden worden verbannen
naar een of ander klein eiland-
Op het oogenblik zjjn er in de Ver-
Staten bijna 25.000.000 auto's en goede
ren-auto's in gebruik. De Amerikaanschci
auto fabrikanten hopen dit jaar hun il
lusie te verwezenlijken, van het vervaar
digen en verkoopen van 5 millioen auto's-
In de auto's van de latere jaren wordt
minder de nadruk gelegd op snelheid dan
op sierlijkheid van uiterlijk.
Aan het eind van December waren
er in Oostenrijk ongeveer 203.000 werk-
loozen, waarmee bijna het hoogste cijfer
van een jaar te voren was bereikt. Dit
zijn alleen de werkloozen, die steun ge
nieten van staatswege. Daarbij komen er
nog ongeveer 30.000, die niet in dat ge
val verkeeren.
De kust van Finmarken wordt de
Laatste dagen door zware stormen be
zocht. Een visscherschuit met zeven man
aan board, van wie vijf broers, wordt
vermist; ook een dokter, die met zijn
boot naar patiënten onderweg was.
De super-intendant van de Evan-
gelisch-Gereformeerde kerk in Polen, Jas-
trzehski, is tot zes maanden gevange
nisstraf veroordeeld omdat hij het huwe
lijk ingezegend heeft van een katholiek
priester met een katholieke vrouw.
Naar via Kowno gemeld wordt,
woedt op de Zwarte Zee een hevige
storm. De verbindingen tusschen Odessa
en Sebastopol zijn verbroken. De draad-
ioaze instiaLatias van de Sovjet-Unio van
pen S.O.S. seinen op van schepen, die
in nood verkeeren.
Het te Kaïro verschonende blad Si-
asaa meldt, dat de Egyptische regeering
een merkwaardig voorstel van Henry Ford
in overweging heeft- Hij biedt daarin aan,
op zijn kosten een gemacadamiseerden
weg ter lengte van 250 K.M. in Egypte aan
te leggen en voor het onderhoud ervan
te zorgen. Daartegenover zou de Egypti
sche regeering zich moeten verbinden,
Ford's auto's vrij van invoerrecht in
Egypte toe te laten.
Een geïsoleerde locomotief kwam
bij Besanpon in volle vaart in botsing
met den sneltrein LyomStraatsburg. De
locomotief werd achteruit geworpen, ter
wijl de sneltrein even daarna ontspoor
de. Twee reizigers en een postbeambte
liepen kneuzingen op. De stoker van de
locomotief werd onthoofd en de machi
nist gewond.
Uit Sofia wordt gemeld, dat in Bul
garije meer dan 1200 politieke gevange
nen in hongerstaking zijn gegaan, om op
deze wijze de regeering te dwingen, on
middellijke amnestie aan de politieke ge
vangenen te verleenen.
Sedert. Dinsdagmorgen woedt in
Triëst een -hevige storm, die op sommige
o ogenblikken ren snelheid van 115 KM.
bereikte.Een trein van Triëst naar Paren
zo moest wegens den storm 2 uur lang
blijven stilstaan. De temperatuur is tot 2
graden onder het vriespunt gedaald. Het
verkeer ondervindt groot nadeel van de
gladheid.
Te Nizza is een driemotorig vlieg
tuig ir 'ee gestort. 5 Personen zouden
daarb' agekomen zijn.
x Gent had een geweldige ont
ploffing plaats in de kruitfabriek van
Wetteren. Een groot, geïsoleerd gebouw
vloog in de lucht. Er werd g'roote mate-
rieele schade aangericht, doch er zijn
geen personen omgekomen.
'De staking van de bootwerkers te
Antwerpen schijnt in omvang toe te ne
men. Zij hebben het werk neergelegd
aan boord van twee verdere schepen.
Het verkeer in de ha,ven van
Straatsburg over 1928 heeft 5.373.000 ton
bedragen, .waardoor het cijfer van 1927
met 1 millioen overtroffen wordt. Straats
burg is aldus de derde haven van Frank
rijk geworden.
In Engelsche reg eeringskringen ver
luidt, dat het parlement in de laatste
helft van Mei ontbonden zal' worden.
Als datum wordt Vrijdag 24 Mei genoemd.
Indien dit werkelijk geschiedt, is het waar
schijnlijk, dat de algemeiene verkiezingen
op 13 Juli worden gehouden.
De toenemende vorst heeft bijna het
g'ehoele scheepvaartverkeer op de Elbe
stilgelegd. Daar men voortduring van het
vriezend weer verwacht, moet men reke
ning houden met een algeheele stopzetting
van het scheepvaartverkeer op de Elbe.
Binnenland.
Het jubileum van H.M. de Koningin-
Moeder. Gala-diner ten Hove.
IJs-ongelukken.
De militaire corruptie te Woerden.
De stoombootdienst EnkhuizenStavo
ren gestaakt.
Buitenland.
De nieuwe politieke toestand in Servië.
Hevige koude, o.a. in Amerika.
Sneeuwstormen in Duitsohland.
Het jubileum van de Koningin-Moeder.
Verlichting van den St. Jacobs-
toren.
Donderdag zal er, zooals bekend, een
speciale avond In de Groote 'Kerk te
's Gravenhage gegeven worden ter eere
van H.M. de Koningin-Moeder.
Niet alleen binnen in het kerkgebouw
heeft het ijverige en voortvarende co
mité iets bijzonders willen brengen ter
eere van de jubileerende Koningin, ook
buiten het Paleis en op den weg naar
de keric is voor een feestelijke stemming
gezorgd-
Het Lange Voorhout is voorzien met
17 z.g. diepstraalarmaturen, elk van 1500
kaarsen. Ook voor het Paleis van H. M-
de Koningin-Moeder zal meer licht stra
len dan anders. De beide lantarens geven
gewoonlijk ieder 1000 kaars licht. Voor
deze gelegenheid zullen zij versterkt wor
den tot 3000 elk.
Maar het meeste werk is gemaakt voor
de kerk. Die zal van buiten verlicht wor
den Meermalen heeft het buitenland al
getoond, wat er met verlichting van fraaie
gebouwen te bereiken is. Het G. E. B.
zelf had geen installatie om daarvoor te
zorgen. Maar dank zij welwillende mede
werking van verscheidene groote firma's
is het bedrjjf in de gelegenheid gesteld,
om zulk een installatie te maken.
Aan den voet van de torenspits zijn j
vier groote lampen opgesteld, elk van
2000 kaars, met roode schijven voor-
zien. Die zullen den top in een fantas-
tischen gloed zetten.
Op de daken van de omstaande hui
zen, o.m. op bet voormalige Veritas en
het Postkantoor, zijn in totaal 18 lam
pen geplaatst, eveneens van 2030 kaars
elk- Die lampen geven stralenbundels, die
het middelste gedeelte van den toren
raken.
En aan den voet zijn aan verschei
dene palen 24 lampen elk van 2000 kaars
geplaatst, die het licht dadelijk breeduit
werpen, recht tegen den kerkmuur aan,
die wel veel zal terugkaatsen en zoo ook
de omgeving van de kerk in de zee van
licht zal opnemen. De kerk alleen zal dus
bestraald worden door meer dan 90.000
electrische kaarsen.
Gerekend naar het aantal kaarsen, dat
in "het buitenland gebruikt wordt, moet
het effect volgens berekening goed zijn.
Philips was den geheelen dag bezig
met het opstellen van een versterkings1-
installatie, die het geluid naar buiten zal
brengen om de wachtende menigte toch
deel te doen nemen aan de plechtigheid
binnen.
De Rijkstelegraaf werkte aan een spe
ciale verbinding met het uitzendstation,
zoodat wat in de kerk gebeurt, naar alle
kanten kan worden uitgezonden.
Het telefoonverkeer met Oost-lndië.
Het is nog maar een jaar of tien ge
leden, zegt de N. R. Crt, toen voor het
eerst in ons land den Haag heel schuch
ter zijn radio-stem liet hooren en mot
geringe energie wat muziek uitzond. Het
kostte met de bestaande hulpmiddelen
in die dagen vaak heel wat moeite in
Rotterdam, luisterend met een hoofdtele
foon. Mairconi gaf zelf in het begin niet
zeggen had. Niemand, althans zeer wei
nigen begrepen, wat er feitelijk met dat
nieuwe snufje gebeuren moest en het
valt dan ook gemakkelijk in te zien, dat
de groote massa met een medelijdend
schouderophalen de enthousiaste ama
teurs voorbij gingen, wanneer- zij een
groote toekomst aan de radio-telefonie
voorspelden.
Doch niet alleen de groote massa ver
wachtte weinig van de draadlooze tele
foon. Marconi gaf zelfs in het begin niet
veel voor radio-telegraafverkeer met ultra
korte golven over groote afstanden, laat
staan voor telefonie, die aanmerkelijk
hooger eischen stelt. Vandaar, dat het
ultra-korte golfgebied, als zijnde practisch
zonder waarde vrijgegeven werd voor
de knutselende, experimenteerende ama
teurs, die op dit terrein toch niets kon
den verknoeien en tevens aardig zoet
werden gehouden. 'Maarde verachte
althans, bij de officiëele autoriteiten
niet meetellende amateurs, zouden heel
wat anders laten zien, dan wat gepruts
op een zolderkamertje. Zij seinden met
geringe energie over den Atlantischen
Oceaan, haalden van Engeland uit Austra
lië en vonden pp welke uren en met
welke golflengen soms een aardig suc
ces bereikt kon worden. Toen achtten
de verschillende regeeringen den tijd ge
komen, ook eens hun technici voor ama
teur te laten spelen en met betere mid
delen aan het werk te zetten. De re
sultaten bleven ook hier niet uit en wel
dra. hadden enkele landen al radio-tele
graafverbindingen over groote afstanden.
Maar- telografecren of te'efoneeren naar
Indië is lang niet hetzelfde 1 En al dacht
